Bigbook.gr.
Γιάννης Ψυχάρης (15-5-1854 έως 30 Σεπτεμβρίου 1922)
Ο πατέρας του, πλούσιος καθώς ήταν, φρόντισε να μην του λείψει τίποτα, μεγαλώνοντας τον σύμφωνα με τους τύπους και το γράμμα της αριστοκρατίας. Μετά από ένα σύντομο διάστημα παραμονής στην Πόλη, πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε φιλολογία. Στη συνέχεια πήγε για λίγο στη Γερμανία, για να ξαναγυρίσει στο Παρίσι και να διοριστεί ως καθηγητής της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στη Σχολή Ανωτέρων Σπουδών και στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών. Προηγουμένως όμως, και συγκεκριμένα το 1884, είχε γίνει υφηγητής της Γλωσσολογίας στη Σορβόνη, παίρνοντας την έδρα του δασκάλου του και ελληνιστή Εμίλ Λεγκράν.
Στην Ελλάδα ο Ψυχάρης δεν ήρθε πολλές φορές. Πέντε φορές κατέβηκε όλες κι όλες, κι αυτές μόνο και μόνο για να μπορέσει να προχωρήσει ορισμένες μελέτες που έγραφε.
Παρ όλη την οικονομική του άνεση και την κοινωνική του θέση, ο Ψυχάρης δεν έζησε ήρεμη οικογενειακή ζωή. Στα 1912 χώρισε από την πρώτη του γυναίκα, ενώ έχασε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τους δυο γιους του. Η δεύτερη του γυναίκα επίσης, δεν μπόρεσε να του προσφέρει την οικογενειακή γαλήνη και θαλπωρή, που με τόση επιμονή αναζητούσε ο μεγάλος αυτός λογοτέχνης μας.
Ακόμη, μια φοβερή αρρώστια στα τελευταία χρόνια της ζωής του, τον καθήλωσε στο κρεβάτι. Μα η πνευματική του διαύγεια δε χάθηκε σε καμιά στιγμή. Κι από τη θέση αυτή συνέχισε να γράφει. Τελικά όμως δεν μπόρεσε να αποφύγει το μοιραίο. Έτσι στις 30 του Σεπτέμβρη του 1929 ο Ψυχάρης άφησε την τελευταία του πνοή, αφήνοντας παράλληλα το δημοτικιστικό κίνημα χωρίς αρχηγό. Η σορός του μεταφέρθηκε και θάφτηκε στη Χίο, σύμφωνα με την επιθυμία του.
Ο ονομαστός Έλληνας λόγιος και εθνικός ευεργέτης Εμμανουήλ Μπενάκης φρόντισε να αγοράσει και να σώσει την αξιόλογη βιβλιοθήκη του Ψυχάρη. Σήμερα η βιβλιοθήκη αυτή αποτελεί παράρτημα της «Βιβλιοθήκης Μπενάκη».
Το έργο του
Ο Γιάννης Ψυχάρης διακρίθηκε ως φιλόλογος και συγγραφέας. Έγραψε πολλά έργα στην ελληνική, στη γαλλική και στην ιταλική γλώσσα. Σ' αυτά μας απεικονίζει με θαυμαστή ικανότητα τη ζωή. Είναι ένας ρεαλιστής συγγραφέας που περιγράφει αυτά που είδε κι' έζησε. Μα εδώ πρέπει να αναφέρουμε και το εξής: ο Ψυχάρης είδε κι έζησε τη ζωή ως αστός, ως κυρίαρχος. Δεν εμβάθυνε στο θέμα του, ούτε προσπάθησε να δει τα προβλήματα που παρουσιάζονται στις οικονομικά ασθενέστερες και κοινωνικά κατώτερες τάξεις του λαού.
Κι αυτή του η στάση δημιουργεί μια ανεξήγητη, ή τουλάχιστον παράξενη, αντινομία. Πώς ο άνθρωπος που τόλμησε πρώτος να ικα-νοποιήσει το αίτημα των απλών ανθρώπων για το θέμα της γλώσσας, ερχόμενος σε αντίθεση με τους λόγιους της κοινωνικής του τάξης, τους αστούς, δεν προσπάθησε να αγγίσει ή να δει τα προβλήματα τους; Δηλαδή από τη μια ο Ψυχάρης αδιαφόρησε για τη γνώμη των λόγιων αστών στο θέμα της γλώσσας, κι από την άλλη περιέγραφε κι έβλεπε τα πάντα από τη μεριά τους. Κι όμως ως πνευματικός και μορφωμένος άνθρωπος όφειλε να δει πως πίσω από το πρόβλημα της γλώσσας υπήρχαν άλλα, πιο πολύπλοκα και ουσιώδη.
Παρ' όλα αυτά, κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί πως ο Ψυχάρης υπήρξε μια σημαντική φυσιογνωμία της λογοτεχνίας μας κι ένας πρωτοπόρος αγωνιστής του δημοτικισμού, που με την πνευματική του δημιουργία συντέλεσε στην ανοδική πορεία του τόπου μας.
Σ όλα τα έργα του κυριαρχεί η λαϊκή γλώσσα. Τη γλώσσα αυτή την υποστήριξε με όλες του τις δυνάμεις, διακηρύσσοντας μάλιστα πως πρέπει να καθιερωθεί σ' όλα τα είδη του γραπτού λόγου έτσι όπως μιλιέται από το λαό, χωρίς γραμματικές ή συντακτικές μεταποιήσεις. Ο Ψυχάρης όμως στο θέμα αυτό δεν απόφυγε κι ένα μεγάλο λάθος: θέλησε να βάλει τη δημοτική γλώσσα σε καλούπια.
Το γκρέμισμα της καθαρεύουσας ήταν δυνατό και για την εποχή εκείνη η γλωσσική του μεταρρύθμιση, ο «ψυχαρισμός» όπως ονομάστηκε, ήταν μια αληθινή επανάσταση που προκάλεσε αρκετό μίσος και επικρίσεις της κοινής γνώμης και των ειδικών στα θέματα αυτά.
Ολόκληρη η γλωσσική μεταρρύθμιση του Ψυχάρη εφαρμόστηκε στο έργο του «Το ταξίδι μου», που εκδόθηκε το 1888. Μέσα στο έργο αυτό, που έχει ιστορική αξία, φαίνεται καθαρά η γλωσσική θεωρία του, που αποτελεί μια αναγέννηση για τη λογοτεχνία μας. Ωστόσο ο Ψυχάρης στον αγώνα του για την επικράτηση της δημοτικής δεν ήταν μόνος. Ένα πλήθος από αξιόλογους λογοτέχνες, όπως ο Ροίδης, ο Εφταλιώτης, ο Παλαμάς, ο Καρκαβίτσας και ο Πάλλης, τάχτηκε με το μέρος του και τον υποστήριξε θερμά.
Μετά από το «Ταξίδι», ο Γιάννης Ψυχάρης εξέδωσε κι άλλα βιβλία, κυρίως μυθιστορήματα, σε γλώσσα δημοτική. Τα βιβλία αυτά έχουν τους τίτλους: «Η Τζούλια», «Ζωή και Αγάπη στη μοναξιά», «Τα δυο αδέρφια», « Αγνή», «Τα δυο τριαντάφυλλα» και « Η άρρωστη δούλα».
Η κριτική του έργου του είναι αντιφατική, γιατί επηρεάστηκε και από τις αντιπάθειες που είχε. Έτσι από άλλους χαρακτηρίστηκε αριστουργηματικό και από άλλους ψυχρό και ασήμαντο. Η αλήθεια είναι ότι το έργο του σε ορισμένα σημεία, στην προσπάθεια του να εφαρμόσει τα γλωσσικά του πιστεύω, φαίνεται να χάνει τον αυθορμητισμό του και να γίνεται πλαστό. Αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν έχει αξία. Αντίθετα μάλιστα, αποτελεί αξιόλογο μέρος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου