Παρασκευή 29 Δεκεμβρίου 2017

Ο υπέρβαρος Αι-Βασίλης...


Ο υπέρβαρος Αι-Βασίλης....παιδί της coca cola δεν έχει καμία σχέση με τον Μέγα Βασίλειο.
Ο υπέρβαρος Αϊ-Βασίλης με τα ροδοκόκκινα μάγουλα, τη λευκή γενειάδα και κόκκινο-άσπρο κοστούμι δεν είναι τίποτα άλλο από το διαφημιστικό... παιδί της Coca Cola. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας, ο Άγιος Βασίλης γιορτάζει φέτος τα 79α γενέθλιά του: ο σχεδιαστής του, Χέιντον Σάντμπλομ, τον δημιούργησε το 1931.
Ο σχεδιαστής του Αϊ-Βασίλη, Χέιντον Σάντμπλομ, τον δημιούργησε το 1931 κατά παραγγελία της Coca Cola.
Η διαφημιστική καμπάνια ήταν τόσο επιτυχημένη, που η μοντέρνα εικόνα του αγίου των Χριστουγέννων έκανε τον γύρο του κόσμου και καθιερώθηκε!
Δεν πρόκειται ωστόσο για τη μοναδική περίπτωση: όπως τονίζουν οι ειδικοί, πολλά από τα χριστουγεννιάτικα σύμβολα λειτουργούν ως εμπορικά σήματα, ανεβάζοντας τον τζίρο των καταστημάτων κατά τον πιο καταναλωτικό μήνα του έτους. Άλλωστε, ο Santa Claus δεν είναι καν ελληνικό... προϊόν.
«
Τόσο για τους Έλληνες όσο και τους λοιπούς ορθόδοξους λαούς, ο Αϊ-Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος, που έζησε στην Καππαδοκία και αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στους συνανθρώπους του. Και η εικόνα του Μεγάλου Βασιλείου ουδεμία σχέση έχει με αυτή που κυριαρχεί σήμερα: ήταν ψηλόλιγνος, με μαύρα μάτια, μελαψός και με γένια», τονίζει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Μηνάς Αλεξιάδης. Εκτός ελληνικών εθίμων είναι και η ανταλλαγή δώρων τα Χριστούγεννα.
Τα Ελληνόπουλα συνήθιζαν να ανοίγουν τα δώρα τους την 1η Ιανουαρίου, την ημέρα δηλαδή της γιορτής του Μεγάλου Βασίλειου. Πάντως, την περίοδο των γιορτών, οι αγορές παιχνιδιών στη χώρα μας φτάνουν στο 50% του συνόλου των ετήσιων αγορών, όταν τους υπόλοιπους μήνες το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 5% και το Πάσχα το 10%!
Εμπορικό τρικ με δέλεαρ τα... αυθεντικά Χριστούγεννα είναι και το Ροβανιέμι ή αλλιώς το χωριό του Αϊ-Βασίλη, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει ο φινλανδικός τουριστικός οργανισμός. Μάλιστα, οι Φινλανδοί έχουν «βουτήξει» για τα καλά στο μάρκετινγκ με αποτέλεσμα να βάζουν τον Άγιο Βασίλη να κάνει υπερωρίες μοιράζοντας δώρα εις διπλούν: στις 25 Δεκεμβρίου αλλά και την 1η Ιανουαρίου, ώστε να κρατά περισσότερες ημέρες η τουριστική περίοδος.

ΕΥΧΕΣ ΓΡΑΜΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ

Ο χρήστης Maria Dimitriou κοινοποίησε τη δημοσίευση του χρήστη Νίκος Ψιλάκης - Nikos Psilakis - Karmanor.gr.

ΟΙ ΥΠΕΡΟΧΕΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΕΣ ΕΥΧΕΣ
ΤΩΝ ΠΑΛΙΩΝ ΚΡΗΤΙΚΩΝ
http://karmanor.gr/el/article/eyhes-grammenes-stin-petra



Οι ευχές μας για το 2018 Βρυγιά και άθωρη πέτρα... Λέξεις ξεχασμένες στο δισάκι του χρόνου, στοιχεία ταυτότητας ενός…
karmanor.gr
Βρυγιά και άθωρη πέτρα... Λέξεις ξεχασμένες στο δισάκι του χρόνου, στοιχεία ταυτότητας ενός πολιτισμού που αναζήτησε τα σύμβολά του στη γη και όχι σε φανταχτερές μιμήσεις Αγιοβασίληδων ντυμένων με κόκκινες κάπες. Βρυγιά θα πει σκεπασμένη με βρύα, ακίνητη δηλαδή. Και άθωρη θα πει χωμένη βαθιά στη μήτρα της γης, ανέγγιχτη, να μην την έχει δει ανθρώπινο μάτι, δηλαδή ακίνητη πάλι.

Τέτοιες πέτρες κρατούσαν κάποτε όσοι πήγαιναν σε σπίτια συγγενών και φίλων τη μέρα της Πρωτοχρονιάς. Στους παραθαλάσσιους οικισμούς, κυρίως στις μεγάλες μας πόλεις, προτιμούσαν χοχλάκους βγαλμένους από τον πάτο της θάλασσας. Τους διάλεγαν μεγάλους, να έχουν παλέψει με την ορμή των κυμάτων και να 'χουν βγει νικητές! Κι αν έμπαινες σε κρητικό σπίτι τούτη τη χρονιάρα μέρα θα έβλεπες σωρό τις πέτρες πίσω από την πόρτα. Τις μετρούσαν οι νοικοκυρές και καμάρωναν, «είκοσι πέτρες, είκοσι καλαντιστάδες ήρθανε φέτος, καλά θα πάει, δόξα τω Θεώ, η χρονιά».

Με τούτες τις πέτρες μετέφεραν οι κοντινοί μας πρόγονοι τις πιο όμορφες ευχές τους: «Γεροί σαν την πέτρα... Σαν την πέτρα στερεωμένο το σπιτικό σας... Όσες οκάδες είναι η πέτρα, τόσο χρυσάφι να βγάλετε φέτος...». Κι ήξεραν πως χρυσάφι αληθινό ήταν μόνο το χαμόγελο, η σταθερότητα του οίκου, η επάρκεια των αγαθών που τα πρόσφερε απλόχερα η γης· φύτρωναν κι αυτά ανάμεσα στις άθωρες πέτρες, ίσως και να έπαιρναν δύναμη απ' αυτές. Γι' αυτό κι όλα τα καλούδια της Πρωτοχρονιάς ήταν παιδιά της Μεγάλης Μάνας, της γης μας. Αμύγδαλα, καρύδια, φιστίκια, φουντούκια, σύκα ξερά, όλα πάνω σ' ένα τραπέζι πλουμισμένο με συναίσθημα και κοσμημένο με αναλογικούς συμβολισμούς, με γλυκίσματα και με πράσινα φύλλα, αρχέγονα σύμβολα της αιωνιότητας, κλάδους αειθαλείς του δικού μας, αλλά και πανανθρώπινου Ιερού Δέντρου της Ζωής...

Αφουγκραζόμαστε σήμερα, Πρωτοχρονιά του 2018, τα μηνύματα ενός πολιτισμού ριζωμένου βαθιά στις ψυχές μας, του πολιτισμού που μεταμόρφωσε τα κοινότατα πράγματα της φύσης σε λαλούντα και πολύσημα σύμβολα. Την πέτρα, το νερό, το πράσινο φύλλο. Ίσως να είναι αποστάγματα σοφίας, ίσως να είναι ο τρόπος με τον οποίο έβλεπαν οι πρόγονοί μας τον κόσμο: ένα αδιατάρακτο σύνολο εμψύχων κι αψύχων, υλικών πραγμάτων και άυλων μαζί.

Τούτα τα απλά και πανέμορφα σύμβολα διάλεξε φέτος η (ευρύτερη) οικογένεια του Νίκου και της Μαρίας Ψιλάκη για να σας στείλει τις ευχές της. Να είστε γεροί σαν την πέτρα. Να έχει κι ο κάθε οίκος τη σταθερότητα του ταπεινού μα και λαλίστατου πρωτοχρονιάτικου συμβόλου. Έτσι γιατί σταθερότητα του οίκου σημαίνει γαλήνη και δηλώνει έναν κόσμο χωρίς πολέμους, χωρίς πείνα, χωρίς προσφυγιές.

Χρόνια πολλά!

Καζαμίας: Το πρωτοχρονιάτικο λαϊκό έντυπο

Καζαμίας: Το πρωτοχρονιάτικο λαϊκό έντυπο

1
Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.
Η Πρωτοχρονιά στην παλιά Αθήνα και αργότερα σε όλη την Ελλάδα συνδεόταν με το δημοφιλέστερο λαϊκό έντυπο, το «προφητικό ημερολόγιο» με τον τίτλο «Καζαμίας». Κάθε σπιτικό την παραμονή του νέου έτους αγόραζε τον «Καζαμία» του για να διαβάσει με περιέργεια τις προφητείες του. Θα συμβεί αυτό, στο τάδε τέταρτο της Σελήνης του δείνα μηνός. Τις περισσότερες φορές μάλιστα οι προφητείες έβγαιναν! Γιατί προσδιοριζόταν, ο χρόνος έμενε όμως απροσδιόριστος ο τόπος. Αυτή ήταν και η πονηριά των εκδοτών. Πάντα κάτι συνέβαινε κάπου στην υφήλιο. Κάποια Κυβέρνηση άλλαζε τις ημέρες που προφήτευε ο «Καζαμίας» ή πέθαινε ένας βασιλιάς ή γεννιόταν ένα κατσικάκι με έξι πόδια, «γέννησις τέρατος», όπως προέβλεπαν οι Καζαμίες. Τόσο μεγάλος ο κόσμος. Όλο και κάπου θα συνέβαινε ένα ναυάγιο, ένας καταστρεπτικός σεισμός ή μία έκρηξη ηφαιστείου.
2Τους φθινοπωρινούς μήνες προφήτευαν χειμαρρώδεις βροχές και πλημμύρες ποταμών, τους χειμωνιάτικους άφθονα χιόνια και διακοπές των συγκοινωνιών και τους θερινούς φοβερούς καύσωνες. Όπως διηγείτο ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, με το πέρασμα του χρόνου, ήδη από τα τελευταία προπολεμικά χρόνια ο «Καζαμίας» έχανε τη λάμψη του. Τον αντικατέστησαν οι επιτραπέζιοι ημεροδείκτες, τα ημερολόγια τοίχου ή τσέπης ή τα περίφημα πολυτελή ημερολόγια που είχαν εγκυκλοπαιδικό και λογοτεχνικό χαρακτήρα, ογκώδη, πολυτελή και χρυσόδετα. Αλλά ο «Καζαμίας» δεν εξαφανίστηκε. Συνεχίζουν να εκδίδονται μέχρι τις ημέρες μας «Καζαμίες» προσπαθώντας να διατηρήσουν κάτι από την εκδοτική λάμψη και τη γραφικότητα του παρελθόντος.
Οι πρόδρομοι του «Καζαμία»
3
Τα ημερολόγια, με την ευρύτερη σημασία τους, δεν είναι βεβαίως δημιουργήματα της νεότερης Ιστορίας. Τους προδρόμους του «Καζαμία» και των ημερολογίων πρέπει να αναζητήσουμε στους αρχαίους Αιγύπτιους. Σώζεται αρχαιότατος πάπυρος που θα μπορούσε να θεωρηθεί το πρώτο ημερολόγιο του κόσμου. Παραπλεύρως των ημερομηνιών σημειώνονται πάσης φύσεως πρακτικές συμβουλές ή προβλέψεις. Ακολούθησαν οι Έλληνες. Σε μαρμάρινες πλάκες σημείωναν τις ημερομηνίες και παραπλεύρως τις σχετικές γεωργικές, ιατρικές, ναυτικές κ.ά. συμβουλές. Αλλά πρόγονοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν και τα «Έργα και Ημέραι» του Ησίοδου (8ος αι. π.Χ.) ή το επικό ποίημα «Φαινόμενα» που έγραψε ο Αλεξανδρινός ποιητής Αρατος ο Σολεύς (3ος αι. π.Χ.) κ.ά. Οι Ρωμαίοι, πέραν του ημερολογίου που καθιερώθηκε σε όλο τον κόσμο, μετέδωσαν τη συνήθεια της σύνταξης των διαφόρων ημερολογίων, με την ευρύτερη σημασία που πήραν ο «Καζαμίας», τα ημερολόγια τσέπης και τα «Αλμανάκ». Τέλος, δεν παραβλέπονται τα ημερολόγια των ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής, όπως των Αζτέκων και των πολυσυζητημένων τελευταία Μάγια.
54
Η αρχή και η εξέλιξη του εντύπου
Η τυπογραφία έφερε τη μεγάλη αλλαγή. Ποικιλία περιεχομένου, επιστημονικές επιτεύξεις, λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές ειδήσεις και κινήσεις αλλά και λαϊκότερες εκδόσεις, όπως ο «Καζαμίας» με προφητείες… αστρολόγων. Ο δικός μας προέκυψε κατά μίμηση της ιταλικής εκδοχής και φαντασίας που γέννησε τον Πιέτρο Καζαμία, δήθεν Ενετό προφήτη και αστρολόγο του Μεσαίωνα. Διάβαζε τα μελλούμενα στα αστέρια και η φανταστική μορφή του, με το πανύψηλο κωνικό καπέλο του να βλέπει τα αστέρια, κόσμησε όλα τα εξώφυλλα. Από τα μέσα του 19ου αιώνα ο «Καζαμίας» εισέρχεται και στην ελληνική ζωή, κατακτώντας όλο και περισσότερους αναγνώστες.
67
Στην αρχή εκδίδονταν κακότεχνα λαϊκά φυλλάδια, τα οποία αναλάμβαναν να πουλήσουν στους δρόμους των Αθηνών οι περίφημοι μοσχόμαγκες του Ρολογιού, δηλαδή τα φτωχά και ξυπόλυτα επαρχιωτόπουλα που ξέπεφταν στην Αγορά και αναζητούσαν τρόπους για να επιβιώσουν. Σταθμός για τον «Καζαμία» υπήρξε η έκδοσή του από τα παιδιά του Αθηναίου Ανδρέα Κορομηλά. Ανέθεσαν τη φροντίδα του στον συντηρητικό Ειρηναίο Ασώπιο που… γέννησε τον σύγχρονο τύπο της έκδοσης. Δεν απέφυγε και εκείνος τον λαϊκισμό και έμεινε αλησμόνητο αυτό που έγραψε για τις γυναίκες: «Αι γυναίκες είναι ως αι κοτελέται∙ όσον περισσότερον τας κτυπάς, τόσω τρυφερώτεραι γίνονται»!
Οι προφητείες και οι φάσεις της Σελήνης
Δεν μπορούσε βεβαίως από το μεγάλο πανηγύρι να λείψει και ο Γεώργιος Σουρής που φρόντισε να βγει «Του Ρωμηού ο Καζαμίας / με μικράς καινοτομίας». Σατιρίζοντας τις καταστροφικές προβλέψεις έγραφε το 1889: «Στο τέλος δε ο Φασουλής, κυττάζων τους αστέρας / ως Κάλχας οιστρηλατηθείς και πλήρης μεγαλείου / προλέγει την καταστροφήν της ανθρωπίνης σφαίρας / διά της αποψύξεως του δίσκου του Ηλίου». Ευρηματικοί οι εκδότες γέννησαν δεκάδες τίτλους για να κοσμήσουν τους «Καζαμίες» τους: «Προφητικόν Ημερολόγιον του διάσημου αστρονόμου Καζαμία», «Σεληνοδρόμιον Προγνωστικόν Καζαμία», «Ο περίφημος Καζαμίας του έτους…», «Του διασήμου αστρονόμου Καζαμία ημερολόγιον προγνωστικόν περιέχον γενική έποψιν του έτους …».
9
Εντυπωσιάζονταν οι αναγνώστες που διάβαζαν για τις φάσεις της Σελήνης που δίδονταν με ακρίβεια. «20 Ιανουαρίου πανσέληνος», έγραφε ο Καζαμίας ή κατέγραφε τις εκλείψεις. Ήταν σημαντική η πληροφορία για το πόσες και τις είδους εκλείψεις του Ήλιου ή της Σελήνης θα γίνονταν όλο το χρόνο. Έβλεπαν το φεγγάρι ολόγιομο να σκοτεινιάζει την ημέρα και ώρα που έλεγε ο «Καζαμίας»: «Ολική έκλειψις της Σελήνης, ορατή και εν Ελλάδι». Δεν υπήρχαν τότε άλλα μέσα, πλην των εφημερίδων και αργότερα του ραδιοφώνου, για να πληροφορήσουν τον κόσμο που αγνοούσε τα στοιχειώδη. Εξομολογιόταν ο Ξενόπουλος πως ήταν αδύνατον ο κόσμος να καταλάβει το «Νέον Έτος», δίσεκτο ή όχι, και να γιορτάσει την Πρωτοχρονιά, χωρίς το κακοτυπωμένο φυλλάδιο με τον παράξενο ζωγραφιστό τίτλο «Καζαμίας» και τον αστείο ανθρωπάκο στο εξώφυλλό του.
10Κάθε λογής προφητείες, προγνωστικά, παροιμίες, οδηγίες προς τους γεωργούς και στο τέλος δίστιχα για τον κάθε μήνα. Έγραφε για τον μήνα Δεκέμβρη: «Εις την φωτιάν καθήμενος, αγνάντευα το χιόνι / και γύριζα τη σούβλα μου με το παχύ καπόνι» και στην αρχή μια χονδροειδής αλλά νόστιμη ξυλογραφία συμβόλιζε τον μήνα. Έφτασε λοιπόν μέχρι τις ημέρες μας ο «Καζαμίας» χρησιμοποιώντας και άλλες ονομασίες: «Μέγας Καζαμίας», «Σούπερ Καζαμίας», Μέγας Καζαμίας Ερμού», «Μέγας Εγκυκλοπαιδικός Καζαμίας», «Μέγας Καζαμίας Πραξιτέλους» κ.ά. Δεκάδες «Καζαμίες» με ποικίλες μορφές, έμμετροι, με σκίτσα και φωτογραφίες, ασπρόμαυροι ή πολύχρωμοι, σατιρικοί ή πολεμικοί, πρωτοχρονιάτικα σατιρικά κεράσματα σε εφημερίδες και περιοδικά που κάποτε ήταν ο αγαπημένος πρωτοχρονιάτικος σύντροφος στις οικογένειες.

Δημοφιλείς αναρτήσεις