ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη φωτογραφία του Ηλίας Σταματιάδης.

Χθες στις 1:40 π.μ. 

·

ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Η Ελένη Παπαδάκη (4 Νοεμβρίου 1903 - 21 Δεκεμβρίου 1944) ήταν η κορυφαία ελληνίδα ηθοποιός του Μεσοπολέμου, την οποία ο Γρηγόρης Ξενόπουλος είχε χαρακτηρίσει 'αδιαμφισβήτητη διάδοχο της Κοτοπούλη'. Γνώρισε την δόξα πολύ νέα, αλλά έχασε την ζωή της μόλις στα 41 της, μέσα στο χάος του Εμφυλίου πολέμου.

Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) εξαπέλυσε ένα κυνήγι «μαγισσών» κατά των καλλιτεχνών και των διανοούμενων που υπετίθετο ότι συνεργάστηκαν κατά την Κατοχή με τους Γερμανούς. Έτσι η διοίκηση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) που ελεγχόταν από το ΚΚΕ, προχώρησε σε διαγραφές ηθοποιών που δεν ήταν αρεστοί στο κόμμα , χαρακτηρίζοντάς τους ως «φασίστες» και «δωσιλόγους».
Μέσα σε αυτό το κλίμα τρομοκρατίας πολλοί κορυφαίοι καλλιτέχνες όπως η Κυβέλη, η Μαρίκα Κοτοπούλη, η Βάσω Μανωλίδου ο Δημήτρης Χορν, η Ελένη Παπαδάκη, ο Χρήστος Ευθυμίου, ο Νίκος Δενδραμής και πολλοί άλλοι χαρακτηρίστηκαν «ευνοούμενοι» των αρχών Κατοχής και υπέστησαν δριμεία πολεμική.
Όπως γράφει ο ιστορικός και δημοσιογράφος Γεώργιος Λεονταρίτης «πολλές γυναίκες του θεάτρου μισούσαν την Παπαδάκη διότι δεν μπόρεσαν να την επισκιάσουν».
Στις 20 Οκτωβρίου 1944 το διοικητικό συμβούλιο του ΣΕΗ συνεδρίασε πραξικοπηματικά στα γραφεία του, στην οδό Σατωβριάνδου 52α. Θέμα της ημερησίας διάταξης ήταν «Πρόταση διαγραφής Ελλήνων ηθοποιών που πρόδωσαν τον ιερό Εθνικό Ελληνικό αγώνα». Η πλειοψηφία καταδίκασε και διέγραψε την ηθοποιό Ελένη Παπαδάκη με την κατηγορία ότι υπήρξε ερωμένη του κατοχικού πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη. Στη διαγραφή της πρωτοστάτησαν γνωστοί αριστεροί καλλιτέχνες πως ο Σπύρος Πατρίκιος, ο Δήμος Σταρένιος, ο Λ. Δαρζέντας, η Ολυμπία Παπαδούκα και η Καίτη Ντιριντάουα. Η τελευταία κατά την περίοδο της Κατοχής διατηρούσε σχέσεις με γνωστούς μαυραγορίτες. Λίγο πριν από την αποχώρηση των Γερμανών όμως φρόντισε να αποκτήσει διασυνδέσεις με την αριστερά και το ΕΑΜ και να αλλάξει στρατόπεδο.
Όταν ξέσπασαν τα Δεκεμβριανά, η Παπαδάκη βρισκόταν στη διώροφη μονοκατοικία της οικογενείας της, επί της οδού Ιακωβίδου 28 στα Πατήσια. Δύο στενές της φίλες, η Αιμιλία Καραβία και η Μπούμπα Κορυζή (μετέπειτα σύζυγος του Παναγή Παπαληγούρα), τη συμβούλευσαν να καταφύγει στην «ελεύθερη ζώνη» του Κολωνακίου στο κέντρο της Αθήνας. Τα γεγονότα όμως πρόλαβαν τις ανησυχίες τους. Το βράδυ της 21ης Δεκεμβρίου συγκεντρώθηκαν μερικοί φίλοι, ανάμεσά τους και η Ελένη Παπαδάκη, στην οικία του Δημήτρη Μυράτ για να παίξουν χαρτιά. Έξω ακούγονταν σποραδικοί πυροβολισμοί. Ξαφνικά τρεις εξαγριωμένοι άνδρες εισέβαλαν κρατώντας περίστροφα και φωνάζοντας: «Την Ελένη Παπαδάκη! Που είναι η Ελένη Παπαδάκη; Σας συλλαμβάνω όλους. Μπρος, πάμε στην Πολιτοφυλακή».
Ο θόρυβος που προκλήθηκε και οι φωνές έφθασαν μέχρι τον πρώτα όροφο όπου βρίσκονταν συγκεντρωμένες οι γυναίκες και ετοιμάζονταν να κατεβούν να δουν τι συμβαίνει. Μόλις αντιλήφθηκαν ότι οι άνδρες που εισήλθαν στο σπίτι ήταν πολιτοφύλακες του ΕΑΜ, η Χρυσούλα Μυράτ υπέδειξε στην Παπαδάκη να διαφύγει από το πίσω παράθυρο. Ατάραχη η μεγάλη τραγωδός του θεάτρου, αρνήθηκε να φύγει λέγοντας στη φίλη της: «Γιατί να φύγω; Θα πάω να δω τι με θέλουν». Στο μεταξύ οι πολιτοφύλακες ωθούσαν τους άλλους στον δρόμο με ύβρεις και απειλές. Τότε άνοιξε η εσωτερική πόρτα και εμφανίσθηκε η ηθοποιός. «Εγώ είμαι η Ελένη Παπαδάκη. Τι θέλετε;». Έκπληκτος ο ένας πολιτοφύλακας που φερόταν ως αρχηγός της ομάδας, την κοίταξε στα μάτια. Ήταν ο φοιτητής της Ιατρικής Κων. Μπιλιράκης.
«Ακολούθησέ μας στην Πολιτοφυλακή για μια ανάκριση», της είπε.
Ο Δημήτρης Μυράτ, βλέποντας την ταραχή που επικρατούσε, επιχείρησε να παρέμβει για να ηρεμήσει την κατάσταση. «Μην κάνεις έτσι. Ανήκω κι εγώ στο ΕΑΜ. Θα σε ακολουθήσουμε όλοι».
Αφού ανηφόρισαν για λίγο την οδό Ιακωβίδου, ο Μπιλιράκης σταμάτησε.
«Εσείς φύγετε», είπε στους άλλους συλληφθέντες.
Με τους πολιτοφύλακες παρέμειναν η Παπαδάκη, η φίλη της Αιμιλία Καραβία, ο Μυράτ και ο Σαμ Μπράντενμπουργκ, ένας Εβραίος φίλος της Παπαδάκη. Λίγο αργότερα η Ομάδα σταμάτησε στην οδό Πατησίων 314, όπου βρίσκονταν τα γραφεία του ΕΑΜ. Ο Μπιλιράκης άφησε τους άλλους στον προθάλαμο και εισήλθε σε ένα γραφείο για να αναφέρει στους ανωτέρους του τη σύλληψη της Παπαδάκη. Μετά από μερικά λεπτά εμφανίσθηκε και διέταξε την ομάδα να τον ακολουθήσει μέχρι την Πολιτοφυλακή. Ο Μυράτ μίλησε με κάποιους γνωστούς του ΕΛΛΑΣίτες, οι οποίοι τον διαβεβαίωσαν ότι ήθελαν την Ελένη Παπαδάκη μόνο για μια «ανάκριση». Υποψιασμένος ωστόσο ο ηθοποιός σταμάτησε στη γωνία Ροστάν και Πατησίων και είπε στον Μπιλιράκη: «Εγώ δεν χρειάζομαι πλέον, ούτε εσείς με χρειάζεσθε, και σας αφήνω». Ο Μπιλιράκης δεν έφερε αντίρρηση. Λίγο αργότερα, αφού απομακρύνθηκε ο Μυράτ, ο Μπιλιράκης παρέδωσε τους κρατουμένους του σε άλλους «συναγωνιστές» και έφυγε.
Ενώ η Παπαδάκη ζούσε τις τελευταίες της στιγμές, κάποιοι πολιτοφύλακες διεξήγαγαν έρευνα στην οικία της για να ανακαλύψουν όπλα! Η μητέρα της και η Καραβία τους ρώτησαν για ποιαν λόγο συνέλαβαν την Ελένη, η οποία δεν είχε βλάψει ποτέ κανέναν, κάτι που μπορούσαν να βεβαιώσουν οι συνάδελφοί της. Τότε ο επικεφαλής της Πολιτοφυλακής τούς απάντησε μειδιώντας: «Μα, οι συνάδελφοί της, οι ηθοποιοί, την κατέδωσαν. Ήταν ερωμένη του Ράλλη, του δωσίλογου πρωθυπουργού».
Η Καραβία παρατήρησε τότε ότι η κατηγορία αυτή δεν ευσταθεί και πως υπήρχαν κάποιοι συνάδελφοί της που την αντιπαθούσαν και θα έκαναν τα πάντα για να τη δουν εκτός θεάτρου. Ο πολιτοφύλακας σήκωσε αδιάφορα τους ώμους και είπε:
«Μια φορά, αυτοί της την σκάσανε».
Κάποια στιγμή οδήγησαν την Παπαδάκη στο χωλ το οποίο χρησιμοποιείτο ως ανακριτικό γραφείο.
Μια συγκρατούμενή της, η κυρία Χριστοδουλοπούλου, άκουσε τον διάλογο που ακολούθησε και τον διηγήθηκε αργότερα. Ο «ανακριτής» ρώτησε ειρωνικά:
«Πού είναι η κυρία Ράλλη;». Μπροστά του είχε ένα έγγραφο το οποίο ανέφερε ότι η Παπαδάκη είχε παντρευτεί τον Ιωάννη Ράλλη. «Πότε έκανες τους γάμους σου;».
Έκπληκτη η Παπαδάκη άργησε λίγο να απαντήσει. «Δεν καταλαβαίνω τι θέλετε να πείτε. Ο πατέρας μου ήταν φίλος με τον Ράλλη». «Ασ’ τα αυτά. Να τι λέει το φυλλάδιο...». «Αν ήταν έτσι, θα φοβόμουνα, δεν θα είχα μείνει εδώ, θα πήγαινα στο κέντρο να κρυφτώ. Κι άλλωστε ο Ράλλης έχει νέα και όμορφη γυναίκα».
Ο «ανακριτής», ένας εργάτης στα κάρβουνα με το όνομα Τάκης, σηκώθηκε οργισμένος και τη χαστούκισε. Από τη στιγμή εκείνη η τύχη της τραγικής ηθοποιού ήταν προδιαγεγραμμένη. Μετά τη σύντομη ανάκριση η Παπαδάκη οδηγήθηκε στη βίλα Παπαλεονάρδου στο Παγκράτι η οποία ήταν έδρα της Πολιτοφυλακής, μαζί με άλλες γυναίκες κρατούμενες.
Το πρωί της 4ης Δεκεμβρίου 1944 μια μαύρη FORD εμφανίσθηκε στα διυλιστήρια της Ούλεν. Στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου καθόταν, τρέμοντας από τα κρύο και τον φόβο η Παπαδάκη. Όταν εξήλθε από το αυτοκίνητο αντίκρισε μια ομάδα από άνδρες του ΕΛΑΣ οποίοι αφαιρούσαν από τα υποψήφια θύματα χρήματα, κοσμήματα και ρολόγια. Επικεφαλής των ΕΛΑΣιτών ήταν ένας εικοσιτριάχρονος με αδρά χαρακτηριστικά, ο οποίος είχε το προσωνύμιο «Ορέστης». Οι άλλοι εκτελεστές ήταν ο Ιω. Κουκούτσης, ο Πέτρος Τζογανάκης παντοπώλης από τους Ποδαράδες, ο Βλάσσης Μακαρώνας, ο Στέφανος Λιόλιος κ.ά. Όταν ήλθε η σειρά της Παπαδάκη να αφήσει τα προσωπικά της αντικείμενα, ο «Ορέστης» την έστειλε με τους άλλους ομήρους. Δεν πέρασαν παρά λίγα λεπτά και ο «Ορέστης» τη θυμήθηκε: «Πως είπε αυτή πώς τη λένε; Παπαδάκη; Δεν είναι αυτή που καταδικάσανε στο σωματείο Ηθοποιών;».
Αμέσως έδωσε τη διαταγή της εκτέλεσης. Σε ένα εξαιρετικό λεύκωμα που επιμελήθηκε ο Πολύβιος Μαρσάν αφιερωμένο στη μεγάλη ηθοποιό, περιγράφεται το τραγικό τέλος της:
«Ο Μακαρώνας την παρέλαβε μπροστά στον Ορέστη, ο οποίος είχε διατάξει την εκτέλεση της με το τσεκούρι, όπως γινόταν με τα άλλα πολυάριθμα θύματα. Την διέταξε να γδυθεί, ενώ εκείνη είχε αντιληφθεί ότι πλησιάζει το τέλος της και είχε τρομάξει πολύ. Έτρεμε από το κρύο και το φόβο και κλαίγοντας τους παρακαλούσε. Έβγαλε τη γούνα της, την οποία παρέλαβε ο Ορέστης και όταν τη διέταξε να βγάλει και τα υπόλοιπα ρούχα αναλύθηκε σε δυνατές κραυγές απελπισίας και σε γόους. Όρμησαν τότε σαν αφιονισμένοι πάνω της και μέσα σε έναν καταιγισμό από προπηλακισμούς, την έσυραν κοντά σε ανοιγμένο λάκκο, κι εκεί την έγδυσαν με τη βία. Ο Μακαρώνας ξαφνικά δείλιασε, τον πείραξαν και οι κραυγές της, και τελικά καθίζοντάς την χάμω, τράβηξε το περίστροφό του και της φύτεψε μια-δύο σφαίρες στον αυχένα…»
Όπως όμως έδειξε αργότερα η ιατροδικαστική έρευνα, το πτώμα της άτυχης ηθοποιού έφερε μια μαχαιριά στον λαιμό και πλήγματα από τσεκούρι στο σώμα. Τα χέρια επίσης του θύματος ήταν γαντζωμένα στα μαλλιά της, σε μια προσπάθεια να προφυλάξει, ίσως, το κεφάλι της από τα κτυπήματα. Τέλος τα μάτια της - τα πιο όμορφα μάτια του ελληνικού θεάτρου - ήταν ορθάνοικτα από τρόμο και καθρέφτιζαν όλη τη φρίκη που είχε ζήσει.
Η δολοφονία της Παπαδάκη προκάλεσε φόβο και αγανάκτηση στη κοινή γνώμη. Ο δημοσιογράφος Παύλος Παλαιολόγος γράφει σε ένα χρονογράφημά του: «Δεν είναι μόνο η ζωή που κλαίμε. Μαζί με αυτή κλαίμε τους θησαυρούς που παίρνει μαζί της, κλαίμε το θέατρο που ορφανεύει και πιο πολύ κλαίμε το κακό μας χάλι, το χάλι μιας κοινωνίας που έφθασε στο κατάντημα να φυτεύει σφαίρες στον αυχένα της Τέχνης της…»
Αργότερα, μετά την καταστολή του κινήματος, στις 28 Ιανουαρίου του 1945, έγινε μεγαλοπρεπής κηδεία στην οποία ο θάνατος της Παπαδάκη, θρηνήθηκε ως εθνική απώλεια. Τότε ο Α. Σικελιανός έγραψε τους στίχους:
Μνήσθητι Κύριε: Για την ώρα που η λεπίδα του φονιά άστραψε
κι΄ όλος ο θεός της Τραγωδίας εφάνει.
Μνήσθητι Κύριε: για την ώρα που άξαφνα, κι οι εννιά αδελφές εσκύψαν
να της βάλλουνε των αιώνων το στεφάνι.

....γιατί αὐτός εἶναι ὁ πλοῦτος τῆς Ἑλληνικῆς μας γλώσσας...

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη φωτογραφία της Eleonora Aggelou.

Χθες στις 1:45 π.μ. 

 

 

....γιατί αὐτός εἶναι ὁ πλοῦτος τῆς Ἑλληνικῆς μας γλώσσας...
―Τό Γιάννη τό Νυφιώτη καί τόν Ἀργύρη τῆς Μυλωνοῦς, τούς ἔκλεισε τό χιόνι ἀπάν' στό Κάστρο, τ'μ πέρα πάντα, στό Στοιβωτό τόν ἀνήφορο· τ' ἀκούσατε;
Οὕτως ὡμίλησεν ὁ παπα-Φραγκούλης ὁ Σακελλάριος, ἀφοῦ ἔκαμε τήν εὐχαριστίαν τοῦ ἐξ ὀσπρίων κ' ἐλαιῶν οἰκογενειακοῦ δείπνου, τήν ἑσπέραν τῆς 23 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 186… Παρόντες ἦσαν, πλήν τῆς παπαδιᾶς, τῶν δύο ἀγάμων θυγατέρων καί τοῦ δωδεκαετοῦς υἱοῦ, ὁ γείτονας ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός, πεντηκοντούτης, οἰκογενειάρχης, ἀναβάς διά νά εἴπῃ μίαν καλησπέραν καί νά πίῃ μίαν ρακιά, κατά τό σύνηθες, εἰς τό παπαδόσπιτο· κ' ἡ θειά τό Μαλαμώ ἡ Καναλάκαινα, μεμακρυσμένη συγγενής, ἐλθοῦσα διά νά φέρῃ τήν προσφοράν της, χήρα ἑξηκοντοῦτις, εὐλαβής, πρόθυμος νά τρέχῃ εἰς ὅλας τάς λειτουργίας καί νά ὑπηρετῇ δωρεάν εἰς τούς ναούς καί τά ἐξωκκλήσια.
―Τ’ ἀκούσαμε κ’ ἡμεῖς, παπά, ἀπήντησεν ὁ γείτονας ὁ Πανάγος· ἔτσ’ εἴπανε.
―Τί, εἴπανε; Εἶναι σίγουρο, σᾶς λέω, ἐπανέλαβεν ὁ παπα-Φραγκούλης. Οἱ βλοημένοι, δέ θά βάλουν ποτέ γνώση. Ἐπῆγαν μέ τέτοιον καιρό νά κατεβάσουν ξύλα, ἀπάν’ ἀπ’ τοῦ Κουρούπη τά κατσάβραχα, στό Στοιβωτό, ἐκεῖ πού δέν μπορεῖ γίδι νά πατήσῃ. Καλά νά τά παθαίνουν!
―Μυαλό δέν ἔχουν, αὐτός οὑ κόσμους, θά πῶ, εἶπεν ἡ θειά τό Μαλαμώ. Τώρα οἱ ἀθρῶποι γινῆκαν ἀπόκοτοι.
―Νά εἴχανε τάχα τίποτα κ’μπάνια μαζί τς; εἶπεν ἡ παπαδιά.
―Ποιός τού ξέρ’; εἶπεν ἡ θειά τό Μαλαμώ.
―Θά εἴχανε, θά εἴχανε κουμπάνια, ὑπέλαβεν ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός. Ἀλλιῶς δέ γένεται. Πήγανε μέ τά ζεμπίλια τους γεμᾶτα. Καί τουφέκι θά εἶχαν, καί θηλειές σταίνουν γιά τά κοτσύφια. Εἶχαν πάρει κι ἁλάτι μπόλικο μαζί τους, γιά νά τ’ ἁλατίσουν γιά τά Χριστούγεννα.
―Τώρα Χριστούγεννα θά κάμουν ἀπάν’ στό Στοιβωτό τάχα; εἶπε μετ’ οἴκτου ἡ παπαδιά.
―Νά μποροῦσε κανείς νά τούς ἔφερνε βοήθεια; ἐψιθύρισεν ὁ ἱερεύς, ὅστις ἐφαίνετο κάτι μελετῶν μέσα του.
Ἦτον ἕως πενηνταπέντε ἐτῶν ὁ ἱερεύς, μεσαιπόλιος, ὑψηλός, ἀκμαῖος καί μέ ἀγαθωτάτην φυσιογνωμίαν. Εἰς τήν νεότητά του ὑπῆρξε ναυτικός, κ’ ἐφαίνετο διατηρῶν ἀκόμη λανθανούσας δυνάμεις, ἦτο δέ τολμηρός καί ἀκάματος.
―Τί βοήθεια νά τούς κάμουνε; εἶπεν ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός. Ἀπ’ τή στεριά ὁ τόπος δέν πατιέται. Ἔρριξε, ἔρριξε χιόνι κι ἀκόμα ρίχνει. Χρόνια εἶχε νά κάμῃ τέτοια βαρυχειμωνιά. Ὁ Ἅις Θανάσης ἔγιν’ ἕνα μέ τά Καμπιά. Ἡ Μυγδαλιά δέν ξεχωρίζει ἀπ’ τοῦ Κουρούπη.
Ὁ Πανάγος ὠνόμαζε τέσσαρας ἀπεχούσας ἀλλήλων κορυφάς τῆς νήσου. Ὁ παπα-Φραγκούλης ἐπανέλαβεν ἐρωτηματικῶς:
―Κι ἀπ’ τή θάλασσα, μαστρο-Πανάγο;
―Ἀπ’ τή θάλασσα, παπά, τά ἴδια καί χειρότερα. Γραιολεβάντες δυνατός, φουρτούνα, κιαμέτ. Ὅλο καί φρεσκάρει. Ξίδι μοναχό. Ποῦ μπορεῖς νά ξεμυτίσῃς ὄξ’ ἀπ’ τό λιμάνι, κατά τ’ Ἀσπρόνησο!
―Ἀπό Σοφράν τό ξέρω, Πανάγο, μά ἀπό Σταβέτ;
Ὁ ἱερεύς ἐπρόφερεν οὕτω τούς ὅρους Sopra vento καί Sotto vento, ἤτοι τό ὑπερήνεμον καί ὑπήνεμον, ἐννοῶν εἰδικώτερον τό βορειανατολικόν καί τό μεσημβρινοδυτικόν.
―Ἀπό Σταβέτ, παπά… μά εἶναι φόβος μήν τονε γυρίσῃ στό μαΐστρο.
―Μά… τότε πρέπει νά πέσουμε νά πεθάνουμε, εἶπεν ὡς ἐν συμπεράσματι ὁ ἱερεύς. Δέν εἶναι λόγια αὐτά, Πανάγο.
―Ἔ! παπά μ’, ὁ καθένας τώρα ἔχει τό λογαριασμό τ’. Δέν πάει ἄλλος νά βάλῃ τό κεφάλι του στόν τρουβά, κατάλαβες, γιά νά γλυτώσ’ ἐσένα.
Ὁ παπα-Φραγκούλης ἐστέναξεν, ὡς νά ᾤκτειρε τήν ἰδιοτέλειαν καί μικροψυχίαν, ἧς ζῶσα ἠχώ ἐγίνετο ὁ Πανάγος.
―Καί τί θά πάθουνε, τό κάτω κάτω; ἐπανέλαβεν, ὡς διά ν’ ἀναπαύσῃ τήν συνείδησίν του ὁ μαραγκός. Νά, θά εἶναι χωμένοι σέ καμμιά σπηλιά, τσακμάκι θά ‘χουν μαζί τους, ξύλα μπόλικα. Μακάρι νά μοῦ ‘χε κ’ ἐμέ ἡ Πανάγαινα ἀπόψε στήν παραστιά μου τή φωτιά πού θέν’ ἔχουν αὐτοί. Γιά μιά βδομάδα, πάντα θά εἴχανε κουμπάνια, καί δέν εἶναι παραπάν’ ἀπό πέντε μέρες πού ἀγρίεψε ὁ χειμώνας.
―Νά πήγαινε τώρα κανένας νά λειτουργήσῃ τό Χριστό, στό Κάστρο, ἐπανέλαβεν ὁ ἱερεύς, θά εἶχε διπλό μισθό, πού θά τούς ἔφερνε κι αὐτούς βοήθεια. Πέρσι πού ἦταν ἐλαφρότερος ὁ χειμώνας, δέν πήγαμε… Φέτος πού εἶναι βαρύς…
Καί διεκόπη, ὡς νά εἶπε πολλά. Ὁ ἀγαθός ἱερεύς εἶχεν ἦθος ἀνθρώπου λέγοντος οἱονεί κατά δόσεις ὅ,τι εἶχε νά εἴπῃ. Ἐκ τῶν ὑστέρων θά φανῇ ὅτι εἶχε τήν ἀπόφασίν του καί ὅτι ὅλα τά προοίμια ταῦτα ἦσαν μεμελετημένα.
―Καί γιατί δέν κάνει καλόν καιρό ὁ Χριστός, παπά, ἂν θέλῃ νά πᾶνε νά τόν λειτουργήσουνε στήν ἑορτή του; εἶπεν αὐθαδῶς ὁ μαστρο-Πανάγος.
Ὁ ἱερεύς τόν ἐκοίταξε μέ λοξόν βλέμμα, καί εἶτα ἠπίως τοῦ εἶπε:
―Ἔ! Πανάγο, γείτονα, δέν ξέρουμε, βλέπω, τί λέμε… Ποῦ εἴμαστε ἡμεῖς ἱκανοί νά τά καταλάβουμε αὐτά!… Ἄλλο τό γενικό καί ἄλλο τό μερικό καί τό τοπικό, Πανάγο… Ἡ βαρυχειμωνιά γίνεται γιά καλό, καί γιά τήν εὐφορίαν τῆς γῆς καί γιά τήν ὑγείαν ἀκόμα. Ἀνάγκη ὁ Χριστός δέν ἔχει νά πᾶνε νά τόν λειτουργήσουνε… Μά ὅπου εἶναι μία μερική προαίρεσις καλή, κ’ ἔχει κανείς καί χρέος νά πληρώσῃ, ἂς εἶναι καί τόλμη ἀκόμα, καί ὅπου πρόκειται νά βοηθήσῃ κανείς ἀνθρώπους, καθώς ἐδῶ, ἐκεῖ ὁ Θεός ἔρχεται βοηθός, καί ἐναντίον τοῦ καιροῦ, καί μέ χίλια ἐμπόδια… Ἐκεῖ ὁ Θεός συντρέχει καί μέ εὐκολίας πολλάς καί μέ θαῦμα ἀκόμα, τί νομίζεις, Πανάγο;… Ἔπειτα, πῶς θέλεις νά κάμῃ ὁ Χριστός καλόν καιρό, ἀφοῦ ἄλλες χρονιές ἔκαμε κ’ ἡμεῖς ἀπό ἀμέλεια δέν πήγαμε νά τόν λειτουργήσουμε;
Ὅλοι οἱ παρόντες ἠκροάσθησαν ἐν σιωπῇ τήν σύντομον καί αὐτοσχέδιον ταύτην διδαχήν τοῦ παπᾶ. Ἡ θειά τό Μαλαμώ ἔσπευσε νά εἴπῃ:
―Ἀλήθεια, παπά μ’, δέν εἶναι καλό πρᾶμα αὐτοδά, θά πῶ, ν’ ἀφήνουν τόσα χρόνια τώρα τό Χριστό ἀλειτούργητο, τήν ἡμέρα τῆς Γέννας του… Γιά ταῦτο θά μᾶς χαλάσ’ κι οὑ Θεός!
―Κ’ εἴχαμε κάμει κ’ ἕνα τάξιμο πέρυσι τό Δωδεκάμερο, ἀλήθεια, παπαδιά; εἶπεν αἴφνης στραφείς πρός τήν συμβίαν του ὁ ἱερεύς.
Ἡ παπαδιά τόν ἐκοίταξεν ὡς νά μήν ἐνόει.
―Ὁπού ἦταν ἄρρωστος αὐτός ὁ Λαμπράκης, ἐπανέλαβεν ὁ ἱερεύς δεικνύων τόν δωδεκαετῆ υἱόν του. Θυμᾶσαι τό τάμα πού κάμαμε;
Ἡ παπαδιά ἐσιώπα.
―Ἔταξες, ἂν γλυτώσῃ, νά πᾶμε, σά-μπροστά, νά λειτουργήσουμε τό Χριστό, τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του.
―Τό θυμοῦμαι, εἶπε σείουσα τήν κεφαλήν ἡ παπαδιά.
Τῷ ὄντι, ὁ μόνος υἱός τοῦ παπᾶ, ὁ δωδεκαετής Σπύρος, ὃν αὐτός ἀπεκάλει εἰρωνικῶς καί θωπευτικῶς Λαμπράκην, ἕνεκα τῆς ἄκρας ἰσχνότητος καί ἀδυναμίας, ἐξ ἧς ἔφεγγεν οἱονεί τό προσωπάκι του, εἶχε κινδυνεύσει ν’ ἀποθάνῃ πέρυσι τάς ἡμέρας τῶν Χριστουγέννων. Ἡ παπαδιά, ἥτις ἤγγιζεν ἤδη τό πεντηκοστόν, καί τόν εἶχε μόνον καί ὑστερόγονον, κατόπιν τεσσάρων ἐπιζώντων κορασίων, ὧν αἱ δύο πρῶται ἦσαν ὑπανδρευμέναι ἤδη, καί μετά ὀκτώ γέννας, ὧν αἱ δύο διδύμων, καί πέντε θανάτους, ἡ παπαδιά εἶχε τάξει, ἂν ἐγλύτωνε τό ἀγόρι της, νά ὑπάγῃ τοῦ χρόνου νά λειτουργήσῃ τόν Χριστόν.
Τό ἐνθυμεῖτο καί τό ἐσυλλογίζετο πρό ἡμερῶν, καί ἀπ’ ἀρχῆς τῆς ὁμιλίας τοῦ παπᾶ αὐτό μόνον ἐσκέπτετο. Ἀλλ’ ἔβλεπεν ὅτι ἐφέτος θά ἦτο δυσκολώτατον, φοβερόν, ἀνήκουστον τόλμημα, ἕνεκα τοῦ βαρέος χειμῶνος, καί ἐφρόνει ὅτι ὁ Χριστός θά ἦτο συγγνώμων καί θά παρεχώρει νέαν προθεσμίαν.
Ἐν τούτοις, γνωρίζουσα τήν συνήθη τακτικήν τοῦ παπᾶ, ὡς καί τήν ἰσχυρογνωμοσύνην του, ἀπεφάσισεν ἐνδομύχως νά μή ἀντιλέξῃ. Καί οὐ μόνον τοῦτο, ἀλλά καί ἄλλο τι ἡρωικώτερον καί εἰς πολλούς ἀπίστευτον· ὅπου ἀποφασίσῃ νά ὑπάγῃ ὁ παπάς, νά ὑπάγῃ κι αὐτή μαζί του.
Ἦτο γυνή δειλοτάτη, ἀλλά μόνον ἐνόσῳ εὑρίσκετο μακράν τοῦ παπᾶ. Ὅταν ἦτο πλησίον τοῦ παπᾶ της, ἐλάμβανε θάρρος, ἡ καρδία της ἐζεσταίνετο, καί δέν ἐφοβεῖτο τούς κινδύνους. Ἐάν τυχόν ἀνεχώρει ὁ παπάς, χωρίς αὐτῆς, νά ὑπάγῃ εἰς τό Κάστρον, ἡ καρδούλα της θά ἔτρεμεν ὡς τό πουλάκι τό κυνηγημένον. Ἀλλ’ ἐάν τήν ἔπαιρνε μαζί του, θά ἦτο ἡσυχωτάτη.
Ἡ μεγάλη κόρη, ἡ εἰκοσαέτις τό Μυγδαλιώ, ἐνόησεν ἀμέσως τά τρέχοντα, καί ἤρχισε, παρά τό πλευρόν τῆς μητρός της καθημένη, πλησίον τῆς ἑστίας, νά ὀλολύζῃ ταπεινῇ τῇ φωνῆ εἰς τό οὖς τῆς μητρός της.
―Ποῦ θά πᾶτε, θά πῶ; Παλαβώσατε, θά πῶ;… Μέ τέτοιον καιρό!… Νά πᾶτε στό Κάστρο! Ὤχ! καημένη… Τί νά γίνω;
Ἡ νεωτέρα κόρη, ἡ δεκαεξαέτις τό Βασώ, ἀρχίσασα καί αὐτή νά ἐννοῇ ὑπεψιθύρισε:
―Τί λέει;… Θά πᾶνε στό Κάστρο;… Κι ἄρχισες τά κλάματα! Μουρλάθηκες! Σιώπα, θά μέ πάρουν κ’ ἐμέ μαζί… Θά μέ πάρετε, μᾶ;
―Σούτ! Λ’φάξτε! εἶπεν αὐστηρῶς ἡ παπαδιά.
―Τί τρέχει; εἶπεν ἡ θειά τό Μαλαμώ, ἀκούσασα τούς ψιθυρισμούς ἐκεῖθεν τῆς ἑστίας.
―Τίποτε, Μαλαμώ, εἶπε μέ αὐστηρόν βλέμμα ὁ παπάς· ἡσύχασε. Πανάγο, εἶπε στραφείς πρός τόν γείτονα τόν μαραγκόν, εὑρών [[|εὔσχημον τρόπον νά τόν ἀποπέμψῃ, δέν πᾷς, νά ‘χῃς τήν εὐχή, νά πῇς τοῦ μπαρμπα-Στεφανῆ τοῦ Μπέρκα νά ‘ρθῇ ἀπό δῶ, τόνε θέλω νά τ’ πῶ;…
Ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός ἠγέρθη ὑψηλός, μεγαλόσωμος, ὀλίγον κυρτός, τινάξας τά σκέλη του.
―Πηγαίνω, παπά, εἶπε. Θέλω κ’ ἐγώ νά πάω νά ἰδῶ μή μὄχῃ τίποτα ἡ Πανάγαινα γιά νά φᾶμ’ ἀπόψε.
―Πήγαινε νά τοῦ πῇς πρῶτα κ’ ὕστερα γυρίζεις καί τρῶτε.
―Ἡ εὐχή σας. Καληνύχτα, παπαδιά.
Κ’ ἐξῆλθε.
―Τί λέει, θά πῶ, εἶπεν ἡ θειά τό Μαλαμώ, μετά τήν ἀναχώρησιν τοῦ Πανάγου, θά πᾷς στό Κάστρο, παπά;
―Νά ἰδοῦμε τί θά μᾶς πῇ κι ὁ μπαρμπα-Στεφανής ὁ Μπέρκας.
―Ἰγώ, ἕνας-ιμ, εἶπεν ἡ θειά τό Μαλαμώ, ἂ θέ πᾷς, ἔρχουμι.
―Κ’ ἰγώ, εἶπεν ἡ παπαδιά.
―Δέν εἶναι γιά νά ‘ρθῇς ἐσύ, παπαδιά, εἶπεν ὁ ἱερεύς. Φτάνει πού θά κακοπαθήσω ἐγώ… Δέν πρέπει νά λείψουμε κ’ οἱ δύο ἀπ’ τό σπίτι.
―Ἰγώ τό ‘καμα τού τάμα, εἶπεν ἡ παπαδιά.
―Μά ἂν πάω ἐγώ τό ἴδιο εἶναι.
―Δέν εἶμαι ἥσυχη, ἂν δέν εἶμαι κουντά σου, παπά μ’, εἶπεν ἡ παπαδιά.
―Κ’ ἡμᾶς ποῦ θά μᾶς ἀφήσετε! ἔκραξε μέ δάκρυα εἰς τούς ὀφθαλμούς τό Μυγδαλιώ.
―Σιώπα, καημένη, εἶπε τό Βασώ. Θά μέ πάρ’νε κ’ ἐμένα μαζί, σιώπα!
―Ναί, ἐσένα σ’ φαίνεται πώς εἶσ’ ἀκόμα μικρή, χαδούλα μ’! Γιατί ἔτσ’ σ’ ἐμάθανε. Δέν φταῖς ἐσύ! εἶπε τό Μυγδαλιώ, ἐκχύνουσα τήν ἐνδόμυχον ζήλειαν της ἐπί τῇ τύχῃ τῆς ἀδελφῆς της, ἥτις, ὡς μικροτέρα, δέν εἶχε κρυφθῆ ἀκόμη, ἤτοι δέν ἀπείργετο τῆς κοινωνίας ὡς αἱ πρός γάμον ὥριμοι, καί ἀπέλαυε σχετικῆς τινος ἐλευθερίας.
Ὁ μικρός Λαμπράκης εἶχε πέσει ἐπί τόν τράχηλον τῆς μητρός του.
―Θά μέ πάρετε κ’ ἐμένα μαζί, μάνα; ἐψιθύρισε περιπτυσσόμενος τόν λαιμόν της.
―Τί λές, χαδούλη μ’! τί λές, πιδί μ’; ἀπήντησε φιλοῦσα αὐτόν ἡ παπαδιά. Ἐγώ, ἂν πάω, γιά σένα θά πάω, γιέ μ’· κι ἂν ἀπομείνω, γιά σένα θ’ ἀπομείνω, γιόκα μ’, γιά νά μήν κρυώσῃς. Ὅπως ἀποφασίσῃ ὁ παπάς σ’, μικρό μ’. Τώρα σύρ’ νά πῇς τήν προσευχή σ’ καί νά κάμῃς μετάνοια τ’ παπᾶ σ’, νά πλαγιάσῃς, γιά νά μή μαργώνῃς, κανάρι μ’!
―Ναί, θά πᾷς· ἂμ δέ θά πᾷς! ἔκραξε τό Μυγδαλιώ, ἀπαντῶσα, εἰς ἓν ρῆμα τῆς μητρός της.
―Σιωπᾶτε! ἀκόμα δέν ἀποφασίσαμε τίποτε, κ’ ἐσηκώσατ’ ἐπανάσταση, εἶπεν ὁ παπάς. Νά ἰδοῦμε τί θά μᾶς πῇ κι ὁ μπαρμπα-Στεφανής.
Εἶτα στραφείς πρός τήν παπαδιά:
―Μᾶς φέρανε τίποτε λειτουργιές, μπάριμ;
Ἡ παπαδιά ἔδειξε διά τοῦ βλέμματος, σκεπασμένας μέ ραβδωτήν δίχρουν σινδόνα, τάς ὀλίγας προσφοράς, ὅσας εἶχαν φέρει εἰς τήν οἰκίαν τοῦ ἱερέως τινές τῶν ἐνοριτισσῶν, μέλλουσαι νά μεταλάβωσι τῇ ἐπαύριον, παραμονῇ τῶν Χριστουγέννων. Ἡ θειά τό Μαλαμώ τάς εἶχεν ἰδεῖ πρό πολλοῦ, καί προσεπάθει νά τάς ξεσκεπάσῃ οἱονεί μέ τάς ἀκτῖνας τοῦ βλέμματος, νά μαντεύσῃ ὣς πόσαι νά ἦσαν.
―Μᾶς βρίσκεται καί τίποτε παξιμάδι; ἠρώτησε πάλιν ὁ ἱερεύς.
―Θά ἔμεινε κάτι ὀλίγο ἀπ’ τῆς Παναγιᾶς. Ὅλο τό Σαραντάημερο ζυμώνομε κί τρῶμε ἀπ’ τά βλογούδια, εἶπεν ἡ πρεσβυτέρα.
Βλογούδια ἦσαν οἱ μικροί σταυροσφράγιστοι ἀρτίσκοι, οἱ προσφερόμενοι ὑπό τῶν ἐνοριτῶν εἰς τούς οἴκους τῶν ἱερέων κατά τό Σαρανταήμερον. Ἀντί ὅμως ἀρτίσκων, αἱ περισσότεραι ἐνορίτισσαι κατά τούς τελευταίους χρόνους ἐπροτίμων νά προσφέρωσιν ἁπλοῦν ἄλευρον, καί διά τοῦτο ἡ παπαδιά εἶπεν ὅτι «ἐζύμωναν ἀπ’ τά βλογούδια».
Βῆμα ἠκούσθη εἰς τόν πρόδομον. Ἠνοίχθη ἡ θύρα καί εἰσῆλθεν ὁ μπαρμπα-Στεφανής ὁ Μπέρκας, ὑψηλός, στιβαρός, σχεδόν ἑξηκοντούτης, μέ παχύν φαιόν μύστακα, μέ σκληρόν καί ἡλιοκαές δέρμα, φορῶν πλατύν κοῦκον καί καμιζόλαν μαλλίνην βαθυκύανον, μέ τό ζωνάρι κόκκινον δύο πιθαμές πλατύ. Κατόπιν τούτου ἐφάνη καί ἄλλη μορφή, ὀρθή ἱσταμένη παρά τήν θύραν. Ἦτο ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός, ὅστις, ἂν καί εἶχεν ἀφήσει τήν καλήν νύκτα, εἰπών ὅτι θά μετέβαινεν οἴκαδε νά δειπνήσῃ, οὐχ ἦττον, κεντηθείσης, φαίνεται, τῆς περιεργείας του νά μάθῃ τί τόν ἤθελαν τόν μπαρμπα-Στεφανή τόν Μπέρκαν, ἀνέβη καί πάλιν εἰς τήν οἰκίαν τοῦ παπᾶ.
―Καπετάν Στεφανή, εἶπεν ὁ ἱερεύς, τί λές, μ’ αὐτόν τόν καιρό, μπορεῖ κανείς νά πάῃ στό Κάστρο, μέ τ’ βάρκα, ἀπό Σταβέτ;
―Ἀπό Σταβέτ;… μέ τ’ βάρκα;… στό Κάστρο;… ἠκούσθη ἀπό τῆς θύρας ὡς καινή τις πρωθύστερος καί ἀνάστροφος ἐρωτηματική ἠχώ.
Ἦτο ὁ μαστρο-Πανάγος ὁ μαραγκός, μέ τήν κεφαλήν προέχουσαν ὣς τό ἀνώφλιον, μέ τήν μίαν πλευράν οἱονεί κολλημένην ἐπί τοῦ παραστάτου.
Ἀλλ’ ὁ μπαρμπα-Στεφανής, μόλις ἤκουσε τήν ἐρώτησιν τοῦ ἱερέως, καί χωρίς νά σκεφθῇ πλέον τοῦ δευτερολέπτου, μέ τήν χονδρήν, ταχεῖαν κ᾿ ἐμπερδεμένην προφοράν του ἀνέκραξε:
―Μπράβο! μπράβο! ἀκοῦς! ἀκοῦς! Στό Κάστρο; μετά χαρᾶς! ὄρεξη νά ‘χῃς, ὄρεξη νά ‘χῃς, παπά!
―Νά ἄνθρωπος! εἶπεν ὁ παπάς. Ἔτσι σέ θέλω, Στεφανή! Τί λές, εἶναι κίνδυνος;
―Κίντυνος, λέει; Ντίπ, καταντίπ, καθόλ’! Ἐγώ σᾶς παίρνω ἀπάνου μ’, παπά. Μονάχα πώς μπορεῖ νά κρυώσετε, τίποτε ἄλλο. Θά ‘ρθῇ, θά ‘ρθῇ κ’ ἡ παπαδιά, θά ‘ρθῇ κι ἄλλος κόσμος, πολύς κόσμος; Ἡ βάρκα εἶναι μεγάλη, κατάλαβες, παίρνει κί τριάντα νομάτοι, κί σαράντα νομάτοι, κί μ’ οὗλες τίς κουμπάνιες σας, μέ τά σέγια σας, μέ τά πράματά σας. Κ’ ἡ φουρτούνα τώρα, κατάλαβες, ὅσον πάει κί πέφτ’. Ταχιά θά ‘χουμε καλωσύνη, μπονάτσα, κάλμα. Ὅλο κί καλωσ’νεύει, νά, τώρα καλωσύνεψε!
Ὡς διά νά ψεύσῃ τήν διαβεβαίωσιν τοῦ γέροντος πορθμέως, ὀξύς συριγμός παγεροῦ βορρᾶ ἠκούσθη σείων τά δένδρα τοῦ κήπου καί τούς ξυλοτοίχους τοῦ μαγειρείου ἐπί τοῦ σκεπαστοῦ ἐξώστου τῆς οἰκίας, αἱ ὕελοι δέ καί τά παράθυρα ἀπήντησαν διά γοεροῦ στεναγμοῦ.
―Νά! ἀκοῦς; καλωσύνεψε! εἶπε καγχάζων θριαμβευτικῶς ὁ μαστρο-Πανάγος.
―Σιώπα ἐσύ, δέν ξέρ’ς ἐσύ, ἀνέκραξεν ὁ Στεφανής. Ἐσύ ξέρ’ς νά πελεκᾷς στραβόξυλα καί νά καρφώνῃς μαδέρια. Αὐτή εἶναι ἡ στερνή δύναμη τῆς φουρτούνας, εἶναι ἀέρας πού ψυχομαχάει. Αὔριο θά μαλακώσ’ ὁ καιρός, σᾶς λέω ἐγώ. Μπορεῖ νά ‘χουμε ἀκόμα καί καμμιά μικρή χιονιά, δέ σᾶς λέω, μά ἡμεῖς, ἀπό Σταβέτ, ἀνάγκη δέν ἔχουμε.
―Καί σάν τόνε γυρίσῃ στό μαΐστρο; ἐπέμεινεν ὁ μαραγκός.
―Κί χωρίς νά τόνε γυρίσῃ στό μαΐστρο, ἐγώ σ’ λέω πώς ἀπ’ τήν Κεχριά κ’ ἐκεῖ θέν’ ἔχουμε θαλασσίτσα, εἶπε τρίβων τάς χεῖρας ὁ Στεφανής. Αὐτά εἶναι ἀποθαλασσιές καί δέ λείπουν, κατάλαβες, κι ὁ κόρφος μπουκάρει ὁλοένα, κι οὗλο στρίβει. Μά δέ μᾶς πειράζ’ ἡμᾶς αὐτό. Ἐγώ σᾶς παίρνω ἀπάνου μ’, ὁ Στεφανής σᾶς παίρνει ἀπάν’ τ’!
―Μπράβο, Στεφανή, τώρα μ’ ἔκαμες ν’ ἀποφασίσω. Ἤπιες ρακί; Τράβα κι ἄλλο ἕνα, εἶπεν ὁ παπάς.
―Ἔχω πιεῖ πέντ’ ἓξ ὣς τώρα, ἔτσι νά ‘χω τήν εὐχή σ’, παπά.
―Πιέ κι ἄλλο ἕνα νά γίνουν ἑφτά.
Ὁ μπαρμπα-Στεφανής ἐρρόφησε γενναίαν δόσιν ἐκ τῆς μικρᾶς φιάλης, τῆς πάντοτε κενουμένης καί οὐδέποτε στειρευούσης, τοῦ ἱερατικοῦ μελάθρου.
―Εἴσαστ’ ἕτοιμοι, εἴσαστ’ ἕτοιμοι; εἶπεν ἀκολούθως. Πῆρες τά ἱερά σ’, παπά, τά χαρτιά σ’ οὗλα, τά ‘χεις ἕτοιμα; Ἔχετε τίποτε πράματα νά σᾶς κουβαλήσω, γιά νά ‘μαστ’ ἀ-σένιο;
―Ἀπό τώρα; εἶπεν ὁ παπα-Φραγκούλης.
―Ἀπό τώρα! Τί λές; Νά εἴμαστ’ ἀ-πρόντο, παπά. Ἐγώ στές δυό θά ‘ρθῶ νά σᾶς φωνάξω, κ’ ἐσεῖς νά εἴσαστ’ ἀ-λέστα. Διάβασε τί θά διαβάσῃς, παπά, κί στές τρεῖς νά μπαρκάρουμε.
―Ἐγώ θά εἶμαι ξυπνητός ἀπ’ τή μιά, εἶπεν ὁ ἱερεύς, γιατί ἔχω τό ξυπνητήρι μου… κ’ ἔπειτα εἶμαι καί μοναχός μου ξυπνητήρι. Μά στές τρεῖς εἶναι πολύ νωρίς. Νά χαράξῃ, Στεφανή, καί νά μπαρκάρουμε.
―Στές τρεῖς, στές τέσσερες, παπά, γιά νά μήν πέσῃ ὁ ἀέρας, νά τόν ἔχουμε πρύμα ὣς τές Κουκ’ναριές, νά ‘χουμε μέρα μπροστά μας. Ἀπό κεῖ ὣς τό Μανδράκι κι ὣς τόν Ἀσέληνο, τραβοῦμε σιγά-σιγά μέ τό κουπί. Ἀπό κεῖ ὣς τίς Κεχρεές κι ὣς τήν Ἁγία Ἑλένη, θά μᾶς παίρνῃ ἀγάλι-ἀγάλια μέ τό πανάκι. Κι ἀπ’ τήν Ἁγία Ἑλένη κ’ ἐκεῖ, ἂν δέν μπορέσουμε νά μ’ντάρουμε…
―Ἔ, ὕστερα;
―Ἐγώ θαλασσώνω καί βγαίνω στή στεριά, καί σᾶς τραβῶ μέ τήν μπαρούμα ὣς τόν Ἁι-Σώστη.
Ἐκάγχασαν ὅλοι πρός τόν ἀστεϊσμόν τοῦ ἁπλοϊκοῦ ναύτου, ὁ δέ παπάς, ὅστις ἐφοβεῖτο καί αὐτός τήν τροπήν τοῦ ἀνέμου εἰς τό μέρος περί οὗ ὁ λόγος, παρετήρησε πρός παραμυθίαν τῶν ἀκροατῶν:
―Μά ἐγώ λέω ὅτι θά μπορέσουμε στεριά νά τραβήξουμε στήν ἀκρογιαλιά, τόν κρεμνό τόν ἀνήφορο. Ὅσο ψηλά κι ἂν τό στοίβαξε τό χιόνι στά βουνά, στές ἀκρογιαλιές ὁ τόπος πατιέται.
Ἔμειναν σύμφωνοι νά ἔλθῃ ὁ λεμβοῦχος νά τούς δώσῃ εἴδησιν εἰς τάς τρεῖς, διά νά ἑτοιμασθοῦν, καί εἰς τάς τέσσαρας νά ἐκκινήσωσιν. Ὁ παπα-Φραγκούλης διέταξε νά τεθῶσιν εἰς σάκκους αἱ προσφοραί ὅσας εἶχε, καί τινα δίπυρα, καί εἰς δύο μεγάλα κλειδοπινάκια ἔθεσεν ἐλαίας καί χαβιάρι. Ἐγέμισε δύο ἑπταοκάδους φλάσκας μέ οἶνον ἀπό τήν ἐσοδείαν του. Ἐτύλιξεν εἰς χαρτία δύο ἢ τρία ξηροχτάποδα, καί μικρόν κυτίον τό ἐγέμισεν ἰσχάδας καί μεγαλόρραγας σταφίδας. Τά δύο παπαδοκόριτσα, μέ τά παράπονα καί τούς γογγυσμούς της ἡ μία, μέ τούς κρυφίους γέλωτας καί τήν ἐλπίδα τῆς συμμετοχῆς τοῦ ταξιδίου ἡ ἄλλη, ἔβρασαν ὅσα αὐγά εἶχαν, ἕως τέσσαρας δωδεκάδας, καί τά ἔθεσαν εἰς τόν πάτον ἑνός καλαθίου, τό ὁποῖον ἀπεγέμισαν εἶτα μέ δύο πρόσφορα τυλιγμένα εἰς ὀθόνας, μέ κηρία καί μέ λίβανον. Προσέτι ὁ παπα-Φραγκούλης εἶχε παρακαλέσει τόν μπαρμπα-Στεφανήν νά περάσῃ ἀπό τά σπίτια δύο ἐμποροπλοιάρχων φίλων του, ἐκ τῶν παραχειμαζόντων μέ τά πλοῖά των εἰς τόν λιμένα, νά τούς παρακαλέσῃ ἐκ μέρους του νά τοῦ στείλουν, ἂν τούς εὑρίσκετο, ὀλίγον κρέας σαλάδο, ἐξ ἐκείνου τό ὁποῖον μαγειρεύουν εἰς τά πλοῖα τά ἐκτελοῦντα μακρούς πλοῦς. Ἐκεῖνοι φιλοτιμηθέντες ἔστειλαν δύο μεγάλα τεμάχια, ἕως πέντε ὀκάδας τά δύο.
Ὅλας ταύτας τάς προμηθείας ἔκαμνεν ὁ παπάς προβλεπτικῶς διά τούς ἀποκλεισθέντας εἰς τό βουνόν ἀπό τήν χιόνα, περί ὧν ἔγινε λόγος ἐν ἀρχῇ, καθώς καί δι’ ἑαυτόν καί τούς μεθ’ ἑαυτοῦ συνεκδημήσοντας προσκυνητάς, καθόσον ἐνδεχόμενον ἦτο νά θυμώσῃ καί πάλιν ὁ καιρός καί νά τούς κλείσῃ ὁ χειμών εἰς τό Κάστρον, ἂν ἐν τοσούτῳ ἔμελλον νά φθάσωσιν εἰς τό Κάστρον σῶοι καί ὑγιεῖς. Πρίν κατακλιθῇ, ὁ παπα-Φραγκούλης ἔστειλε μήνυμα εἰς τόν συνεφημέριόν του τόν παπ’ Ἀλέξην, ὅστις ἄλλως ἦτο καί ὁ ἐφημέριος τῆς ἑβδομάδος, ὅτι δέν θά ἦτο συλλειτουργός τήν ἐπιοῦσαν, παραμονήν τῶν Χριστουγέννων, ἐν τῷ ἐνοριακῷ ναῷ, καθόσον ἀπεφάσισε, σύν Θεῷ βοηθῷ, νά ὑπάγῃ νά λειτουργήσῃ τόν ναόν τοῦ Χριστοῦ, εἰς τό Κάστρον.
Εἶχαν πάρει εἴδησιν ἀφ’ ἑσπέρας δύο-τρεῖς ἐνορίτισσαι, γειτόνισσαι τοῦ παπᾶ, διότι ὁ Πανάγος ἐξελθών ἀνεκοίνωσε τό πρᾶγμα εἰς τήν γυναῖκά του, καί αὕτη τό διηγήθη εἰς τάς γειτονίσσας. Ἐπίσης καί ἡ θειά τό Μαλαμώ ἐστάλη νά φέρῃ εἴδησιν εἰς τόν κύρ Ἀλεξανδρήν τόν ψάλτην, μεθ’ ὃ ἐξελθοῦσα ἔσπευσε νά προσηλυτίσῃ δύο ἢ τρεῖς πανηγυριστάς καί ἄλλας τόσας προσκυνητρίας.
Ὅταν ἔμελλον νά ἐπιβιβασθῶσιν, εὑρέθησαν δεκαπέντε ἄτομα. Ἡ ἀπόφασις τοῦ παπᾶ καί ἡ γενναιότης τοῦ μπαρμπα-Στεφανῆ, μετά τήν πρώτην ἔκπληξιν, ἐνέβαλε θάρρος εἰς ἄνδρας καί γυναῖκας. Ἦσαν δέ ὅλοι ἐξ ἐκείνων, οἵτινες συχνά τρέχουσιν, ἄρρητον εὑρίσκοντες ἡδονήν, εἰς πανηγύρια καί εἰς ἐξωκκλήσια. Ἦσαν ὁ παπα-Φραγκούλης μετά τῆς παπαδιᾶς, τῆς Βασῶς καί τοῦ Σπύρου, ὁ μπαρμπα-Στεφανής μετά τοῦ δεκαεπταετοῦς υἱοῦ, ὅστις ἦτο καί ὁ ναύτης του, ἡ θειά τό Μαλαμώ, ὁ κύρ Ἀλεξανδρής ὁ ψάλτης, τρεῖς ἄλλοι πανηγυρισταί καί τέσσαρες προσκυνήτριαι. Τήν τελευταίαν στιγμήν προσετέθη καί δέκατος ἕκτος.
Οὗτος ἦτο ὁ Βασίλης τῆς Μυλωνοῦς, ὁ ἀδελφός τοῦ Ἀργύρη, τοῦ ἀποκλεισμένου ἀπό τάς χιόνας. Ἦλθεν εἰς τήν ἀποβάθραν μέ σάκκον πλήρη τροφίμων καί μέ ἄλλα τινά ἐφόδια διά τήν ἐκδρομήν. Ἰδών αὐτόν ὁ ἱερεύς·
―Πῶς τό ἔμαθες, Βασίλη; τοῦ λέγει.
―Τό ἔμαθα παπά, ἀπ’ τό μαστρο-Πανάγο τό μαραγκό.
―Τί ὥρα καί ποῦ τόν εἶδες;
―Κατά τάς δέκα τόν ηὗρα εἰς τό καπηλειό τοῦ Γιάννη τοῦ Μπούμπουνα. Εἶχε φάει ψωμί κ’ ἐβγῆκε νά πιῇ δυό τρία κρασιά μέ τό ἰσνάφι. Ἔλεγε πώς ἀποφασίσατε νά πᾶτε στό Κάστρο, καί σᾶς ἐκατάκρινε γιά τήν τόλμη. Μά ἐγώ τό χάρηκα, γιατί ἀνησυχῶ γιά κεῖνον τόν ἀδερφό μου, καί θέλω νά ‘ρθῶ μαζί σας ἂν μέ παίρνετε.
―Ἂς εἶναι, καλῶς νά ‘ρθῇς, εἶπεν ὁ ἱερεύς.
Ἐξέπλευσαν. Ἐστράφησαν πρός τό μεσημβρινοδυτικόν τοῦ λιμένος, ἔβαλαν πλώρη τό ἀκρωτήριον Καλαμάκι. Ὁ ἄνεμος ἦτο βοηθητικός, καί ὁ πλοῦς εὐοίωνος ἤρχιζε. Ναί μέν, ἐκρύωναν πολύ, ἀλλ’ ἦσαν ὅλοι βαρέως ἐνδεδυμένοι. Ὁ παπάς ἐκάθισεν εἰς τό πηδάλιον φορῶν τήν γούναν του. Ἡ πρεσβυτέρα εἶχε τό σάλι της τό διπλό, ἡ θειά τό Μαλαμώ εἶχε τό βαρύ γουνάκι καί τήν κουζούκα της. Ὁ μπαρμπα-Στεφανής ἦτο μέ τήν νιτσεράδα του, μέ τόν κηρωτόν πῖλόν του μέ τόν ἱμάντα δεδεμένον ὑπό τόν πώγωνα, μέ τά μακρά πτερύγια σκεπάζοντα τά ὦτα, καί ὁ υἱός του Σπύρος, ὁ καλούμενος κοινῶς τό Μπερκάκι, μέ τάς πρεκνάδας καί μέ τάς βούλας εἰς τό πρόσωπον, ἦτο μέ τά μανίκια τῆς μαλλίνης καμιζόλας του ἀνασφουγγωμένος ὣς τούς ἀγκῶνας.
Εὐτυχῶς δέν ἐχιόνιζεν, ἀλλ’ ὁ ἄνεμος ἦτο παγερός. Αἴθριος ὁ οὐρανός, σαρωμένος ἀπό τόν βορρᾶν. Ἡ σελήνη ἦτο εἰς τό πρῶτον τέταρτον, καί εἶχε δύσει πρό πολλοῦ. Τά ἄστρα ἔτρεμαν εἰς τό στερέωμα, ἡ πούλια ἐμεσουράνει, ὁ γαλαξίας ἔζωνε τόν οὐρανόν. Ὁ πῆχυς καί ἡ ἄρκτος καί ὁ ἀστήρ τοῦ πόλου ἔλαμπαν μέ βαθεῖαν λάμψιν ἐκεῖ ἐπάνω. Ἡ θάλασσα ἔφρισσεν ὑπό τήν πνοήν τοῦ βορρᾶ, καί ἠκούοντο τά κύματα πλήττοντα μετά ρόχθου τήν ἀκτήν, εἰς ἣν μελαγχολικῶς ἀπήντα ὁ φλοῖσβος τοῦ ὕδατος περί τήν πρῷραν τῆς μεγάλης καί δυνατῆς βάρκας.
Ἔκαμψαν τό Καλαμάκι, καί ἀκόμη δέν εἶχε χαράξει. Ἤρχισε μόλις νά γλυκοχαράζῃ πέραν τῆς ἀγκάλης τοῦ Πλατανιᾶ. Ἔφεξαν εἰς τόν Στρουφλιά, ἀντικρύ τοῦ τερπνοῦ καί συνηρεφοῦς δάσους τῶν πιτύων, ἐξ οὗ ἡ θέσις ὀνομάζεται Κουκ’ναριές. Τότε οἱ ἐπιβάται εἶδον ἀλλήλους ὑπό τό πρῶτον λυκόφως τῆς ἡμέρας, ὡς νά ἔβλεπαν ἀλλήλους πρώτην φοράν. Πρόσωπα ὠχρά καί χείλη μελανά, ρῖνες ἐρυθραί καί χεῖρες κοκκαλιασμέναι. Ἡ θειά τό Μαλαμώ εἶχεν ἀποκοιμηθῆ δίς ἤδη ὑπό τήν πρύμνην, ὅπου ἔσκεπε τό πρόσωπόν της μέ τήν μαύρην μανδήλαν ὣς τήν ρῖνα, μέ τήν ρῖνα σχεδόν ὣς τά γόνατα. Ὁ κύρ Ἀλεξανδρής εἶχε πάρει δύο τροπάρια παραπλεύρως αὐτῆς, ὀνειρευόμενος ὅτι ἦτο ἀκόμη εἰς τήν κλίνην του, καί ἀπορῶν πῶς αὕτη ἐκινεῖτο εὐρύθμως ὡς βρεφικόν λίκνον. Ὁ υἱός τοῦ παπᾶ, ὁ Σπύρος, ἔκαμε συχνές μετάνοιες, καί ὅσον αἷμα εἶχεν, εἶχε συρρεύσει ὅλον εἰς τήν ρῖνά του, ἥτις ἦτο καί τό μόνον ὁρατόν μέλος τοῦ σώματός του. Ἡ παπαδιά ἐν τῇ εὐσεβεῖ φιλοστοργίᾳ της εἶχε κρίνει ὅτι ὤφειλε νά τόν πάρῃ μαζί, ἀφοῦ δι’ αὐτόν ἦτο τό τάξιμον. Τόν ἀπέσπασεν ἀποτόμως τῆς κλίνης, τόν ἔνιψε καί τόν ἐνέδυσε μέ διπλᾶ ὑποκάμισα, δύο φανέλας, χονδρόν μάλλινον γελέκιον, διπλοῦν σακκάκι κ’ ἐπανωφόρι, καί περιετύλιξε τόν λαιμόν του μέ χνοῶδες ὁλομάλλινον μανδήλιον, ποικιλόχρουν καί ραβδωτόν, μακρόν καταπῖπτον ἐπί τό στέρνον καί τά νῶτα. Τώρα παρά τήν πρύμνην ἀριστερόθεν τοῦ παπᾶ καθημένη, ἀριστερά της εἶχε τόν Σπύρον, καί ζητοῦσα αὐτομάτως νά ψηλαφήσῃ τούς βραχίονας καί τό στῆθός του, δέν εὕρισκε σχεδόν σάρκα ὑπό τήν βαρεῖαν σκευήν, δι’ ἧς εἶχε περιχαρακώσει τόν υἱόν της.
Ὁ παπάς, ὅστις δέν εἶχεν ἀποβάλει τήν φαιδρότητά του, οὐδ’ ἔπαυε ν’ ἀνταλλάσσῃ ἀστεϊσμούς καί σκώμματα μέ τόν μπαρμπα-Στεφανήν, στρεφόμενος πρός αὐτήν ἐνίοτε τῆς ἔλεγε:
―Νά, γι’ αὐτόνε τό Λαμπράκη, τό γιό σου, τά παθαίνουμε αὐτά, παπαδιά.
―Κί τί πάθαμε μέ τ’ δύναμ’ τ’ Θεοῦ; ἀπήντα ἡ παπαδιά, ἥτις, κατά βάθος, πολύ ἀνησύχει μέ αὐτό τό παράτολμον ταξίδιον. Εὐτυχῶς, ἡ παρουσία τοῦ παπᾶ τῆς ἔδιδε θάρρος.
―Δέ μ’ λές, παπαδιά, εἶπε μέ τήν τραχεῖαν φωνήν του ὁ μπαρμπα-Στεφανής, θελήσας ν’ ἀστεϊσθῇ καί μέ τήν πρεσβυτέραν, δέ μ’ λές, γιατί λένε: «Κύρι’ ἐλέησον! παπαδιά· πέντε μῆνες δυό παιδιά!»
―Γιατί, μαθές, τό λένε; ἀπήντησε χωρίς νά πειραχθῇ ἡ πρεσβυτέρα. Πάρε παράδειγμα ἀπό μένα. Ὀχτώ γέννες, δέκα παιδιά.
―Θά πῇ, τό λοιπόν, πώς οἱ παπαδιές εἶναι πολύ καρπερές. Μά γιατί;
―Γιατί οἱ παπάδες δέ λείπουν χρόνο-χρονικῆς ἀπό κοντά τους, εἶπεν ἡ θειά τό Μαλαμώ.
―Νά, τό Μαλαμώ πάλι τό κατάλαβε, εἶπεν ὁ παπάς, δέν σᾶς τό ‘λεγα ἐγώ; Ἐσύ κι ὁ ἐξάδερφός σου ὁ Ἀλεξανδρής (ἐννοῶν τόν ψάλτην) ἔχετε μεγάλον νοῦ.
Ὁ παπάς δέν ἔπαυε ν’ ἀστεΐζεται μέ ὅλας τάς ἐν τῷ πλοιαρίῳ ἐνοριτίσσας του. Εἰς τήν μίαν ἔλεγε: «Μά κεῖνος ὁ Θοδωρής (ἐννοῶν τόν ἄνδρα της) κοιμᾶται ὅταν τά φτιάνῃ αὐτά τά παιδιά;» Εἰς τήν ἄλλην: «Μά δέν εἶναι καμμιά πού νά μή θέλῃ παντρειά! Ἐγώ ἔχω στεφανωμένα, τριάντα χρόνια τώρα, παραπάν’ ἀπό διακόσια ἀνδρόγυνα, καί καμμιά δέν εὑρέθη νά πῇ πώς δέν θέλει!»
Ἀλλά τό κυριώτερον θῦμα τοῦ παπα-Φραγκούλη ἦτον ὁ Ἀλεξανδρής ὁ ψάλτης. Ἔξαφνα τόν ἠρώτα:
―Δέ μοῦ λές, Ἀλεξανδρή, τί θά πῇ, τώρα, στήν καταβασία τῶν Χριστουγέννων, «ὁ ἀνυψώσας τό κέρας ἡμῶν»; Ποιός εἶν’ αὐτός, ὁ ἀνυψώσας;
―Νά, ὁ ἀνιψιός σας, ἀπήντα ὁ κύρ Ἀλεξανδρής μή ἐννοῶν ἄλλως τήν λέξιν.
―Καί τί θά πῇ «Σκῦλα Βαβυλών τῆς βασιλίδος Σιών»; ἠρώτα πάλιν ὁ παπάς.
―Νά, σκύλα Βαβυλών, ἀπήντα ὁ ψάλτης, νομίζων ὅτι περί σκύλας πράγματι ἐπρόκειτο.
Ταῦτα ἐλέγοντο ἐνόσῳ ἦτο ὑπήνεμος ἡ βάρκα, μέ τάς κώπας βραδυποροῦσα, δεξιόθεν παραπλέουσα τόν Ἀνάγυρον καί τόν Ἀσέληνον, ἀριστερόθεν πελαγωμένη ἀντικρύ τῶν Τρικέρων καί τοῦ Ἀρτεμισίου. Ὁ παπα-Φραγκούλης ἐκάθητο κυβερνῶν εἰς τό πηδάλιον, οἱ ἄλλοι ἐβοήθουν εἰς τήν κωπηλασίαν. Καί αὐτός ὁ κύρ Ἀλεξανδρής, ἂν καί ἀτζαμής περί τά ναυτικά πράγματα, ᾐσθάνθη τήν ἀνάγκην νά κωπηλατήσῃ διά νά ζεσταθῇ. Κ’ ἡ θειά τό Μαλαμώ ἐκωπηλάτησε σχεδόν ἐπί ἡμίσειαν ὥραν. Εὐτυχῶς, ἂν κ’ ἐκρύωναν ὅλοι, καί αἱ ψυχραί ριπαί αἱ κατερχόμεναι ἀπό τῶν χιονοφόρτων ὀρέων ἐξύριζον τά ὦτα καί τούς λαιμούς των, εἶχον ὅμως τούς πόδας θερμούς, τό εὐεργετικόν τοῦτο ἀποτέλεσμα τῆς γειτνιάσεως τοῦ πόντου. Ὁ ἥλιος εἶχε προβάλει ἀπό τά σύννεφα ἐπ’ ὀλίγας στιγμάς (ἥλιος μέ τά δόντια, ― γριά μέ τά χταπόδια! ἀνέκραξεν ὁ Λαμπράκης) διότι, ἐνῷ τήν νύκτα ᾐθρίαζε κ’ ἐγίνετο «ὁ οὐρανός καντήλι», τήν ἡμέραν συνήγοντο πάλιν τά νέφη, καί ὁ βορρᾶς ἐφαίνετο ὑποχωρῶν εἰς τόν ἀπηλιώτην, ὡς νά ἠπειλεῖτο βροχή· ἀλλά μόλις ἐπρόβαλε, κ’ ἐφάνη ὡς νά ἔβλεπε ποία ἦτο ἡ ὑψηλοτέρα καί ἐγγυτέρα κορυφή ἐκ τῶν καταλεύκων ὀρέων ὁλόγυρα, ἡ τοῦ Πηλίου ἢ ἡ τοῦ Ὄθρυος, διά νά σπεύσῃ τό ταχύτερον νά κρυφθῇ. Ἀλλά τά νέφη σωρευθέντα πάλιν τόν ἀπήλλαξαν τοῦ κόπου τούτου.
Ἡ ἀκριβής ἀπόστασις ἀπό τοῦ μεσημβρινοῦ λιμένος ἕως τό βορεινότερον ἄκρον τῆς νήσου, ὅπου ἔπλεον, θά ἦτο ὣς δέκα ναυτικῶν μιλίων. Ὁ παπάς ἔβλεπεν ὅτι ἤθελον νυκτώσει, πρίν φθάσωσιν εἰς τό Κάστρον. Ἦτο μεσημβρία ἤδη, καί δέν ἔφθασαν ἀκόμη εἰς τήν Κεχρεάν, τήν ὡραίαν μελαγχολικήν κοιλάδα, μέ τάς ἐλαιοφύτους κλιτῦς, μέ τόν Ἀραδιᾶν, τόν πυκνόν δρυμῶνά της, μέ τό ρεῦμα καί τάς πλατάνους καί τούς νερομύλους της. Ὅταν ἔφθασαν εἰς τήν Κεχρεάν, συνέβη ἐκεῖνο τό ὁποῖον ὁ μέν κακόμαντις Πανάγος προέλεγεν, ὁ δέ Στεφανής δέν ἠγνόει καί ὁ παπα-Φραγκούλης προέβλεπεν. Εἴτε τροπή εἰς τόν μαΐστρον ἦτο, εἴτε ἀποθαλασσιά καί [[«μπουκάρισμα τοῦ κόρφου», τά κύματα ἤρχισαν νά ὀγκοῦνται κατάπρῳρα τοῦ μικροῦ σκάφους, καί ἡ βάρκα μέ τό λευκόν πανίον της, καί μέ τόν φλόκον καί τήν ἀντένα της, ἤρχισε νά σκιρτᾷ ἐπί τῶν κυμάτων, ὁμοία μέ Ἑλληναλβανόν χορεύοντα ἡρωικούς χορούς μέ τόν λευκόν χιτῶνα ἀνεμίζοντα, μέ τόν ἕνα βραχίονα τριγωνοειδῆ εἰς τήν μέσην, μέ τόν ἄλλον ὑψιτενῆ καί παίζοντα τά δάκτυλα. Αἱ γυναῖκες ἤρχισαν νά δειλιῶσιν. Ἡ θειά τό Μαλαμώ ἠρώτα τόν παπά ἂν δέν ἦτο καλόν ν’ ἀποβιβασθῶσι καί ἀνέλθωσιν εἰς τήν Παναγίαν τήν Κεχρεάν νά λειτουργήσωσιν, ὅπως ἑορτάσωσιν ἐκεῖ τά Χριστούγεννα. Ὁ κύρ Ἀλεξανδρής ζαλισθείς ἐζάρωσεν εἰς μίαν γωνίαν, καί οἱ ἄλλοι ἐπιβάται μεγάλως ἀνησύχουν. Μόνον δύο ἄνδρες δέν ἐδειλίασαν, ὁ μπαρμπα-Στεφανής καί ὁ παπα-Φραγκούλης.
Εἷς τῶν ἐπιβατῶν ἐπρότεινε ν’ ἀράξωσι προσωρινῶς εἰς τήν Κεχρεάν, ἑωσότου κοπάσῃ ὁ ἄνεμος. Ὁ Στεφανής καί ὁ ἱερεύς συνεννοοῦντο διά νευμάτων. Ἀπεῖχον ἀκόμη ἀπό τό Κάστρον ὑπέρ τά τρία μίλια. Δύο μέσα ἠδύναντο νά δοκιμάσωσιν, ἂν τά εὕρισκον τελεσφόρα· ἢ νά συστείλωσι τά ἱστία καί νά προχωρήσωσι μέ τάς κώπας, καταφρονοῦντες τόν ἀφόρητον διά τάς γυναῖκας μ

Ιερά λείψανα της Γεννήσεως στην Κωνσταντινούπολη

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη φωτογραφία του χρήστη Bυζαντινών Ιστορικά.

Χθες στις 1:07 π.μ. 

 

 

Bυζαντινών Ιστορικά

Ιερά λείψανα της Γεννήσεως στην Κωνσταντινούπολη
Το ενδιαφέρον των Βυζαντινών για το προσκύνημα στους Αγίους Τόπους δε μειώθηκε ποτέ, μετά όμως την κατάληψη της Παλαιστίνης από τους Άραβες και την άφιξη των Σταυροφόρων, τα σημαντικότερα λείψανα μεταφέρθηκαν στην Πόλη. Σημάδι αυτής της ιστορικής πορείας είναι η αφιέρωση μιας μονής της Πόλης στην <<Αγία Βηθλεέμ>>, όπως μαθαίνουμε από τη συλλογή κειμένων που είναι γνωστά ως τα <<Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως>> (10ος αιώνας).
Επίσης από τον 9ο ως το 12ο αιώνα οι αυτοκράτορες και οι στρατηγοί τους, επιστρέφοντας από τις εκστρατείες τους στις ανατολικές επαρχίες, μετέφεραν από τους τόπους εκείνους ιερά λείψανα του Χριστού και της Παναγίας.
Το πιο σημαντικό λείψανο της Γεννήσεως ήταν η φάτνη, την κατοχή της οποίας όμως διεκδικούσε η Δυτική Εκκλησία. Αλλά ο ηγούμενος Νικόλαος της Thyngeirar, που το 1156 ταξίδεψε από τη μονή Munkathvera της Ισλανδίας μέχρι τη Ρώμη, την Πόλη και τους Αγίους Τόπους μνημονεύει την φάτνη <<όπου τέθηκε ο Κύριος>> μεταξύ των ιερών αξιοθέατων της βυζαντινής πρωτεύουσας.
Tα <<σπάργανα του Ιησού>>, <<το χρυσάφι το οποίο έφεραν οι Μάγοι>>,<< το ύφασμα, το οποίο η Παναγία φορούσε στο κεφάλι, όταν γέννησε τον Κύριο υμών Ιησού Χριστό>>, και άλλα ιερά λείψανα της Γέννησης ...
Εικόνα -- Η Γέννηση του Χριστού, μεσαίο φύλλο τριπτύχου από ελεφαντόδοντο, 10ος αιώνας , μουσείο Λούβρου.
συνεχίστε την ανάγνωση … http://vizantinaistorika.blogspot.gr/20…/…/blog-post_22.html

Λούκυ Λουκ

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε ένα σύνδεσμος.

Χθες στις 1:43 π.μ. 

 

 

Λούκυ Λουκ

terzopoulosbooks.com