Ο ρόλος της γυναίκας στην Αντίσταση είναι τόσο σημαντικός, όσο και
των αντρών που πολέμησαν στα βουνά για την απελευθέρωση της χώρας. Με
αφορμή την επέτειο του ’40, σου θυμίζει όλες εκείνες της γυναίκες που
συνέβαλαν στον αντιστασιακό αγώνα. Τις γνωστές και τις αφανείς ηρωίδες
που έβαλαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση της
Ελλάδας, αλλά και να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη όλων όσων έδωσαν τη ζωή
τους στον Αγώνα.
Η γυναίκα με τον σκούρο μπερέ, το μελαγχολικό βλέμμα και το δυναμικό
χαρακτήρα, είναι η πραγματική ηρωίδα που θυσίαζε τη ζωή της για την
πατρίδα. Είναι η γυναίκα που ζώνεται με άρματα και φεύγει για τον
πόλεμο. Η γυναίκα που χάνει στον Αγώνα το παιδί της, τον άντρα της, τον
πατέρα της. Η γυναίκα που έκλαψε το παλικάρι της, τον αρραβωνιαστικό
της, που εκτέλεσαν οι Γερμανοί, αλλά και αυτή που στάθηκε προστά στο
εκτελεστικό απόσπασμα και φώναξε “Ζήτω η λευτεριά”.
Πρόκειται για όλες εκείνες τις γνωστές και αφανείς ηρωίδες που
έζησαν τα τέσσερα πέτρινα χρόνια της σκλαβιάς, που έπλυναν, ζύμωσαν και
έστελναν προμήθειες στους στρατιώτες, που έκλεβαν πληροφορίες από τον
εχθρό και προσπαθούσαν να σαμποτάρουν τα ξένα στρατεύματα. Ποιες είναι
όμως αυτές οι γυναίκες;
Σοφία Βέμπο: Η φωνή του Αγώνα!
“Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά”, τραγουδούσε η Σοφία Βέμπο προσπαθώντας να ανεβάσει το ηθικό των Ελλήνων που πολεμούσαν στα βουνά… Στα 30 της χρόνια η Σοφία Βέµπο αναλαμβάνει να παίξει τον ρόλο της εθνικής τραγουδίστριας. Η σύζυγος του Μίµη Τραϊφόρου είχε αρχίσει την καριέρα της πριν από τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Το
τελεσίγραφο όµως του Μεταξά, η πολεµική σύρραξη Ελλάδας – Ιταλίας στο
Αλβανικό Μέτωπο θα ενεργοποιήσουν την έκρηξη της καλλιτεχνικής της
πορείας. Οι πολεµικές επιθεωρήσεις τραβάνε όλα τα φλας και η
Έφη Μπέµπο (το πραγµατικό όνοµα της Βέµπο µε καταγωγή από την Καλλίπολη
της Ανατολικής Θράκης) τραγουδάει τις παρωδίες “Στον πόλεµο βγαίν ο
Ιταλός” και “Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του” στο θέατρο “Μοντιάλ”. Οι
ραδιοφωνικοί σταθµοί παίζουν ακατάπαυστα τα τραγούδια της, τα οποία
ακούγονται στις στρατιωτικές µονάδες της Ελλάδας και εμψυχώνει τους
στρατιώτες.
«Το τραγούδι «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά» γράφτηκε το 1940, την
εποχή του µεγάλου µου έρωτα. Τότε ήταν ο Μιχάλης Σουγιούλ µαέστρος και
παρακάλεσα τον Μίµη Τραϊφόρο να µου γράψει ένα πολεµικό τραγούδι. Έγραψε
και µου το έφερε την επόµενη µέρα. Μου έκανε µεγάλη εντύπωση γιατί ήταν
λίγο δύσκολο να γράφεται ένα τραγούδι µέσα σε µία νύχτα, σε µία ώρα, σε
µία στιγµή. Μου το διάβασε και στο τέλος έλεγε: Αν δεν ερθείτε νικηταί
να µην έρθετε ποτέ. Το βρήκα λίγο σκληρό. Του είπα τότε σε ευχαριστώ
παιδί µου (ήταν πιτσιρικάς), αλλά δεν µου αρέσει. Έφυγε και σε λίγο
επέστρεψε και µου διάβασε: Με της νίκης τα κλαδιά, σας προσµένουµε
παιδιά. Α, του λέω, αυτός ο στίχος έχει περιεχόµενο ψυχικό”, είχε
δηλώσει η Σοφία Βέµπο στην εκπομπή του Φρέντυ Γερµανού.
Η Σοφία Βέμπο προσπάθησε μέσα από τη φωνή και το πάθος της
να κρατήσει ζωντανή τη φλόγα του αντιστασιακού αγώνα και γι’ αυτό το
λόγο και η ίδια σε µία πράξη ύψιστου συµβολισµού προσφέρει στο ελληνικό
Ναυτικό 2.000 χρυσές λίρες.
Βουλή Στεφανίδου-Ντίνου: Η γυναίκα που αποσπούσε πληροφορίες από τις ιταλικές γραμμές
Η Βουλή (Παρασκευή) Στεφανίδου-Ντίνου γεννήθηκε στο Μαργαρίτι
Θεσπρωτίας το 1926. Τον Ιούλιο του 1941 μαζί με τις μεγαλύτερες αδελφές
της Τούλα και Πιπίτσα, με την καθοδήγηση του τηλεγραφήτη του χωριού και
μετέπειτα βουλευτή της ΕΔΑ Γεράσιμου Πρίφτη, σχημάτισαν την πρωτη
αντιστασιακή ομάδα του χωριού. Το φθινόπωρο του 1941 στην Παραμυθία,
γνωρίστηκε στο Γυμνάσιο με τον πρώτο αντιστασιακό Νεολαίο Ζήκο Ντίνο
(μετέπειτα σύζυγό της) που την οργάνωσε στο ΕΑΜ Νέων του Γυμνασίου. Κατά
τη διάρκεια της Κατοχής, η Βούλα προσέφερε υπηρεσίες, μεταφέροντας
ειδήσεις και πληροφορίες στις ομάδες του ΕΛΑΣ, περνώντας μέσα από τις
Ιταλικές γραμμές του εχθρού, πότε μόνη της και πότε με άλλους νέους. Το
1943, λόγω εκκαθαριστκών επιχειρήσεων των Γερμανών κατέφυγε στην Πάργα
συνεχίζοντας την αντιστασιακή δράση της από την ΕΠΟΝ.
Τζωρμπατζάκη Ελένη: Μια Κρητικιά στην Αντίσταση!
Η Ελένη Τζωρμπατζάκη από το χωριό Προφήτης Ηλίας της Κρήτης
είναι μια από τις γυναίκες που πολέμησαν στα βουνά για την ελευθερία
της πατρίδας. Γεννήθηκε το 1920 και τα πρώτα της παιδικά χρόνια
τα πέρασε με δυσκολίες. Είκοσι χρονών, λίγο πριν ξεσπάσει ο
Ελληνοϊταλικός πόλεμος βρήκε το παλικάρι που ονειρευόταν να περάσει την
υπόλοιπη ζωή της στο πρόσωπο του νεαρού ανθυπομοίραρχου από τη Σητεία
Κατσούλη Νικόλαου, αρραβωνιάστηκαν αλλά εκείνος σκοτώθηκε αμέσως μετά τη
μάχη της Κρήτης στα Χανιά. Στήθηκε στο απόσπασμα στον Αλικιανό και
εκτελέστηκε από τους κατακτητές τις πρώτες μέρες του Ιουνίου 1941.
Ακολούθησαν μαύρες μέρες. Η Ελένη εντάχθηκε στην Αντίσταση και
πολεμούσε στα βουνά για την ελευθερία της Ελλάδας. Η συμβολή της
ουσιαστική καθώς ήταν από τις γυναίκες με δύναμη ψυχής και πάθος. Αυτό
την έκανε να ξεχωρίζει. Τότε γνώρισε και το ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ
Κρήτης Βασίλη Κοντοκώτσο και μετά την απελευθέρωση, το 1947,
παντρεύτηκαν. Αλλά ούτε αυτός ο γάμος είχε μέλλον, αφού το 1948, τα
χρόνια του Εμφυλίου, συνελήφθη κι αυτή και ο σύζυγός της και στάλθηκαν
εξορία. Το μαρτύριο και των δυο μεγάλο και το 1952 που αποφυλακίστηκαν ,
οι δυο τους δεν μπορούσαν να ζήσουν πια μαζί.
Πηνελόπη Δέλτα: Η ευαίσθητη συγγραφέας την περίοδο της Αντίστασης
Για τους περισσότερους, η Πηνελόπη Δέλτα είναι ένα μυθικό πρόσωπο,
που γνωρίσαμε στα παιδικά μας χρόνια μέσα από τα βιβλία της. Βιβλία
γραμμένα σε μία εποχή όπου ο δημοτικισμός ισοδυναμούσε με κοινωνική
επανάσταση, επανεκδίδονται συνεχώς, ανεξάρτητα από τους χαρακτηρισμούς,
εθνικιστικά, πατριδοκαπηλικά ή απλά πατριωτικά, που τους αποδόθηκαν σε
διάφορες εποχές.
Γεννημένη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1874, ήταν το τρίτο παιδί
του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη. Στα 17 της χρόνια, η
Πηνελόπη Μπενάκη κάνει την είσοδό της στην κοσμική ζωή της Αλεξάνδρειας
και παντρεύεται μετά από απόφαση των γονιών της, τον Στέφανο Δέλτα.
Μπορεί ο γάμος αυτός να μην ξέφυγε από τους καθιερωμένους οικογενειακούς
προσχεδιασμούς, ο Στέφανος Δέλτα έφερνε μαζί του μια πλούσια πνευματική
παράδοση, που έπαιξε βασικό ρόλο στην εξέλιξη της Πηνελόπης Δέλτα.
Το 1905 βρίσκει την οικογένεια Δέλτα στην Αλεξάνδρεια, όπου ο
Στέφανος εργάζεται στις επιχειρήσεις του πεθερού του. Η χρονιά αυτή
είναι ένας καθοριστικός σταθμός στη ζωή της Δέλτα. Τον Φεβρουάριο
μετατίθεται εκεί ως υποπρόξενος ο Ίων Δραγούμης. Οι δυο τους γνωρίζονται
και φουντώνει μεταξύ τους ένας έρωτας, που μάταια προσπαθούν να τον
σβήσουν με τον χρόνο και την απόσταση που τους χωρίζει. Η πλατωνική αυτή
σχέση της Πηνελόπης Δέλτα με τον Ίωνα Δραγούμη τελειώνει στα 1912, όταν
αυτός συνδέεται με τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Από τότε, η Πηνελόπη Δέλτα θα
φορέσει μαύρα ρούχα ως το τέλος της ζωής της. Το πάθος της, όμως, για
τον Δραγούμη μένει άσβεστο και την συνοδεύει μέχρι τον θάνατό της. Τον
Απρίλιο του 1940 ο Φίλιππος Δραγούμης της φέρνει μία σειρά από χαρτιά
και ημερολόγια του αδελφού του Ίωνα. Παρ’ όλο που η υγεία της είναι σε
κακή κατάσταση και έχει γραμματέα στην οποία υπαγορεύει τα κείμενά της,
κάθεται και γράφει άλλες περίπου 1.000 σελίδες για την ιστορία της με
τον Ίωνα Δραγούμη.
Ωστόσο, παρόλο που δεν συμμετέχει ενεργά στους αγώνες της
Αντίστασης, η Πηνελόπη Δέλτα, μια από τις πιο ευαίσθητες ψυχές της
εποχής, δίνει τέλος στη ζωή της, τον Απρίλιο του 1941, όταν οι Γερμανοί
μπαίνουν στην Αθήνα. Η Πηνελόπη αυτοδηλητητριάζεται στις 27 Απριλίου του
1941, όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα. Στον τάφο της
ζήτησε να γραφτεί η λέξη “ΣΙΩΠΗ”.
