http://anadasosi.blogspot.gr/
Ανθρωποι - Ζώα - Φύση
Ο άνθρωπος είναι ένα από τα εκατομμύρια είδη του ζωικού βασιλείου
που ζουν σ’αυτόν τον πλανήτη. Όλα τα όντα είναι βιογενετικά
δημιουργήματα και ακόμα κι αν διαφέρουν φαινομενικά μεταξύ τους, έχουν
πολλά πράγματα που τα ενώνουν. Εκτός, από τον ήλιο, τη γη, τον αέρα και
το νερό, μοιράζονται και τον ίδιο γενετικό κώδικα. Πάνω από όλα όμως,
μοιράζονται το θαύμα της ζωής, που διαπερνά σα ρεύμα όλες αυτές τις
εκατομμύρια διαφορετικές μορφές ύπαρξης.
Κάθε ζώο ή ζωή, είναι
μια ύπαρξη πλήρης, αυτοτελής και αυτόνομη που εξελίχθηκε και
ολοκληρώθηκε στο πέρασμα των αιώνων, μέσα από διαδικασίες και δυνάμεις
άγνωστες και πολύπλοκες. Η δημιουργία αυτού του θαυμαστού κόσμου με όλη
αυτή την πανδαισία των χρωμάτων και των σχημάτων, μόνο δέος μπορεί να
προκαλέσει, ενώ παραμένει ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο για όλους μας.
Τα
ζώα υπάρχουν στον πλανήτη εκατομμύρια χρόνια, πολύ πριν εμφανιστεί στη
γη ο άνθρωπος. Έζησαν αρμονικά μέχρι τη μοιραία στιγμή της υποδούλωσής
τους ή, κατ’ευφημισμό, εξημέρωσής τους, περίπου 10.000 χρόνια πριν, όπου
ήταν και η απαρχή των δεινών τους. Έκτοτε ζουν μια ολοένα εντεινόμενη
κακοποίηση και εκμετάλλευση, ενώ κατά την παρούσα χρονική περίοδο, η
βαρβαρότητα που υφίστανται από τον άνθρωπο, έχει ξεπεράσει κάθε
προηγούμενο. Σήμερα πλέον, η πλειοψηφία των ζωικών οικογενειών βιώνει
τεράστια ταλαιπωρία. Kάθε χρόνο δισεκατομμύρια ζώα θανατώνονται στο βωμό
των ανθρώπινων συμφερόντων, αφού περάσουν τη σύντομη ζωή τους μέσα στην
αιχμαλωσία, την εξαθλίωση και τη δυστυχία.
Η συμπεριφορά αυτή
του ανθρώπου προς τα ζώα στηρίχθηκε στην αρχή της απαξίωσης της ύπαρξής
τους, θεωρώντας ή ανακηρύσσοντας το είδος του ως το πιο εξελιγμένο...από
τα εκατομμύρια άλλα είδη! Ορμώμενος από αυτές τις ανθρωποκεντρικές
αντιλήψεις, ο άνθρωπος ήταν πλέον ελεύθερος να χρησιμοποιήσει τα ζώα ως
μέσα για την εξυπηρέτηση των σκοπών του. Έτσι τα ζώα, από ελεύθερα,
ανεξάρτητα και αυτόβουλα, μετατράπηκαν σε μηχανές και αναλώσιμα υλικά,
σε προϊόντα και αντικείμενα χρήσης στην υπηρεσία του ανθρώπινου
οικονομικού ανταγωνισμού.
Όμως αυτή η χρησιμοποίηση και η
εκμετάλλευση των ζώων από τον άνθρωπο, σηματοδότησε ταυτόχρονα και την
αποτυχία του να κατανοήσει τη ζωή στο σύνολό της και να θαυμάσει τη
μεγαλοπρέπειά της, διδασκόμενος από τη σοφία και τη συνειδητότητα όλων
αυτών των ξεχωριστών μορφών ζωής. Πάνω απ’όλα όμως, σηματοδότησε την
αποτυχία του να ταυτιστεί και να συναισθανθεί τον αγώνα τους για την
επιβίωση μέσα στις δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες, που κι ο ίδιος ως
βασικός υπαίτιος δημιούργησε.
Παράλληλα όμως με αυτή την απίστευτη
σκληρότητα προς κάθε μορφή ζωής, ξεκίνησε και αναπτύσσεται, εδώ και
μερικές δεκαετίες, ένα παγκόσμιο κίνημα από φιλόσοφους, διανοούμενους,
ακτιβιστές και άλλους πολίτες, που αμφισβητεί σθεναρά τις μέχρι τώρα
σχέσεις των ανθρώπων με τη φύση και τα ζώα και επιχειρεί να τις
επαναδιευθετήσει, αναγνωρίζοντας πάνω απ’όλα την ανθρώπινη ευθύνη και
συμμετοχή στα δεινά που επιφέραμε σ’αυτά. Όσο δε πιο αισθητός γίνεται ο
αντίκτυπος αυτών των προβλημάτων, τόσο πιο πιεστικό παρουσιάζεται το
καθήκον του προσανατολισμού των ανθρώπινων αξιών προς κατευθύνσεις
συνεκτίμησης και συμπερίληψης της φύσης και της ζωής, ως αξίες απόλυτες.
Πολλοί στοχαστές εισηγούνται τώρα ένα νέο ηθικό κώδικα, ο οποίος δεν θα
διαχωρίζει πλέον τον άνθρωπο από το περιβάλλον του και τους άλλους
οργανισμούς, αλλά θα τον τοποθετεί δίπλα τους. Οι διανοητές αυτοί
αντιλαμβάνονται τον πλανήτη ως ένα σύνολο το οποίο έχει αφ’εαυτού
απόλυτη αξία, ή αυταξία, είτε επειδή απλώς υφίσταται, είτε επειδή
ακολουθεί μια εξελικτική διαδικασία. Η απόλυτη αξία ενός δάσους, για
παράδειγμα, επιβάλλει τις αντίστοιχες ηθικές υποχρεώσεις και καθήκοντα
του ανθρώπου για τη διαφύλαξη και διατήρησή του.
Η φιλοσοφία
αυτού του κινήματος θεωρεί ότι και τα ζώα έχουν ανάγκες και συμφέροντα
και, κατά συνέπεια, ορισμένα βασικά δικαιώματα (δικαίωμα στη ζωή, στην
ελευθερία, στην αβλάβεια, στη μη βία κλπ) τα οποία οι άνθρωποι πρέπει να
σέβονται και να τιμούν, όπως ακριβώς σέβονται και τιμούν τα δικά τους.
Σ’ένα άρθρο της, η διακήρυξη των δικαιωμάτων των ζώων ορίζει πως το κάθε
ζώο δικαιούται να ζήσει στο φυσικό του χώρο- γη, θάλασσα, αέρα- σύμφωνα
με το ρυθμό και τις συνθήκες ζωής και ελευθερίας που αντιστοιχούν στο
είδος του. Οι δε ηθικές μας υποχρεώσεις απέναντι στα ζώα απορρέουν από
δύο θεμελιώδεις παραδοχές: πρώτον, δεν υπάρχει κανένα χαρακτηριστικό το
οποίο να είναι εγγενές του ανθρώπινου είδους και να χαρακτηρίζει μόνο τα
ανθρώπινα όντα και, δεύτερον, ακόμη και αν υποτεθεί πως υπήρχε ένα
τέτοιο ποιοτικά διακριτικό γνώρισμα που θα ξεχώριζε τους ανθρώπους από
τα ζώα, αυτό από μόνο του δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να
δικαιολογήσει ή να συνηγορήσει υπέρ οποιασδήποτε κακομεταχείρισης ή
σκληρότητας προς αυτά.
Ο απώτερος δε σκοπός του κινήματος είναι
να κατοχυρωθούν τα δικαιώματα των ζώων και με τις ανάλογες νομοθετικές
και θεσμικές ρυθμίσεις, ώστε να σταματήσει οριστικά η εκμετάλλευση και η
θανάτωσή τους για τα ανθρώπινα συμφέροντα.
Με το όραμα να συμβάλει
στην εδραίωση της ιδέας των δικαιωμάτων της φύσης και των ζώων στον
Ελλαδικό χώρο, διοργανώνεται και η ημερίδα: «Άνθρωποι-Ζώα-Φύση: από τον
Ανθρωποκεντρισμό στον Οικοβιοκεντρισμό», επιχειρώντας τα εξής:
-
να διευρύνει τη συνειδητότητά μας όσον αφορά τη δυστυχία που προκαλούμε
στα ζώα και να βαθύνει την κατανόηση, την εκτίμηση και τη συμπόνια μας
προς αυτά.
- να θέσει και να επιχειρήσει να απαντήσει σε μια
σειρά ερωτημάτων όπως: «Μπορεί η έννοια των δικαιωμάτων να επεκταθεί σε
όλη την κλίμακα των όντων;», «Πώς μπορούμε να περάσουμε από τον
ανθρωποκεντρισμό στον οικοβιοκεντρισμό;», «Έχει η φύση
χρηστική-εργαλειακή αξία για τον άνθρωπο ή έχει μια εγγενή αξία
ανεξάρτητα από αυτή που της αποδίδουν οι άνθρωποι;» κ.α.
- να
ανοίξει ένα διάλογο ο οποίος θα θέσει ευελπίστως τα θεμέλια για μια
διαφορετική αντιμετώπιση όλων των έμβιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένης
και της Γαίας, βασισμένη πάνω στις αρχές και τις αξίες του σεβασμού,
της ειρηνικής συμβίωσης και της αρμονικής συνύπαρξης.
- να
προωθήσει τις ιδέες της βαθιάς οικολογίας και του οικολογικού
πολιτισμού, δίνοντας έμφαση στις ορθές σχέσεις του ανθρώπου τόσο με τον
εαυτό του, όσο και με το περιβάλλον του και τις υπόλοιπες μορφές ζωής.
Είναι
πια καιρός να αντιμετωπίσουμε τη ζωή με κατανόηση και στοργή και να της
δώσουμε πίσω την ελευθερία που τόσο καιρό της στερήσαμε.
Είναι
πια καιρός να ανοίξουμε το μυαλό μας στην ιδέα ότι σκοπός μας είναι να
αγκαλιάσουμε τη Γαία και τη ζωή στο σύνολό της, ανακαλύπτοντας το
μεγαλείο τους και υποκλινόμενοι στη μεγαλοπρέπειά τους.
Ήρθε η
ώρα να υπάρξει στον πλανήτη μια παγκόσμια κινητοποίηση όλων των δυνάμεών
μας, ώστε με αρμονική συνεργασία να δημιουργηθούν νέες δυνατότητες για
το τι είναι εφικτό για τη Γαία και τη ζωή.
Το κλειδί είναι η αγάπη, η δικαιοσύνη και ο σεβασμός.
Πηγές:
Í Τοm Regan, The Case for Animal Rights, In Peter Singer (ed), In Defense of Animals
New York: Basil Blackwell, 1985, pp. 13-26, http://www.animal-rights-library.com/texts-m/regan03.htm
Í Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Οικολογική Ηθική, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 2005
Í
Αλέξανδρος Γεωργόπουλος, Αν. Καθηγητής, Τ.Ε.Π.Α.Ε., Α.Π.Θ.,
Περιβαλλοντική Ηθική, Έχουν οι άνθρωποι υποχρεώσεις προς τα μη ανθρώπινα
όντα; http://users.kas.sch.gr/evagel /text/sinedrio/
IV_sin_ereynes/19.20-19.40_%20Georgopoulos.pdf
Í Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Ζώων, Παρίσι 1978
Í
Κείμενο πρότασης στην πρόσφατα επιχειρηθείσα αναθεώρηση του συντάγματος
για την προσθήκη άρθρου σχετικού με τα δικαιώματα των ζώων, ΣΟΛΩΝ, 2006
Í www.AbolitionistApproach.com
Í http://en.wikipedia.org/wiki/Animal_rights
Í http://en.wikipedia.org/wiki/Tom_Regan
Í http://www.ecogreens.gr/ekloges/egfiles/AnimalRights.htm
σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω
