Ο ναός του Αγ. Νικολάου στον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου

Ο ναός του Αγίου Νικολάου απέχει 2 χιλιόμετρα από την πόλη του Αγίου Νικολάου και είναι χτισμένος στο μικρό όρμο του Καθολικού, στη χερσόνησο που σήμερα λέγεται “Μπουρούνι”. Στην τοποθεσία αυτή, που είναι ασφαλής και προφυλαγμένη, προσάραζαν τα πλοία από τη βυζαντινή και βενετσιάνικη εποχή. Ο όρμος αποτελούσε το κύριο λιμάνι της περιοχής για αρκετούς αιώνες. Στους βενετσιάνικους χάρτες σημειώνεται ως ”Porto di San Nicolo”, δηλαδή Λιμάνι του Αγίου Νικολάου. Η θέση, λοιπόν, είχε μεγάλη σημασία ως λιμάνι.

Η κ. Δάφνη Χρονάκη, αρχιτέκτων μηχανικός της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, μας έδωσε τις παρακάτω πληροφορίες σχετικά με την οικοδόμηση του ναού:

“Ο ναός που είναι μονόχωρος τρουλλαίος οικοδομήθηκε, το πιθανότερο, λίγο πριν την αραβική επικράτηση (827/28 μ.Χ.). Αυτό συμπεραίνεται λόγω του ανεικονικού διακόσμου που έχει το πρώτο, αρχαιότερο στρώμα τοιχογραφιών, το οποίο κοσμήθηκε την περίοδο της Εικονομαχίας. Επομένως, ο ναός χτίστηκε πριν από την αναστήλωση των εικόνων, που έγινε το 843 μ.Χ. Επειδή όμως η Κρήτη είχε καταληφθεί από τους Άραβες το 827/828 μ.Χ., ο ναός πρέπει να είχε ήδη κατασκευαστεί και εικονογραφηθεί”. Επίσης, συμπλήρωσε ότι “… δεν γνωρίζουμε αν υπήρχαν εκεί κατασκευές παλιότερες από την εκκλησία. Σε έναν τάφο πάντως στο προαύλιο, που ανασκάφηκε το 2007, βρέθηκε μια μεταλλική πόρπη του 7ου μ.Χ. αιώνα. Υπήρχε επομένως χρήση του χώρου σε παλιότερες εποχές. Πολύ αργότερα, το 1968-69, το προαύλιο πλακοστρώθηκε, δεν έγινε ανασκαφή και δεν γνωρίζουμε τι υπήρχε γύρω από το ναό. Στη βόρεια πλευρά υπάρχει μικρή θολωτή δεξαμενή νερού, κατασκευασμένη ως φαίνεται κατά τη Βενετοκρατία”.

Σε σχέση με την κατασκευή και το είδος του ναού, η κ. Χρονάκη μάς είπε: “Ο ναός είναι πετρόκτιστος και στεγάζεται με ημικυκλικό θόλο, που στη μέση του έχει τρούλλο με ψηλό κυλινδρικό τύμπανο και πολύ μικρά παράθυρα στις 4 πλευρές. Η κατασκευή του είναι μέτρια, δηλαδή δεν έχει πολύ σπουδαία τεχνική, φαίνεται όμως ότι οι χτίστες ήταν έμπειροι. Χτίστηκε με απλή αργολιθοδομή, δηλαδή με κοινές πέτρες ακανόνιστου ορθογωνισμένου σχήματος και με λάσπη από ασβέστη και άμμο για συνδετικό υλικό. Μόνο οι γωνιακές πέτρες, οι γωνιόλιθοι, είναι λαξευμένες ώστε να αποκτούν ορθογώνιες και επίπεδες επιφάνειες. Τα ανώφλια των πορτών και παραθύρων είναι απλά ευθύγραμμα πελέκια, εκτός από την κύρια είσοδο που έχει τοξωτό ανώφλι πολύ απλής μορφής. Αυτή η κατασκευή, με όλα τα εξωτερικά στοιχεία σε απλές μορφές, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση, είναι χαρακτηριστική των βυζαντινών χρόνων. Οι πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι κυρίως ψαμμιτικοί λίθοι, οι κοινώς λεγόμενες αμμούδες, που είναι σχετικά μαλακές και εύκολες στην κατεργασία, αλλά παθαίνουν μεγάλες φθορές από το χρόνο και τις καιρικές συνθήκες”.

Ως προς την εικονογράφηση του ναού, η κ. Χρονάκη τόνισε ότι “υπάρχουν δύο στρώματα ζωγραφικής: το πρώτο ανεικονικό, που τοιχογραφήθηκε πριν το 827/28 μ.Χ. με φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα (σχηματοποιημένα φύλλα, κλαδιά, ρόμβους, κύκλους, ταινίες, κυματοειδείς γραμμές), και το δεύτερο εικονικό (με μορφές αγίων), που χρονολογείται στις αρχές του 14ου αιώνα. Κατά την ανακατάληψη της Κρήτης από το Βυζάντιο με το Νικηφόρο Φωκά το 961 μ.Χ. είχε ήδη συντελεστεί η αναστήλωση των εικόνων. Το 1303, όταν έγινε μεγάλος καταστρεπτικός σεισμός, το εκκλησάκι ανακαινίστηκε. Η νέα τοιχογράφηση κάλυψε εν μέρει το παλιό στρώμα γεωμετρικών και φυτικών μοτίβων. Από πάνω ζωγραφίστηκαν μορφές αγίων και εικόνες από την Καινή Διαθήκη. Για τους δημιουργούς των τοιχογραφιών δεν γνωρίζουμε τίποτα, επειδή εκείνες τις εποχές δεν υπέγραφαν τα έργα τους. Επίσης, δεν υπάρχουν γραπτές πηγές που να μας πληροφορούν για κάτι σχετικό”.

“Ο ναός έχει μοναδική αρχαιολογική αξία ως άρτιο δείγμα της πρωτοβυζαντινής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Δεν έχει υποστεί σχεδόν καμία  μεταβολή από την αρχική του μορφή και γι’ αυτό το λόγο μάς δίνει μια πλήρη εικόνα του πώς ήταν ένας τρουλλαίος ναός τη συγκεκριμένη περίοδο, από την οποία δεν έχουν σωθεί παρά ελάχιστα μνημεία. Επιπλέον, η αξία των τοιχογραφιών είναι πολύ μεγάλη, τόσο από ιστορική όσο και από αισθητική άποψη. Πρόκειται για το ένα από τα δύο σωζόμενα εικονομαχικά μνημεία με ανεικονικό διάκοσμο στην Κρήτη (το άλλο είναι η Ροτόντα στην Επισκοπή Κισσάμου). Η ανεικονική ζωγραφική διακόσμηση καταστράφηκε στα περισσότερα μνημεία μετά την ήττα του Εικονομαχικού κινήματος, επομένως η σπανιότητα των δειγμάτων αυτής της τέχνης τούς δίδει εξαιρετική ιστορική αξία”.

Το εκκλησάκι έδωσε στην πόλη το όνομά της αφού χτίστηκε το φρούριο (Castel Mirabello) από τους Βενετούς (στη θέση της σημερινής Νομαρχίας), επειδή σιγά σιγά γύρω από το φρούριο αναπτύχθηκε οικισμός που απλώθηκε ως το λιμανάκι, που τότε ονομαζόταν Μαντράκι. Η πόλη, λοιπόν, μεγαλώνει γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα και εκείνη την περίοδο αρχίζει να εμφανίζεται το όνομα «Άγιος Νικόλαος» για τον οικισμό. Στην απογραφή του 1881 ο οικισμός ονομάζεται ήδη επίσημα Άγιος Νικόλαος.

Ακολουθούν φωτογραφίες από τις εργασίες συντήρησης του ναού (αρχείο Δάφνης Χρονάκη).

hπηγή

Άγιος Νικόλαος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

     Για άλλες χρήσεις, δείτε: Άγιος Νικόλαος (αποσαφήνιση).

Νικόλαος ο θαυματουργός
Ρωσική εικόνα που του Αγίου Νικολάου με σκηνές από τη ζωή του. Τέλη 15ου αιώνα ή αρχές 16ου αιώνα, Εθνικό Μουσείο, Στοκχόλμη.
Υπερασπιστής της Ορθοδοξίας, Θαυματουργός, Άγιος Ιεράρχης, Αρχιεπίσκοπος Μύρων
Γέννηση	15 Μαρτίου 270[1] Πάταρα Λυκίας, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Κοίμηση	6 Δεκεμβρίου 343 Μύρα, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Τιμάται από	Καθολικισμό, Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, Αγγλικανισμό, Ανατολική Ορθοδοξία, Βαπτιστές, Καλβινισμό, Λουθηρανισμό, Μεθοδισμό, Πρεσβυτεριανισμό
Μείζον Ιερό	Βασιλική Αγίου Νικολάου, Μπάρι, Ιταλία
Εορτασμός	6 Δεκεμβρίου [Π.Η. 19 Δεκεμβρίου] (κύρια γιορτη) 9 Μαΐου [Π.Η. 22 Μαΐου] (αποκομιδή λειψάνων)
Σύμβολα	Άμφιο επισκόπου. Στον Ανατολικό Χριστιανισμό ωμοφόριο και στο χέρι το Ευαγγέλιο. Κάποιες φορές με τον Χριστό στον ένα ώμο και τη θεοτόκο στον άλλο, κρατώντας ωμοφόριο.
Προστάτης	Παιδιά, βαρελοποιοί, ναυτικοί, ψαράδες, έμποροι, εκφωνητές, οι κακώς κατηγορούμενοι, μεταμελημένοι κλέφτες, ζυθοποιοί, φαρμακοποιοί, τοξότες, ενεχυροδανειστές, Ελληνικό Ναυτικό.
Πολιούχος	Χώρες: Ελλάδα, Ρωσία, Δουκάτο της Λωρραίνης. Πόλεις: Αλεξανδρούπολη, Βόλος, Γαλαξίδι, Δελφοί, Κοζάνη, Νέα Αλικαρνασσός, Οινούσσες, Παλαιά Επίδαυρος Αργολίδας, Πολύγυρος, Πάργα, Σητεία, Σύρος κ.α. Αμπερντίν, Άμστερνταμ, Γκάλγουεϊ, Λίβερπουλ, Λορένη, Μόσχα, Μπάρι.Kαρυστος
δεδομένα ( π • σ • ε )

Ο Άγιος Νικόλαος (15 Μαρτίου 270 - 6 Δεκεμβρίου 343) είναι άγιος της Ανατολικής Ορθόδοξης, αλλά και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.Έζησε τον 4^ο αιώνα μ.Χ. στα Μύρα της Λυκίας, γι' αυτό και αναφέρεται και ως Νικόλαος των Μύρων ή Νικόλαος του Μπάρι στη Δύση, καθώς στο Μπάρι βρίσκονται τα οστά του.

Πίνακας περιεχομένων

• 1 Η ζωή του
• 2 Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος
• 3 Ο θάνατος του
• 4 Υμνολογία
• 5 Εξέταση λειψάνων για ανάπλαση προσώπου
• 6 Προστάτης ναυτικών - Λαογραφία
• 7 Άγιος Νικόλαος και Άγιος Βασίλης (Santa Claus)
• 8 Παραπομπές
• 9 Βιβλιογραφία

Η ζωή του

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στα Πάταρα της Λυκίας, από γονείς ευσεβείς και πλουσίους και έτυχε επιμελημένης μόρφωσης. Όμως, σε νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός και κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας. Από πολύ νωρίς είχε αφιερωθεί στα Θεία, μετά την μετάβασή του στα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό και τον Πανάγιο Τάφο. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του χειροτονήθηκε ιερέας. Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο κι έγινε ηγούμενος της Μονής Σιών στα Μύρα της Λυκίας. Όταν απεβίωσε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Μύρων της Λυκίας, οι επίσκοποι, δια θεϊκής αποκαλύψεως, αναγόρευσαν Αρχιεπίσκοπο τον Νικόλαο.
Από την θέση αυτή ανέπτυξε έντονη δράση και επεξέτεινε τους αγώνες του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Προικισμένος με υψηλό χριστιανικό φρόνημα, θάρρος και ζωτικότητα εμψύχωνε τους διωκόμενους (από τους Ρωμαίους) χριστιανούς, διωκόμενος και εξοριζόμενος και ο ίδιος για τη στάση του αυτή.
Κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού υπέστη βασανιστήρια. Όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος ελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν προικισμένος με το χάρισμα της θαυματουργίας και έσωσε πολλούς ανθρώπους, και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά τον θάνατο του.
Αναφέρονται πλείστα θαύματα του Αγίου όπως η απελευθέρωση των τριών στρατηλατών, θεραπείες νοσούντων και αποκαταστάσεις φτωχών.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος

Το 325 μ.Χ έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας, και καταπολέμησε τις διδασκαλίες του Αρείου. Λέγεται ότι κατά τη Σύνοδο χαστούκισε τον Άρειο και ο Μέγας Κωνσταντίνος τον φυλάκισε. Όταν επέστρεψε από τη Σύνοδο, συνέχισε το ποιμαντικό του έργο μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Ο θάνατος του

Ο άγιος Νικόλαος απεδήμησε ειρηνικά στις 6 Δεκεμβρίου του έτους 343. Μετά τον θάνατο του ονομάστηκε «μυροβλύτης», καθώς σύμφωνα με την παράδοση της χριστιανικής θρησκείας, τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν άγιο μύρο, όπως και άλλων αγίων. Τα λείψανά του διατηρήθηκαν στα Μύρα της Λυκίας έως και τον ενδέκατο αιώνα, όπου το 1087 κάποιοι ναύτες τα αφαίρεσαν και τα μετέφεραν στην Ιταλία, στην πόλη Μπάρι, όπου τοποθετήθηκαν στο Ναό του Αγίου Στεφάνου. Λέγεται ότι κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας άρχισε να αναβλύζει τόσο πολύ μύρο από τα ιερά λείψανα, που οι πιστοί το μάζευαν σε δοχεία για θεραπεία από διάφορες αρρώστιες, ενώ αρκετοί λιποθυμούσαν από την ευωδία του μύρου αυτού.
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου τόσο από την Ορθόδοξη, όσο και από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

------------------------------------------

Λίγα Λόγια για τον Άγιο Νικόλαο

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. στην πόλη Πάταρα της Λυκίας. Οι γονείς του, πιστοί χριστιανοί, ήταν για πολλά χρόνια άτεκνοι. Θαυμαστό ήταν το γεγονός ότι βρέφος ακόμα ο Άγιος αρνούνταν να θηλάσει, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, τις Τετάρτες και τις Παρασκευές. Από μικρό παιδί έδειξε την αρετή του και τον ζήλο του για κάθε τι που είχε σχέση με τη Χριστιανική θρησκεία.

Σε σχετικά μικρή ηλικία χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον θείο του και αρχιεπίσκοπο Νικόλαο. Ο βίος του ήταν αφιερωμένος στην προσευχή, στην νηστεία και στην αγρυπνία. Η μεγάλη αγάπη για το ποίμνιό του, φάνηκε όταν μετά τον θάνατο των γονιών του, μοίρασε όλη του την περιουσία στους φτωχούς. Η ελεημοσύνη και η συμπαράσταση σε κάθε αναξιοπαθούντα ήταν για τον Άγιο Νικόλαο τρόπος ζωής και ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Πάντα στεκόταν αρωγός όσων τον είχαν ανάγκη, προσπαθώντας ταυτόχρονα οι πράξεις του αυτές να μην γίνονται γνωστές. Ένα από τα παραδείγματα των πράξεών του αυτών, είναι όταν βοήθησε τρία νεαρά κορίτσια να παντρευτούν και έτσι να γλυτώσουν από την πορνεία στην οποία προσπαθούσε να τα ωθήσει ο πατέρας τους, πράξη την οποία έκανε έχοντας φτάσει σε απόγνωση μην έχοντας τα προς το ζην.

Εκτός από καλές και θεάρεστες πράξεις, ο Άγιος με την χάρη του Θεού, πραγματοποιούσε, εν ζωή ακόμα, και θαύματα. Όταν κάποια στιγμή είχε πάει στους Αγίους Τόπους για να προσκυνήσει, με θαυμαστό τρόπο γαλήνεψε την φουρτουνιασμένη θάλασσα, γλυτώνοντας έτσι το πλοίο στο οποίο επέβαινε, και την ζωή των συνεπιβατών του. Κάποια στιγμή, ο Άγιος επέστρεψε στα Πάταρα και εκεί εξελέγη επίσκοπος μετά από Θεία παρέμβαση, όταν άγγελος Κυρίου εστάλη στην σύνοδο των επισκόπων. Έτσι ο Άγιος έγινε επίσκοπος της γειτονικής πόλης, των Μύρων.

Κατά την διάρκεια των μεγάλων διωγμών που έκαναν οι Διοκλητιανός και Μαξιμιανός, ο Άγιος φυλακίστηκε χωρίς ούτε λεπτό να σταματήσει να κηρύττει τον λόγο του Θεού. Στο θρόνο της Βασιλεύουσας ανέβηκε ο Μεγάλος Κωνσταντίνος και έτσι ο Άγιος ανέλαβε ξανά καθήκοντα επισκόπου. Ανάμεσα στις δραστηριότητές του ήταν πλέον και ο αγώνας κατά του Αρειανισμού. Στην ιστορία έμεινε το ράπισμα που έδωσε στον Άρειο κατά την διάρκεια της Α οικουμενικής συνόδου, πράξη που τον οδήγησε για μία ακόμη φορά στην φυλακή σιδηροδέσμιο. Το πρώτο βράδυ αυτής της φυλάκισής του, εμφανίστηκαν θαυματουργά στο κελί του ο Χριστός και η Παναγία και του έδωσαν ένα Ευαγγέλιο και ένα ωμοφόριο (ιερατικό άμφιο). Το πρωί όταν πήγαν να του δώσουν φαγητό, τον βρήκαν να φορά το ωμοφόριο και να διαβάζει το Ευαγγέλιο. Το γεγονός αυτό έγινε γνωστό στον αυτοκράτορα ο οποίος και αποφυλάκισε τον Άγιο ζητώντας του συγγνώμη.

Μερικά από τα θαύματα που έκανε εν ζωή ο Άγιος είναι τα εξής: Έσωσε από την πείνα την πόλη των Μύρων, εμφανιζόμενος θαυματουργικά στον καπετάνιο ενός πλοίου που μετέφερε σιτάρι κάνοντάς τον να φέρει το σιτάρι στους κατοίκους της πεινασμένης πόλης. Ένα άλλο θαύμα ήταν όταν παρουσιάστηκε στον ύπνο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου και του φανέρωσε ότι ήταν αθώοι οι τρεις αξιωματικοί που κατηγορούνταν για συνωμοσία. Με αυτόν τον τρόπο γλύτωσε τη ζωή των τριών αυτών ανδρών οι οποίοι έγιναν στη συνέχεια μοναχοί. Πολλές φορές γλύτωσε θαυματουργικά πλοία που κινδύνευαν από την φουρτουνιασμένη θάλασσα. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται προστάτης των ναυτικών μας. Χαρακτηριστικό είναι ότι θαυματουργά μεταφέρθηκε σε ένα πλοίο που κινδύνευε στη τρικυμία και το οδήγησε ο ίδιος κρατώντας το τιμόνι σε ασφαλές λιμάνι. Ένα άλλο θαύμα του είναι όταν ένας ταξιδιώτης έπεσε στη θάλασσα από ένα πλοίο και είπε: «Άγιε Νικόλαε βοήθει μοι» ο Άγιος τον μετέφερε θαυματουργά στο σπίτι του. Όλα αυτά τα χρόνια ο Άγιος δεν υπήρχε δυστυχία που να μην συμπονέσει, αδικία που να μην επανορθώσει, διχόνοια που να μην ειρηνεύσει.

Το πότε ακριβώς πέθανε ο Άγιος Νικόλαος δεν είναι γνωστό. Σίγουρο είναι ότι τα λείψανα του Αγίου μετά τον θάνατό του φυλάσσονταν στην πόλη των Μύρων σε ναό που είχε ανεγερθεί προς τιμήν του. Κατά την παράδοση ο διάβολος μεταμορφωμένος σε γριά γυναίκα έστειλε με ένα καράβι λάδι για τις ακοίμητες κανδήλες του τάφου του Αγίου. Με αυτό το μαγεμένο λάδι είχε σκοπό να κάψει τον ναό και τα λείψανα του Αγίου, μην αντέχοντας την δόξα του Αγίου Νικολάου. Ο Άγιος εμφανίστηκε θαυματουργικά στον καπετάνιο του πλοίου που μετέφερε αυτό το λάδι και του είπε να πετάξει το μαγεμένο λάδι στην θάλασσα. Όταν ο καπετάνιος ακολούθησε την εντολή του Αγίου, το λάδι πήρε φωτιά τη στιγμή που ρίχτηκε στη θάλασσα και άρχισε να στροβιλίζεται.

Από την πόλη των Μύρων, τα λείψανα του Αγίου μεταφέρθηκαν από τους σταυροφόρους της πρώτης σταυροφορίας στο Μπάρι της Ιταλίας το 1087 μ.Χ. Στην πόλη αυτή βρίσκονται και τιμούνται έως σήμερα. Ο Άγιος Νικόλαος είναι ένας από τους Αγίους που αναγνωρίζει τόσο η Ορθόδοξη, όσο και η Καθολική εκκλησία. Ιδιαίτερα οι Ρώσοι τον θεωρούν προστάτη της γεωργίας, ενώ όπως αναφέραμε πιο πάνω οι Έλληνες τον θεωρούν προστάτη των ναυτικών. Οι δε καθολικοί τον θεωρούν προστάτη των παιδιών και είναι γι αυτούς ο γνωστός Σάντα Κλάους (Santa Claus – Saint Nicolas).

Την μνήμη του Αγίου Νικολάου τιμούμε στις 6 Δεκεμβρίου. Απολυτίκιο του Αγίου Νικολάου:

Κανόνα Πίστεως και εικόνα πραότητος, εγκρατείας Διδάσκαλον, ανέδειξέ σε τη ποίμνη σου, η των πραγμάτων αλήθεια, διά τούτο εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά, τη πτωχεία τα πλούσια, Πάτερ Ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.

http://poimin.gr

Μονή Αγίου Νικολάου στο Ζαρό

Στη νότια είσοδο του ομώνυμου φαραγγιού βρίσκεται η Μονή Αγίου Νικολάου, η οποία ήταν το τρίτο σημαντικό Μοναστήρι της περιοχής του Ζαρού. Σήμερα διατηρείται μόνο ο μικρός ναός του Αγίου Νικολάου που ανάγεται στον 14ο αιώνα. Σώζονται αρκετά τμήματα των τοιχογραφιώνεκείνης της περιόδου και φαίνεται ότι ήταν γυναικείο Μοναστήρι το οποίο εγκαταλείφθηκε πιθανόν μετά από κάποια καταστροφή.
Επί Ενετοκρατίας ήταν μετόχι της Μονής Βαρσαμονέρου και ονομαζόταν “Άγιος Νικόλαος στα Καροπουλιανά”. Η καταγραφή του 1644 δείχνει πως ήταν μετόχι κτηνοτροφικού χαρακτήρα.
Το μετόχι διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Και στα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκε ομάδα καλογριών στον Άγιο Νικόλαο. Φαίνεται ότι ανακαινίστη­καν τα παλιά κελλιά και άρχισε να καλλιεργείται η γύρω περιοχή. Γύρω από το ναό υπήρχε αξιόλογη κτηματική περιουσία, στην οποία προστέθηκε και η περιουσία που είχε αποκτήσει ο Ιερομόναχος Ευμένιος Σαμιωτάκης.
Το 1919 σώζονταν
«οκτώ οικήματα ίσόγαια σώα καί εν ήμιερειπωμένον…»
καθώς και
«… Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου βυζαντινής εποχής καί παρα­πλεύρως τούτον ήρειπωμένος Ναός της Άγιας Παρασκευής…».
Μια σημείωση στο κτηματολόγιο όμως μας πείθει για τη διαμο­νή του Ευμενίου στον Αγ. Νικόλαο.
«Το κτήμα τούτο καθ’ α απεδείχθη εκ του Συμβολαιογραφείον Μοιρών είχεν εκχωρηθεί εις τόν καλλιεργήσαντα καί δενδροφυτεύσαντα αυτό Ιερομόναχου Εύμένιον Σαμιωτάκην νπό της Ενορίας Ζαρού, εφ’ όρου ζωής, ήτις μετά τόν επισυμβάντα εσχάτως θάνατον τοϋ είρημένου Ιερομόναχος καί μετά τάς συμ­βολαιογραφικός αποδείξεις κατέλαβεν αυτό ώς κτήμα αύτής».
Κατά τη δεκαετία του 1980 εγκαταστάθηκε εκεί ομάδα φιλομόναχων κρητικών που προέρχονταν κυρίως από το χωριό Ζαρός, με πρωτοβουλία του Χαράλαμπου (νυν Χαρίτωνος) Παπαδοβασιλάκη. Το 1992 οι μονάζοντες και μονάζουσες στον Άγιο Νικόλαο χειροτονήθηκαν μοναχοί, δεν υπάγονται όμως στην επί­σημη εκκλησία της Κρήτης επειδή ακολουθούν το παλιό ημερολό­γιο.
Ενδιαφέρουσα για την παλαιότητα του μετοχίου είναι η πληρο­φορία που μας έδωσε ο Χαρ. Παπαδοβασιλάκης:
«Ξεριζώσαμε μιαν ελιά για να ανοιχτεί ο δρόμος στην είσοδο της μονής. Στη ρίζα λοιπόν της ελιάς υπήρχε ένα πελεκημένο ρου-κούνι της παλιάς πόρτας. Την ελιά την είχανε φυτέψει δίπλα στην πέτρα κι όταν μεγάλωσε το δέντρο την έκλεισε στον κορμό του».

Σύμφωνα με την παράδοση στην περιοχή του Αγίου Νικολάου υπήρχε κατά την αρχαιότητα ο ναός του Ποσειδώνος, στη θέση του οποίου μετά δημιουργήθηκε ο Χριστιανικός ναός του Αγίου Νικολάου. Ο Άγιος Νικόλαος κατά κάποιο τρόπο είναι ο αντικαταστάτης του Ποσειδώνα στη χριστιανική λατρευτική παράδοση. Ίσως να μην είναι τυχαία η αναφορά σε πολλούς βενετσιάνικους χάρτες Templio De Saro (δηλ. ναός του Ζαρού) και να σχετίζεται με τις κοντινές αρχαίες πηγές της Στέρνας και του Βοτόμου όπου πιθανόν να λατρευόταν ο Ποσειδώνας.

http://frontoffice, .destinationcrete.gr

«Το Μικρό Χαμαμάκι» στο Ηράκλειο

Home Top «Το Μικρό Χαμαμάκι» στο Ηράκλειο. « Ο Άγιος Νικόλαος στα Μουρχουταργιά»

«Το Μικρό Χαμαμάκι» στο Ηράκλειο. « Ο Άγιος Νικόλαος στα Μουρχουταργιά»

Επιμέλεια- Φωτογραφίες: Βασιλική Παπουτσάκη

Στο Ηράκλειο, πίσω από την πλατεία Ρήγα Φεραίου, εκεί που βρισκόταν τα γραφεία της εφημερίδας Πατρίς, πολύ κοντά στο Πανάνειο Νοσοκομείο, υπάρχει η οδός Ιουστινιανού. Στην είσοδό της, (στη συμβολή Ξωπατέρα και Ιουστινιανού)  συναντούμε μια πολυκατοικία ( της φωτογραφίας).

Εκεί λοιπόν, σύμφωνα και με τον ιστοριοδίφη Σταυρινίδη, υπήρχε παλιότερα ένα κτίσμα Χριστιανικό , μια ορθόδοξη μικρή εκκλησία, « ο Άγιος Νικόλαος στα Μουρχουταργιά»

Μουρχούτες ή μουχρούτες, στην Κρήτη λέγανε τις πήλινες γαβάθες. Μουρχουταργιά λοιπόν είναι ο τόπος που πλάθονται τα πήλινα σκεύη.

Τη μικρή αυτή εκκλησία , οι Τούρκοι τη μετέτρεψαν σε  λουτρό.

Ένα μικρό αλλά συμπαθητικό χώρο με γούρνες και χωριστό χώρο για άντρες και γυναίκες. Το λουτρό αυτό , ήταν το « Μικρό Χαμαμάκι», το οποίο λειτούργησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Μια μαρτυρία: « Κατεβαίναμε από τα μετόχια και τα χωριά μας, όλο το χρόνο,  στη Χώρα για δουλειές και πριν ξεκινήσουμε τις δουλειές μας, θέλαμε να είμαστε καθαροί στην πρωτεύουσα και περνούσαμε από το Χαμαμάκι, μας έδιναν πετσέτα και σαπούνι και κάναμε το μπάνιο μας με ζεστό νερό. Αυτή την πολυτέλεια εμείς από τα χωριά δεν την είχαμε…»

Σήμερα, στην είσοδο της πολυκατοικίας υπάρχει μόνο σε μια εσοχή  ένα μικρό εικόνισμα του Αγίου Νικολάου…

,
,

ο πολιούχος της Νέας Αλικαρνασσού

Γιορτάζει ο πολιούχος της Νέας Αλικαρνασσού

Γιορτάζει σήμερα ο πολιούχος της Νέας Αλικαρνασσού Άγιος Νικόλαο. Στην περιοχή καταστηματα και υπηρεσίες δε λειτουργούν παρά το γεγονός ότι η περιοχή έχει ενταχθεί στο Δήμο Ηρακλείου στα πλαίσια Καλλικράτη. Κάθε χρόνο ο εορτασμός είναι λαμπρός στο ναό της περιοχής όπου συγκεντρώνεται πλήθος κόσμος.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου Νέας Αλικαρνασσού αποτελεί σημείο μνήμης και αναφοράς του παρελθόντος για τους κατοίκους της περιοχής.Ο πρώτος ναός του Αγίου Νικολάου ήταν κτισμένος στο λιμάνι της Αλικαρνασσού της Μικράς Ασίας, όπου στις αρχές του 20ου αιώνα κατοικούσαν 11.000 κάτοικοι από τους οποίους 5.000 ήταν Έλληνες. Εκεί Έλληνες και Τούρκοι συμβίωναν αρμονικά και ειρηνικά χωρίς προστριβές και χτυποκάρδια, είχαν υπερβεί τις εθνικές, φυλετικές και θρησκευτικές τους διαφορές και δημιουργούσαν μαζί μια ιστορία μοναδική. Υπήρχε ένας βαθύτατος σεβασμός ανάμεσα στους δύο λαούς για τη θρησκεία, τα έθιμα και τις συνήθειες τους.

Την χρονική περίοδο 1914 - 1924 ο Μικρασιατικός Ελληνισμός εκδιωγμένος και αποδεκατισμένος κατακλύζει τα χώματα της μητέρας Ελλάδας, φέρνοντας μαζί του ζωντανούς ακόμα τους εφιάλτες της αγριότητας που δέχτηκε, αλλά και την ελπίδα για επιστροφή στην πατρίδα, τις ολοζώντανες μνήμες της πατρικής γης και τα ιερά του κειμήλια. Ένα από τα σημαντικότερα κειμήλια του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, η παρακαταθήκη της ιστορικής μας μνήμης και της πολιτισμικής μας συνέχειας είναι και η εικόνα του Αγίου Νικολάου, η οποία σώθηκε χάριν της προνοητικότητας των κατοίκων της Αλικαρνασσού.

Η ιστορία της σεπτής εικόνας του Αγίου Νικολάου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση η εικόνα χρονολογείται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπου πάνω σε αυτή φημολογείται ότι ορκίστηκε ναύαρχος στα Ψαρά ο Κωνσταντίνος Κανάρης, λίγο πριν από την Ελληνική Επανάσταση.

Στα δύσκολα χρόνια που ακολουθούν και με στόχο τη διάσωση της κάποιοι την μεταφέρουν από την Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας στην Κρήτη στο νεοσύστατο οικισμό, όπου αργότερα για χάρη της οποίας ανεγείρεται ο φερώνυμος ιερός ναός. Μάλιστα πάνω στην εικόνα είναι ορατά τα σημάδια από σφαίρα που δέχτηκε τη δύσκολη περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης.

Οι Αλικαρνασσείς από την πρώτη στιγμή που εγκαταστάθηκαν στη νέα τους γη (1925) και ενώ ήταν φτωχοί και αδύναμοι κοινωνικά, είχαν ως πρώτο μέλημα τους την κατασκευή εκκλησίας προς τιμή του Αγίου των ναυτικών, του Αγίου Νικολάου. Με πολύ λοιπόν προσωπική προσπάθεια και ατομική εργασία οι κάτοικοι της Νέας Αλικαρνασσού δημιουργούν το 1927 τον πρώτο ξύλινο ιερό ναό του Αγίου Νικολάου. Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου λειτουργεί για πρώτη φορά τις Άγιες ημέρες του Πάσχα το Μάιο του 1954.
Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου σήμερα κοσμεί την κεντρική πλατεία της πόλης της Νέας Αλικαρνασσού και η μνήμη του πολιούχου της πόλης, Αγίου Νικολάου εορτάζεται κάθε έτος στις 6 Δεκεμβρίου, με πληθώρα εκδηλώσεων.

πληροφορίες : Κρήτη πόλεις και χωριά (kritipoliskaihoria.blogpsot.gr)