Μανδηλαράς, Φίλιππος

http://www.i-read.i-teen.gr/author/filippos-mandilaras

Συγγραφέας

Ο Φίλιππος Μανδηλαράς γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά μεγάλα και μικρά, ένα μυθιστόρημα φαντασίας (Νίκη, ή αυτό που φαίνεται κι αυτό που είναι), μια συλλογή διηγημάτων για νέους (Τα Μπανανόψαρα) και τρία μυθιστορήματα για εφήβους (Κάπου ν’ ανήκεις, Ύαινες, Η ζωή σαν ασανσέρ) τα οποία αποτελούν μια άτυπη τριλογία που εξερευνά το ζήτημα της ταυτότητας στην εφηβική ηλικία.

Τα τελευταία χρόνια ζει κοντά στη θάλασσα, πολύ μακριά από την Αθήνα, κι είναι πολύ χαρούμενος γι αυτό.

• Βιβλία του

Ζωή σαν ασανσέρ

Αθήνα, Μάιος-Ιούλιος 2011. Απειλή χρεοκοπίας, αγανάκτηση, ανεργία, κατήφεια, οργή, ακτιβισμός, κολεκτίβες, ανταλλακτήρια αγαθών, συναυλίες, το απρόσμενο τέλος της Έιμι Γουαϊνχάουζ, οικογενειακές υποθέσεις, απόπειρες ενηλικίωσης, έρωτες, φιλίες, απογοητεύσεις… Μέσα σε όλα αυτά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι συναντιούνται με τον πιο παράδοξο τρόπο την τελευταία βροχερή μέρα της άνοιξης. Ο ένας τρέχει για να φύγει από τη μιζέρια του σπιτιού του, η άλλη ακολουθεί, παρά τη θέλησή της, τον πατέρα της στις παρακινδυνευμένες ακτιβιστικές του πράξεις. Η συνάντησή τους δε θα διαρκέσει πάνω από δύο λεπτά (κι...

Ύαινες

Έναν Αύγουστο η χώρα χρεοκοπεί. Κυβερνώντες και κατέχοντες εγκαταλείπουν γρήγορα τη χώρα και πίσω μένουν οι πολλοί.  Μέσα σ’ αυτούς κι η Μάρθα, μια δεκαεξάχρονη από τα βόρεια προάστια που, από τη μία μέρα στην άλλη, καλείται να επιβιώσει δίχως σπίτι και δίχως χρήματα σε μια λεηλατημένη Αθήνα η οποία έχει γίνει πεδίο μάχης μεταξύ συμμοριών.  Δίχως να το καταλάβει, μπαίνει στο στόχαστρο ενός παντοδύναμου υπερπατριώτη και, από τη μία στιγμή στην άλλη, βρίσκεται κατηγορούμενη και στη συνέχεια καταζητούμενη για ένα σωρό εγκλήματα απ’ τα οποία ελάχιστα έχει διαπράξει.  Στην...

Κάπου ν' ανήκεις

Ο Γιάννης είναι μόλις δεκαπέντε χρονών, αλλά η ζωή του, όπως την αφηγείται ένα βράδυ στην Ανθή, είναι γεμάτη ανατροπές που οφείλονται στην ανάγκη του ν’ ανήκει κάπου. Ο ίδιος, όμως, μοιάζει να μη χωράει πουθενά. Μεγαλωμένος στην Τούμπα, δίπλα στο γήπεδο του ΠΑΟΚ, με νονό «τρελαμένο παοκτζή», ήταν φυσιολογικό να υποστηρίζει την ομάδα. Όλα αλλάζουν, όμως, όταν αρχίζει να παίζει ο ίδιος μπάλα, στη θέση του τερματοφύλακα. Εκεί διαμορφώνει άποψη («φιλόσοφο της μπάλας» τον αποκαλεί η Ανθή), διαχωρίζεται από το πλήθος και επιλέγει να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο ως αόρατος. Μόνο που η τύχη το...

Φίλιππος Μανδηλαράς: «Όταν γράφεις για εφήβους, δεν χρειάζεται να κρύβεσαι»

http://www.epikaira.gr/epikairo.php?id=20674&category_id=0 Φίλιππος Μανδηλαράς: «Όταν γράφεις για εφήβους, δεν χρειάζεται να κρύβεσαι» 25/05/2011 - 09:00 στη Δέσποινα Σαββοπούλου Με την επιτακτική ανάγκη των εφήβων...

να ανήκουν σε μια κοινωνική ομάδα ασχολείται στα δύο τελευταία του βιβλία ο Φίλιππος Μανδηλαράς. Ο καταξιωμένος συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, τόσο με το Κάπου ν’ ανήκεις όσο και με τις Ύαινες, το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του για εφήβους, μιλά, μέσα από τα σύγχρονα τοπία που περιγράφει, με σκληρότητα –συχνά και σε ευθεία αντιπαράθεση με μια πραγματικότητα που θυμίζει ζοφερό σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας– για την αναζήτηση της ταυτότητας των έφηβων ηρώων του. Γίνεται ένα με εκείνους, κάνει δυνατές ψυχολογικές περιγραφές και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών του. Πώς συνδέονται τα δύο βιβλία σας Κάπου ν’ ανήκεις και Ύαινες, μια και αποτελούν τα δύο πρώτα σκέλη μιας άτυπης τριλογίας; Στα δύο αυτά βιβλία οι ήρωες είναι διαφορετικοί, αλλά το περιβάλλον (αστικό), η χρονική στιγμή (σήμερα) και η θεματική (η αναζήτηση της ταυτότητας των έφηβων ηρώων) είναι παρόμοιες. Γι’ αυτό το λόγο σκέφτηκα πως θα ήταν καλό να τα εντάξω σε μια άτυπη τριλογία, που εκφράζεται από τον τίτλο του πρώτου βιβλίου (Κάπου ν’ ανήκεις), καθώς τόσο ο ήρωας του πρώτου βιβλίου όσο και η ηρωίδα στις Ύαινες, αλλά και οι ήρωες στο επόμενο, άτιτλο ακόμα, μυθιστόρημα, βρίσκονται στην αναζήτηση μιας κοινωνικής ομάδας, όπου θα αισθανθούν βολικά, ώστε να νιώσουν κι αυτοί ότι «κάπου ανήκουν». Τι μηνύματα θέλατε να δώσετε στο αναγνωστικό κοινό μέσω του βιβλίου σας; Κανένα απολύτως. Έτσι κι αλλιώς, θεωρώ ότι ο κάθε αναγνώστης παίρνει από το μυθιστόρημα αυτό που ο ίδιος θέλει –ή μπορεί– τη συγκεκριμένη στιγμή που το διαβάζει – αυτή, άλλωστε, είναι και η γοητεία του μέσου. Το πιο πιθανό, πάντως, είναι ότι ο κάθε αναγνώστης θα ερμηνεύσει αυτά που θα διαβάσει ανάλογα με το πόσο βαθιά θα θελήσει να μπει στην ιστορία. Είναι επιλογή του και ποτέ δεν διανοήθηκα να τον καθοδηγήσω στις δικές μου ερμηνείες, οι οποίες, άλλωστε, είναι πάντοτε μεταγενέστερες της γραφής του μυθιστορήματος και, ως δημιουργός του, προτιμώ να μην εμπλέκομαι σε αυτές. Η ιστορία ξεκινά σε μια χώρα που χρεοκοπεί. Πώς σας έχει επηρεάσει στη συγγραφή η οικονομική κρίση που βιώνουμε στην Ελλάδα; Η ιδέα για το μυθιστόρημα βασίστηκε σε μια πολύ απλή υπόθεση που όλοι, λίγο πολύ, κάνουμε: Τι θα συμβεί στη χώρα μας σε περίπτωση που κηρυχθεί χρεοκοπία; Από εκεί και πέρα, και καθώς την ηρωίδα την είχα από καιρό σχηματίσει στο μυαλό μου, δεν χρειάστηκε παρά να την εντάξω στο ζοφερό αυτό περιβάλλον. Η εικόνα της Ελλάδας που βγαίνει από το μυθιστόρημα είναι, κατά τη γνώμη μου, το φυσικό επακόλουθο της ηθικής κατάπτωσης μέσα στην οποία ζούμε. Απλώς εδώ όλα μηδενίζονται, με συνέπεια την απελευθέρωση των βασικών ενστίκτων του κάθε ατόμου, δίχως καμιά κοινωνική ή άλλη αναστολή. Αυτή τη φορά η βασική ηρωίδα σας είναι μια κοπέλα. Πώς είναι να προσπαθείτενα μπείτε στη γυναικεία ψυχολογία για να γράψετε; Ποιες δυσκολίες υπάρχουν και σε ποιες σχέσεις σας με γυναίκες ανατρέξατε προκειμένου να γράψετε; Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, μου είναι πιο εύκολο να δημιουργώ γυναικείους χαρακτήρες, παρά ανδρικούς. Ίσως γιατί μεγάλωσα σε μια οικογένεια με τέσσερις γυναικείες φιγούρες δίπλα μου κι έναν πατέρα αρκετά απομακρυσμένο λόγω εργασιακών υποχρεώσεων, γεγονός που με υποχρέωσε να συναναστρέφομαι διαρκώς με γυναίκες. Επιπλέον, δουλεύοντας γυναικείες μορφές στα μυθιστορήματά μου, προσπαθώ να εξερευνήσω το γυναικείο φύλο και να το κατανοήσω ίσως. Και, σίγουρα, οι γυναικείες μορφές μού είναι πολύ πιο θελκτικές, με όποιον τρόπο κι αν τις παρουσιάζω σε κάθε μυθιστόρημα. Όταν γράφετε, έχετε στο μυαλό σας μια συγκεκριμένη ηλικία ή, όταν απευθύνεστε σε εφήβους, γράφετε, κατά κάποιον τρόπο, και για ενήλικες; Κάθε φορά που γράφω έχω στο μυαλό μου τον αναγνώστη του βιβλίου και προσαρμόζω το λόγο αλλά και τους τρόπους μου ανάλογα με τις απαιτήσεις του. Όταν, λοιπόν, γράφω για εφήβους κι έχω έφηβους ήρωες, γνωρίζω σε ποιον μιλάω και πώς μιλάω. Οι απαιτήσεις ενός εφηβικού μυθιστορήματος είναι ακριβώς ίδιες με αυτές ενός μυθιστορήματος για ενήλικες, καθώς ο συγγραφέας δεν χρειάζεται πια να κρύβει πράγματα –όπως συμβαίνει κατεξοχήν στο μυθιστόρημα για παιδιά– ούτε να αυτολογοκρίνεται. Κι ένα εφηβικό μυθιστόρημα είναι πετυχημένο αν καταφέρει να μιλήσει στον έφηβο αναγνώστη –όχι μόνο λόγω της θεματολογίας του, φυσικά– αλλά και να γνωρίσει στον ενήλικο αναγνώστη τον έφηβο του 2011. Η λογοτεχνία για παιδιά και εφήβους σε ποια κατάσταση είναι σήμερα; Όσο εκδίδονται βιβλία γι’ αυτές τις ηλικίες, που θέτουν ειλικρινείς προβληματισμούς στους αναγνώστες τους, δίχως να προσπαθούν να διδάξουν, κι όσο οι συγγραφείς πειραματίζονται με το υλικό τους και τη φόρμα, δίχως να ξεχνούν ούτε στιγμή σε ποιον απευθύνονται, τότε η λογοτεχνία για παιδιά και εφήβους θα εξακολουθεί να εξελίσσεται. Ευτυχώς, διαβάζω αρκετά βιβλία τον τελευταίο καιρό που πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 19/5/11

Πατέρας και Γιός

πηγή: εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ//ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ 3-4/4/04

Πατέρας και Γιός

Διασκευή Josephine Evetts Secker

Εικονογράφηση Helen Cann

Απόδοση στα Ελληνικά

Φίλιππος Μανδηλαράς

Μια συλλογή που περιλαμβάνει μύθους και παραμύθια από όλο τον κόσμο, που αναφέρονται στη σχέση πατέρα και γιού. Ιστορίες που έχουν βασικό τους θέμα την αγάπη και τις προσδοκίες πάνω στις οποίες στηρίζεται η σχέση αυτή , οι απαιτήσεις οι δοκιμασίες. Από την ιστορία του Δαίδαλου και του Ίκαρου, έως τις ιστορίες από τη Γερμανία, την Αίγυπτο, τη Χιλή, τη Βόρεια Αμερική, την Πολυνησία, τη Σερβία, τη Σκωτία, τη Δαλματία

και την ιστορία του Άσωτου υιού της Παλαιάς Διαθήκης, με άθλους και κατορθώματα ή με μαγικά λόγια, ή απλώς με λόγια καρδιάς και σοφίας, στα παραμύθια αυτά απουσιάζει η μητέρα, ενώ συχνά οι ήρωες πρέπει να περάσουν δοκιμασίες

Βιβλία του Ν. Σαραντάκου

http://sarantakos.wordpress.com/mybooks/lexihan/

Λέξεις που χάνονται

Για τα άλλα μου βιβλία μπορείτε να δείτε μερικά πράγματα εδώ.

Το βιβλίο μου “Λέξεις που χάνονται” κυκλοφόρησε τον Νοέμβρη του 2011 από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. Περιέχει 366 ιστορίες λέξεων, μία για κάθε μέρα και μία για τα δίσεκτα, για ισάριθμες λέξεις που δεν τις έχουν τα σύγχρονα μεγάλα λεξικά μας, ξεκινώντας σε αλφαβητική σειρά από τον αβαγιανό και καταλήγοντας στο ψίκι. Σε κάθε λέξη αφιερώνονται τρεις παράγραφοι, όχι περισσότερες από 200 λέξεις -αλλιώς το βιβλίο θα αποκτούσε διαστάσεις απαγορευτικές.

Όπως λέω και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: Τι είναι ο μαϊτζέβελος, η κατσιφάρα και το ζεμπερέκι; Τι φτιάχνει ο κουγιουμτζής, πού δουλεύει ο καλιοντζής και με τι ασχολείται ο παϊτέρης;  Ποια είναι η μοναδική ελληνική λέξη που αρχίζει από ζν; Σε ποιο μέρος του ελληνόφωνου κόσμου θα καθίσετε στην τσαέρα και πού θα φάτε στην παδέλα; Ποιο φρούτο είναι το ζαρταλούδι και ποιο η πατίχα; Είναι κακό να βάζει κανείς μαναφούκια; Σε τι διαφέρει η μιντινέτα από τη μαντινούτα;

Τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν πρόκειται να τις βρείτε σε κανένα από τα δύο μεγάλα σύγχρονα λεξικά της ελληνικής γλώσσας που είναι προσιτά στο ευρύ κοινό, δηλαδή το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής και το λεξικό Μπαμπινιώτη. Μερικές ίσως να μην τις βρείτε σε κανένα λεξικό γενικώς, θα τις βρείτε όμως στο βιβλίο που βλέπετε αριστερά στη φωτογραφία.

Για να πάρετε μιαν ιδέα από το περιεχόμενο του βιβλίου, αντιγράφω εδώ ένα λήμμα, το ζιαφέτι.

Ζιαφέτι

Ζιαφέτι είναι το συμπόσιο, το φαγοπότι, το ξεφάντωμα, το γλέντι. Δάνειο από τα τουρκικά, ziyafet, λέξη που έχει περάσει σε όλες τις βαλκανικές γλώσσες. Ακούγεται και σήμερα, ιδίως για τα γλέντια που γίνονται σε πανηγύρια και γενικά σε χωριά. Από την παρουσίαση του δίσκου δημοτικής μουσικής Ζαγορίσιο ζιαφέτι αντιγράφω τον ορισμό: «Ζιαφέτι στο Ζαγόρι είναι όταν μαζεύονται 25-30 άτομα, βάζουν ένα αρνί σε καφενείο νύχτα και σου λένε έλα».

Σε ένα δημοτικό του Ολύμπου, όταν φέραν το κεφάλι του Τάκου στον Πασά, έγινε «τρεις μέρες ζιαφέτι», ενώ αρκετά συχνά χρησιμοποιεί τη λέξη ο Ρήγας στο Σχολείον των ντελικάτων εραστών. Στις Νησιώτικες ιστορίες ο Εφταλιώτης θυμάται έναν γάμο όπου «ήτανε μια λάκερη βδομάδα, κάθε μέρα κι απ’ ένα μεγάλο ζιαφέτι».

Η λέξη ωστόσο δεν ακούγεται μόνο στην Ήπειρο, τη βρίσκω επίσης στα νησιά, την Κρήτη, τη Θράκη, πιθανώς και αλλού. Ζιαφέτι γινόταν επίσης τα παλιότερα χρόνια όταν τελείωνε το χτίσιμο ενός σπιτιού και ο νοικοκύρης τραπέζωνε τους μαστόρους. Ωραία λέξη το ζιαφέτι, κι ας μην την έχουν τα νεότερα λεξικά· στους ζοφερούς καιρούς μας, θέλουμε πολλά συνώνυμα της ευωχίας και της συντροφικότητας.

Προσπαθώ σε κάθε λήμμα να έχω παραθέματα από εμφανίσεις της λέξης σε κείμενα μεγάλων συγγραφέων μας, θέλοντας να παντρέψω λεξικογραφία και λογοτεχνία. Έτσι, πέρα από τη γεύση που παίρνει ο αναγνώστης από μεγάλα έργα, μπορεί επίσης να μάθει τι είναι επιτέλους το καραντί που απειλεί να μας μπατάρει στο ποίημα του Καββαδία, ποιον υβριστικό χαρακτηρισμό για τους ιερείς είχε καταγράψει στο λεξικάκι του ο Καβάφης, πώς είχε αποκαλέσει ο Βάρναλης τον Τσόρτσιλ, σε ποια λέξη είχε κολλήσει ο Άγγλος μεταφραστής του Σεφέρη και τι εννοεί ο Μάρκος Βαμβακάρης όταν τραγουδάει πως «κάνει σαρμάκο».

Για να σχηματίσετε μια εικόνα για το περιεχόμενο, ιδού μερικά λήμματα, το 1/10 του συνόλου, παρμένα περίπου στην τύχη:

αβαγιανός  αλιτζές  αντράλα  αρουλίζω  βεδούρα  βοδώνω  γερδέλι  γκαϊλές  γουλόζος  διώμα            ζαμπούνης  ζνίχι  καλιοντζής  καρύτζαφλος  κατσιφάρα  κνικάτος  κουρνάζος  λιμπά  μαναφούκι  

μονομερίδα  μπακράτσι  μπονόρα  ναμικιόρης  ξαντιμεύω  οσκρός  πίζουλος  πρέντζα  ρομπατσίνα

σατίρι  σοπάκι  ταζέδικος  ταυραμπάς  τράφος  τσίμπαλο  φλετουρώ  χάψη  ψίκι

Νομίζω ότι οι Λέξεις που χάνονται είναι καλό για “βιβλίο κομοδίνου”: αφού τα άρθρα είναι αυτοτελή, μπορεί κανείς να διαβάζει ένα-δυο άρθρα και μετά να το αφήνει: δεν είναι ανάγκη να το διαβάσετε σε μια καθισιά, ούτε να το ξεκινήσετε από την αρχή.

ISBN 978-960-8219-77-9

Για το βιβλίο μου Λέξεις που χάνονται έγραψαν:

* Ο Στέλιος Ελληνιάδης στον Δρόμο της Αριστεράς την εκτενή παρουσίαση “Η γιαβουκλού και ο φούφουτος“

* Ο Μανώλης Πιμπλής, στα Νέα, την εκτενή παρουσίαση “Οι λέξεις που ξεχάσαμε” -δείτε και το σχετικό άρθρο του ιστολογίου.

* Ο Βασίλης Αγγελικόπουλος, στη στήλη “Υποβολείο” της Καθημερινής: Ψίκι τι θα πει; • Σουβάλα; • Αντε, κάτι πιο εύκολο: Παξιμαδοκλέφτρα; • Α, το απολαμβάνω το βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου «Λέξεις που χάνονται» • «Eνα ταξίδι σε 366 σπάνιες λέξεις» • πολλές από τις οποίες δεν θησαυρίζονται σε κανένα λεξικό (Εκδόσεις Εικοστού Πρώτου). • Oχι, το «καραντί» • (θα μας μπατάρει) • είστε σίγουροι πως ξέρετε τι θα πει; • Καλά για το «γάρμπος», τα έχουμε πει κι από εδώ. • Και με χάρη γραμμένο κάθε λήμμα. • Oχι… άγαρμπα.

* Ο Δημήτρης Φύσσας, στη στήλη “Αναγνωστήριο” της Athens Voice: Ο Σαραντάκος αποθησαυρίζει για κάθε μέρα του χρόνου μια διαφορετική λέξη και μελετάει την ιστορία της. Κριτήριά του, να μην υπάρχουν σε κανένα από τα τρέχοντα λεξικά, ταυτόχρονα όμως να έχουν ενδιαφέρον για το σύγχρονο αναγνώστη. Η κατσιφάρα, ο μουχτούρης, τα σαντεκλέρια, ο βαρδαλαμπούμπας, το ψίκι, ο τζελάτης, η ζολότα, το καβανόζι, τα πορίχια, όλα αυτά και πολλά άλλα είναι δω και σας περιμένουν. Δεν συνιστάται για δώρο σε οπαδούς του κ. Αδώνιδος Γεωργιάδου.

* Ο Παναγιώτης Σκορδάς, στο Εμπρός, την εφημερίδα της Μυτιλήνης με την οποία συνεργαζόταν ο αξέχαστος πατέρας μου.

* Το βιβλίο παρουσιάστηκε στο δελτίο τύπου αρ. 92 (Μάιος 2012) της μεταφραστικής σχολής metaφραση.

* O Ριζοσπάστης, στο φύλλο της 12.5.2012: Ο συγγραφέας αποδελτιώνοντας το λεξιλόγιο μεγάλων Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων κατέγραψε 366, σπάνια χρησιμοποιούμενες σήμερα λέξεις, που όμως μπορεί να παραμείνουν «ζωντανές» αν τις μάθουμε. Ο συγγραφέας παραθέτει με αλφαβητική σειρά και αναλύει εννοιολογικά τις 366 λέξεις, δίνοντας την καταγωγική τους ρίζα και δείγματα στίχων και πεζογραφικές φράσεις δημιουργών που χρησιμοποίησαν τις λέξεις αυτές, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στα περισσότερα νεότερα λεξικά.

http://sarantakos.wordpress.com/mybooks/lexistoria/ 

Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Για τα προηγούμενα βιβλία μου, μπορείτε να δείτε μερικά πράγματα εδώ.

Το βιβλίο μου “Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία” κυκλοφόρησε τον Δεκέμβρη του 2009 από τις εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου και περιέχει, όπως λέει ο υπότιτλός του, “τριάντα συν μία ιστορίες λέξεων που ίσως να σας έχουν απασχολήσει”.

Πρόκειται για ιστορίες λέξεων, πολλές από τις οποίες είχαν δημοσιευτεί αρχικά στην εφημερίδα Αυγή, την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα, αλλά και σε αυτό εδώ το ιστολόγιο. Ωστόσο, σε σχέση με τη διαδικτυακή τους δημοσίευση τα άρθρα έχουν ξαναδουλευτεί και έχει προστεθεί κάμποσο νέο υλικό στο καθένα.

Πολλές από τις λέξεις που με απασχολούν είναι «λέξεις της επικαιρότητας», που ακούστηκαν κατά την προηγούμενη χρονιά (με την ακαδημαϊκή σημασία της λέξης, από Σεπτέμβριο του 2008 έως Σεπτέμβριο του 2009), όπως Βατοπέδι, κουκούλα, βαρβαρότητα, γρίπη. Η τελευταία χρονολογικά λέξη, με την οποία έκλεισε η ύλη του βιβλίου, είναι η λέξη «νωπός» -θα θυμάστε τη νωπή εντολή για χάρη της οποίας προκηρύχτηκαν οι εκλογές του Οκτωβρίου. Όμως, υπάρχουν κι άλλα άρθρα με ιστορίες λέξεων εκτός επικαιρότητας, όπως χάος, φίλντισι, ταξίδι.

Επειδή οι δημοσιεύσεις στο ιστολόγιο έρχονται και παρέρχονται, φτιάχνω τη σελίδα αυτή για να υπάρχει συγκεντρωμένο κάποιο ενημερωτικό υλικό σχετικά με το βιβλίο.

Ενημέρωση: Το βιβλίο παρουσιάστηκε στον Ιανό (Σταδίου 24) στις 15 Μαΐου 2010 στις 12.30 το μεσημέρι. Περισσότερες λεπτομέρειες στο τέλος της ανακοίνωσης ή στην ειδική σελίδα που έχω φτιάξει.

Προσθήκη: Το βιβλίο επιλέχτηκε στην “μικρή λίστα” των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2010, στην κατηγορία του δοκιμίου.

Περιεχόμενα του βιβλίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

1.Τουρνουά – με αφορμή μια σχολική ερώτηση
Μια σημείωση για τις πηγές
2. Από τη σχολή στο σκουλαρίκι μέσω Άδωνη
3. Ο κίνδυνος ελλοχεύει πάντα δυο φορές
4. Από το Βατοπέδι στην Τοπλού – Τόπια, παιδιά και μπίζνες
5. Μια μουσαντένια ιστορία και το μούσι του Αυτοκράτορα
6. Τα Δεκεμβριανά και οι λέξεις των μηνών
7. Εξοστρακίστηκε ή εποστρακίστηκε;
8. Η ιστορία του δραγουμάνου
9. Δύσπεπτοι κεφτέδες
10. Τράπεζες και τάλιρα, δράμια και δραχμές
11. Χάνω, χάος, γκάζι
12. Το Mall, οι μπαλαδόροι και οι μπαλαρίνες
13. Υπάρχει λέξη ‘διπόρος’;
14. Το φελέκι δεν είναι κακιά λέξη
15. Κουκούλες, κουκούλια και κούκλες
16. Η βία, η βιασύνη και η μαμή
17. Κοινοβούλιο, Παρλαμέντο, παραβολές και παρόλες
18. Η λαθρομετανάστευσις εις τον λιμένα Πειραιώς
19. Μπλε και πράσινα παπαγαλάκια με νύχια γαμψά
20. Η Αφροδίτη των σπηλαίων και το φίλντισι
21. Βαρβαρότητα, βάρβαροι, μπράβοι
22. Το ντιμπέιτ και το ανύπαρκτο δίβατον
23. Ψήφοι και κάλπες, κουκιά και κάλπηδες
24. Η σέχτα δεν κόβει
25. Ο άγιος Ντοπιελεήμονας δεν φοράει παντελόνια
26. Τα ντράβαλα του ταξιδιού
27. Όχι το ίδιο συνδικάτο
28. Γρίπη και ινφλουέντζα
29. Στάχτη και μπούρμπερη, δυστυχώς
30. Μαργαριτάρια, μαργαρίτες και πέρλες
31. Επί του πιεστηρίου: Επειδή ο άλλος ήθελε νωπή την εντολή
Ευρετήρια

Στις 6 Δεκεμβρίου 2009 δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Αυγή προδημοσίευση με εκτενές απόσπασμα από τον πρόλογο.

Από τη μπλογκόσφαιρα, έγραψε πρώτος ο Παναγιώτης Κονιδάρης. Εκτός μπλογκόσφαιρας αλλά στον Ιστό, έγραψε ο Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία. Έγραψε επίσης ο παλιός φίλος Τάκης Δρεπανιώτης στο σκακιστικό του ιστολόγιο.

Προσθήκη, 21.2.2010: Εκτενή κριτική έγραψε στο ιστολόγιό του ο Θεόδωρος Μωυσιάδης, γλωσσολόγος ειδικός στην ετυμολογία.

Κριτική του βιβλίου παρουσιάστηκε στον βιβλιοφιλικό ιστότοπο diabazoume.gr. Μου ζήτησαν και μια συνέντευξη, που μπορείτε να τη δείτε εδώ.

Κριτική έγραψε και ο Γεράσιμος Ρηγάτος στο περιοδικό Index (τεύχος 42, Νοέμβριος 2010)

Το βιβλίο διατίθεται στα βιβλιοπωλεία, φυσικά, αλλά και στα ηλεβιβλιοπωλεία, όπως π.χ. στην Πρωτοπορία, στον Παπασωτηρίου, στο e-shop ή στον Ιανό.

Ενημέρωση: Το βιβλίο παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που έγινε στον Ιανό (στην οδό Σταδίου στην Αθήνα), το Σάββατο 15 Μαΐου στις 12.30 το μεσημέρι.

Μίλησαν για το βιβλίο:

* Η Άννα Ιορδανίδου, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, γνωστή από πολλά βιβλία της για τη γλώσσα και τη λεξικογραφία (ένα είχαμε παρουσιάσει εδώ).

* Ο Στρατής Μπουρνάζος, ιστορικός, υπεύθυνος των Ενθεμάτων της Κυριακάτικης Αυγής, όπου φιλοξενείται κάθε μήνα η στήλη μου με τίτλο ίδιον με του βιβλίου.

* Ο Νίκος Λίγγρης, λεξικογράφος-μεταφραστής και στυλοβάτης του φόρουμ Λεξιλογία.

Πάπυρος 119

  http://sarantakos.wordpress.com/2012/02/08/theon/

« Ο Γιάσος (Δημήτρης Σαραντάκος)

Κονφερανσιέ σε μια κακή παράσταση »

Ένα παραπονεμένο αγόρι γράφει στον πατέρα του

Αναρτήθηκε από τον/την sarant στο 8 Φεβρουαρίου, 2012

14 Votes

Κι ενώ συνεχίζονται, σε παράταση της παράτασης της παράτασης, οι διαπραγματεύσεις που έπρεπε οπωσδήποτε να είχαν ολοκληρωθεί την Κυριακή το βράδυ αλλιώς τη Δευτέρα το πρωί θα ερχόταν η συντέλεια του κόσμου, αντί να προσπαθήσω να παρακολουθήσω την επικαιρότητα θα ασχοληθώ με ένα στιγμιότυπο από την καθημερινή, την οικογενειακή ζωή, ένα γράμμα που στέλνει ένα παιδί στον πατέρα του, γράμμα γεμάτο παράπονο. Βλέπετε, φαίνεται πως ο πατέρας είχε τάξει στον γιο να τον πάρει μαζί του ταξίδι στην πρωτεύουσα, αλλά τελικά έφυγε μόνος του και άφησε τον πιτσιρικά στο χωριό μαζί με τη μαμά. Κι ο μικρός, όλο καημό για το ματαιωμένο όνειρο, γράφει στον πατέρα του ένα θυμωμένο γράμμα, με κάμποσα λαθάκια -απ’ τη βιασύνη τάχα ή απ’ το παράπονο; Ή μήπως για τις μουτζαλιές φταίνε τα παιδικά δάκρυα που ύγραναν το χαρτί;
Αυτή την τελευταία εικασία μπορούμε να την απορρίψουμε• ο νεαρός δεν έγραφε σε χαρτί. Βλέπετε, παρέλειψα να διευκρινίσω ότι η μικρή αυτή οικογενειακή σκηνή δεν είναι τωρινή, δεν συνέβη στα χρόνια μας, ούτε τον προηγούμενο αιώνα, ούτε στο νεοελληνικό κράτος• το γράμμα που θα διαβάσουμε έχει ηλικία σχεδόν δυο χιλιάδες χρόνια -και βέβαια, γράφτηκε όχι σε χαρτί παρά σε πάπυρο• να το δούμε:
Θέων Θέωνι τω πατρί χαίρειν.
Καλώς εποίησες• ουκ απένηχές με μετ’ εσού εις πόλιν.
ή ου θέλις απενεκκείν μετ’ εσού  εις Αλεξανδρίαν, ου μη γράψω σε
επιστολήν ούτε λαλώ σε ούτε υιγένω σε είτα.
Αν δε έλθης εις Αλεξανδρίαν, ου  μη λάβω χείραν παρά σου ούτε πάλι χαίρω
σε λυπόν. Αμ μη θέλης απενέκαι με, ταύτα γείνετε.
Και η μήτηρ μου είπε Αρχελάω, ότι αναστατοί με• άρρον αυτόν.
Καλώς δε εποίησες• δώρα μοι έπεμψες μεγάλα, αράκια. Πεπλάνηκαν ημάς εκεί
τη ημέρα ιβ’, ότι έπλευσες. Λυπόν πέμψον είς με, παρακαλώ σε. Αμ μη πέμψης, ου μη φάγω, ου μη πείνω. Ταύτα.
Ερώσθε σε εύχομαι.
Τύβι ιη’
(στην πίσω όψη του παπύρου γράφει: )
Απόδος Θέωνι από Θεωνάτος υιώ

Το γράμμα το γράφει γύρω στον 2ο-3ο αιώνα μ.Χ. ένα νεαρό αγόρι από κάποιο αιγυπτιακό χωριό -και ο πάπυρος, διατηρημένος χάρη στις ιδανικές καιρικές συνθήκες της Αιγύπτου βρέθηκε στην αρχαία Οξύρρυγχο και εκδόθηκε το 1898. Είναι ο πάπυρος αριθ. 119 της πρώτης σειράς παπύρων.
Βέβαια, ο νεαρός δεν έγραφε έτσι ακριβώς• χρησιμοποιούσε μεγαλογράμματη γραφή, χωρίς τόνους (και χωρίς ψιλοδασείες και άλλα αλεξανδρινά σκουληκάκια, τα οποία, όπως προσπαθούν να κρύψουν οι πολυτονιάτες, γενικεύτηκαν μετά τον 8ο αιώνα). Στο Διαδίκτυο βρίσκει κανείς σχεδόν τα πάντα, οπότε βρήκα και φωτογραφία του παπύρου. Νάτος:

(σε καλύτερη ανάλυση εδώ)

Το κείμενο έχει πολύ ενδιαφέρον για την ιστορία της γλώσσας -βλέπουμε ότι είχε αναπτυχθεί η ελληνιστική κοινή, παρατηρούμε πολλές αποκλίσεις από τη γραμματική της αττικής διαλέκτου και πολλές προσπάθειες φωνητικής ορθογραφίας, ενώ κάποιες εκφράσεις (π.χ. παρακαλώ σε) ακούγονται σαν σημερινά ελληνικά.
Παρόλο που είναι αρκετά γνωστό κείμενο και το βρίσκει κανείς σε αρκετά βιβλία για την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, δεν έχω βρει πουθενά καμιά μετάφρασή του σε νέα ελληνικά, ενώ το έχω βρει μεταφρασμένο σε κάμποσες άλλες γλώσσες, οπότε δοκιμάζω εγώ -και δέχομαι ευχαρίστως διορθώσεις.
Ο Θέων χαιρετά τον πατέρα του τον Θέωνα
Καλά τα κατάφερες! Δεν με πήρες μαζί σου στην πόλη• αν δεν με πάρεις μαζί σου στην Αλεξάνδρεια, δεν θα σου γράψω γράμμα ούτε θα σου μιλήσω, ούτε θα ευχηθώ στην υγειά σου. Αν πας στην Αλεξάνδρεια, δεν θα σου ξαναπιάσω το χέρι ούτε θα σε χαιρετήσω ποτέ πια. Αν δεν με πάρεις μαζί σου, αυτά θα γίνουν.
Και η μαμά είπε στον Αρχέλαο «Θα με τρελάνει αυτό το παιδί, πάρ’ τον από εδώ». Καλά τα κατάφερες! Ωραία δώρα μου έστειλες, αράκια. Μας ξεγέλασαν εκείνη τη μέρα, στις 12 του μήνα, ότι είχες φύγει. Λοιπόν, στείλε να με πάρουν, σε παρακαλώ. Αν δεν στείλεις να με πάρουν, δεν θα φάω, δεν θα πιω. Αυτά.
Σου εύχομαι να είσαι καλά.
18 του μήνα Τύβι
Να δοθεί στον Θέωνα από τον Θεωνάκο τον γιο του.

Το κείμενο έχει πάμπολλα σημεία με γλωσσικό ενδιαφέρον. Επισημαίνω μερικά.
* Καλώς εποίησες -ειρωνικό, σύμφωνα με τη γνώμη όλων των μελετητών• θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε και Μπράβο σου, αλλά χωρίς τον επιτονισμό του προφορικού λόγου δεν φαίνεται η ειρωνεία. Ίσως «μπράβο σου μπαμπά». Ή ακόμα και Καλά σου! (ή δεν το λέμε πια αυτό; )
* εποίησες και όχι εποίησας που είναι στην κλασική αττική διάλεκτο.
* απένηχες, απενεκκείν, απενέκαι: απήνεγκες ήθελε να γράψει, ή ίσως πήρε το χ από το απενήνοχες.
* ή ου θέλις = ει ου θέλεις (αν δεν θέλεις)
* υιγένω = υγιαίνω, αλλά με τη σημασία «σου εύχομαι να είσαι καλά», τύπος ασυνήθιστος.
* λυπόν = λοιπόν
* αμ μη = αν μη (έτσι θα το πρόφερνε)
* αράκια• δεν έχω βρει εξήγηση τι να είναι τα αράκια, αν δεν είναι μπιζέλια δηλαδή -υποθέτω πάντως ότι ο Θεωνάκος δεν βρήκε του γούστου του τα δώρα.
* πείνω = πίνω, αλλά με μελλοντική σημασία
* Τύβι είναι αιγυπτιακός μήνας, περίπου τον Γενάρη του ημερολογίου μας.
* υιώ -κανονικά θέλει γενική: υιού.

Για τον Πάπυρο 119 που μόλις είδαμε υπάρχει και ειδικό άρθρο στην αγγλική Βικιπαίδεια. Ταυτόχρονα, στον μαγικό κόσμο του Διαδικτύου έχει ξεκινήσει εδώ και λίγο (νομίζω) καιρό ένα πολύ πρωτότυπο συλλογικό εγχείρημα. Το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έχει βγάλει ονλάιν παπύρους της Οξυρύγχου και καλεί όποιον έχει όρεξη να επιχειρήσει να μεταγράψει το κείμενο, χωρίς βέβαια να ξέρουν οι περισσότεροι ελληνικά -στον ιστότοπο προσφέρονται και ταχύρρυθμα μαθήματα παλαιογραφίας. Δοκιμάστε το αν θέλετε!

Γιορτινά βιβλία για παιδιά

http://www1.rizospastis.gr/story.do?id=2114466&publDate=23/12/2003

Γιορτινά βιβλία για παιδιά

Η σχέση του ανθρώπου με το διάβασμα πρέπει να «χτίζεται» από την πρώτη νηπιακή του ηλικία. Η ανάπτυξη της σχέσης του παιδιού με την «τέχνη» της ανάγνωσης είναι από τις πρώτιστες ευθύνες του γονιού. Αυτός πρώτος οφείλει να ανοίξει το «δρόμο» του παιδιού προς τον κόσμο της γνώσης. Και ο καλύτερος «δρόμος» είναι η χαρούμενη γνώση που προσφέρει ένα ευχάριστο, όμορφο και διδακτικό παιδικό βιβλίο. Καθώς αυτές τις μέρες πολλοί αναζητούμε ένα καλό βιβλίο - δώρο για παιδιά, θα αναφερθούμε σε μερικά καλά βιβλία, για διάφορες ηλικίες παιδιών:

Από την «Αγκυρα» κυκλοφορούν: Κλεάνθης Παλαιολόγου «Θρύλοι από την Ολυμπία». Ο κορυφαίος παιδαγωγός της Εθνικής Ακαδημίας Σωματικής Αγωγής, επίτιμος διευθυντής της, επίτιμος διδάκτωρ της αντίστοιχης Ακαδημίας της πρώην σοσιαλιστικής Ουγγαρίας, έξοχος συγγραφέας, με αυτό το υπέροχα γραμμένο βιβλίο του (πρωτοκυκλοφόρησε το 1972 και τιμήθηκε με το «Χρυσό Μετάλλιο» της Διεθνούς Ακαδημίας των Παρισίων), προσφέρει στα παιδιά (του δημοτικού και γυμνασίου) πολύτιμες αρχαιολογικές, μυθολογικές, φιλολογικές, ανθρωπιστικές και αθλητικές γνώσεις. Ελεάνορ Πόρτερ «Πολυάννα (Το παιχνίδι της χαράς)» (απόδοση Γ. Τσουκαλάς). Μια ιστορία, με ηρωίδα μια μικρούλα που σκορπά και διδάσκει τη χαρά, την αισιοδοξία, την αλληλεγγύη, την αγάπη, σε μικρούς και μεγάλους (για παιδιά από 9 ετών). Τζον Τζ. Μουθ «Πετρόσουπα» (μετάφραση Μάνος Κοντολέων). Παραμύθι της Απω Ανατολής, που μιλά για την αναζήτηση των πραγματικών αξιών της ζωής και τη δύναμη της αγάπης (για παιδιά προσχολικής ηλικίας). Ντιν Μορισέι «Το καράβι των Χριστουγέννων».(Παραμύθι για νήπια, με ήρωα ένα φτωχό παιχνιδοποιό). Λόρα Ρέιντερ «Ο Αη-Βασίλης και η μαγική συνταγή» (Παραμύθι για παιδιά 4-8 ετών. Τα δύο παραμύθια μετέφρασε η Βερίνα Χωρεάνθη). Στην «Αγκυρα» μπορείτε να βρείτε και το cd «Παιδικά Χριστούγεννα», το οποίο ηχογράφησε η Παιδική Χορωδία Σπύρου Λάμπρου, με ορχήστρα φυσικών οργάνων, το οποίο περιλαμβάνει ελληνικά και ξένα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα τραγούδια και κάλαντα. (Παραγωγή της «Μικρής Πολιτείας»).

Τα «Ελληνικά Γράμματα» κυκλοφόρησαν δύο βιβλία του Ευγένιου Τριβιζά: Το ένα (συνέκδοση με τον «Αθήνα 2004») τιτλοφορείται «Η Δέσποινα και το περιστέρι» (εικονογράφηση Μ. Αλεξάνδρου, Σ. Γούτης, Ν. Καπατσούλια). Ο πολυαγαπημένος συγγραφέας των παιδιών έπλασε ένα παραμύθι «ταξίδι» προς τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες, με κεντρικό θέμα την παγκόσμια Ειρήνη. Το τέλος του παραμυθιού καλείται να το γράψει το παιδί-αναγνώστης του βιβλίου, το οποίο μπορεί να στείλει το γραπτό του στο διαγωνισμό που οργανώνουν οι εκδότες. Το βιβλίο περιλαμβάνει παραρτήματα: Λεξικό σημαντικών λέξεων που υπάρχουν στο παραμύθι. Τις πρωτεύουσες που οργάνωσαν Ολυμπιακούς Αγώνες. Πίνακες με τους Ελληνες Ολυμπιονίκες από το 1896-2000. Το δεύτερο, πολύ διασκεδαστικό βιβλίο, στη σειρά «παραμύθια -ντορεμύθια» (για παιδιά νηπιακής και πρωτοσχολικής ηλικίας), τιτλοφορείται «Το φαγκρί και το σκουμπρί» (ζωγραφιές: Στέφεν Γουέστ), με πρωταγωνιστές τον Φάνη το φαγκρί και τον Σωτήρη το σκουμπρί

 Από το Σαββάλα κυκλοφόρησαν τέσσερα εξαίρετα βιβλία, με γενικό τίτλο «Ιστορίες από την παγκόσμια παράδοση» (απόδοση Φίλιππου Μανδηλαρά). Οι τίτλοι τους είναι: «Πατέρας και Γιος» (ιστορίες από τους μυθικούς Δαίδαλο και Ικαρο, τον Ασωτο Υιό, μύθους από τη Γερμανία, Αίγυπτο, Πολυνησία, Σκοτία, και άλλες χώρες). «Πατέρας και Κόρη» (ιστορίες όπως η Πεντάμορφη και το τέρας, η Σεχραζάτ, δοξασίες, κ.ά., για τη σχέση πατέρα - κόρης). «Μητέρα και Γιος» (κι αυτή η σχέση προβάλλει μέσα από μύθους, θρύλους και παραμύθια). «Μητέρα και Κόρη» (με την Δήμητρα και την Περσεφόνη ξεκινά το βιβλίο και ακολουθούν ιστορίες και παραμύθια από διάφορες χώρες του κόσμου).

Η «Διάπλαση» (Ζωοδόχου Πηγής 2-4, Αθήνα) κυκλοφόρησε το πολύ όμορφο παραμύθι της Σοφίας Κράλλη «Ο Γκρινιάρης και ο Ονειρούλης» (εικονογράφηση Μαρία Πεπονά). Ο Ονειρούλης «ταξιδεύει» τον Γκρινιάρη στους «κόσμους» της δημιουργίας και της χαράς κι έτσι ο Γκρινιάρης γίνεται ευτυχισμένος και καλόβολος.

Ο «Εξάντας» κυκλοφόρησε (υπό την αιγίδα της Ουνέσκο) το βιβλίο της Γιολάντας Χατζή «Κόρινθος και Ισθμια» (εικονογράφηση Σπύρος Δερβενιώτης). Το βιβλίο με απλό και σύντομο τρόπο παρουσιάζει την ιστορία, το μουσείο και τα μνημεία της αρχαίας Κορίνθου και Ακροκορίνθου και τα Ισθμια, τους αθλητικούς αγώνες, που σύμφωνα με το μύθο καθιέρωσε ο προϊστορικός Σίσυφος.

Το «Μεταίχμιο» κυκλοφόρησε: Δυο βιβλία, με γενικό τίτλο «Ιστορίες από τα αρχαία χρόνια» της Σμαράγδας Μανταδάκη, (εικονογράφηση Αλεξίας Σγούρα). Το ένα τιτλοφορείται «Το δαχτυλίδι του τυχερού Πολυκράτη» (ο άρχοντας της αρχαίας Σάμου) και το άλλο «Οι περιπέτειες της αρχαίας μαγισσούλας Μήστρας» (η Θεσσαλή κόρη του Ερυσίχθονα, την οποία καταδιώκει ο Σίσυφος της Κορίνθου). Ντόρις Ντέρι «Να σας πω ένα μυστικό;» (απόδοση Αθηνά Κορούλη). Παραμύθι για νήπια, όπου όλα γίνονται παιχνίδι και ζωγραφιές.

Από τον «Κέδρο» κυκλοφορούν: Ερα Μουλάκη «Τα διάφανα γυαλιά της εμπειρίας» (εικονογράφηση Γιώργος Χαλκιάς). Μια χαριτωμένη, αλληγορική ιστορία (για παιδιά από 9 χρόνων), που μιλά για τα «γυαλιά» της γνώσης, που σε κάνουν να βλέπεις τον κόσμο με άλλα μάτια. Αθανασία Αμπαριώτη «Ο Αϊ-Βασίλης θέλει να αδυνατίσει» (εικονογράφηση Μιχάλης Κασάπης). Χιουμοριστική ιστορία για νήπια.