Η εργασία θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα το πρωί κατά τη διάρκεια των εργασιών του 21ου συνεδρίου της SEAC (Societe Europeenne pour l'Astronomie dans la Culture) με θέμα «Αστρονομία: Μητέρα του Πολιτισμού και οδηγός για το μέλλον», που θα διεξαχθεί στην αίθουσα «Ι. Δρακόπουλος» του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στην επιστημονική μελέτη παρουσιάζονται αποτελέσματα που βασίζονται σε μελέτη των συμβόλων που επαναλαμβάνονται στα τηγανόσχημα από διάφορες περιοχές του Αιγαίου. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπολογίζουν το χρόνο με βάση την κίνηση του πλανήτη Αφροδίτη, αλλά και άλλων δύο πλανητών, του Δία και του Άρη, όπως επίσης και του Ηλίου.
Οι ερευνητές κατέληξαν στα συμπεράσματα αυτά μελετώντας τα κυκλαδικά τηγανόσχημα σκεύη, που εμφανίζονται στον Αιγαιακό πολιτισμό και έχουν διχαλωτή ή τετράπλευρη λαβή ενώ η «βάση» τους φέρει συνήθως εγχάρακτη διακόσμηση με ομόκεντρους κύκλους, απλές ή τρέχουσες σπείρες, ακτινωτά μοτίβα, ενίοτε δε και απεικονίσεις κωπήλατων πλοίων.
Όπως τονίζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Τσικριτσής, η πρώτη αναφορά για τον πλανήτη Αφροδίτη εμφανίζεται ιστορικά σε πινακίδα (Κ160 στο Βρετανικό Μουσείο) των βαβυλωνίων του 16ου αιώνα πΧ. Στην σελιδόσχημη επιγραφή επί βασιλιά Ammizadusa καταγράφονται 21 αναφορές εμφάνισης και εξαφάνισης της Αφροδίτης σε σχέση με καιρικά φαινόμενα. Η καταγραφή όμως των εξαφανίσεων της Αφροδίτης δεν συνδέεται με χρήση ημερολόγιου, όπως εμφανίζεται μετά από χιλιετίες (περίπου το 700 μΧ) στους Μάγια που έχουν γνώση της περιόδου της συνόδου της των 584 ημερών.
Στην επιστημονική μελέτη παρουσιάζονται αποτελέσματα που βασίζονται σε μελέτη των συμβόλων που επαναλαμβάνονται στα τηγανόσχημα από διάφορες περιοχές του Αιγαίου. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπολογίζουν το χρόνο με βάση την κίνηση του πλανήτη Αφροδίτη, αλλά και άλλων δύο πλανητών, του Δία και του Άρη, όπως επίσης και του Ηλίου. «Με δυο λέξεις υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι στο τέλος της Νεολιθικής εποχής, οι άνθρωποι στην Ελλάδα γνώριζαν ότι η Γη χρειάζεται 365 ημέρες για να κάνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο, η Αφροδίτη χρειάζεται 584 ημέρες να έλθει στο ίδιο σημείο του ουρανού (πχ σε σύνοδο με τη Γη), ενώ ο πλανήτης Δίας 399 ημέρες», τονίζει ο κ. Τσικριτσής .
Οι αστρονομικές γνώσεις των κατοίκων του Αιγαίου απεικονίζονται στα τηγανόσχημα και στις διάφορες πυξίδες (αγγεία) στις οποίες σημειώνουν τις κινήσεις των αστεριών και πλανητών.
Τα τηγανόσχημα, μάλλον, αποτελούν ένα είδος τέχνης, στα οποία φαίνεται ότι οι νεολιθικοί άνθρωποι τα χρησιμοποιούσαν για να συσχετίζουν δραστηριότητες και συμβάντα του βίου τους, της ύπαρξης τους και του περιβάλλον τους, με τις κινήσεις των πλανητών και ειδικά με την κίνηση του πλανήτη Αφροδίτη.
Στα τηγανόσχημα αγγεία, υπάρχει και ένα είδος συμβολικής, απλής, αλλά όχι απλοϊκής, γραφής που επιτρέπει στυλιζαρισμένα να εκφράζουν τις αστρονομικές γνώσεις, και αποτελούν ένα είδος πολύπλοκων ημερολογίων με πολλές εφαρμογές.
Όπως εξηγεί ο κ. Τσικριτσής, η Αφροδίτη εμφανίζεται πριν την ανατολή του Ήλιου για 263 ημέρες και στην συνέχεια μετά τη δύση του Ηλίου για άλλες τόσες ημέρες. «Οι 263 ημέρες αντιστοιχούν περίπου σε 9 σεληνιακούς μήνες (265 μέρες), που μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι αρχαίοι άνθρωποι συνδέουν με την κύηση, την πρόβλεψη της γέννας και σε όλα τα τηγανόσχημα υπάρχει σχηματικά, αλλά πολύ ρεαλιστικά το αιδοίο», λέει ο ερευνητής και προσθέτει: «Υπάρχουν σε πάρα πολλά τηγανόσχημα αγγεία χαράξεις που αναλογούν στον αριθμό των ημερών της ανθρώπινης κύησης. Φαίνεται ότι στον Αιγαιακό πολιτισμό συσχέτιζαν την κίνηση της Αφροδίτης με το βιολογικό κύκλο της κύησης. Μεταξύ των άλλων αριθμών, που είναι γραμμένοι με την συμβολική αυτή γραφή, οι γυναίκες του Αιγαίου καθημερινά, πιθανώς έβαζαν ένα σημάδι με ένα χρώμα στα έκτυπα τρίγωνα ή μηνίσκους που υπάρχουν στα τηγανόσχημα, για να παρακολουθήσουν τον κύκλο της έμμηνου ρύσης τους. Με αυτό τον τρόπου μια γυναίκα μέσα σε 32 ημέρες θα μπορούσε να διαπιστώσει αν είχε μείνει έγκυος, εφόσον είχε καθυστέρηση των εμμήνων και στη συνέχεια να προσδιορίσει τον χρόνο της γέννας».
Στα τηγανόσχημα εμφανίζεται ο Ηλιος και το ηλιακό ημερολόγιο
Τα κτερίσματα της Πρωτοκυκλαδικής Ι και ΙΙ περιόδου από τη Νάξο 3200 - 2300 π.Χ είναι ενδιαφέροντα γιατί τα νεκροταφεία τους αντικατοπτρίζουν μία πλούσια κοινωνία που είχε πρόσβαση σε πολυτελή αγαθά κύρους, λέει ο κ. Τσικριτσής.
Στην περιοχή βρέθηκαν ειδώλια από παριανό μάρμαρο και μεταλλικά κοσμήματα που συνόδευαν τους νεκρούς. Αγγεία αυτού του τύπου βρίσκονται κυρίως σε τάφους, δεν λείπουν, όμως, και παραδείγματα από οικισμούς, γεγονός που υποδηλώνει ότι είχαν χρήση και στην καθημερινή ζωή. Μαζί με τα τηγανόσχημα βρέθηκαν μικρά πήλινα δοχεία που περιείχαν χρώμα κόκκινο και γαλάζιο. Η ύπαρξη του χρώματος πιθανόν να συνδέεται άμεσα με τα τηγανόσχημα.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στα τηγανόσχημα η Αφροδίτη απεικονίζεται με οκτάκτινο αστέρι και συνδέεται με την οκταετηρίδα που χρησιμοποιούν οι Έλληνες (99 μήνες με δυο «Ολυμπιάδες» 49 και 50 σεληνιακών μηνών).
«Είναι φανερό, ότι οι άνθρωποι της εποχής εκείνης χρησιμοποιούσαν πολύπλοκα σεληνοηλιακά ημερολόγια, όπως αυτά που έχει ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων», τονίζει ο κ. Μουσάς.
Το συνέδριο, που θα διεξαχθεί από τη Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου έως την Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου, διοργανώνουν το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Νομισματικό Μουσείο.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: www.imerisia.gr
