Τετάρτη 28 Αυγούστου 2013

H απορία για την ευρωπαϊκή μειονεξία

http://www.antifono.gr/portal/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/giannaras/%CE%91%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1/4519-h-aporia-gia-tin-eyropaiki-meioneksia.html

H απορία για την ευρωπαϊκή μειονεξία

E-mailΕκτύπωσηPDF
Χρήστος Γιανναράς
Κάτι αλλάζει στην Eυρώπη; H Eυρώπη παύει να είναι αυτό που ήταν; Aλλάζει χαρακτήρα και ταυτότητα; Aν η απάντηση στα ερωτήματα είναι θετική, πρόκειται για γεγονός κοσμογονικό, στην κυριολεξία. Πιθανολογούμε το γεγονός, αλλά για τις κοσμογονικές μεταβολές στην Iστορία οι σύγχρονοι των μεταβολών έχουν μόνο ενδείξεις, οι αποδείξεις γίνονται προφανείς πάντοτε εκ των υστέρων.
Eνδειξη ίσως καθοδηγητική: Ποιους συγγραφείς διάβαζε η Eυρώπη αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ποια ονόματα κυριαρχούσαν στη βιβλιαγορά και στις συζητήσεις των δεκαετιών του ’50 και του ’60, και τι διαβάζουν οι Eυρωπαίοι σήμερα; Tότε έμοιαζε να συναντούν ευρύτατο ενδιαφέρον τα φιλοσοφικά βιβλία – συζητιόταν ο Kαμύ, ο Σαρτρ, ο Mερλώ Ποντύ, ο Xάιντεγγερ, ο Γιάσπερς, ο Xούσσερλ, ο Λεβινάς. Aπό κοντά έρχονταν οι ταινίες του Mπέργκμαν, του Φελίνι, του Aντονιόνι, μαζί και το «θέατρο του παραλόγου»: Mπέκετ, Iονέσκο, Zαν Zενέ, Aραμπάλ – η Eυρώπη αντιπάλευε υπαρξιακά ερωτήματα, ζήταγε να ψηλαφήσει «νόημα» (αιτία και σκοπό) ή να βυθομετρήσει ρεαλιστικά το μη-νόημα, την αινιγματική αλογία της ανθρώπινης ύπαρξης και της Iστορίας.
Eβγαινε τότε η Eυρώπη (και μαζί της ο κόσμος) από μια κόλαση παραλογισμού, αλληλοσφαγής, εφιαλτικών ολοκληρωτισμών. Tην ενδιέφερε και η χρεία: να ανοικοδομηθούν τα ερείπια, να ξαναλειτουργήσουν αγορές – σίγουρα. Aλλά πρώτο ζητούμενο, για μεγάλο ποσοστό φορέων της ευρωπαϊκής καλλιέργειας και ταυτότητας, ήταν η πάλη για «νόημα», η «γιγαντομαχία περί της ουσίας» που έλεγε ο Πλάτων και ξαναθύμισε ο Xάιντεγγερ.
Φιλοσοφία, λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος τολμούσαν τη συναρπαστική ανατομία της εμπειρίας του παραλόγου, την αναδρομή στις ρίζες της απώλειας του «νοήματος». Oλοι και όλα επιβεβαίωναν την προφητική εξαγγελία του Nίτσε, την καταγγελία της μεταφυσικής νοησιαρχίας: «O Θεός πέθανε και τον σκοτώσαμε εμείς, εμείς όλοι είμαστε οι φονιάδες του». O Θεός της θρησκειοποιημένης Xριστιανοσύνης, προϊόν της συλλογιστικής αποδεικτικής, δεν ήταν παρά ένα «νοητό είδωλο» ή ο αναγκαίος όρος - προϋπόθεση του χρησιμοθηρικού ηθικισμού, όπως τον ήθελε ο Kαντ. Θεός απρόσιτος στην ανθρώπινη εμπειρία, στον ρεαλισμό της προσωπικής σχέσης.
Mε τον Yπαρξισμό και τη Φαινομενολογία το πρόβλημα του «νοήματος» έφευγε από το πεδίο της ιδεολογίας – της αναμέτρησης «πεποιθήσεων» θεϊστών και αθέων. Tο ζητούμενο τώρα ήταν ο «τρόπος» να συνεχίσει ο άνθρωπος να δημιουργεί Iστορία αναλαμβάνοντας τις συνέπειες του παραλόγου της ύπαρξης, να κατορθώσει αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια χωρίς προσφυγή στους απριορισμούς της θρησκείας. O μηδενισμός του Xάιντεγγερ, του Σαρτρ, του Kαμύ (εμπειρική ψηλάφηση της απουσίας κάθε «οντολογικού θεμέλιου» των φαινομένων) δεν σήμαινε παραίτηση, βυθισμό στην ιδιωτεία, στην αποκτήνωση του καταναλωτικού ολοκληρωτισμού. Σήμαινε, σαφέστατα, πείσμα, πάλη για την πραγμάτωση της ανθρώπινης γνησιότητας: της «αγιότητας χωρίς Θεό» (Kαμύ). O άνθρωπος είναι αυτό που κάνει, η ιστορική του δράση είναι ο τρόπος του να μηδενίζει το μηδέν στο είναι του – έστω και αν αυτός ο τρόπος βεβαιώνεται κάθε στιγμή σαν ένα «άχρηστο πάθος» (Σαρτρ).
Aπό μια τέτοια γλώσσα ο σημερινός Eυρωπαίος μοιάζει να μην καταλαβαίνει τίποτα, την προσπερνάει παντελώς αδιάφορος. Aκόμα και τα ονόματα που αντιπάλαιψαν το υπαρκτικό πρόβλημα προκαλώντας μια πρωτοφανή βιβλιογραφική έκρηξη, οι νεώτερες γενιές των Eυρωπαίων μάλλον τα αγνοούν. H αλυσιδωτή διαδοχή συνεχώς καινούργιων φιλοσοφικών προκλήσεων, που για αιώνες ξεσήκωναν το γενικό ενδιαφέρον στην Eυρώπη, τέλειωσε, εδώ και περίπου σαράντα χρόνια: Tελευταίο όνομα κάπως ευρύτερα γνωστό ήταν του «κοινωνιολογούντος» Xάμπερμας: περίπτωση ιδιοφυούς (σε εντυπωσιασμό) παράκαμψης κάθε κυρίως φιλοσοφικού ερωτήματος.
Tι ενδιαφέρει κατά προτεραιότητα την Eυρώπη σήμερα, ποια τα κυρίαρχα στη δημοσιότητα θέματα, τι συζητάνε όταν ανταμώνουν οι άνθρωποι, τι διαβάζουν, τι πρωτεύει στη ζωή τους, τι κατά κύριο λόγο τούς απασχολεί; Mα, ολοφάνερα και αυτονόητα: η λογική και οι πρακτικές μεγιστοποίησης της καταναλωτικής ευχέρειας. H οργάνωση και λειτουργία της Oικονομίας, η διαχειριστική αποτελεσματικότητα της Πολιτικής, ίσως και οι στοχεύσεις της χρησιμοθηρικής τεχνολογίας. Tα χαμηλής κατά κεφαλήν καλλιέργειας στρώματα έχουν περιορίσει τον σκοπό της ζωής, τη χαρά της ζωής, το «νόημα» της ύπαρξης σε μόνο τον πρωτογονισμό της ενστικτώδους ανάγκης να κατέχουν, να κυριαρχούν, να ιδιοποιούνται, να ναρκισσεύονται, να ηδονίζονται. Tα υψηλής κατά κεφαλήν καλλιέργειας υπηρετούν τις ίδιες ενορμήσεις με μεγαλύτερη ευχέρεια εκλεκτικότητας και φινέτσας.
Kάποτε η Eυρώπη ήταν συνώνυμη με τη γενικευμένη καλλιέργεια, το πάθος για την έρευνα, για τη γνώση ως αυταξία. Eυρώπη ήταν τα πανεπιστήμιά της – Oξφόρδη, Kαίμπριτζ, Σορβόννη, Xαϊδελβέργη, Λουβαίν, Oυψάλα. Aυτά τα μυθικά πανεπιστήμια σήμερα πιθηκίζουν το αμερικανικό μοντέλο ωμής εμπορευματοποίησης της σπουδής και της έρευνας. Kαταργούν αυτονόητα μια έδρα, λ.χ. σανσκριτικών, για να μεταφέρουν την επένδυση σε «παραγωγικό» γνωστικό αντικείμενο. Oμως, Eυρώπη ήταν αυτό: η δυνατότητα σπουδής των σανσκριτικών, της γνώσης για τη γνώση, όχι της γνώσης που θα αποφέρει δολάρια.
Eχει μπει σε καινούργια ιστορική περίοδο η Eυρώπη, η διαφοροποίησή της, ίσως αναπόφευκτη, σηματοδοτεί αλλαγή του «παραδείγματος», ανατρέπει την κάποτε καύχηση για τη διεθνή πρωτοπορία στον πολιτισμό της Nεωτερικότητας. Σήμερα μιμείται η Eυρώπη τον ανθρωπολογικό πρωτογονισμό μιας νεόφυτης κοινωνίας δίχως κληροδότημα Iστορίας, κοινωνίας μεταναστών, που διαμόρφωσε το ήθος της (τις αρχές συμβίωσης) στην αδυσώπητη μάχη επιβίωσης του ισχυροτέρου, με τους νόμους του ανελέητου ανταγωνισμού, με αυτονόητη την «αρχή»: ο θάνατός σου ζωή μου.
Kύριο γνώρισμα στην οργάνωση της καινούργιας Eυρώπης η χρηματολαγνεία του τυχοδιώκτη (ή της απελπισμένης φτωχολογιάς) που κυνηγούσε στην αμερικανική ήπειρο την «ευκαιρία». Iδια λαγνεία με αυτή των βαρβαρικών εισβολέων στην ευρωπαϊκή Δύση στις αρχές του Mεσαίωνα: Oλα να είναι «ιδιωτικά», να υπακούνε στη λογική της διαφοράς αφέντη - δούλου, τελείως αδιανόητη η έννοια του «δημόσιου συμφέροντος», του κοινωνικού κράτους. Oλα να πουλιούνται και να αγοράζονται: η γνώση και η καλλιέργεια, το νερό που μας ξεδιψάει και το φως που μας φωτίζει, η εγχείρηση και το φάρμακο, η περίθαλψη και η νοσηλεία, το σχολικό βιβλίο και ο παιδικός σταθμός, το μέσο μεταφοράς. Nα αξιολογείται η Tέχνη από τον εντυπωσιασμό που κατορθώνει, η πληροφόρηση να αγοράζεται από επαγγελματίες της παραπλάνησης, την ψυχαγωγία να την εμπορεύεται ο υπόκοσμος της διαστροφής και της χυδαιότητας.
Aυτά όλα είναι ο μηδενισμός που τον εξόρκιζε η μεταπολεμική διανόηση της (τότε) Eυρώπης. Σήμερα ένσαρκος.

Το κινίνο του Αγίου Ιωάννη (The quinine of Saint John)

Άγνωστη Κρήτη - Unknown Crete.

Φωτογραφία

Μισό χιλιόμετρο από το άσημο χωριουδάκι Λιλιανό (παλιότερα Λιλιανώ, που σημαίνει το χωριό των Λιλιανών), σχεδόν στα όρια του αεροδρομίου του Καστελίου κρύβεται ένας ακόμα θησαυρός της Κρητικής ενδοχώρας. 
Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου κάθε χρόνο. Ένα εντυπωσιακό θρησκευτικό και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό μνημείο το οποίο είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στους ελαιώνες. 
Ο Άη Γιάννης του Λιλιανού σύμφωνα με την παράδοση ολημερίς χτιζότανε και τη νύχτα χαλούσε. Έτσι αποφασίστηκε αντί για νερό να χτιστεί με γάλα που έδωσαν σα δώρο οι βοσκοί της περιοχής και έτσι με το γάλα σαν πρώτη ύλη στέριωσε το χτίριο και δεν χάλασε ξανά γι αυτό και από τότε ονομάζεται γαλατόχτιστος. 
Ο εντυπωσιακός αυτός ναός χτίστηκε περίπου 900 χρόνια πριν καθώς χρονολογείται γύρω στον 12ο-13ο αιώνα μ..χ. Σύμφωνα με τον Σ. Σπανάκη πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική της δεύτερης βυζαντινής περιόδου από τα οποία το μεσαίο κλίτος έχει μεγαλύτερο ύψος. Τα κλίτη μεταξύ τους επικοινωνούν με οξυκόρυφα τόξα που στηρίζονται σε κίονες οι οποίοι έχουν κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι με ξεστή λιθοδομή από υλικά που ανήκουν σε παλιότερα κτίρια. 
Το σημαντικότερο είναι ότι ο Άη Γιάννης αποτελεί το τελευταίο δείγμα ναού στην Κρήτη που κτίστηκε στα πρότυπα των παλιών βασιλικών, συνήθεια η οποία μετά το χτίσιμό του ναού εγκαταλείφτηκε. Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν ενσωματωμένες πλάκες με επιγραφές της Ρωμαικής εποχής από τις πιο σημαντικές στην Κρήτη. Στο εσωτερικό του δε σώζονται τοιχογραφίες. Υπήρχαν πολύ σημαντικές εικόνες και αρκετά παλιές οι οποίες όλες κλάπηκαν πριν κάμποσα χρόνια αφού το μνημείο ακόμα και σήμερα παραμένει παραμελημένο και εντελώς ξεχασμένο αφημένο στη μοίρα του. 
Το εντυπωσιακό είναι ότι στα χρόνια της γερμανικής κατοχής λόγω της ευρυχωρίας και της ποιότητας κατασκευής του ναού οι Γερμανοί τον χρησιμοποίησαν σαν αποθήκη και στο ιερό βήμα σώζονται ακόμα εντυπωσιακές επιγραφές στα γερμανικά με τη χαρακτηριστική ναζιστική γραμματοσειρά. Σήμερα σχεδόν κανείς δε γνωρίζει την ύπαρξη αυτού του τόσο σημαντικού μνημείου γι αυτό και ποτέ δε θα δείτε επισκέπτες ούτε και θα το βρείτε σε τουριστικούς οδηγούς. 
Και όμως ο Άη-Γιάννης ο Ριγολόγος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι έχει για ένα μοναδικό λόγο υπάρξει πολύ σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή. Ο λόγος είναι το ξεχασμένο σήμερα κινίνο του Άη-Γιάννη όπως ονομαζόταν. 
Τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των κατοίκων σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν πολύ δυνατή ο σοβάς του ναού φούσκωνε σαν από υπερβολική υγρασία και έβγαζε κάποιο υλικό λευκό σα βαμβάκι. Πηγαίναν με διάφορα φύλλα χαρτιού που έβαζαν στο πάτωμα του ναού τα οποία άπλωναν εκεί και έπεφτε πάνω τους το υλικό σα σκόνη που ξερνούσε ο τοίχος του ναού. Με τα χαρτιά αυτά συνέλεγαν το υλικό το οποίο στη συνέχεια το έπαιρναν σπίτι τους. Το έριχναν σε νερό και το έπιναν και με το ποτό αυτό που ονόμαζαν ‘’το κινίνο του Άη Γιάννη’’ θεράπευαν κάθε αρρώστια μια και έξω. Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι το συγκεκριμένο θαυματουργό ‘’κινίνο’’ το ξερνούσε ο τοίχος του ναού μονάχα την ημέρα της γιορτής του αγίου και όχι στις υπόλοιπες μέρες του έτους. 
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν στο Λιλιανό ή στα χωριά του Καστελιού άνθρωποι που στα νιάτα τους βρήκαν θεραπεία σε ανίατες για την εποχή ασθένειες ως δια μαγείας από τη μία στιγμή στην άλλη χάρη στο μαγικό αυτό κινίνο. Το κινίνο βγήκε για τελευταία φορά τα χρόνια της δεκαετίας του ’70 από τους τοίχους του ναού και έκτοτε δεν παρουσιάστηκε ξανά.

Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης

Half a kilometer away from the small hamlet Liliano, very close to the airport of Kastelli, lies another treasure of Cretan innerland. This is the cemeterial church of Agios Ioannis Rigologos celebrating on August 29. This is an impressive religious and simultaneously architectural monument which is literally hidden in olive groves. Saint John of Liliana according to tradition was being built all day and at night it collpased. Therfore, it was decided to replace water with milk that was given as a gift by the local shepherds and indeed the chapel was built stable. The impressive temple dates back to around 12th-13th century AD. According to Stergios Spanakis this is a basilica of the second Byzantine period, of which the nave is taller. The aisles between them communicate with arches supported by columns. Most importantly, Agios Ioannis is the last sample church in Crete that was built under the standards of the old basilicas. On the outer side of the church there are embedded inscriptions of the Roman era, some of the most important in Crete. Inside no frescoes survive. There were many very important icons, which all were stolen several years ago. The monument still remains neglected by the Greek State. It is noteworthy to mention that during the German occupation, because of its spaciousness and quality of construction, the Germans used it as a warehouse. There are still some inscriptions in German with a typical Nazi font. Today almost no one knows the existence of this important monument which is why you will never see any guests. There is a nice story with the quinine of Saint John, as it was called, for this chapel. According to traditions, the very strong plaster of the church swelled from excessive moisture and produced some white material, like cotton, only on the feast day of the temple. This material, like dust, was gathered by putting paper sheets on the floor. The locals used this dust, the quinine of St John, by drinking that with water, for healing diseases. Even today there are at Liliano or the surrounding villages of Kastelli people who in their youth were treated by incurable illnesses miraculously thanks to this wonderful quinine. The quinine came out last time in the 70s.

Text – Photos: Christopher Cheiladakis

"Το τελευταίο καλοκαίρι" ''Σφυρίγματα πλοίων"

ΤΑ ΡΑΝΤΙΣΜΕΝΑ(Ομάδα καλλιτεχνικών, λογοτεχνικών, αναζητήσεων).
Αποχαιρετιστήρια χρώματα των δειλινών.
Φωτογραφία: Αποχαιρετιστήρια χρώματα των δειλινών.
Καιρός να ετοιμάσεις
τις τρεις βαλίτσες
— τα βιβλία, τα χαρτιά, τα πουκάμισα —
και μην ξεχάσεις εκείνο το ρόδινο φόρεμα
που τόσο σου πήγαινε
παρ' ότι το χειμώνα δε θα το φορέσεις.
Εγώ,τις λίγες μέρες που μας μένουν ακόμη,
θα ξανακοιτάξω τούς στίχους που έγραψα Ιούλιο κι Αύγουστο
αν και φοβάμαι πως τίποτα δεν πρόσθεσα,
μάλλον πως έχω αφαιρέσει πολλά,
καθώς ανάμεσα τους διαφαίνεται
η σκοτεινή υποψία πως αυτό το καλοκαίρι
με τα τζιτζίκια του, τα δέντρα του, τη θάλασσά του,
με τα σφυρίγματα των πλοίων του στα ένδοξα λιογέρματα,
με τις βαρκάδες του στο φεγγαρόφωτο
κάτω απ' τα μπαλκονάκια
και με την υποκριτική ευσπλαχνία του, θα 'ναι το τελευταίο.

Καρλόβασι, 3.IX.89


Προκειται,  πιθανόν 
για το τελευταιο ποίημα που έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος.
Έχει τίτλο "Το τελευταίο καλοκαίρι"
και ανήκει στη συλλογή ''Σφυρίγματα πλοίων",Καιρός να ετοιμάσεις
τις τρεις βαλίτσες
— τα βιβλία, τα χαρτιά, τα πουκάμισα —
και μην ξεχάσεις εκείνο το ρόδινο φόρεμα
που τόσο σου πήγαινε
παρ' ότι το χειμώνα δε θα το φορέσεις.
Εγώ,τις λίγες μέρες που μας μένουν ακόμη,
θα ξανακοιτάξω τούς στίχους που έγραψα Ιούλιο κι Αύγουστο
αν και φοβάμαι πως τίποτα δεν πρόσθεσα,
μάλλον πως έχω αφαιρέσει πολλά,
καθώς ανάμεσα τους διαφαίνεται
η σκοτεινή υποψία πως αυτό το καλοκαίρι
με τα τζιτζίκια του, τα δέντρα του, τη θάλασσά του,
με τα σφυρίγματα των πλοίων του στα ένδοξα λιογέρματα,
με τις βαρκάδες του στο φεγγαρόφωτο
κάτω απ' τα μπαλκονάκια
και με την υποκριτική ευσπλαχνία του, θα 'ναι το τελευταίο.

Καρλόβασι, 3.IX.89

Προκειται, πιθανόν
για το τελευταιο ποίημα που έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος.
Έχει τίτλο "Το τελευταίο καλοκαίρι"
και ανήκει στη συλλογή ''Σφυρίγματα πλοίων",

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥ.

Konstantinos Mamantakis.
Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥ.

Φωτογραφία: Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥ.
Ενημερώθηκε περίπου 3 μήνες πριν · Η λήψη έγινε στην τοποθεσία Βιβλιοθήκη του Αδριανού
Βρισκόμαστε στην οδό Άρεως, στην διασταύρωση με την οδό Αδριανού, ακριβώς πλάι στο Τζαμί του Τζισδαράκη. Σε αυτό το σημείο βλέπουμε την είσοδο της Βιβλιοθήκης που οικοδόμησε το 132 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός (117-138 μ.Χ.), ο αποκαλούμενος και Graeculus ("Μικρός Έλληνας") λόγω της αγάπης του για την ελληνική τέχνη και φιλοσοφία. H Bιβλιοθήκη, το πιό ονομαστό από τα έργα που έκτισε ο Aδριανός στην Aθήνα, είναι κτίριο ορθογώνιο, με είσοδο στη δυτική πλευρά και το κυρίως κτίριο στην ανατολική. Βρίσκεται στα βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς, με την οποία αποτελούσε ενιαίο σύνολο. Το μεγάλο αίθριο της Βιβλιοθήκης δρόσιζε μια μακρόστενη δεξαμενή με ημικυκλικές απολήξεις. Γύρω γύρω υπήρχαν στοές. Σε διώροφο κτίριο στην ανατολική πλευρά υπήρχε το βιβλιοστάσιο, όπου σε ειδικές κόγχες φυλάσσονταν οι πάπυροι και τα βιβλία, ενώ στις γωνιακές αίθουσες ήταν αναγνωστήρια και αίθουσες διαλέξεων. Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα καταστράφηκε από τους Ερούλους (267 μ.Χ.) και στη συνέχεια ο νότιος τοίχος του ενσωματώθηκε στο υστερορρωμαϊκό τείχος. Ανακαινίσθηκε από το Ρωμαίο έπαρχο του Ιλλυρικού Ερκούλιο (412 μ.Χ.). Στο επίπεδο του πρόπυλου, ψηλά πάνω στον τοίχο, αριστερά της κεντρικής θύρας, μπορούμε να διαβάσουμε την εγχάρακτη επιγραφή που μνημονεύει την ανέγερση τιμητικού ανδριάντα προς τιμήν του. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. στο μέσον της αυλής κτίσθηκε το τετράκογχο περίκεντρο κτίριο παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, του πρώτου μητροπολιτικού ναού της Αθήνας. Αποδίδεται στην αυτοκράτειρα Αθηναΐδα-Ευδοκία. Αφού καταστράφηκε, στη θέση του κτίσθηκαν μια τρίκλιτη βασιλική (7ος αι. μ.Χ.) και αργότερα μια μονόκλιτη (11ος αι.), η βυζαντινή Μεγάλη Παναγιά. H Bιβλιοθήκη υπέστη πολλές φθορές, καθώς από τον 11ο και 12ο αι. μ.X. εγκαταστάθηκε εκεί μιά συνοικία της πόλης με μαγαζιά και σπίτια. Πάνω στο μαρμάρινο τοίχο της δυτικής πρόσοψης υπάρχει η τοιχογραφία που παριστάνει την προσευχή της Γεσθημανής και της προδοσίας του Ιούδα από τη β’ φάση της εκκλησίας του "Αγίου Ασωμάτου στα Σκαλιά". Η εκκλησούλα Άγιοι Ασώματοι στα Σκαλιά κτίζεται τον 13ο αι. μ.Χ., επί της σημερινής οδού Άρεως .Η σωστή ονομασία είναι Άγιος Ασώματος και αναφέρεται στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ανήκε στην αρχοντική οικογένεια Χαλκοκονδύλη και στον ίδιο χώρο, τουλάχιστον επί έξι αιώνες, θάβονταν μέλη της οικογένειας. Στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, λειτουργεί εδώ το "Πάνω Παζάρι" με εκατό περίπου ιδιοκτησίες, δηλαδή μετατρέπεται σε εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χώρου υπήρχε το Βοεβοδαλίκι, κατοικία και έδρα του Τούρκου Διοικητή της Aθήνας, του Βοεβόδα. Το Βοεβοδαλίκι μετατρέπεται αρχικά σε στρατώνα και στη συνέχεια σε «Φυλακή της παλιάς Στρατώνας». Προς τη σημερινή οδό Μητροπόλεως βρισκόταν η έδρα της Δημογεροντίας, το Κουσέγιο, το ελληνικό δηλαδή Διοικητήριο. Μάλιστα το 1814, στη νότια πλευρά της Μεγάλης Παναγιάς, οι Δημογέροντες έκτισαν έναν πυργίσκο για να στήσουν το «κρουστικόν ωρολόγιον», που πρόσφερε ο 'Ελγιν στον λαό της πόλης (1811). Αυτό ήταν και το μοναδικό ρολόι που υπήρξε ποτέ σε δημόσιο χώρο της οθωμανικής επικράτειας. Ο Άγγλος τοπογράφος, συνταγματάρχης Leake ήταν ο πρώτος που ονόμασε τα ερείπια "Βιβλιοθήκη του Αδριανού" το 1816. Μετά την απελευθέρωση, ο Πύργος του Ρολογιού γίνεται χώρος φυλακής και καταστρέφεται το 1884, στην πυρκαγιά της αγοράς. Έως την απελευθέρωση (1833) ο χώρος της Bιβλιοθήκης λειτούργησε όπως η αρχαία ελληνική αγορά - ως διοικητικό και εμπορικό κέντρο της πόλης. Το παζάρι στο ανατολικό τμήμα της Bιβλιοθήκης κάηκε το 1884. Mετά την καταστροφή άρχισε η ανασκαφή και η έρευνα του μνημείου. Οι ανασκαφές άρχισαν από τους Βίλχελμ Ντερπφελντ και Στέφανο Κουμανούδη το 1885. Σήμερα βέβαια λίγα πράγματα έχουν μείνει από το κτίριο με τους 100 κορινθιακού ρυθμού κίονες από μάρμαρο Φρυγίας, τις αίθουσες με τις επίχρυσες οροφές, τους αλαβάστρινους τοίχους και τα αγάλματα. Βλέπουμε ένα κομμάτι της πρόσοψης με επτά κίονες χωρίς ραβδώσεις, από πράσινο μάρμαρο Καρύστου που δίνει την αίσθηση του μεγέθους της Βιβλιοθήκης, τον βόρειο από τους 4 ραβδωμένους κίονες του προπύλου και ερείπια τριών χριστιανικών ναών στο εσωτερικό του, με υλικά από το αρχαίο οικοδόμημα. Κείμενο, Σπυρόπουλος Δημήτρης .

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΤΗΝ κα ΝΕΦΕΛΗ ΩΚΕΑΝΙΣ

Ενημερώθηκε περίπου 3 μήνες πριν · Η λήψη έγινε στην τοποθεσία Βιβλιοθήκη του Αδριανού
Βρισκόμαστε στην οδό Άρεως, στην διασταύρωση με την οδό Αδριανού, ακριβώς πλάι στο Τζαμί του Τζισδαράκη. Σε αυτό το σημείο βλέπουμε την είσοδο της Βιβλιοθήκης που οικοδόμησε το 132 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός (117-138 μ.Χ.), ο αποκαλούμενος και Graeculus ("Μικρός Έλληνας") λόγω της αγάπης του για την ελληνική τέχνη και φιλοσοφία. 

H Bιβλιοθήκη, το πιό ονομαστό από τα έργα που έκτισε ο Aδριανός στην Aθήνα, είναι κτίριο ορθογώνιο, με είσοδο στη δυτική πλευρά και το κυρίως κτίριο στην ανατολική. Βρίσκεται στα βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς, με την οποία αποτελούσε ενιαίο σύνολο. Το μεγάλο αίθριο της Βιβλιοθήκης δρόσιζε μια μακρόστενη δεξαμενή με ημικυκλικές απολήξεις. Γύρω γύρω υπήρχαν στοές. 
Σε διώροφο κτίριο στην ανατολική πλευρά υπήρχε το βιβλιοστάσιο, όπου σε ειδικές κόγχες φυλάσσονταν οι πάπυροι και τα βιβλία, ενώ στις γωνιακές αίθουσες ήταν αναγνωστήρια και αίθουσες διαλέξεων. 

Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα καταστράφηκε από τους Ερούλους (267 μ.Χ.) και στη συνέχεια ο νότιος τοίχος του ενσωματώθηκε στο υστερορρωμαϊκό τείχος. Ανακαινίσθηκε από το Ρωμαίο έπαρχο του Ιλλυρικού Ερκούλιο (412 μ.Χ.). Στο επίπεδο του πρόπυλου, ψηλά πάνω στον τοίχο, αριστερά της κεντρικής θύρας, μπορούμε να διαβάσουμε την εγχάρακτη επιγραφή που μνημονεύει την ανέγερση τιμητικού ανδριάντα προς τιμήν του. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. στο μέσον της αυλής κτίσθηκε το τετράκογχο περίκεντρο κτίριο παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, του πρώτου μητροπολιτικού ναού της Αθήνας. Αποδίδεται στην αυτοκράτειρα Αθηναΐδα-Ευδοκία. Αφού καταστράφηκε, στη θέση του κτίσθηκαν μια τρίκλιτη βασιλική (7ος αι. μ.Χ.) και αργότερα μια μονόκλιτη (11ος αι.), η βυζαντινή Μεγάλη Παναγιά. 

H Bιβλιοθήκη υπέστη πολλές φθορές, καθώς από τον 11ο και 12ο αι. μ.X. εγκαταστάθηκε εκεί μιά συνοικία της πόλης με μαγαζιά και σπίτια. Πάνω στο μαρμάρινο τοίχο της δυτικής πρόσοψης υπάρχει η τοιχογραφία που παριστάνει την προσευχή της Γεσθημανής και της προδοσίας του Ιούδα από τη β’ φάση της εκκλησίας του "Αγίου Ασωμάτου στα Σκαλιά". Η εκκλησούλα Άγιοι Ασώματοι στα Σκαλιά κτίζεται τον 13ο αι. μ.Χ., επί της σημερινής οδού Άρεως . Η σωστή ονομασία είναι Άγιος Ασώματος και αναφέρεται στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ανήκε στην αρχοντική οικογένεια Χαλκοκονδύλη και στον ίδιο χώρο, τουλάχιστον επί έξι αιώνες, θάβονταν μέλη της οικογένειας. 

Στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, λειτουργεί εδώ το "Πάνω Παζάρι" με εκατό περίπου ιδιοκτησίες, δηλαδή μετατρέπεται σε εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χώρου υπήρχε το Βοεβοδαλίκι, κατοικία και έδρα του Τούρκου Διοικητή της Aθήνας, του Βοεβόδα. Το Βοεβοδαλίκι μετατρέπεται αρχικά σε στρατώνα και στη συνέχεια σε «Φυλακή της παλιάς Στρατώνας». Προς τη σημερινή οδό Μητροπόλεως βρισκόταν η έδρα της Δημογεροντίας, το Κουσέγιο, το ελληνικό δηλαδή Διοικητήριο. Μάλιστα το 1814, στη νότια πλευρά της Μεγάλης Παναγιάς, οι Δημογέροντες έκτισαν έναν πυργίσκο για να στήσουν το «κρουστικόν ωρολόγιον», που πρόσφερε ο 'Ελγιν στον λαό της πόλης (1811). Αυτό ήταν και το μοναδικό ρολόι που υπήρξε ποτέ σε δημόσιο χώρο της οθωμανικής επικράτειας. 

Ο Άγγλος τοπογράφος, συνταγματάρχης Leake ήταν ο πρώτος που ονόμασε τα ερείπια "Βιβλιοθήκη του Αδριανού" το 1816. Μετά την απελευθέρωση, ο Πύργος του Ρολογιού γίνεται χώρος φυλακής και καταστρέφεται το 1884, στην πυρκαγιά της αγοράς. Έως την απελευθέρωση (1833) ο χώρος της Bιβλιοθήκης λειτούργησε όπως η αρχαία ελληνική αγορά - ως διοικητικό και εμπορικό κέντρο της πόλης. Το παζάρι στο ανατολικό τμήμα της Bιβλιοθήκης κάηκε το 1884. Mετά την καταστροφή άρχισε η ανασκαφή και η έρευνα του μνημείου.

 Οι ανασκαφές άρχισαν από τους Βίλχελμ Ντερπφελντ και Στέφανο Κουμανούδη το 1885. Σήμερα βέβαια λίγα πράγματα έχουν μείνει από το κτίριο με τους 100 κορινθιακού ρυθμού κίονες από μάρμαρο Φρυγίας, τις αίθουσες με τις επίχρυσες οροφές, τους αλαβάστρινους τοίχους και τα αγάλματα. Βλέπουμε ένα κομμάτι της πρόσοψης με επτά κίονες χωρίς ραβδώσεις, από πράσινο μάρμαρο Καρύστου που δίνει την αίσθηση του μεγέθους της Βιβλιοθήκης, τον βόρειο από τους 4 ραβδωμένους κίονες του προπύλου και ερείπια τριών χριστιανικών ναών στο εσωτερικό του, με υλικά από το αρχαίο οικοδόμημα. Κείμενο, Σπυρόπουλος Δημήτρης .

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΤΗΝ κα ΝΕΦΕΛΗ ΩΚΕΑΝΙΣ

Άρθρα ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ ΣΕ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΧΡΟΝΟ

 Άρθρα ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ ΣΕ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΧΡΟΝΟ 23.03.2011 Όνειρα μεγάλα ή αγοραία; Ο Χρήστος Ν. Θεοφίλης συζητά με τη ζωγράφο Εύα Μελά, πρόεδρο του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος

ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Θεσμός εν αταξία και απαξία η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών; Έχουν οσμιστεί οι καθηγητές της την ανάγκη του νέου και όχι του εφήμερου;
Τίποτα δεν άλλαξε, με πικρία αυτό σας το γράφω. Εποχή κενόδοξων τακτικών για την ΑΣΚΤ. Εκεί η «τέχνη» από την ίδρυση της σχολής, τον Γενάρη του 1837, να ενσωματώνεται στο «γιες μεν», με αποτέλεσμα να σύρεται σήμερα στην πολιτική της πλήρους υποταγής, σε μηχανισμούς κερδοφορίας και σε διαφημιστικά «προτσές» της καταναλωτικής ισοπέδωσης του σύγχρονου ανθρώπου.

Η Α.Σ.Κ.Τ., δεν ‘‘μπορεί’’ μέσα από τις παθογένειές της και καταρρέει από τις εισαγωγικές εξετάσεις σε προτομές, γύψινα εκμαγεία, κουτάκια ,πανάκια... • ας βάλουν χορηγό και εκεί• ‘‘υφάσματα τάδε’’, και στα αντικείμενα των νεκρών φύσεων και σε κάθε ένα από τα τζάντζαλα μάντζαλα που καταδυναστεύουν την τέχνη, οδηγώντας τους υποψήφιους στην παραπαιδεία των προπαρασκευαστικών φροντιστηρίων. Καταρρέει και τώρα η Α.Σ.Κ.Τ. στις τακτικές πρακτικές που υποδεικνύει στους αποφοίτους της…

Εύα Μελά: Χρόνια τώρα η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών κάνει συνεργασίες με τον κόσμο των επιχειρήσεων στα πλαίσια της «αυτοχρηματοδότησης» και της «αυτοτέλειας». Βραβεία, εκθέσεις διαφημιστικού περιεχομένου, συνθέτουν μια πολύχρονη σχέση, που γίνεται πιο στενή, καθώς μειώνεται η χρηματοδότηση της Παιδείας από το Κράτος, στην κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, που μαζί με τα άλλα κοινωνικά αγαθά η Παιδεία έχει μπει στη διαδικασία εμπορευματοποίησης (οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ομονοούν σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα)...

Δεν μένει αμέτοχο και ένα μέρος του εκπαιδευτικού προσωπικού της ΑΣΚΤ, που από δυσκολία στην διαχείριση των αναγκών της Σχολής ή από χαλαρή («δεν τρέχει και τίποτε») ιδεολογία, όχι μόνο ενδίδει αναζητώντας χορηγίες, αλλά γίνεται και «μάνατζερ», διαμεσολαβητής ή και συντονιστής αυτής της σχέσης.

Οι ΑΣΚΤ έχουν διοικητική αυτοτέλεια. Αυτό δεν εμποδίζει κανένα να σκέφτεται την πορεία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, να απαιτεί μια παιδεία που να εξοπλίζει τους νέους καλλιτέχνες για τον κοινωνικό τους ρόλο. Γιατί είναι το φυτώριο –οι ΑΣΚΤ- της τέχνης του αύριο. Και αυτό μας αφορά όλους.

ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Είναι ανήμποροι να παρακολουθήσουν τα αιτήματα και τους προβληματισμούς του σήμερα; Είναι ανήμποροι να βάλουν στόχους;
Στόχος τους, λένε, η ενίσχυση των αριστούχων αποφοίτων της σχολής, μα τρομάζω στο «έως πού» μπορεί να φθάσουν οι επιθυμίες τους• τρομάζω μπροστά σε αυτό το ‘‘θολό’’ που καταθέτουν ως καινοτόμο ιδέα. Μιλούν για έμπνευση - αναζήτηση – όραμα, αλλά κατευθύνουν τους σπουδαστές σε άλλου είδους θεάματα....
Η Α.Σ.Κ.Τ. αγνοεί «τα όρια της ευπρεπούς χορηγίας» και πως οι πολυεθνικές δεν πρέπει να παρεμβαίνουν στον «χαρακτήρα» των πολιτιστικών γεγονότων που υποστηρίζουν.
Αυτά είναι τα αυτονόητα του sponsoring και τα απευθύνω στις ΠΡΥΤΑΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ και στα ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ.

Εύα Μελά: Πολλοί συγχέουν τη «χορηγία» με την ευεργεσία ή με τη χορηγία στην αρχαιότητα. Η χορηγία δεν είναι απλή πράξη ενίσχυσης των οικονομικών ενός ΑΕΙ, χωρίς επεμβάσεις στο πρόγραμμά του. Κανείς δε «χορηγεί» χωρίς ανταλλάγματα. Αυτά τουλάχιστον που του δίνει ο νόμος. Και τα ανταλλάγματα δεν είναι μόνον η διαφήμιση και η φορολογική έκπτωση (έως και το «ξέπλυμα χρήματος»).. Μάλιστα απαιτείται να «αποδοθεί» καλλιτεχνικά η φιλοσοφία των «χορηγών»… Καλλιεργούνται πρότυπα ζωής. Άλλο όμως η «χορηγία» και άλλο η υποχρεωτική χορηγία για την ενίσχυση της τέχνης στην αρχαιότητα. Ο «χορηγός» σήμερα δίνει κάποια χρήματα για να πάρει πίσω πολλαπλάσια.
Μερικοί μιλάνε θετικά για «σχέση της τέχνης με την οικονομία» -σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς. Όμως αυτή η σχέση είναι και βαθιά ιδεολογική. Προσδιορίζει έστω και μερικά- το χαρακτήρα της γνώσης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Παρεμβαίνει δηλαδή στο κέντρο της σκέψης του δημιουργού, αλλοιώνοντάς του την ίδια του τη συνείδηση. Βάζει τον καλλιτέχνη στη διαδικασία της ιδεολογίας του «προϊόντος», όχι προβολής του με καθαρά χαρτιά και καθαρή συνείδηση όπως συμβαίνει όταν κάποιος ασχολείται με τις γραφικές τέχνες ή την διαφήμιση: τον βάζει στην διαδικασία προβολής του προϊόντος ως περιεχομένου στην τέχνη.


Η Εύα Μελά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Πρώην βουλευτής του Κ.Κ.Ε. Ζωγράφος Χαράκτρια Πρόεδρος του Ε.Ε.Τ.Ε (Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος)
Αυτή πρέπει να είναι η σχέση της εικαστικής παιδείας με τις ανάγκες της κοινωνίας; ΄Η ακόμα και με της οικονομίας;

Είναι ζητούμενο μια τέχνη που θα ακουμπάει τις ανάγκες της κοινωνίας, που θα απαντάει δημιουργικά στις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων για ομορφιά, για επικοινωνία μέσω της τέχνης. Είναι ζητούμενο μια τέχνη που ξεφεύγοντας από τον τοίχο της γκαλερί, να διαμορφώνει αντικείμενα χρήσης, να συμβάλλει στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος, στην αρχιτεκτονική, στα έπιπλα, στη μόδα κλπ. Που θα εκφράζει την καρδιά των εργαζομένων, των καθημερινών ανθρώπων, που θα αντλεί από τη ζωή περιεχόμενο και ουσία.
Όμως ζούμε στην καπιταλιστική αγορά. Και σε αυτή την αγορά το ζητούμενο είναι οικονομικό (φοροδιαφυγή, ξέπλυμα χρήματος, διαφήμιση) αλλά και ιδεολογικό. Στόχος η καλλιέργεια καταναλωτικών προτύπων, η καλλιέργεια καταναλωτικών αναγκών που δεν είναι οι πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων.

Σε αυτούς τους στόχους υποτάσσεται, συνειδητά ή όχι, ο νέος καλλιτέχνης, ο δάσκαλός του που του πλασσάρει τη χορηγία και οι εκπαιδευτικοί θεσμοί.

Οφείλει κανείς να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με την αλήθεια:
Είναι αυτός ο ρόλος ενός ΑΕΙ; (Αφήνω συνειδητά απέξω από το ερώτημα τον νέο σπουδαστή, γιατί είναι δοσμένο ότι σε αυτή τη φάση της ζωής του κατά κανόνα θαυμάζει τους δασκάλους του ως πρότυπο. Χωρίς να απαλλάσσεται της ευθύνης, είναι ο αδύναμος κρίκος λόγω θέσης, μέσα σε μια στεγνή και άνυδρη κρατική πολιτιστική πολιτική που δε δίνει δυνατότητες ανάπτυξης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, που στηρίζει τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα στο χώρο, με ενδιάμεσους κομισάριους, διοργανωτές και δημοσιογράφους – μάνατζερ, όπου για ένα νέο δημιουργό που πνίγεται στα προβλήματα και τις οικονομικές δυσκολίες, τα 30 αργύρια της χορηγίας φαντάζουν σημαντικά).

Η τέχνη περιέχει δίπλα στην τεχνική και αισθητική, φιλοσοφία, ιδεολογία. Περιέχει το υποκείμενο. Ζωή. Στάση ζωής. Τι διδάσκει απ’ αυτά ο κάθε δάσκαλος στις ΑΣΚΤ και τι, όταν γίνεται μεσολαβητής, διοργανωτής, επιτροπή επιλογής ή βαθμολογητής εξ ονόματος μιας εταιρείας; ΄Η μήπως διδασκαλία τέχνης είναι μόνο το χρώμα το σχήμα και το υλικό; Ας απαντήσει ο καθένας μόνος του. Πως στέκεται ο δάσκαλος απέναντι στα μεγάλα ζητήματα των καιρών; απέναντι όχι μόνο στο πρόβλημα της ύπαρξης αλλά και της θέσης των εργαζομένων στην κοινωνία, στις μεγάλες αναμετρήσεις: στη σύγκρουση της εργασίας με το κεφάλαιο, στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, στην ανεργία, στη μετανάστευση, τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις… Πώς διδάσκεται ο νέος καλλιτέχνης να βλέπει τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα σε αυτόν; Στην εμπορευματοποίηση της τέχνης. Στο φορμαλισμό. Πώς διδάσκεται τη διαδικασία της γνώσης… Σε τι όνειρα κατευθύνεται. Σε όνειρα με μεγαλείο ή σε αγοραία όνειρα;

Και βέβαια αυτό που συζητάμε είναι μια μικρογραφία αυτού που γενικεύεται στην εκπαίδευση: «Αυτοτελή» οικονομικά ιδρύματα που πρέπει να πουλάνε αυτό που παράγουν: τη γνώση Και που οι σπόνσορες –όπως άλλωστε χρόνια τώρα το ΝΑΤΟ στο ΕΜΠ- θα καθορίζουν την κατεύθυνση της έρευνας και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση (κατευθύνσεις Μπολόνια, Μπέργκεν κλπ) με τους νόμους που ψηφίσθηκαν (περί αξιολόγησης, επαγγελματικών δικαιωμάτων, έρευνας, αναγνώρισης κολλεγίων, κλπ), απομακρύνοντας μέρα με τη μέρα τα ΑΕΙ από το ρόλο που θα έπρεπε να ασκούν και μετατρέποντας τους εκπαιδευτικούς σε «υπομάνατζερ». ΄Ετσι κάποιοι (όχι όλοι) γίνονται εργαλεία του συστήματος. Συνέπεια: η αλλοίωση της γνώσης ως περιεχόμενο.

Όσο για τις ΑΣΚΤ, έχουμε συνηθίσει να παράγουν «αστέρες» κατά καιρούς παιδιά με ταλέντο που μετά την πρόσκαιρη λάμψη πέφτουν στην αδυσώπητη καθημερινότητα, ανασφάλιστοι, χωρίς πολύ χρόνο για δημιουργία, χωρίς ελπίδες να δουν το έργο τους στο δημόσιο χώρο, χωρίς ευκαιρίες άμιλλας, με προβλήματα επιβίωσης, ανεργίας, μαύρη εργασία. Δηλαδή, αστέρες διάττοντες.

ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Τελειώνοντας θέλω να υπενθυμίσω ότι το 1998, κατά τις κινητοποιήσεις της Ένωσης Γερμανών Ανέργων, οι διαδηλωτές στο Ντόρτμουντ ‘‘ντύθηκαν’’ με σκουπιδοσακούλες, παραπέμποντας στη ρήση μεγαλοστελέχους (τώρα η εταιρεία του είναι χορηγός της Α.Σ.Κ.Τ.) που χαρακτήρισε τους άνεργους «σκουπίδια της ευημερίας»... παραπέμπω και εγώ με τη σειρά μου την Α.Σ.Κ.Τ. εκεί.. κάποτε θα ακούσουν από τα αφεντικά την ίδια ρήση.......

Εύα Μελά: Στον καθένα πέφτει η ευθύνη για το πώς παλεύει και ο ίδιος. Για ποια κοινωνία. Ποια προοπτική. Αν διεκδικεί αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Ανώτατη Παιδεία, που θα αντιμετωπίζει την επιστήμη και την τέχνη ως «όλον» και όχι με καταρτίσεις και αποσπασματικές γνώσεις. Αν μάχεται ή αποδέχεται την κατάσταση. Αν παλεύει για την ανάπτυξη της τέχνης απρόσκοπτα ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα. Παρακολουθεί την ιστορία ή θα είναι σε εκείνους που δημιουργούν την ιστορία; Με τη δική του στάση και δράση, μιας και «σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς των αποφάσεων και η τέχνη πρέπει να αποφασίζει» (Μπ. Μπρεχτ).

ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ των ΝΗΡΗΪΔΩΝ ΤΗΣ ΞΑΝΘΟΥ (Μικράς Ασίας) στο ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.

Νεφέλη Ωκεανίς.
Φωτογραφία: ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ των ΝΗΡΗΪΔΩΝ ΤΗΣ ΞΑΝΘΟΥ (Μικράς Ασίας)
στο ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ  ΜΟΥΣΕΙΟ. 
*************************************************************
Ολόκληρη η πρόσοψη του μνημείου έχει μεταφερθεί και εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο !!!! 

Στην πόλη Ξάνθο της Λυκίας στην Μικρά Ασία, πολύ κοντά στη νότια πύλη του τείχους της πόλης, συναντά κανείς το χαμηλότερο τμήμα του κρηπιδώματος του Μνημείου των Νηρηίδων.
Πρόκειται για ένα  μνημειακό τάφο εξαιρετικής σημασίας για την εξέλιξη της ιωνικής τέχνης τον 4ο αι. π.Χ. 
Το μνημείο ανήκε στον Αρβίννα, τον τελευταίο ηγεμόνα της λυκικής δυναστείας, που βασίλεψε την Ξάνθο από τα τέλη του 6ου έως τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. 
Οι πρώτες ανασκαφές στην πόλη ξεκίνησαν από τον άγγλο Charles Fellows στις 20 Απριλίου 1838. Ο Fellows επανέλαβε τις έρευνές του σε ακόμη τρεις αποστολές (τον Απρίλιο του 1840, το διάστημα από το Δεκέμβριο του 1841 έως το Φεβρουάριο του 1842 και το διάστημα από τον Οκτώβριο του 1843 έως το Μάρτιο του 1844). 
Τα ευρήματα των δύο τελευταίων αποστολών μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο το οποίο τις είχε οργανώσει.!!!!


ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ των ΝΗΡΗΪΔΩΝ ΤΗΣ ΞΑΝΘΟΥ (Μικράς Ασίας)
στο ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.
*************************************************************
Ολόκληρη η πρόσοψη του μνημείου έχει μεταφερθεί και εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο !!!!

Στην πόλη Ξάνθο της Λυκίας στην Μικρά Ασία, πολύ κοντά στη νότια πύλη του τείχους της πόλης, συναντά κανείς το χαμηλότερο τμήμα του κρηπιδώματος του Μνημείου των Νηρηίδων.
Πρόκειται για ένα μνημειακό τάφο εξαιρετικής σημασίας για την εξέλιξη της ιωνικής τέχνης τον 4ο αι. π.Χ.
Το μνημείο ανήκε στον Αρβίννα, τον τελευταίο ηγεμόνα της λυκικής δυναστείας, που βασίλεψε την Ξάνθο από τα τέλη του 6ου έως τα μέσα του 4ου αι. π.Χ.
Οι πρώτες ανασκαφές στην πόλη ξεκίνησαν από τον άγγλο Charles Fellows στις 20 Απριλίου 1838. Ο Fellows επανέλαβε τις έρευνές του σε ακόμη τρεις αποστολές (τον Απρίλιο του 1840, το διάστημα από το Δεκέμβριο του 1841 έως το Φεβρουάριο του 1842 και το διάστημα από τον Οκτώβριο του 1843 έως το Μάρτιο του 1844).
Τα ευρήματα των δύο τελευταίων αποστολών μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο το οποίο τις είχε οργανώσει.!!!!

Λυκούργος Καλλέργης

ΤΑ ΡΑΝΤΙΣΜΕΝΑ(Ομάδα καλλιτεχνικών, λογοτεχνικών, αναζητήσεων).

Φωτογραφία: Λυκούργος Καλλέργης
Γέννηση 7 Μαρτίου 1914 Χουμέρι Ρεθύμνου, Κρήτη
Θάνατος 27 Αυγούστου 2011 (97 ετών)
ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής, δάσκαλος δραματικής τέχνης

Λυκούργος Καλλέργης
Γέννηση 7 Μαρτίου 1914 Χουμέρι Ρεθύμνου, Κρήτη
Θάνατος 27 Αυγούστου 2011 (97 ετών)
ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής, δάσκαλος δραματικής τέχνης

Ρόμβοι σε τρια χρώματα

El hogar de las lanas.

Me encanta el efecto
Vía http://goo.gl/czjyA8

Φωτογραφία: Me encanta el efecto
Vía http://goo.gl/czjyA8 
Ρόμβοι σε τρια χρώματα και τοποθετημένοι αρμονικά δίνουν την ψευδαίσθηση ότι έχετε μπροστά σας πολλά σκαλοπατάκια ! 
Εύκολο και εντυπωσιακό! Καλή επιτυχία! 

Και οι επτά ήταν… καταραμένοι!

http://www.thinkfree.gr/opinions/

Και οι επτά ήταν… καταραμένοι!

kataramenoi stefanakis
Γράφει ο Δημήτρης Στεφανάκης / λογοτέχνης – συγγραφέας
1.    «Περίπτωση Χάιντεγκερ» Κατά τον Γκάνταμερ «υπήρξε ο μέγιστος των στοχαστών και ο ελάχιστος των ανθρώπων». Η σιωπή του για τα εγκλήματα του ναζισμού και το Άουσβιτς τον εξόρισε στη συνείδηση πολλών ανθρώπων του πνεύματος. Όμως ο Χάιντεγκερ παραμένει ένας φιλοσοφικός ογκόλιθος, μακράν ο σημαντικότερος φιλόσοφος του εικοστού αιώνα. Μπροστά του στοχαστές όπως ο Σαρτρ φαντάζουν «φτωχοί συγγενείς». Μικρό μόνο μέρος του έργου του έχει αποδελτιωθεί ενώ το «Είναι και Χρόνος» αποτελεί κείμενο πλατωνικών διαστάσεων. Είναι αναμφίβολα ο διασημότερος «καταραμένος» του εικοστού αιώνα. Φιλόσοφος με όλη τη σημασία της λέξης ή, αν προτιμάτε, φιλόσοφος κοπής Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Καντ, Χέγκελ και βάλε… 2. Όσβαλντ Σπένγκλερ. Μαθηματικός, Ιστορικός και Φιλόσοφος ο Σπένγκλερ έμεινε γνωστός κυρίως για το μνημειώδες έργο του η «Παρακμή της Δύσης». Μελετώντας οκτώ μείζονες πολιτισμούς μεταξύ των οποίων ο αιγυπτιακός, ο ελληνορωμαϊκός, ο αραβικός και ο δυτικός, τους παρουσιάζει ως οργανισμούς που γεννιούνται, ωριμάζουν, ακμάζουν και πεθαίνουν. Προδικάζει το τέλος του δυτικού πολιτισμού επισημαίνοντας ως αιτίες της κατάρρευσής του την λατρεία του χρήματος, την κυριαρχία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την απουσία πρωτοτυπίας και πραγματικών δημιουργών στις τέχνες, στα γράμματα και στην παιδεία. Ο Όσβαλντ πολυΐατωρ και εντονότατα «φασιστικός» υπήρξε θύμα της ερωτοτροπίας του με τον ανερχόμενο ναζισμό στη δεκαετία του ’20. Πέθανε το 1936 παίρνοντας μαζί του στον τάφο τον «Φάουστ» του Γκαίτε και τον «Ζαρατούστρα» του Νίτσε… 3. Έζρα Πάουντ Χώνεψε μέσα στο έργο του αιώνες ποιητικής παράδοσης γι αυτό όποιος δεν έχει διαβάσει έστω κι ένα στίχο του, δύσκολα καταλαβαίνει τι σημαίνει μοντέρνα ποίηση και ποίηση γενικότερα. Ο Τ.Σ. Έλιοτ του αφιέρωσε την Έρημη Χώρα κι ο Χεμινγουέι παραδέχτηκε πως ήταν ο άνθρωπος που τον έμαθε να «υποπτεύεται τα επίθετα». Τα περίφημα «Κάντο» του αναγνωρίζονται ως ένα πανανθρώπινο ανθολόγιο ποίησης. Θιασώτης του φασισμού και του ίδιου του Μουσολίνι, έγινε ο θλιβερός προπαγανδιστής του σε όλο τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μόνο η φήμη του και η πανθομολογούμενη αξία του τον έσωσαν από τα χειρότερα μεταπολεμικά. Θα παραμείνει έγκλειστος σε αμερικανικό ψυχιατρείο μέχρι το 1958, οπότε θα αφεθεί ελεύθερος με το αιτιολογικό της φρενοβλάβειας και θα επιστρέψει στην Ιταλία, όπου πεθαίνει το 1972. Στη πρώτη μεταθανάτια έκδοση των Κάντο προβαίνει σε ποιητική μεταμέλεια με τους ακροτελεύτιους στίχους του: «Εκείνοι που αγαπώ ας προσπαθήσουν να συγχωρέσουν ό,τι έκανα» 4. Γκαμπριέλε ντ” Ανούντσιο Σεξομανής, φασίστας, κοκαϊνομανής. αλλά κι ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής του, ο Γκαμπριέλε ντ” Ανούντσιο, λάτρης του Νίτσε, επηρέασε ολόκληρες γενιές συγγραφέων. Ο Προυστ τον λάτρευε κι ο Τζόις τον θεωρούσε έναν από τους τρεις μεγάλους δημιουργούς του 19ου αι. μαζί με τον Τολστόι και τον Κίπλινγκ. Τα ερωτικά του σκάνδαλα αποδείχθηκαν εφάμιλλα της λογοτεχνικής του δόξας σε σημείο ώστε γυναίκες να του αφιερώνουν το κορμί τους με γραπτό συμβόλαιο… 5. Νίτσε Ήταν ο ντελάλης της φιλοσοφίας σε μια εποχή που η φιλοσοφία είχε ανάγκη από μια ηχηρή φωνή για να βγει από το τέλμα του ερμητισμού και της μυστικοπάθειας. Δεν υπήρξε ωστόσο ποτέ μείζων φιλόσοφος, συστηματικός εκφραστής ενός ιδεολογικού σύμπαντος. Αναγνωρίζεται όμως ως μέγας αφηγητής των ιδεών. Η δημιουργική του παρέμβαση προετοιμάζει τα μεγαλειώδη χρόνια της Γερμανικής λογοτεχνίας, με τα έργα των Μούζιλ, Μπροχ και Ροτ. Ταυτόχρονα εγκαινιάζει ένα νέο τύπο στοχαστή και διανοούμενου που θα ευδοκιμήσει σημαντικά στον εικοστό αιώνα με μορφές τύπου Μπένγιαμιν και Στάινερ. Η φρενοβλάβεια και η νευρική του κατάρρευση έδωσαν διαστάσεις πνευματικού οσιομάρτυρα σ” αυτή την μοναδική διάνοια. Θεωρήθηκε από πολλούς ο προπομπός του Χίτλερ και του Ναζισμού. Δεν ήταν η πρώτη φορά που κάποιος παρερμήνευσε τον Υπεράνθρωπό του με τραγικές συνέπειες… 6. Νταλί «Το 1929 τρύπωσε στο σουρεαλιστικό κίνημα κι ο Νταλί», δήλωσε κάποτε απαξιωτικά ο Μπρετόν. Παρόλα αυτά, είναι ο ζωγράφος που στη συνείδηση του κοινού έχει ταυτιστεί με τον σουρεαλισμό. Η τέχνη του ωστόσο σύντομα βυθίστηκε κάτω από μια εντυπωσιοθηρική θρησκοληψία που με κυνικό τρόπο εκμεταλλεύτηκε. Κι όσο για την θεατρικότητά του, «τον οδήγησε στην υπηρεσία εκείνων των αντιδραστικών δυνάμεων της Ισπανίας που ο θρίαμβός τους υπήρξε η μεγαλύτερη ήττα για τον ουμανισμό». Στη δεκαετία του 30 μάλιστα έφτασε να πει πως δεν υπάρχει τίποτε πιο υπερρεαλιστικό από τον Χίτλερ, δήλωση που δεν ανακάλεσε ποτέ. Αυτός ο παράξενος χαμαιλέοντας της μοντέρνας τέχνης έχτισε την υπερβολική του φήμη πάνω σε στρώσεις θεατρινισμού και επιδειξιομανίας, γνωρίζοντας πως το κοινό κολακεύεται αφάνταστα από προφανή και χοντροκομμένα πράγματα που δεν υπερβαίνουν την νοημοσύνη του… 7. Σελίν Θεωρήθηκε κορυφαίος συγγραφέας του εικοστού αιώνα. Το μυθιστόρημά του «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» έγινε δεκτό με εκδηλώσεις αναγνωστικής υστερίας. Πολλοί επιφανείς λογοτέχνες πίνουν νερό στ” όνομά του, αποκαλώντας τον «Μέγα Ελευθερωτή της γλώσσας». Το σίγουρο είναι ότι ο Σελίν εμφανίστηκε σε μια εποχή που το κυρίαρχο αίτημα στη λογοτεχνία, δια στόματος Σαρτρ, ήταν να προσεγγίσει το πνεύμα της δημοσιογραφίας, κάτι που, ευτυχώς, δεν εισακούστηκε. Το ανεξέλεγκτο ποσοστό προφορικότητας και η λογοτεχνική αργκό του Σελίν αμφισβήτησαν έντονα τα πρωτόκολλα του γραπτού λόγου κι αυτό ενθουσίασε όσους ασφυκτιούσαν μες στην «τυραννία της αφήγησης». Οι αιρετικοί και ανορθόδοξοι συγγραφείς έθελγαν ανέκαθεν τους αναγνώστες που χρησιμοποιούν τις απόψεις τους για τη λογοτεχνία ως σύμβολο γοήτρου αλλά σε αυτό δεν φταίει κανένας Σελίν. Για τις αντισημιτικές και φιλοναζιστικές πεποιθήσεις του αναγκάζεται να καταφύγει το 1944 στη Γερμανία και εν συνεχεία στην Κοπεγχάγη, όπου φυλακίζεται για ένα διάστημα και παραμένει μια εξαετία, εν αναμονή της δίκης του στη Γαλλία επί εσχάτη προδοσία. Αμνηστεύεται όμως και αποσύρεται σε Παρισινό προάστιο συνεχίζοντας να γράφει μέχρι το τέλος της ζωής του.

 

About Στεφανάκης Δημήτρης

View all posts by Στεφανάκης Δημήτρης
Στεφανάκης ΔημήτρηςΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έχει μεταφράσει έργα των Σολ Μπέλοου, Ε. Μ. Φόρστερ, Γιόζεφ Μπρόντσκι, Προσπέρ Μεριμέ κ.ά. Το ΜΕΡΕΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, εκδόθηκε πρόσφατα στα γαλλικά σημειώνοντας τόσο μεγάλη επιτυχία, ώστε τιμήθηκε με το Prix Mediterranée Étranger. Κυκλοφορεί επίσης στα ισπανικά, ενώ σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα αραβικά. Ο Δημήτρης Στεφανάκης τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη 2011 και ήταν υποψήφιος για το Prix du Livre Européen 2011. Είναι σύμβουλος έκδοσης του Λογοτεχνικού Περιοδικού ΚΛΕΨΥΔΡΑ και μέλος της κριτικής επιτροπής του PRIX MEDITERRANEE ETRANGER και του PRIX MEDITERRANEE DE LA POESIE NIKOS GATSOS

Σαν σήμερα, 27 Αυγούστου 1922

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!!!


Σαν σήμερα, 27 Αυγούστου 1922

Τα τελευταία τμήματα του ελληνικού στρατού εγκαταλείπουν τη Σμύρνη, οι χριστιανικές συνοικίες παραδίδονται στις φλόγες και ξεσπάνε ωμότητες εναντίον του πληθυσμού.

Η καταστροφή αυτή άρχισε 7 ημέρες μετά την αποχώρηση και του τελευταίου ελληνικού στρατιωτικού τμήματος από τη Μικρά Ασία και μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού, του ιδίου του Μουσταφά Κεμάλ και των ατάκτων του στην πόλη. Η φωτιά εκδηλώθηκε αρχικά στην αρμενική συνοικία και συγκεκριμένα μετά την ανατίναξη της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου από τους Τούρκους, όπου είχαν καταφύγει γυναικόπαιδα. Με τη βοήθεια του ευνοϊκού για τους Τούρκους ανέμου (που έπνεε αντίθετα από την τουρκική συνοικία) και της βενζίνης με την οποία οι Τούρκοι ράντιζαν τα σπίτια, η φωτιά κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός από τη μουσουλμανική και την εβραϊκή συνοικία, και διήρκεσε από τις 13 έως τις 17 Σεπτεμβρίου του 1922.

...νότα χαράς

El hogar de las lanas.
Αυτοσχεδιάστε πάνω στο πλεκτό σας με φυλλαράκια όπως στο σχέδιο.
Είναι μια γλυκειά νότα χαράς. Καλή επιτυχία! 










  
 Φωτογραφία

Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ

Hegel portrait by Schlesinger 1831.jpgΟ Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ (Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Στουτγκάρδη, 27 Αυγούστου 1770 - Βερολίνο, 14 Νοεμβρίου 1831) ή Έγελος (όπως απαντάται ενίοτε στην ελληνική βιβλιογραφία) ήταν Γερμανός φιλόσοφος και κύριος εκπρόσωπος του γερμανικού ιδεαλισμού. Επηρέασε βαθιά τη δυτική φιλοσοφία και έγινε γνωστός για τη διαλεκτική θεωρία του.

http://el.wikipedia.org/wiki/Γκέοργκ_Βίλχελμ_Φρήντριχ_Χέγκελ


Τιτσιάνο Βετσέλλιο

Vecellio di Gregorio Tiziano - autoritratto.jpgO Τιτσιάνο Βετσέλλιο (Tiziano Vecellio ή Vecelli, π. 1485/90 - 27 Αυγούστου 1576), ευρύτερα γνωστός και ως Τισιανός ή Τιτσιάνο, ήταν Ιταλός ζωγράφος της Αναγέννησης. Ανήκει στη σχολή της Βενετίας και θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους της[1], του οποίου το έργο αντιπροσωπεύει τη μετάβαση από την παράδοση του 15ου αιώνα στην τεχνοτροπία που υιοθετήθηκε κατά τον 16ο. Επηρέασε σημαντικούς ζωγράφους του επόμενου αιώνα, όπως τον Ρούμπενς και τον Βελάσκεθ[2]. Διακρίθηκε εξίσου σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, φιλοτεχνώντας προσωπογραφίες, αλληγορίες, θρησκευτικά έργα, ιστορικές και μυθολογικές σκηνές.

Καταγόταν από ευυπόληπτη οικογένεια, αρκετά μέλη της οποίας ασχολήθηκαν επίσης με τη ζωγραφική. Ο ίδιος εκπαιδεύτηκε στο εργαστήριο του Τζιοβάννι Μπελλίνι και τα πρώιμα έργα του εμφανίζουν έντονες επιδράσεις από το ύφος του Τζορτζόνε. Έζησε και εργάστηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Βενετία, ωστόσο η πληθώρα παραγγελιών που ανέλαβε για βασιλείς και άλλους ευγενείς της ιταλικής επικράτειας, ευνόησε τη διάδοση της φήμης του πέρα από τα σύνορα της γενέτειράς του. Υπήρξε ένας από τους πλέον διακεκριμένους ζωγράφους της εποχής του, που έχαιρε μεγάλης αναγνώρισης. Στο εργαστήριο του μαθήτευσε πιθανότατα ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος και ο Τζιάκοπο Τιντορέττο, αν και είναι εν γένει δύσκολο να αναγνωριστούν συνεχιστές του έργου του.

http://el.wikipedia.org/wiki/Τιτσιάνο

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα


http://tsavalos.com/2007/05/17/olympic-games-in-ancient-greece_gr/

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα



Ο θρησκευτικός χαρακτήρας των αγώνων από τον 7ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ.  Αγώνας πάλης, από αγγείο του 520 π.Χ.Οι Ολυμπιακοί αγώνες ήταν οι σημαντικότεροι από τους τέσσερις μεγάλους πανελλήνιους αγώνες της αρχαιότητας. Διεξάγονταν στην Ολυμπία κάθε τέσσερα χρόνια, τη δεύτερη πανσέληνο μετά το θερινό ηλιοστάσιο και με την ιστορική τους διαδρομή που ξεπερνά τα χίλια χρόνια σχεδόν συνεχούς διεξαγωγής, αποτελούν έναν από τους μακροβιότερους θεσμούς στην ιστορία του πολιτισμού. Η ιστορική τους έναρξη τοποθετείται το 776 π.Χ. και η επίσημη κατάργηση τους το 393 μ.Χ. Η σημασία τους δεν έγκειται μόνο στην εμβέλεια τους ως αθλητικών γεγονότων, αλλά κυρίως στην ένταξή τους σε ένα σύνθετο πλαίσιο μέσα στο οποίο θρησκευτικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές αξίες διαμορφώνονταν και εκφράζονταν. Με την υπερτοπική και πολύ σύντομα διεθνή ακτινοβολία τους τα ιερά στα οποία διεξάγονταν οι πανελλήνιοι αγώνες αποτέλεσαν τα κέντρα εκείνα όπου αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε η ναοδομία και η μνημειακή γλυπτική, παρουσιάστηκαν έργα της ποίησης, της φιλοσοφίας και της μουσικής και διαμορφώθηκε η εικόνα του ελληνικού πολιτισμού. Παρά την ιστορική ημερομηνία έναρξης των αγώνων το 776 π.Χ., πριν από το 700 τα αρχαιολογικά δεδομένα για τις αθλητικές δραστηριότητες είναι αρκετά ασαφή. Κατά τη διάρκεια της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου, από τον 7ο μέχρι και τον 4ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις-κράτη αποκτούν την αυτάρκεια και τη δύναμή τους, και διαμορφώνουν τις αξίες τους. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε πόλης κράτους διαμορφώνονται βέβαια στο εσωτερικό τους, αλλά ετεροκαθορίζονται και από τις διαρκείς αντιπαραθέσεις μεταξύ τους που συχνά παίρνουν τη μορφή πολεμικών διενέξεων. Οι αξίες και οι πολιτιστικοί δεσμοί που τους ενώνουν βρίσκουν την έκφρασή τους σε περιόδους ιερής εκεχειρίας όταν συναθροίζονται για την τέλεση κοινών θρησκευτικών τελετών και αθλητικών αγώνων. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από τους στενούς και αλληλένδετους δεσμούς ανάμεσα στο αθλητικό και το θρησκευτικό. Με το τέλος του κλασικού κόσμου, τα τέλη του 4ου αιώνα και τη διάχυση του ελληνισμού στην αχανή ανατολή, το κλειστό σύστημα της πόλης κράτους χάνει την αυτάρκεια και τη δύναμή του. Καθ’ όλη την διάρκεια της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου οι αθλητικοί αγώνες αλλάζουν σταδιακά χαρακτήρα απηχώντας τις γενικότερες αλλαγές εκείνης της περιόδου: Οι μύθοι αντιμετωπίζονται με πραγματισμό, τοποθετούνται σε έναν παρελθόντα χρόνο και οι δυνατότητα τους να διαμορφώνουν τις αξίες του παρόντος τίθενται ολοένα και σε μεγαλύτερη αμφισβήτηση. Η έννοια του ατόμου γίνεται ολοένα και πιο αντιληπτή έξω και ανεξάρτητα από το πλαίσιο της κοινότητας και τα ατομικά επιτεύγματα υπερκαλύπτουν τις συλλογικές επιδιώξεις. Οι θεσμοί εκτίθενται σε ολοένα και μεγαλύτερη απαξίωση και η θρησκευτική πίστη αποκτά το χαρακτήρα μιας παράδοσης, που όλο και λιγότερο διαμορφώνει συλλογικές εξελίξεις. Η νίκη στους αγώνες θεωρείται περισσότερο αποτέλεσμα ανάπτυξης ατομικών ικανοτήτων στα πλαίσια αυστηρού επαγγελματισμού παρά θεϊκή εύνοια. Στην περίπτωση των αθλητικών αγώνων οι σταδιακές αυτές αλλαγές έχουν σαν αποτέλεσμα τη διαφοροποίηση του θρησκευτικού από το αθλητικό (κάτι που στην Ολυμπία φαίνεται και σε χωροταξικό επίπεδο με την οικοδόμηση της Στοάς της Ηχούς που απομονώνει τον αγωνιστικό από το λατρευτικό χώρο). Τον ισχυρότερο πόλο έλξης των αγώνων αποτελεί τώρα αθλητικό θέαμα και όχι η θρησκευτική τελετουργία. Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις στο περιεχόμενο των αγώνων στην ελληνιστική και κυρίως τη ρωμαϊκή περίοδο ο χαρακτήρας τους παραμένει ακόμη πολύ διαφορετικός από αυτό που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιλαμβάνεται ως αθλητικό γεγονός: Η σύνδεση μεταξύ θρησκευτικού και αθλητικού, ακόμη και χαλαρή ή προσχηματική συνεχίζει να υφίσταται, οι αγώνες συνεχίζουν να τελούνται μέσα ή κοντά σε ιερά και να συνοδεύονται από θυσίες στους θεούς. Η ταύτιση νικητή και πόλης και η προέκταση της δόξας της νίκης από τον πρώτο στη δεύτερη συνεχίζει να είναι ισχυρή ακόμα κι αν η πόλη αυτά δεν είναι γενέθλια αλλά επιλεγμένη. Οι τέσσερις μεγάλοι πανελλήνιοι αγώνες διατηρούν το κύρος και επεκτείνουν την εμβέλεια τους συνεχίζοντας να είναι “στεφανίτες”, χωρίς άμεσο οικονομικό έπαθλο, εν μέσω δεκάδων άλλων δελεαστικότερων οικονομικά αγώνων και παρά το γεγονός ότι η ηθική καταξίωση οδηγεί ευκολότερα σε οικονομικά αντικρίσματα. Οι αγώνες συνεχίζουν να διατηρούν το ομαδικό ανταγωνιστικό τους πνεύμα. Ο νικητής αναδεικνύεται μέσα από την εφήμερη αντιπαράθεση με τους αντιπάλους και όχι με το αποτέλεσμα της επίδοσης το οποίο δεν καταμετράται ούτε καταγράφεται. Η σημασία της νίκης έχει έναν χαρακτήρα ανεξάρτητο και απόλυτο καθώς εντάσσεται στην αντίληψη ενός χρόνου κυκλικού και επαναληπτικού. Για το σύγχρονο άνθρωπο ο αγώνας αποτελεί ευκαιρία για επίδοση και όχι μυητικό γεγονός και η σημασία της νίκης μπορεί  να αλλάξει όταν ξεπεραστεί από μια άλλη, καλύτερη επίδοση καθώς και οι δυο εντάσσονται στην ίδια γραμμική, προοδευτική αντίληψη του χρόνου. Στο επίκεντρο των αγώνων της αρχαϊκής και κλασικής Ελλάδας βρίσκονται οι θρησκευτικές τελετουργίες. Όλοι οι αθλητικοί αγώνες από τους δεκάδες τοπικούς μέχρι του τέσσερις πανελλήνιους οργανώνονται μέσα ή κοντά σε ιερά. Τα Ολύμπια στο ιερό του Δία στην Ολυμπία, τα Πύθια στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, τα Ίσθμια στο ιερό του Ποσειδώνα στον Ισθμό της Κορίνθου και τα Νέμεα στο ιερό του Δία στη Νεμέα. Στην Ολυμπία του 5ου αιώνα οι αγώνες αρχίζουν με τον όρκο των αθλητών μπροστά στο άγαλμα του θεού και τελειώνουν με την απονομή των τιμών στους νικητές μπροστά στο ιερό του. Στο χρονικό κέντρο των αγώνων την τέταρτη από τις έξι ημέρες που διαρκούν συνολικά, την ημέρα της πανσελήνου, πραγματοποιείται η μεγάλη θυσία προς το θεό και ακολουθεί το τελετουργικό γεύμα. Η ελληνική θρησκεία, όπως αναφέρει ο Ζ. Π. Βερνάν, δεν γνωρίζει ούτε προφήτη, ούτε μεσσία, δεν είναι αυστηρά παγιωμένη και δεν έχει δογματικό χαρακτήρα επαγγελματίες κληρικούς και Ιερά Γραφή. Συνίσταται περισσότερο στη συμμετοχή σε τελετουργίες που εκφράζουν την πίστη σε ένα σύνολο κοινών δοξασιών και οι συχνές συναθροίσεις των Ελλήνων στα ιερά έχουν ως ουσιαστικό στόχο την διαμόρφωση και ισχυροποίηση συστημάτων αξιών και κανόνων συλλογικού βίου που στηρίζονται σε αυτές τις δοξασίες. (Η ετυμολογία της λέξης “αγών” όπως συναντάται στον Όμηρο έχει ακριβώς αυτή την έννοια της συνάθροισης). Οι κοινές αυτές δοξασίες διαμορφώνονται αρχικά από τους μύθους, ισχυροποιούνται με την εικαστική τους αναπαράσταση στους γλυπτούς διακόσμους των ναών και κοινωνούνται δημόσια με τη συμμετοχή στις τελετουργίες. Ο δημόσιος χαρακτήρας της θρησκευτικής πρακτικής τονίζει το γεγονός ότι η αρχαία ελληνική θρησκεία δεν αποτελεί ένα ξεχωριστό, κλειστό σύστημα που επιβάλλει τις επιταγές του πάνω στην πολιτική, κοινωνική, οικογενειακή και προσωπική ζωή καθορίζοντας την επαφή με το θεό ως ατομική υπόθεση. Η επικοινωνία  μεταξύ ανθρώπινου και θεϊκού δεν πραγματοποιείται μέσα από κάποιο είδος ατομικής προσευχής σωτηριολογικού χαρακτήρα, με το άτομο να αποκόπτεται από την κοινωνική του υπόσταση για να έρθει σε επαφή με το θεό, αλλά πραγματοποιείται δημόσια με τη θυσία στο βωμό που βρίσκεται έξω από το ναό και με την κοινωνική υπόσταση του συμμετέχοντος σε πλήρη εξέλιξη και λειτουργία. Η διαδικασία της θυσίας και του τελετουργικού γεύματος που ακολουθεί δεν αποτελεί για τους Έλληνες μια ένωση με το θεό μέσω της κοινωνίας του θεϊκού. Αντίθετα υπογραμμίζει την απόσταση που χωρίζει τον κόσμο των θνητών από τον κόσμο των θεών. Αποτελεί βέβαια ένα δίαυλο επικοινωνίας των δυο κόσμων που συμβολίζεται με τη θυσιαστική πυρά που ενώνει τη γη με τον ουρανό και συνδέει τον άνθρωπο με το θεό μέσω του σφαγίου, οι δυο κόσμοι όμως, των θνητών και των αθανάτων, παραμένουν διακριτοί και δεν συγχέονται καθώς τους αναλογούν διαφορετικά μέρη του σφαγίου. Στους θεούς αναλογούν τα μη βρώσιμα μέρη του (οστά, λίπος, κνίσα) τονίζοντας την αθάνατη φύση τους, ενώ στους ανθρώπους τα βρώσιμα μέρη που υπενθυμίζουν την επιτακτική ανάγκη για τροφή που καθορίζεται από τη φθαρτή, ζωική τους φύση. Μέσα από τη θυσία και το τελετουργικό γεύμα — όπως επισημαίνει ο Βερνάν — υπογραμμίζεται η έννοια της κοσμικής τάξης και επιβεβαιώνεται η ακραία απόσταση που χωρίζει τους ανθρώπους από τους θεούς και το τέλος του μυθικού εκείνου χρόνου κατά τον οποίο θεοί και άνθρωποι συνευρίσκονταν και συνέτρωγαν. Ο τρόπος που συντελείται η λατρευτική πρακτική με τη θυσία και το τελετουργικό γεύμα, (κυρίαρχο γεγονός κατά τη διάρκεια των αθλητικών αγώνων) δεν έχει σα στόχο να αποκόψει τον συμμετέχοντα από  τις συνήθεις δραστηριότητες που υπαγορεύει ο κοινωνικός του ρόλος, αλλά να τον εντάξει πληρέστερα σ’ αυτόν και μάλιστα μέσα από την κοσμική τάξη που υπαγορεύουν οι θεοί. Η κοσμική αυτή τάξη όσο σεβαστή κι αν είναι κι όσο συχνά και αν θεσμοθετείται η ανάγκη ισχυροποίησης και κοινοποίησής της, δημιουργεί ένα νομοτελειακό δεδομένο για την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση που καταδικάζει τον άνθρωπο ως δέσμιο της φύσης του. Ο άνθρωπος όμως διακατέχεται από τη ζωτική ορμή να υπερβεί αυτά τα νομοτελειακά δεδομένα, όχι μόνο αισθητηριακά, ως σώμα και φύση, αλλά και νοητικά, ως ψυχή και πνεύμα που τείνει προς το ενιαίο “ένα”, όπως θα το διατυπώσει τον 3ο αιώνα μ.Χ. ο Πλωτίνος. Η ανάγκη αυτή στο μυθικό ή ηρωικό παρελθόν εκφράζεται με την μορφή του ήρωα που, ενώ προέρχεται από τον κόσμο των ανθρώπων, τον υπερβαίνει και προσεγγίζει τον κόσμο των θεών. Στο ιστορικό παρόν αυτό υλοποιείται μέσα από τη διαδικασία κατά την οποία αναδεικνύεται ο άριστος μεταξύ των ανθρώπων που κατέχει εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (σωματικά, ψυχικά και πνευματικά) που του παρέχουν τη δυνατότητα να ενταχθεί σε ένα ανώτερο επίπεδο. Οι αθλητικοί αγώνες λειτουργούν ως διαδικασία ανάδειξης του άριστου, του τωρινού ήρωα, που παρέχει τη δυνατότητα στη συλλογική συνείδηση, ενώ αποδέχεται τη θέση του και τα όριά του ανθρώπου μέσα στην κοσμική τάξη, να τείνει να τα υπερβεί. Η ίδια η διαδικασία αντιπαράθεσης κατά τη διάρκεια των αγώνων αποκαλύπτει τον ένα και μοναδικό νικητή που κατέχει αυτά τα χαρακτηριστικά σε πληρέστερο βαθμό. Το πλαίσιο των νεκρικών τελετουργιών με τους οποίους συνδέεται η μυθική αφετηρία των αγώνων τονίζει τις θρησκευτικές καταβολές τους. Η πρώτη αναλυτικά καταγραμμένη ελληνική αναφορά σε αγώνες γίνεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα όπου περιγράφει τα “άθλα επί Πατρόκλω”, τους αγώνες που διοργανώνει ο Αχιλλέας προς τιμήν του νεκρού φίλου του. Στην Ολυμπία η αφετηρία των αγώνων συνδέεται με το θάνατο του βασιλιά Οινόμαου, στη Νεμέα με τον θάνατο του μικρού πρίγκιπα Οφέλτη, στους Δελφούς με το φόνο του Πύθωνα από τον Απόλλωνα και στον Ισθμό με τον άδικο θάνατο του Παλαίμονα-Μελικέρτη. Σε κοσμικό-πρακτικό επίπεδο με τον αγώνα αναδεικνύεται ο ικανότερος να κατέχει τα όπλα του θανόντος πολεμιστή ή να διαδεχτεί στο θρόνο το νεκρό βασιλιά. Σε θρησκευτικό επίπεδο η ανάγκη κάθαρσης από το φόνο, η μύηση σε ιερατικά καθήκοντα, η απόδοση τιμών στους θεούς. Σε συμβολικό επίπεδο η διαδικασία των αγώνων αποτελεί ένα είδος μυητικής διαδικασίας κατά την οποία θα αναδειχθεί ο άριστος που έστω και στιγμιαία υπερβαίνει τη φθαρτότητα της ανθρώπινης μοίρας με την οποία είναι αναπόσπαστα δεμένος και κατακτά τη θεϊκή χάρη και αθανασία. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει θάνατος, απώλεια, συνειδητοποίηση της θλιβερής ανθρώπινης μοίρας και ταυτόχρονα αναγέννηση και υπέρβασή της. Το ίδιο το έπαθλο των αγώνων (στεφάνι αγριελιάς στα Ολύμπια, δάφνης στους Πύθια, πεύκου στα Ίσθμια και αγριοσέλινου στα Νέμεα) συνδέεται με την αναγεννητική δύναμη της φύσης. Η μεγάλη σημασία των αγώνων στον αρχαίο κόσμο σε συνδυασμό με την αγάπη της ελληνικής τέχνης για τη ανθρώπινη μορφή μας έχει δώσει έναν τεράστιο αριθμό έργων της γλυπτικής και της αγγειογραφίας που συνδέονται με τον αθλητισμό και τους αγώνες. Στη γλυπτική το ενδιαφέρον εστιάζεται στο τι, δηλαδή στην απεικόνιση της στιγμής εκείνης όπου ο χρόνος παγώνει και η ανθρώπινη μορφή εμπεριέχει έστω και φευγαλέα αυτό το στοιχείο της θεϊκής αιωνιότητας που αποκτά υπόσταση μέσα από την ομορφιά του αγάλματος και που σε αταύτιστα αγάλματα δυσχεραίνει ακόμη και σήμερα τη διάκριση ανάμεσα στο θεό, τον ήρωα και τον άνθρωπο. Η θέαση του αγάλματος προκαλεί δέος και θάμβος, αντιδράσεις άμεσα συνδεδεμένες με τη θρησκευτική εμπειρία. Στην αγγειογραφία  το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στο πως, δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο αυτή η κατάσταση γίνεται κατορθωτή. Αποδίδεται εικονογραφικά και με επιμέρους περιγραφικές αναφορές και καλύπτει όλα τα στάδια της διαδικασίας: την προετοιμασία, την ατομική αυτοσυγκέντρωση, την ομαδική προπόνηση, την κορύφωση με την απεικόνιση του ίδιου του αγώνα και του πυρετώδους ανταγωνισμού και την επιβράβευση με τις σκηνές όπου οι κριτές ή οι φτερωτές νίκες στεφανώνουν τους νικητές. Στις σκηνές προετοιμασίας οι συνθέσεις είναι κλειστές, στατικές, άκαμπτες. Υποδηλώνουν συγκέντρωση, άσκηση αυτοελέγχου, υπαγωγή σε κανόνες και τιθάσευση ορμητικών δυνάμεων. Σαν τα μέρη μιας μουσικής (που συχνά συνοδεύει με την παρουσία των αυλητών τους αθλητές που γυμνάζονται). Στις σκηνές των αγωνισμάτων η σύνθεση ακολουθεί τα χαρακτηριστικά του αγωνίσματος που απεικονίζει: Στους δρόμους ταχύτητας (στάδιον, δίαυλος) η σύνθεση ανοίγει, τα επιμέρους στοιχεία της αναπτύσσονται διαγώνια,  αποκτά γρήγορο ρυθμό, και παρακολουθεί το μεγάλο διασκελισμό και την ένταση των αθλητών. Στους δρόμους ημιαντοχής (ίππειος) και αντοχής (δόλιχος) η σύνθεση απλώνεται με πιο κλειστούς ρυθμούς, ξεδιπλώνεται με οριζόντιες και κάθετες  επιμέρους διατάξεις απηχώντας το τεχνικό έλεγχο των αγωνισμάτων Στα βαρέα αγωνίσματα (πάλη, πυγμή, παγκράτιον) η σύνθεση βαραίνει, δυναμώνει, πατάει σταθερά και σίγουρα εκφράζοντας τα ίδια τα στοιχεία των αθλητών και των κινήσεών τους.. Στο πένταθλο (άλμα, δισκοβολία, ακοντισμός, δρόμος, πάλη) η σύνθεση γίνεται πιο πολύπλοκη, και εντυπωσιάζει με τον τρόπο που εξισορροπεί τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των αθλημάτων και των στάσεων του σώματος με την ίδια επιτυχία που ένας πενταθλητής συνδυάζει τόσο διαφορετικές ικανότητες όπως η δύναμη, η ευελιξία και η ταχύτητα. Στα ιππικά αγωνίσματα (ιπποδρομίες, αρματοδρομίες) οι συνθέσεις είναι φυγόκεντρες, ανοίγουν με δυναμικό τρόπο, καθώς αποδίδουν άλογα σε ρυθμικό καλπασμό, αλλά ταυτόχρονα συγκρατούνται από τις φυγόκεντρες στάσεις των ηνιόχων ή των ιππέων που προσπαθούν να ελέγξουν την ατίθαση κίνηση των ζώων. Στις σκηνές των βραβεύσεων την ένταση του αγωνίσματος ακολουθεί η γαλήνη. Δεν είναι τόσο η σωματική κόπωση που υπονοείται με τη στατική απόδοση των νικητών (εξ άλλου η βράβευση λάμβανε χώρα την τελευταία ημέρα των αγώνων), αλλά κυρίως η απορία και η αμηχανία που συνοδεύει την επίτευξη του άθλου και την υπέρβαση των ανθρώπινων ορίων. Αυτή τη στατική αμηχανία έρχεται να διαλύσει η ενεργητική μορφή του κριτή που εκπροσωπεί τις αξίες της πόλης καθώς και οι φτερωτές νίκες που συμβολοποιούν την θεϊκή επιβράβευση και τη θρησκευτική προέλευση των αξιών που διέπουν τους αγώνες.

Δημοφιλείς αναρτήσεις