Άγνωστη Κρήτη - Unknown Crete.
Μισό
χιλιόμετρο από το άσημο χωριουδάκι Λιλιανό (παλιότερα Λιλιανώ, που
σημαίνει το χωριό των Λιλιανών), σχεδόν στα όρια του αεροδρομίου του
Καστελίου κρύβεται ένας ακόμα θησαυρός της Κρητικής ενδοχώρας.
Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου κάθε χρόνο. Ένα εντυπωσιακό θρησκευτικό και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό μνημείο το οποίο είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στους ελαιώνες.
Ο Άη Γιάννης του Λιλιανού σύμφωνα με την παράδοση ολημερίς χτιζότανε και τη νύχτα χαλούσε. Έτσι αποφασίστηκε αντί για νερό να χτιστεί με γάλα που έδωσαν σα δώρο οι βοσκοί της περιοχής και έτσι με το γάλα σαν πρώτη ύλη στέριωσε το χτίριο και δεν χάλασε ξανά γι αυτό και από τότε ονομάζεται γαλατόχτιστος.
Ο εντυπωσιακός αυτός ναός χτίστηκε περίπου 900 χρόνια πριν καθώς χρονολογείται γύρω στον 12ο-13ο αιώνα μ..χ. Σύμφωνα με τον Σ. Σπανάκη πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική της δεύτερης βυζαντινής περιόδου από τα οποία το μεσαίο κλίτος έχει μεγαλύτερο ύψος. Τα κλίτη μεταξύ τους επικοινωνούν με οξυκόρυφα τόξα που στηρίζονται σε κίονες οι οποίοι έχουν κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι με ξεστή λιθοδομή από υλικά που ανήκουν σε παλιότερα κτίρια.
Το σημαντικότερο είναι ότι ο Άη Γιάννης αποτελεί το τελευταίο δείγμα ναού στην Κρήτη που κτίστηκε στα πρότυπα των παλιών βασιλικών, συνήθεια η οποία μετά το χτίσιμό του ναού εγκαταλείφτηκε. Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν ενσωματωμένες πλάκες με επιγραφές της Ρωμαικής εποχής από τις πιο σημαντικές στην Κρήτη. Στο εσωτερικό του δε σώζονται τοιχογραφίες. Υπήρχαν πολύ σημαντικές εικόνες και αρκετά παλιές οι οποίες όλες κλάπηκαν πριν κάμποσα χρόνια αφού το μνημείο ακόμα και σήμερα παραμένει παραμελημένο και εντελώς ξεχασμένο αφημένο στη μοίρα του.
Το εντυπωσιακό είναι ότι στα χρόνια της γερμανικής κατοχής λόγω της ευρυχωρίας και της ποιότητας κατασκευής του ναού οι Γερμανοί τον χρησιμοποίησαν σαν αποθήκη και στο ιερό βήμα σώζονται ακόμα εντυπωσιακές επιγραφές στα γερμανικά με τη χαρακτηριστική ναζιστική γραμματοσειρά. Σήμερα σχεδόν κανείς δε γνωρίζει την ύπαρξη αυτού του τόσο σημαντικού μνημείου γι αυτό και ποτέ δε θα δείτε επισκέπτες ούτε και θα το βρείτε σε τουριστικούς οδηγούς.
Και όμως ο Άη-Γιάννης ο Ριγολόγος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι έχει για ένα μοναδικό λόγο υπάρξει πολύ σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή. Ο λόγος είναι το ξεχασμένο σήμερα κινίνο του Άη-Γιάννη όπως ονομαζόταν.
Τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των κατοίκων σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν πολύ δυνατή ο σοβάς του ναού φούσκωνε σαν από υπερβολική υγρασία και έβγαζε κάποιο υλικό λευκό σα βαμβάκι. Πηγαίναν με διάφορα φύλλα χαρτιού που έβαζαν στο πάτωμα του ναού τα οποία άπλωναν εκεί και έπεφτε πάνω τους το υλικό σα σκόνη που ξερνούσε ο τοίχος του ναού. Με τα χαρτιά αυτά συνέλεγαν το υλικό το οποίο στη συνέχεια το έπαιρναν σπίτι τους. Το έριχναν σε νερό και το έπιναν και με το ποτό αυτό που ονόμαζαν ‘’το κινίνο του Άη Γιάννη’’ θεράπευαν κάθε αρρώστια μια και έξω. Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι το συγκεκριμένο θαυματουργό ‘’κινίνο’’ το ξερνούσε ο τοίχος του ναού μονάχα την ημέρα της γιορτής του αγίου και όχι στις υπόλοιπες μέρες του έτους.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν στο Λιλιανό ή στα χωριά του Καστελιού άνθρωποι που στα νιάτα τους βρήκαν θεραπεία σε ανίατες για την εποχή ασθένειες ως δια μαγείας από τη μία στιγμή στην άλλη χάρη στο μαγικό αυτό κινίνο. Το κινίνο βγήκε για τελευταία φορά τα χρόνια της δεκαετίας του ’70 από τους τοίχους του ναού και έκτοτε δεν παρουσιάστηκε ξανά.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
Half a kilometer away from the small hamlet Liliano, very close to the airport of Kastelli, lies another treasure of Cretan innerland. This is the cemeterial church of Agios Ioannis Rigologos celebrating on August 29. This is an impressive religious and simultaneously architectural monument which is literally hidden in olive groves. Saint John of Liliana according to tradition was being built all day and at night it collpased. Therfore, it was decided to replace water with milk that was given as a gift by the local shepherds and indeed the chapel was built stable. The impressive temple dates back to around 12th-13th century AD. According to Stergios Spanakis this is a basilica of the second Byzantine period, of which the nave is taller. The aisles between them communicate with arches supported by columns. Most importantly, Agios Ioannis is the last sample church in Crete that was built under the standards of the old basilicas. On the outer side of the church there are embedded inscriptions of the Roman era, some of the most important in Crete. Inside no frescoes survive. There were many very important icons, which all were stolen several years ago. The monument still remains neglected by the Greek State. It is noteworthy to mention that during the German occupation, because of its spaciousness and quality of construction, the Germans used it as a warehouse. There are still some inscriptions in German with a typical Nazi font. Today almost no one knows the existence of this important monument which is why you will never see any guests. There is a nice story with the quinine of Saint John, as it was called, for this chapel. According to traditions, the very strong plaster of the church swelled from excessive moisture and produced some white material, like cotton, only on the feast day of the temple. This material, like dust, was gathered by putting paper sheets on the floor. The locals used this dust, the quinine of St John, by drinking that with water, for healing diseases. Even today there are at Liliano or the surrounding villages of Kastelli people who in their youth were treated by incurable illnesses miraculously thanks to this wonderful quinine. The quinine came out last time in the 70s.
Text – Photos: Christopher Cheiladakis
Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου κάθε χρόνο. Ένα εντυπωσιακό θρησκευτικό και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό μνημείο το οποίο είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στους ελαιώνες.
Ο Άη Γιάννης του Λιλιανού σύμφωνα με την παράδοση ολημερίς χτιζότανε και τη νύχτα χαλούσε. Έτσι αποφασίστηκε αντί για νερό να χτιστεί με γάλα που έδωσαν σα δώρο οι βοσκοί της περιοχής και έτσι με το γάλα σαν πρώτη ύλη στέριωσε το χτίριο και δεν χάλασε ξανά γι αυτό και από τότε ονομάζεται γαλατόχτιστος.
Ο εντυπωσιακός αυτός ναός χτίστηκε περίπου 900 χρόνια πριν καθώς χρονολογείται γύρω στον 12ο-13ο αιώνα μ..χ. Σύμφωνα με τον Σ. Σπανάκη πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική της δεύτερης βυζαντινής περιόδου από τα οποία το μεσαίο κλίτος έχει μεγαλύτερο ύψος. Τα κλίτη μεταξύ τους επικοινωνούν με οξυκόρυφα τόξα που στηρίζονται σε κίονες οι οποίοι έχουν κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι με ξεστή λιθοδομή από υλικά που ανήκουν σε παλιότερα κτίρια.
Το σημαντικότερο είναι ότι ο Άη Γιάννης αποτελεί το τελευταίο δείγμα ναού στην Κρήτη που κτίστηκε στα πρότυπα των παλιών βασιλικών, συνήθεια η οποία μετά το χτίσιμό του ναού εγκαταλείφτηκε. Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν ενσωματωμένες πλάκες με επιγραφές της Ρωμαικής εποχής από τις πιο σημαντικές στην Κρήτη. Στο εσωτερικό του δε σώζονται τοιχογραφίες. Υπήρχαν πολύ σημαντικές εικόνες και αρκετά παλιές οι οποίες όλες κλάπηκαν πριν κάμποσα χρόνια αφού το μνημείο ακόμα και σήμερα παραμένει παραμελημένο και εντελώς ξεχασμένο αφημένο στη μοίρα του.
Το εντυπωσιακό είναι ότι στα χρόνια της γερμανικής κατοχής λόγω της ευρυχωρίας και της ποιότητας κατασκευής του ναού οι Γερμανοί τον χρησιμοποίησαν σαν αποθήκη και στο ιερό βήμα σώζονται ακόμα εντυπωσιακές επιγραφές στα γερμανικά με τη χαρακτηριστική ναζιστική γραμματοσειρά. Σήμερα σχεδόν κανείς δε γνωρίζει την ύπαρξη αυτού του τόσο σημαντικού μνημείου γι αυτό και ποτέ δε θα δείτε επισκέπτες ούτε και θα το βρείτε σε τουριστικούς οδηγούς.
Και όμως ο Άη-Γιάννης ο Ριγολόγος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι έχει για ένα μοναδικό λόγο υπάρξει πολύ σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή. Ο λόγος είναι το ξεχασμένο σήμερα κινίνο του Άη-Γιάννη όπως ονομαζόταν.
Τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των κατοίκων σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν πολύ δυνατή ο σοβάς του ναού φούσκωνε σαν από υπερβολική υγρασία και έβγαζε κάποιο υλικό λευκό σα βαμβάκι. Πηγαίναν με διάφορα φύλλα χαρτιού που έβαζαν στο πάτωμα του ναού τα οποία άπλωναν εκεί και έπεφτε πάνω τους το υλικό σα σκόνη που ξερνούσε ο τοίχος του ναού. Με τα χαρτιά αυτά συνέλεγαν το υλικό το οποίο στη συνέχεια το έπαιρναν σπίτι τους. Το έριχναν σε νερό και το έπιναν και με το ποτό αυτό που ονόμαζαν ‘’το κινίνο του Άη Γιάννη’’ θεράπευαν κάθε αρρώστια μια και έξω. Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι το συγκεκριμένο θαυματουργό ‘’κινίνο’’ το ξερνούσε ο τοίχος του ναού μονάχα την ημέρα της γιορτής του αγίου και όχι στις υπόλοιπες μέρες του έτους.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν στο Λιλιανό ή στα χωριά του Καστελιού άνθρωποι που στα νιάτα τους βρήκαν θεραπεία σε ανίατες για την εποχή ασθένειες ως δια μαγείας από τη μία στιγμή στην άλλη χάρη στο μαγικό αυτό κινίνο. Το κινίνο βγήκε για τελευταία φορά τα χρόνια της δεκαετίας του ’70 από τους τοίχους του ναού και έκτοτε δεν παρουσιάστηκε ξανά.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
Half a kilometer away from the small hamlet Liliano, very close to the airport of Kastelli, lies another treasure of Cretan innerland. This is the cemeterial church of Agios Ioannis Rigologos celebrating on August 29. This is an impressive religious and simultaneously architectural monument which is literally hidden in olive groves. Saint John of Liliana according to tradition was being built all day and at night it collpased. Therfore, it was decided to replace water with milk that was given as a gift by the local shepherds and indeed the chapel was built stable. The impressive temple dates back to around 12th-13th century AD. According to Stergios Spanakis this is a basilica of the second Byzantine period, of which the nave is taller. The aisles between them communicate with arches supported by columns. Most importantly, Agios Ioannis is the last sample church in Crete that was built under the standards of the old basilicas. On the outer side of the church there are embedded inscriptions of the Roman era, some of the most important in Crete. Inside no frescoes survive. There were many very important icons, which all were stolen several years ago. The monument still remains neglected by the Greek State. It is noteworthy to mention that during the German occupation, because of its spaciousness and quality of construction, the Germans used it as a warehouse. There are still some inscriptions in German with a typical Nazi font. Today almost no one knows the existence of this important monument which is why you will never see any guests. There is a nice story with the quinine of Saint John, as it was called, for this chapel. According to traditions, the very strong plaster of the church swelled from excessive moisture and produced some white material, like cotton, only on the feast day of the temple. This material, like dust, was gathered by putting paper sheets on the floor. The locals used this dust, the quinine of St John, by drinking that with water, for healing diseases. Even today there are at Liliano or the surrounding villages of Kastelli people who in their youth were treated by incurable illnesses miraculously thanks to this wonderful quinine. The quinine came out last time in the 70s.
Text – Photos: Christopher Cheiladakis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου