Στη νότια είσοδο του ομώνυμου φαραγγιού βρίσκεται η Μονή Αγίου Νικολάου, η οποία ήταν το τρίτο σημαντικό Μοναστήρι της περιοχής του Ζαρού. Σήμερα διατηρείται μόνο ο μικρός ναός του Αγίου Νικολάου που ανάγεται στον 14ο αιώνα. Σώζονται αρκετά τμήματα των τοιχογραφιώνεκείνης της περιόδου και φαίνεται ότι ήταν γυναικείο Μοναστήρι το οποίο εγκαταλείφθηκε πιθανόν μετά από κάποια καταστροφή.
Επί Ενετοκρατίας ήταν μετόχι της Μονής Βαρσαμονέρου και ονομαζόταν “Άγιος Νικόλαος στα Καροπουλιανά”. Η καταγραφή του 1644 δείχνει πως ήταν μετόχι κτηνοτροφικού χαρακτήρα.
Το μετόχι διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Και στα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκε ομάδα καλογριών στον Άγιο Νικόλαο. Φαίνεται ότι ανακαινίστηκαν τα παλιά κελλιά και άρχισε να καλλιεργείται η γύρω περιοχή. Γύρω από το ναό υπήρχε αξιόλογη κτηματική περιουσία, στην οποία προστέθηκε και η περιουσία που είχε αποκτήσει ο Ιερομόναχος Ευμένιος Σαμιωτάκης.
Το 1919 σώζονταν
«οκτώ οικήματα ίσόγαια σώα καί εν ήμιερειπωμένον…»
καθώς και
«… Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου βυζαντινής εποχής καί παραπλεύρως τούτον ήρειπωμένος Ναός της Άγιας Παρασκευής…».
Μια σημείωση στο κτηματολόγιο όμως μας πείθει για τη διαμονή του Ευμενίου στον Αγ. Νικόλαο.
«Το κτήμα τούτο καθ’ α απεδείχθη εκ του Συμβολαιογραφείον Μοιρών είχεν εκχωρηθεί εις τόν καλλιεργήσαντα καί δενδροφυτεύσαντα αυτό Ιερομόναχου Εύμένιον Σαμιωτάκην νπό της Ενορίας Ζαρού, εφ’ όρου ζωής, ήτις μετά τόν επισυμβάντα εσχάτως θάνατον τοϋ είρημένου Ιερομόναχος καί μετά τάς συμβολαιογραφικός αποδείξεις κατέλαβεν αυτό ώς κτήμα αύτής».
Κατά τη δεκαετία του 1980 εγκαταστάθηκε εκεί ομάδα φιλομόναχων κρητικών που προέρχονταν κυρίως από το χωριό Ζαρός, με πρωτοβουλία του Χαράλαμπου (νυν Χαρίτωνος) Παπαδοβασιλάκη. Το 1992 οι μονάζοντες και μονάζουσες στον Άγιο Νικόλαο χειροτονήθηκαν μοναχοί, δεν υπάγονται όμως στην επίσημη εκκλησία της Κρήτης επειδή ακολουθούν το παλιό ημερολόγιο.
Ενδιαφέρουσα για την παλαιότητα του μετοχίου είναι η πληροφορία που μας έδωσε ο Χαρ. Παπαδοβασιλάκης:
«Ξεριζώσαμε μιαν ελιά για να ανοιχτεί ο δρόμος στην είσοδο της μονής. Στη ρίζα λοιπόν της ελιάς υπήρχε ένα πελεκημένο ρου-κούνι της παλιάς πόρτας. Την ελιά την είχανε φυτέψει δίπλα στην πέτρα κι όταν μεγάλωσε το δέντρο την έκλεισε στον κορμό του».
http://frontoffice, .destinationcrete.grΕπί Ενετοκρατίας ήταν μετόχι της Μονής Βαρσαμονέρου και ονομαζόταν “Άγιος Νικόλαος στα Καροπουλιανά”. Η καταγραφή του 1644 δείχνει πως ήταν μετόχι κτηνοτροφικού χαρακτήρα.
Το μετόχι διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Και στα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκε ομάδα καλογριών στον Άγιο Νικόλαο. Φαίνεται ότι ανακαινίστηκαν τα παλιά κελλιά και άρχισε να καλλιεργείται η γύρω περιοχή. Γύρω από το ναό υπήρχε αξιόλογη κτηματική περιουσία, στην οποία προστέθηκε και η περιουσία που είχε αποκτήσει ο Ιερομόναχος Ευμένιος Σαμιωτάκης.
Το 1919 σώζονταν
«οκτώ οικήματα ίσόγαια σώα καί εν ήμιερειπωμένον…»
καθώς και
«… Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου βυζαντινής εποχής καί παραπλεύρως τούτον ήρειπωμένος Ναός της Άγιας Παρασκευής…».
Μια σημείωση στο κτηματολόγιο όμως μας πείθει για τη διαμονή του Ευμενίου στον Αγ. Νικόλαο.
«Το κτήμα τούτο καθ’ α απεδείχθη εκ του Συμβολαιογραφείον Μοιρών είχεν εκχωρηθεί εις τόν καλλιεργήσαντα καί δενδροφυτεύσαντα αυτό Ιερομόναχου Εύμένιον Σαμιωτάκην νπό της Ενορίας Ζαρού, εφ’ όρου ζωής, ήτις μετά τόν επισυμβάντα εσχάτως θάνατον τοϋ είρημένου Ιερομόναχος καί μετά τάς συμβολαιογραφικός αποδείξεις κατέλαβεν αυτό ώς κτήμα αύτής».
Κατά τη δεκαετία του 1980 εγκαταστάθηκε εκεί ομάδα φιλομόναχων κρητικών που προέρχονταν κυρίως από το χωριό Ζαρός, με πρωτοβουλία του Χαράλαμπου (νυν Χαρίτωνος) Παπαδοβασιλάκη. Το 1992 οι μονάζοντες και μονάζουσες στον Άγιο Νικόλαο χειροτονήθηκαν μοναχοί, δεν υπάγονται όμως στην επίσημη εκκλησία της Κρήτης επειδή ακολουθούν το παλιό ημερολόγιο.
Ενδιαφέρουσα για την παλαιότητα του μετοχίου είναι η πληροφορία που μας έδωσε ο Χαρ. Παπαδοβασιλάκης:
«Ξεριζώσαμε μιαν ελιά για να ανοιχτεί ο δρόμος στην είσοδο της μονής. Στη ρίζα λοιπόν της ελιάς υπήρχε ένα πελεκημένο ρου-κούνι της παλιάς πόρτας. Την ελιά την είχανε φυτέψει δίπλα στην πέτρα κι όταν μεγάλωσε το δέντρο την έκλεισε στον κορμό του».
Σύμφωνα με την παράδοση στην περιοχή του Αγίου Νικολάου υπήρχε κατά την αρχαιότητα ο ναός του Ποσειδώνος,
στη θέση του οποίου μετά δημιουργήθηκε ο Χριστιανικός ναός του Αγίου
Νικολάου. Ο Άγιος Νικόλαος κατά κάποιο τρόπο είναι ο αντικαταστάτης του
Ποσειδώνα στη χριστιανική λατρευτική παράδοση. Ίσως να μην είναι τυχαία η
αναφορά σε πολλούς βενετσιάνικους χάρτες Templio De Saro (δηλ. ναός του Ζαρού) και να σχετίζεται με τις κοντινές αρχαίες πηγές της Στέρνας και του Βοτόμου όπου πιθανόν να λατρευόταν ο Ποσειδώνας.
,
,
