Εδώ θα βρείτε ένα μωσαϊκό θεμάτων . Κλείσαμε 10ετία και γι αυτό κάποιες αναρτήσεις έχουν αλλοιωθεί.
Οι σελίδες που αναφέρω είναι τα νέα μου ιστολόγια που αλληλοστηρίζονται με αυτό εδώ το παλιό ... Σας ευχαριστώ!
Με
τον Πύρρο στην Ιταλία και τον ραδιούργο Πτολεμαίο Κεραυνό στον
Μακεδονικό θρόνο, η Ελλάδα φάνταζε εύκολος στόχος για τους αιμοδιψείς
Κέλτες [που τότε βρίσκονταν στη Βόρειο Βαλκανική, περίπου στα...
chilonas.com
Α’ Γαλατική εκστρατεία
Με τον Πύρρο στην Ιταλία και τον ραδιούργο Πτολεμαίο Κεραυνό
στον Μακεδονικό θρόνο, η Ελλάδα φάνταζε εύκολος στόχος για τους
αιμοδιψείς Κέλτες [τότε βρίσκονταν στη Βόρειο Βαλκανική, περίπου στα
εδάφη της σημερινής Κροατίας]. Οι Γαλάτες είχαν χωριστεί σε τρεις
ομάδες: ο Κερέθριος ήταν ο ηγέτης ενάντια στους Θράκες, οι εισβολείς στην Παιονία είχαν ως καθοδηγητές τον Βρέννο και τον Ακιχώριο, ενώ ο Βέλγιος (ή Βόλγιος) επιτέθηκε στους Μακεδόνες και στους Ιλλυριούς και αντιμετώπισε τον Πτολεμαίο Κεραυνό. Ο Μονούνιος
των Δαρδάνων, μαθαίνοντας ότι οι Κέλτες πλησίαζαν, έστειλε πρεσβευτές
στον Πτολεμαίο Κεραυνό, προσφέροντάς του συνθηκολόγηση και υποστήριξη
ενάντια στον εχθρό με 20.000 άνδρες. Ο Κεραυνός αρνήθηκε λέγοντας: «Η
Μακεδονία θα ήταν χαμένη αν ο λαός που υπέταξε ολόκληρη την Ανατολή
χρειαζόταν υποστήριξη από τους Δαρδάνους για να προστατεύσει τον τόπο
του…».
Η Κελτική εξάπλωση_600 – 300 π.Χ_wikipedia
Οι Κέλτες
του Βελγίου είχαν ήδη κατακλύσει την Ιλλυρία και πλησίαζαν στα δάση
κοντά στα δυτικά σύνορα της Μακεδονίας. Προσέφεραν στον Πτολεμαίο
διατήρηση της βασιλείας του έναντι βαριάς φορολογίας. Εκείνος τους
περιγέλασε αποκρινόμενος:
«…αυτή
η πρότασή σας καταδεικνύει τον τρόμο που έχετε για τα Μακεδονικά όπλα.
Ειρήνη θα κάνουμε μόνο αν ρίξετε τα όπλα σας στη γη και μου παραδώσετε
τους αρχηγούς σας ως ομήρους…»
Η αλαζονεία
του Κεραυνού έμελε να είναι η καταδίκη του. Προκάλεσε τους Γαλάτες σε
μια βιαστική ανοιχτή μάχη, πιστεύοντας ότι ήταν άτρωτος. Δε
συμβουλεύτηκε καν τους στρατηγούς του, οι οποίοι εις μάτην τον
προέτρεπαν να περιμένει να συγκεντρώσει περισσότερο στρατό για να
αντιμετωπίσει τους εισβολείς. Η σύγκρουση ήταν λυσσαλέα. Οι Κέλτες,
πολεμώντας μανιασμένα, δεν άργησαν να συναντήσουν τον Μακεδόνα βασιλιά
στη μάχη, ο οποίος, απερίσκεπτος καθώς ήταν, όρμησε προς το μέρος τους,
επιβαίνοντας σε ελέφαντα. Οι γραμμές των Μακεδόνων, που υστερούσαν
αριθμητικά, διασπάστηκαν και ο ελέφαντας του Κεραυνού σωριάστηκε
πληγωμένος στο έδαφος, με τον Πτολεμαίο να τραυματίζεται βαριά. Οι
Κέλτες τον έπιασαν ζωντανό, τον αποκεφάλισαν και κάρφωσαν το κεφάλι του
σε δόρυ, περιφέροντάς το ως σημάδι νίκης και μέσο εκφοβισμού των
αντιπάλων τους.
Μετά τη
συντριβή του Μακεδονικού στρατού, οι Γαλάτες ξεχύθηκαν στην απροστάτευτη
γη της Μακεδονίας. Λεηλάτησαν την ύπαιθρο με τρομερή μανία αλλά δεν
κατόρθωσαν να κάνουν το ίδιο με τις οχυρωμένες πόλεις, καθώς δεν ήξεραν
πώς να τις εκπορθήσουν. Στην ύπαιθρο όμως έσπειραν τον τρόμο και τον
πανικό καίγοντας και σφάζοντας ό,τι και όποιον έβρισκαν στο διάβα τους.
Μετά το θάνατο του Πτολεμαίου Κεραυνού ανέβηκε στο Μακεδονικό θρόνο ο
αδερφός του Μελέαγρος. Η βασιλεία του κράτησε μόλις δύο
μήνες διότι οι Μακεδόνες που είχαν βιώσει τα δεινά που είχε φέρει στον
τόπο τους ο φιλόδοξος Κεραυνός δεν ήθελαν κάποιον συγγενή του στο θρόνο.
Στη θέση αυτού στέφθηκε βασιλιάς ο Αντίπατρος, ανιψιός του Κάσσανδρου, αλλά ούτε αυτός όμως κατάφερε να εξαλείψει τη Γαλατική απειλή. Ένας ευγενής με το όνομα Σωσθένης
τον ανάγκασε να παραιτηθεί, συγκέντρωσε στρατό και άρχισε να μάχεται
ενάντια στον εισβολέα, καταφέρνοντας να εκδιώξει τελικά τους Κέλτες απ’
τη Μακεδονία. Επειδή η φύση της πρώτης Κελτικής εκστρατείας το 279 π.Χ.
ήταν κυρίως αναζήτηση λαφύρων παρά οργανωμένη προσπάθεια αποικισμού, οι
Κέλτες, με κορεσμένη την δίψα τους για λάφυρα, δεν βρήκαν το σθένος να
συνεχίσουν την εκστρατεία τους κι επέστρεψαν στην πατρίδα τους.
Β’ Γαλατική εκστρατεία
Βρέννος
Υπήρχε ωστόσο μεταξύ αυτών κάποιος του οποίου η δίψα για αίμα και πλούτη ήταν ακόρεστη. Ο Γαλάτης αρχηγός Βρέννος,
μιλώντας δημόσια αλλά και κατ’ ιδίαν με Γαλάτες αξιωματούχους, πίεζε
για ακόμα μια εκστρατεία ενάντια στην Ελλάδα. Φθονούσε τα κέρδη του
Βελγίου από την προηγούμενη εκστρατεία στη Μακεδονία και ήθελε και αυτός
ανάλογα πλούτη για τον εαυτό του. Σε μια συνέλευση μάλιστα έφερε
ενώπιον όλων κάποιους μικρόσωμους, κεκαρμένους και φτωχοντυμένους
Έλληνες αιχμαλώτους και τους έβαλε δίπλα δίπλα με τους ψηλότερους των
φρουρών του. Είπε ότι οι Ελληνικές πόλεις κράτη στην ασύλητη ακόμη νότια
περιοχή της Ελλάδας ήταν ανίσχυρες εκείνον τον καιρό, διέθεταν ωστόσο
αρκετά πλούτη και ναούς γεμάτους με ασήμι και χρυσό. Έδειχνε τους
αιχμαλώτους και υποστήριζε ότι το μόνο που είχαν να κάνουν για να
περιέλθει στην κατοχή τους ο ελληνικός πλούτος ήταν να επιτεθούν σε αυτά
τα αδύναμα ανθρωπάκια.
Για την
εκστρατεία αυτή οι Γαλάτες συγκέντρωσαν μεγάλο αριθμό πεζών, τους
οποίους ορισμένες πηγές υπολογίζουν περισσότερους από 200.000, χωρίς να
περιλαμβάνουν τους μη μάχιμους (ηλικιωμένους, γυναίκες και παιδιά) που
ακολουθούσαν. Οι Κελτικές ορδές ξεκίνησαν στις αρχές της άνοιξης του 278
π.Χ. . Από το Γαλατικό στρατό 20.000 άνδρες κατευθύνθηκαν προς τη χώρα
των Δαρδάνων υπό τις διαταγές του Λεοννόριου και του Λουτάριου.
Οι υπόλοιποι συνέχισαν νότια προς τη Μακεδονία. Ο Σωσθένης τήρησε
αμυντική στάση, κατάφερε να συγκρατήσει τη βαρβαρική ορμή και τους
απώθησε προξενώντας τους σημαντικές απώλειες. Η αντίσταση των Μακεδόνων
οδήγησε τους Γαλάτες ακόμα πιο νότια, στη Θεσσαλική γη. Οι Έλληνες, στο
άκουσμα της είδησης πως οι βάρβαροι πλησιάζουν, αποφάσισαν να δράσουν. Ο
Ελληνικός στρατός γνώριζε καλά τι θα αντιμετωπίσει. Ο Παυσανίας
αναφέρει σχετικά :«Το Ελληνικό γενναίο πνεύμα χάθηκε μέσα σε λίγες
στιγμές ωστόσο η δύναμη του φόβου ανάγκασε τους Έλληνες να
συνειδητοποιήσουν ότι έπρεπε να πολεμήσουν. Γνώριζαν ότι αυτή η πάλη δεν
γινόταν για την ελευθερία τους, όπως τότε που αντιμετώπισαν τους
Πέρσες. Δεν έφτανε πλέον να προσφέρουν γη και ύδωρ. Τα γεγονότα που
συνέβησαν στη Μακεδονία, στη Θράκη και στην Παιονία ήταν ακόμα νωπά στη
μνήμη τους, ενώ νέες αιματοχυσίες λάμβαναν πλέον χώρα και στη Θεσσαλία.
Κάθε άνδρας ως ξεχωριστή μονάδα και κάθε πόλη συνολικά συνειδητοποιούσαν
ότι οι Έλληνες έπρεπε είτε να αντεπεξέλθουν στις περιστάσεις, είτε να
αφανιστούν».
Ως καλύτερο σημείο οχύρωσης επιλέχτηκε για ακόμα μια φορά το στενό πέρασμα των Θερμοπυλών.
Το σημείο αυτό αποτελούσε μια στενή πύλη η οποία κατά την αρχαιότητα
βρισκόταν μεταξύ του όρους Οίτη και της θάλασσας και ήταν το βασικό
πέρασμα προς τη νότια Ελλάδα. Στο σημείο αυτό οι Σπαρτιάτες προσπάθησαν
να συγκρατήσουν τις Περσικές ορδές το 480 π.Χ. και οι Αθηναίοι
αναχαίτισαν επιτυχώς τους Μακεδόνες 128 χρόνια αργότερα. Το 279 π.Χ. οι
Βοιωτοί έστειλαν 10.000 οπλίτες και 500 ιππείς με επικεφαλής τους
Κηφισόδοτο, Θεαρίδα, Διογένη και Λύσσανδρο. Από τους Φωκείς εστάλησαν
3.000 πεζικάριοι και 500 ιππείς. Περίπου 13.000 η συνολική δύναμη των
Ελλήνων της σημερινής νότιας Ελλάδας. Μαζί με αυτούς ήταν και 500
μισθοφόροι από τη Μακεδονία και άλλοι τόσοι στρατιώτες από το βασίλειο
των Σελευκιδών μαζί με πολλές αθηναϊκές τριήρεις. Οι μοναδικοί που δεν
έστειλαν στρατό ήταν οι Πελοποννήσιοι. Η απουσία πλοίων στον κελτικό
στρατό τους εφησύχαζε μια και δεν υπήρχε άλλος τρόπος να περάσουν τη
θάλασσα του Κορινθιακού παρά μόνον από το στενό του Ισθμού. Αποφάσισαν
λοιπόν να οχυρωθούν πίσω από τα τείχη του Ισθμού και να τους περιμένουν.
Η πρώτη Ελληνική εκστρατεία αναχαίτισης – Αποτυχία στον Σπερχειό ποταμό
Όταν οι
Έλληνες συγκέντρωσαν όλες τους τις δυνάμεις, πληροφορήθηκαν ότι οι
Γαλάτες είχαν ήδη προσεγγίσει την Μαγνησία και την Φθιώτιδα. Αποφάσισαν
να στείλουν ένα απόσπασμα αποτελούμενο από όλο το ιππικό καθώς και 1.000
ελαφρά οπλισμένους άντρες στο Σπερχειό, προσπαθώντας να μην επιτρέψουν
στους Γαλάτες να διασχίσουν τον ποταμό. Με την άφιξή τους, οι Ελληνικές
δυνάμεις κατέστρεψαν τις γέφυρες του ποταμού και έλαβαν θέσεις μάχης
στις όχθες του.
Αλλά ο
Βρέννος, αν και βάρβαρος, δεν ήταν απολίτιστος ούτε είχε άγνοια των
πολεμικών τακτικών. Την ίδια νύχτα έστειλε στρατιωτικό απόσπασμα στο
Σπερχειό, μακριά από τις κατεστραμμένες γέφυρες, σε σημεία όπου
μπορούσαν να περάσουν τον ποταμό. Ο Βρέννος επέλεξε δεινούς κολυμβητές
και ψηλούς στρατιώτες γι’ αυτή την αποστολή. Άλλωστε, οι Κέλτες ήταν
κατά πολύ ψηλότεροι από τους υπόλοιπους λαούς της Ευρώπης, κάτι που
είχαν διαπιστώσει και οι Ρωμαίοι πριν από τους Έλληνες. Κατ’ αυτόν τον
τρόπο αρκετοί Γαλάτες διέσχισαν κολυμπώντας τον ποταμό τη νύχτα
χρησιμοποιώντας τις ασπίδες τους ως σχεδίες, ενώ οι ψηλότεροι εξ αυτών
σχεδόν διέσχισαν τα νερά περπατώντας στον πυθμένα με το κεφάλι τους να
προβάλλει έξω από το νερό. Οι Έλληνες που βρίσκονταν στο Σπερχειό, όταν
πληροφορήθηκαν ότι το βράδυ οι βάρβαροι είχαν διασχίσει τον ποταμό,
εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και επέστρεψαν στις γραμμές της κύριας
στρατιάς, φοβούμενοι το ενδεχόμενο της περικύκλωσης. Ο Βρέννος ανάγκασε
τους κατοίκους που βρίσκονταν γύρω από το Μαλιακό κόλπο να ξαναχτίσουν
τις γέφυρες πάνωαπό το Σπερχειό. Εκείνοι, φοβούμενοι τις συνέπειες της
άρνησής τους, υπάκουσαν.
Ο Βρέννος
διέσχισε με το στρατό του τις γέφυρες και κατευθύνθηκε προς την
Ηράκλεια. Οι Γαλάτες λεηλατούσαν τα πάντα στο διάβα τους σφαγιάζοντας
όσους συναντούσαν στα περίχωρα, χωρίς να επιτίθενται στην πόλη. Η
Ηράκλεια προστατευόταν από τους Αιτωλούς, οι οποίοι πρινένα
έτος είχαν αναγκάσει τους κατοίκους της να συμμετάσχουν στην Αιτωλική
Συμπολιτεία. Οι Αιτωλοί θεωρούσαν ότι η πόλη τούς ανήκε, εξίσου με τους
Ηρακλειδείς. Ο Βρέννος δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την πόλη της
Ηράκλειας. Κύριος στόχος του ήταν να υπερκεράσει τις δυνάμεις που
προστάτευαν τα στενά των Θερμοπυλών και να εισβάλλει στη Νότια Ελλάδα.
Μάχη των Θερμοπυλών
Ορισμένοι
Έλληνες λιποτάκτες είχαν ενημερώσει τον Βρέννο για τις δυνάμεις που θα
αντιμετώπιζε στις Θερμοπύλες. Παρά την ύπαρξη της Ελληνικής στρατιάς,
προέλασε από την Ηράκλεια και ξεκίνησε την επίθεση την αυγή της επόμενης
μέρας. Δεν είχε μαζί του Έλληνα μάντη και δεν προέβη σε μυστηριακές
θυσίες………αν όντως οι Κέλτες πίστευαν σε τέτοιου είδους δοξασίες. Οι
Έλληνες αντιτάχθηκαν σιωπηρά και με τάξη. Όταν προσέγγισαν τους Γαλάτες,
το ιππικό απομακρύνθηκε ελάχιστα από τον κύριο κορμό, ενώ οι ελαφρά
οπλισμένοι στρατιώτες έμειναν πιο πίσω εκτοξεύοντας ακόντια, βέλη και
πέτρες.
Κελτικό ιππικό
Το ιππικό
και των δύο παρατάξεων δεν έπαιξε σοβαρό ρόλο επειδή το έδαφος στο
πέρασμα δεν ήταν μόνο στενό αλλά και ολισθηρό λόγω του βραχώδους εδάφους
και των χειμάρρων που κυλούσαν ανάμεσα στα βράχια. Οι Γαλάτες ήταν
ελαφρύτερα οπλισμένοι από τους Έλληνες: πολλοί από αυτούς πολεμούσαν
γυμνοί από τη μέση και πάνω και ως μοναδικό αμυντικό όπλο είχαν τις
ασπίδες τους, οι οποίες ήταν κατώτερες τεχνολογικά από τις ελληνικές και
τους παρείχαν ελάχιστη προστασία. Με τρομερό πάθος και πολεμική ορμή,
την ώρα της μάχης μετατρέπονταν σε ανίκητες πολεμικές μηχανές.
Χτυπημένοι από τσεκούρι ή ξίφος, συνέχιζαν να πολεμούν ώσπου να πέσουν
νεκροί. Τρυπημένοι από ακόντια ή βέλη συνέχιζαν να μάχονται με το σθένος
τους αναλλοίωτο όσο υπήρχε μέσα τους ζωή. Ορισμένοι έβγαζαν τα
καρφωμένα στο σώμα τους ακόντια και τα εκσφενδόνιζαν πίσω στους
αντιπάλους τους ή τα χρησιμοποιούσαν για μάχη σώμα με σώμα.
Στο μεταξύ,
οι Αθηναίοι που βρίσκονταν στις τριήρεις, αγκυροβολημένοι στη λάσπη που
εκτεινόταν μέχρι τη θάλασσα, με δυσκολία και κίνδυνο έφεραν τα πλοία
τους όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ακτή, εξαπολύοντας βέλη ή οτιδήποτε
άλλο μπορούσε να ριφθεί ενάντια στους Γαλάτες. Οι τελευταίοι
ευρισκόμενοι σε πλήρη σύγχυση και μέσα σε πολύ περιορισμένο χώρο,
προκάλεσαν κάποιες απώλειες στους Έλληνες αλλά οι ίδιοι υπέστησαν ακόμα
μεγαλύτερες. Αυτή η εξέλιξη ανάγκασε τους αρχηγούς τους να τους
αποσύρουν πίσω στο Γαλατικό στρατόπεδο. Υποχωρώντας άτακτα και υπό πλήρη
σύγχυση, αρκετοί από αυτούς ποδοπατήθηκαν από τους συντρόφους τους ενώ
κάποιοι έπεσαν σε βάλτους και βούλιαξαν κάτω από τη λάσπη. Οι απώλειές
τους κατά την υποχώρηση ήταν εξίσου μεγάλες με αυτές που υπέστησαν στη
μάχη.
Αφού οι Κέλτες είχαν πλέον λεηλατήσει στο διάβα τους σπίτια και ναούς, παραδίνοντας το Κάλλιο
στις φλόγες, επέστρεψαν από τον ίδιο φυσικό αυχένα με σκοπό να
συναντήσουν τον υπόλοιπο Γαλατικό στρατό. Καθ’ οδόν συνάντησαν τους
Πατρινούς, οι οποίοι ήταν οι μόνοι μεταξύ των Αχαιών που είχαν απαντήσει
στο πολεμικό κάλεσμα των Αιτωλών. Εκπαιδευμένοι ως οπλίτες, διενήργησαν
μια κατά μέτωπον επίθεση ενάντια στους Γαλάτες αλλά υπέστησαν εκτενείς
απώλειες απέναντι σε έναν σαφώς πολυπληθέστερο στρατό. Στη σημερινή θέση
Κοκκάλια (τοποθεσία που οφείλει την ονομασία της στα
πολλά διασκορπισμένα και θρυμματισμένα οστά που απαντώνται εκεί μέχρι
και σήμερα, ανεξίτηλα σημάδια μιας τρομακτικής μάχης), οι 8.000 Αιτωλοί,
άνδρες και γυναίκες, συνέχιζαν να καταδιώκουν τους βαρβάρους και να
τους επιτίθενται. Πολλά από τα βέλη που τους έριχναν έβρισκαν στόχο
επειδή οι Γαλάτες δεν είχαν ισχυρή αμυντική θωράκιση. Οι Αιτωλοί
οπισθοχωρούσαν όταν οι Γαλάτες τους επιτίθεντο και επέστρεφαν δριμύτεροι
όταν οι τελευταίοι γύριζαν τα νώτα τους. Οι Καλλιείς οι οποίοι είχαν
υποστεί τη μεγαλύτερη καταστροφή, επεδείκνυαν τη μεγαλύτερη οργή.
Κατάφεραν να εκδικηθούν το θάνατο των συντρόφων τους προκαλώντας μεγάλες
απώλειες στο Γαλατικό απόσπασμα. Από τους 40.800 λιγότεροι από τους
μισούς επέστρεψαν στις Θερμοπύλες.
Απεικόνιση διαδρομής Γαλατών
Ηρακλειώτες και Αινιάνες – πρόθυμοι «πληροφοριοδότες»
Εν τω
μεταξύ, οι αποδυναμωμένοι Έλληνες που βρίσκονταν στις Θερμοπύλες
επρόκειτο να υπερκερασθούν από τις στρατιές του Βρέννου σε μια τραγική
επανάληψη της ιστορίας. Όπως στην πρώτη μάχη των Θερμοπυλών, έτσι και
τώρα ο Βρέννος ακολούθησε τις υποδείξεις των Ηρακλειωτών και των Αινιανών ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο που είχαν ακολουθήσει οι Πέρσες (την Ανοπαία Ατραπό).
Το έκαναν αυτό όχι διότι δεν ήταν πιστοί στον Ελληνικό αγώνα αλλά
επειδή ήθελαν να φύγουν οι Κέλτες το γρηγορότερο δυνατόν από τη γη τους
πριν την ερημώσουν. Ο Βρέννος, αφήνοντας διοικητή του κύριου σώματος της
στρατιάς τον Ακιχώριο, κατευθύνθηκε με 40.000 άνδρες προς το πέρασμα.
Κατέστησε σαφές στον αντικαταστάτη του ότι δεν έπρεπε να επιτεθεί στους
Έλληνες προτού ολοκληρωθεί η κίνηση της περικύκλωσης. Εκείνη την ημέρα η
ομίχλη ήταν πυκνή και είχε απλωθεί μέχρι τις παρυφές της Οίτης,
εμποδίζοντας την ορατότητα των Φωκέων που φυλούσαν το πέρασμα. Οι
Γαλάτες τους αιφνιδίασαν, ωστόσο οι Φωκείς αντιστάθηκαν γενναία. Τελικά
όμως αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν από το πέρασμα. Κατόρθωσαν εντούτοις να
ειδοποιήσουν τους συντρόφους τους και να τους αναφέρουν την επικείμενη
περικύκλωση προτού αυτή λάβει χώρα.
Κατ’ αυτόν
τον τρόπο οι Αθηναίοι κατάφεραν να αποσύρουν έγκαιρα τις τριήρεις και τα
στρατεύματά τους. Το ίδιο έπραξαν και οι υπόλοιπες Ελληνικές δυνάμεις,
με εκάστης ο στρατός να επιστρέφει στην πατρίδα του. Σε αυτή τη μάχη δεν
υπήρξε κάτι ανάλογο με τους 300 Σπαρτιάτες και τους 700 Θεσπιείς. Ίσως
για αυτό το λόγο να είναι λιγότερο γνωστή. Το πέρασμα ήταν πλέον
ανοιχτό, με ολόκληρη τη Νότια Ελλάδα να είναι απροστάτευτη στην Κελτική
επέλαση.
Επιδρομή στους Δελφούς
Ο Βρέννος
και ο Ακιχώριος είχαν πλέον να επιλέξουν την επόμενη κίνηση………να
βαδίσουν εναντίον των Αθηνών. Ο Βρέννος, χλευάζοντας τους αθάνατους
θεούς των Ελλήνων είπε ειρωνικά ότι «εκείνοι που έχουν τα πλούτη θα πρέπει να φερθούν γενναιόδωρα στους θνητούς.». Χωρίς να σπαταλήσει χρόνο, διέταξε τον Ακιχώριο να εγκαταστήσει ένα μέρος του στρατού στην Ηράκλεια
για να κρατά απασχολημένους τους Αιτωλούς και στη συνέχεια, με τον
υπόλοιπο στρατό, να ακολουθήσει πορεία με κατεύθυνση στους Δελφούς. Ο
ίδιος αναχώρησε από τις Θερμοπύλες διασχίζοντας τα στενά του Παρνασσού με σκοπό να συλήσει το θησαυροφυλάκιο που βρισκόταν στον ιερό ναό του θεού Απόλλωνα.
Τρομοκρατημένοι οι κάτοικοι των Δελφών, αναζήτησαν καταφύγιο στο Μαντείο. Σε υπεράσπιση του Μαντείου προσέτρεξαν οι Φωκιείς από την Άμφισσα και περίπου 1200 Αιτωλείς.
Η κύρια στρατιά των Αιτωλών στράφηκε ενάντια στον Ακιχώριο, ο οποίος
είχε εν τω μεταξύ ξεκινήσει από την Ηράκλεια για να συναντήσει το Βρέννο
(έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή που ο Βρέννος τού ανέθεσε). Στην
ουσία οι Αιτωλοί αναλώθηκαν σε συνεχή ανταρτοπόλεμο παρενοχλώντας την
οπισθοφυλακή της Γαλατικής παράταξης η οποία μετέφερε τα λάφυρα από τις
προηγούμενες λεηλασίες. Αυτή η δολιοφθορά ανάγκασε τους Γαλάτες να
κινούνται με αργό ρυθμό. Ο Βρέννος αφίχθη στους Δελφούς όπου είχε πλέον
να αντιμετωπίσει τους Έλληνες που είχαν καταφτάσει να υπερασπιστούν το
ιερό. Προσπάθησε να εγείρει το ηθικό των στρατιωτών του δείχνοντάς τους
στον ορίζοντα το μαντείο και λέγοντάς τους ότι τα αγάλματα και τα άρματα
με τα τέσσερα άλογα, ευδιάκριτα από εκείνο το σημείο, ήταν
κατασκευασμένα από καθαρό χρυσάφι και θα αποδεικνύονταν ακόμα πιο μεγάλα
σε αξία όταν ζυγίζονταν.
Ο Θνήσκων Γαλάτης_Ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο Ελληνιστικού έργου _ τέλη 3ου αιώνα π.Χ. _Μουσείο Καπιτωλίου, Ρώμη_wikipedia
Οι Δελφιείς
από την άλλη πλευρά είχαν ως μοναδική πηγή θάρρους την πίστη ότι ο θεός
Απόλλωνας ήταν στο πλευρό τους παρά τις δικές τους ικανότητες και
δυνάμεις. Κατάφεραν ωστόσο να αποκρούσουν την επίθεση των αναρριχώμενων
στους βράχους Γαλατών εκσφενδονίζοντας πέτρες και ακόντια από την κορυφή
του λόφου. Σύμφωνα με την ποιητική περιγραφή του Παυσανία, οι Γαλάτες,
εκτός από τους Έλληνες, είχαν να αντιμετωπίσουν και τα στοιχεία της
φύσης, σεισμούς, κεραυνούς και αστραπές, σημάδια θεόσταλτα από το θεό
Απόλλωνα. Πέραν της «θεϊκής παρέμβασης» φαίνεται πιθανό να
επικρατούσε στην περιοχή σφοδρή καταιγίδα, με αποτέλεσμα αρκετοί από
τους Γαλάτες να σκοτωθούν από τις συνεχείς κατολισθήσεις βράχων.
Ωστόσο,
πολλές ήσαν οι απώλειες και για τους Έλληνες. Κατά τη διάρκεια της
νύχτας η κατάσταση για τους Γαλάτες δεν ήταν καλύτερη. Αφόρητο ψύχος
κάλυψε την περιοχή ενώ βράχοι έπεφταν συνέχεια από τον Παρνασσό και
καταπλάκωναν πολλούς από τους στρατιώτες του Βρέννου, οι οποίοι ήταν
μαζεμένοι σε ομάδες για να προστατευθούν από ενδεχόμενες αιφνιδιαστικές
νυχτερινές επιθέσεις των Ελλήνων. Μόλις ο ήλιος πρόβαλε πάνω από τους
Δελφούς, οι Έλληνες επιτέθηκαν κατά μέτωπο με εξαίρεση τους Φωκιείς, οι
οποίοι, γνωρίζοντας καλά το μέρος, επέλεξαν να κατέβουν στις δύσβατες
πλαγιές του Παρνασσού και να χτυπήσουν τους Κέλτες στα μετόπισθεν
εξαπολύοντας βέλη και ακόντια. Στην αρχή της μάχης οι Γαλάτες
αντιστάθηκαν γενναία, ειδικότερα η φρουρά του Βρέννου. Ωστόσο, μόλις
τραυματίστηκε ο αρχηγός τους, αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν, καθώς οι
Έλληνες επετίθεντο από όλες τις μεριές. Κατά την οπισθοχώρησή τους αυτή
σκότωσαν όσους από τους συντρόφους τους ήταν τραυματισμένοι, ή βαριά
άρρωστοι από τις κακουχίες και δεν μπορούσαν να τους ακολουθήσουν.
Αποτυχία Γαλατικής εκστρατείας
Με τον
ερχομό της επόμενης νύχτας, οι Γαλάτες κατελήφθησαν από συναισθήματα
σύγχυσης και φόβου. Πολλοί από αυτούς στράφηκαν ενάντια στους συντρόφους
τους και άρχισαν να αλληλοεξοντώνονται. Οι Φωκιείς ήταν οι πρώτοι που
ανέφεραν στους υπόλοιπους Έλληνες τον ακατάσχετο πανικό που είχε
κυριεύσει τον εχθρό. Αυτή η εξέλιξη όπλισε με περισσότερο θάρρος και
αποφασιστικότητα τους κατοίκους των γύρω περιοχών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο
οι Γαλάτες, εκτός από το ανελέητο κυνηγητό από τους Έλληνες, είχαν πλέον
να αντιμετωπίσουν και την πείνα, καθώς κάθε προσπάθεια συγκέντρωσης
βρώσιμων υλών από τη γύρω περιοχή βαφόταν με αίμα. Περίπου 6.000 Κέλτες
χάθηκαν στη μάχη και άλλους 10.000 να ακολουθούν στον πανικό που
ακολούθησε. Σε αυτούς προσετέθησαν ακόμα τόσοι, ως θύματα της πείνας και
του κρύου. Οι απόψεις για την τύχη του Βρέννου διίστανται: ο Παυσανίας
ισχυρίζεται ότι αυτοκτόνησε αφού πρώτα κατανάλωσε «άκρατον οίνον». Ο
Ιουστίνος παρουσιάζει ως μέσο της αυτοκτονίας ένα μαχαίρι ενώ ο Διόδωρος
αναφέρει ότι πρώτα μέθυσε και στη συνέχεια χρησιμοποίησε ένα σπαθί. Το
πλέον πιθανό είναι ότι ο Βρέννος, λόγω των εκτεταμένων τραυμάτων που
έφερε, αυτοκτόνησε με το σπαθί του σύμφωνα με το κελτικό έθιμο που
απαιτούσε οι βαριά τραυματισμένοι άντρες να αφαιρούν τη ζωή τους αλλά
και τη ζωή των άμεσων συγγενικών τους προσώπων.
Πιθανότατα
οι Γαλάτες πίστευαν ότι ο αργός θάνατος ήταν εξαιρετικά ατιμωτικός, ή
ότι δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να πέσουν ζωντανοί στα χέρια του εχθρού.
Οι Αθηναίοι, μαθαίνοντας τα γεγονότα, ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους
Βοιωτούς και ξεκίνησαν να καταδιώκουν από κοινού τους Γαλάτες
σκοτώνοντας αυτούς που καθυστερούσαν κι έμεναν πίσω. Οι Γαλάτες
κατόρθωσαν να αποσυρθούν από τους Δελφούς και να ενώσουν τις δυνάμεις
τους με τον Ακιχώριο, ο οποίος στο μεταξύ είχε αναχωρήσει από την
Ηράκλεια για να καλύψει την υποχώρηση των συντρόφων του. Έχοντας πλέον
αυτόν ως αρχηγό, μετά από υπόδειξη και επιθυμία του αποθανόντος Βρέννου,
κατευθύνθηκαν προς το γαλατικό στρατόπεδο. Καθ’ οδόν, και νιώθοντας
καυτή την ανάσα των Αιτωλών στην πλάτη τους, συνάντησαν κοντά στο
Σπερχειό τους Θεσσαλούς και τους Μαλιείς, οι οποίοι είχαν σταθεί εκεί
αποφασισμένοι να ανταποδώσουν τα δεινά που τους προξένησαν οι επίδοξοι
κατακτητές. Οι περισσότεροι Έλληνες ιστορικοί της εποχής καταμαρτυρούν
ότι ουδείς Γαλάτης επέζησε της σφαγής στον Σπερχειό ποταμό.
Εποικίσεις Γαλατικών φύλων
Ωστόσο, σύμφωνα με κάποιες άλλες μαρτυρίες, Γαλατικό απόσπασμα που είχε επιτεθεί στους Δελφούς, οι Τεκτόσαγες, κατάφεραν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ενώ και άλλοι, υπό τις διαταγές των Κομοντόριου και Βαθάναττου,
κατευθύνθηκαν προς το Βορρά έχοντας μαζί τους αρκετά από τα λάφυρα που
είχαν συγκεντρώσει. Μέσω διαρκών επιθέσεων από αυτούς που είχαν
δεινοπαθήσει κατά την κάθοδό τους, έφτασαν στη χώρα των Δαρδανών κι εκεί
χωρίστηκαν: ο μεν Βαθάναττος στράφηκε προς την Ιλλυρία και
εγκαταστάθηκε στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Σάβου και Δούναβη, ενώ ο
στρατός του Κομοντόριου νίκησε τους Τριβαλλούς και τους Γέτες και
εγκαταστάθηκε στην Τύλη, στις δύο πλευρές του Αίμου, κοντά στη σημερινή
Βουλγαρική πόλη Στάρα Ζάγορα. Οι Γαλάτες υπό τις διαταγές του Λουτάριου και του Λεοννόριου πέρασαν στον Ελλήσποντο και, αφού υποσχέθηκαν πίστη και φιλία στο Νικομήδη, βασιλιά της Βιθυνίας, εγκαταστάθηκαν στην Ανατολία, σε μια περιοχή που έλαβε το όνομά τους (Γαλατία).
Σημασία της Ελληνικής νίκης
Απεικόνιση Γαλατικής κεφαλής σε Θρακικό νόμισμα. (Αρχαιολογικό μουσείο Κωνσταντινούπολης)
Οι
Γαλάτες εισβάλλοντας στην Ελλάδα είχαν σκοπό όχι απλώς να τη λεηλατήσουν
αλλά και να την αποικίσουν. Πήραν μαζί τους τις γυναίκες και τα παιδιά
τους με σκοπό να βρουν νέες εστίες και να εγκατασταθούν μόνιμα σε αυτές.
Σε αυτήν την άποψη συνηγορεί το ότι μετά τη δεύτερη εισβολή, οι
επιζήσαντες δημιούργησαν κελτικό βασίλειο στην Τύλη, ενώ άλλοι
εγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία και παρέμειναν εκεί για αρκετούς αιώνες ως
μια αυτοτελής εθνική ομάδα.
Είναι
αξιομνημόνευτη η αποφασιστικότητα που επέδειξαν μέσα στην απελπισία τους
οι Έλληνες. Αξιοσημείωτο είναι ότι αγωνιζόμενοι να επιζήσουν, αφάνισαν
δεκάδες χιλιάδες Γαλάτες παρότι συνολικά δεν είχαν συγκεντρώσει
περισσότερους από 30.000 μαχητές. Το κατόρθωμα αυτό γίνεται ακόμα
μεγαλύτερο αν αναλογιστεί κανείς ότι ο σωματότυπος και η αριθμητική
υπεροχή του εχθρού, σε συνδυασμό με την έλλειψη των μεγάλων ηγετών στον
Ελλαδικό χώρο – δεδομένης της απουσίας των Πύρρου και του Αντίγονου
Γονατά – καθιστούσε αναμενόμενη την Κελτική επικράτηση.
Ωστόσο,
σε μια εποχή φθοράς των παλαιών αξιών, εμφύλιων σπαραγμών και με την
λάμψη του Ελληνικού πολιτισμού να σβήνει, το Ελληνικό πνεύμα, με
πρωταγωνιστές τους Αιτωλούς, απέδειξε για ακόμα μια φορά την αξία του
ενάντια σε έναν ισχυρό και αλώβητο λαό που δέσποζε σε ολόκληρη τη Δυτική
Ευρώπη και ο οποίος στις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα είχαν κατακτήσει τη
μετέπειτα κοσμοκράτειρα Ρώμη.
Οι
Έλληνες, σε μια εποχή παρακμής, τέλεσαν έναν άθλο μεγαλύτερο ίσως
εκείνου της αναχαίτισης των Περσικών ορδών μερικούς αιώνες πριν, όταν η
Ελλάδα ήκμαζε σε όλους τους τομείς. Είναι πράγματι θλιβερό που μια τόσο
σημαντική στιγμή στην Ελληνική ιστορία δεν έχει την προβολή που της
αρμόζει.
Πηγή
Άρθρο του Γεωργίου Τσόρβα: «Oι Γαλάτες στην Ελλάδα – Εισβολή των βαρβάρων»
Απόδραση για δυνατές συγκινήσεις... Κουφονήσι στο Λυβικό πέλαγος νοτιοανατολικά της Ιεράπετρας ... παρθένο θαλάσσιο οικοσύστημα με αναλλοίωτη άγρια ομορφιά... η απρόσιτη
μορφολογία του το προστατεύει απο την αλλοτριωτική επίδραση του
"πολιτισμού" ... απο το τουριστικό παραθαλάσσιο χωριό
Μακρύ Γυαλός Ιεράπετρας ξεκινούν μικρά σκάφη για ημερήσια
εξωτική απόδραση ... ένας ιδιαίτερος προορισμός προς τέρψη κάθε γνήσιου φυσιολάτρη
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε
να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι
ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 22/06/2015.
Συντεταγμένες: 34°56′38″N 26°08′33″E Κουφονήσι Αεροφωτογραφία του νησιού.
Γεωγραφία Αρχιπέλαγος Λιβυκό πέλαγος Νησιωτικό σύμπλεγμα Κανένα Αριθμός νήσων 1 Έκταση 4,26 χλμ2 Χώρα Flag of Greece.svg Ελλάδα Περιφέρεια Περιφέρεια Κρήτης Νομός Λασιθίου Δήμος Σητείας Δημογραφικά Πληθυσμός 0 (απογραφής 2011)
To
Κουφονήσι είναι μία νησίδα, ακατοίκητη σήμερα, του Λιβυκού πελάγους που
βρίσκεται στη νοτιοανατολική εσχατιά της Κρήτης και συγκεκριμένα 3
ναυτικά μίλια νότια του ακρωτηρίου Γουδερό. Πρόκειται για την νησίδα
Ονεσία των αρχαίων Ελλήνων, όπως μας διέσωσε το όνομά της ο Πλίνιος. Η
επιφάνεια της νησίδας είναι περίπου 4,26 τ.χλμ.
Διοικητικά
ανήκει στο νομό Λασιθίου και ειδικότερα στο δημοτικό διαμέρισμα της
Αγίας Τριάδος του Δήμου Λεύκης. Η κύρια ασχολία παλαιότερα των κατοίκων
της ήταν η σπογγαλιεία. Εξ ου και το φημισμένο για τους σπόγγους του
"Μπογάζι του Κουφονησιού". Ιστορία
Κατά
την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και συγκεκριμένα τον Απρίλιο του 1823
μια ομάδα 28 γενναίων Κρητικών από τις ανατολικές επαρχίες της Κρήτης,
υπό τους οπλαρχηγούς Εμμανουήλ Καζάνη, Εμμανουήλ Αλέξη κ.ά.
επιβιβάστηκαν σε μικρό πλοιάριο και επέδραμαν νύκτα στο Κουφονήσι όπου
βρισκόταν εκεί για διασκέδαση ο διαβόητος τούρκος γενίτσαρος Μεχμέτ
Πιλαβάς με τους 30 συντρόφους του. Κατά την επιχείρηση εκείνη μετά τον
αποκλεισμό και τον όλεθρο που ακολούθησε φονεύθηκαν τόσο ο Πιλαβάς όσο
και οι 27 σύντροφοί του, ενώ μόνο τρεις κατέφεραν να σωθούν,
παραμένοντας κρυμμένοι σε ρωγμές των βράχων. Εξωτερικοί σύνδεσμοι http://www.visitcrete.com/.../archaeological-site-of...
«Στερεύει» το
γόνιμο χώμα σε πολλά νησιά του Αιγαίου με αποτέλεσμα να πλήττονται το
περιβάλλον, η γεωργία, οι τοπικές οικονομίες αλλά και ο τουρισμός.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι Κυκλάδες ενώ σοβαρό πρόβλημα
έχουν η Ικαρία και η Κρήτη - τόσο στον ορεινό όγκο αλλά και στις νότιες
περιοχές της, όπως για παράδειγμα τα Σφακιά.
Αυτό επισημαίνει, μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο διευθυντής του Ινστιτούτου
Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» Θοδωρής Τσιμπίδης. Οπως λέει «το
γόνιμο χώμα, ή αλλιώς ο χούμος, αυτοί οι λίγοι πόντοι του επιφανειακού
μαύρου χώματος είναι ό,τι πολύτιμο έχουν τα νησιά. Χωρίς το γόνιμο χώμα
δεν υπάρχει γεωργία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τοπικές και όχι
μόνο οικονομίες ενώ δημιουργείται πρόβλημα και στον υδροφόρο ορίζοντα με
την ποιότητα και ποσότητα του νερού».
Ο χούμος, αυτό
το πολύτιμο θρεπτικό στρώμα, δημιουργείται από τα φύλλα και την
οργανική ύλη που πέφτει κάθε χρόνο, τα υπολείμματα κλαδιών και ριζών
καθώς και από τα απορρίμματα και υπολείμματα ζωικών οργανισμών.
Σύμφωνα με τους ειδικούς στεριά και θάλασσα είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Και αυτός είναι ο λόγος που η διάβρωση του εδάφους επιδρά και στο
θαλάσσιο περιβάλλον.
«Οταν αυτό το
θρεπτικό στρώμα χώματος διαβρωθεί και καταλήξει στη θάλασσα, συνήθως
απομένει ο άργιλος: ένα φτωχό στρώμα χώματος όπου λόγω έλλειψης
θρεπτικών συστατικών δεν φυτρώνει βλάστηση» τονίζει η διευθύντρια
έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» Αναστασία
Μήλιου.
Παράλληλα,
συνεχίζει, «έχει και χαμηλότερο ρυθμό απορρόφησης του βρόχινου νερού, με
αποτέλεσμα να μην εμπλουτίζεται επαρκώς ο υδροφόρος ορίζοντας. Ετσι,
όταν δεν υπάρχουν πλέον τα δέντρα ή οι θάμνοι, αλλά ούτε ο χούμος, το
νερό της βροχής παρασέρνει το χώμα και ό,τι άλλο βρεθεί στην πορεία του.
Ουσιαστικά μπαζώνοντας τη θάλασσα και διαταράσσοντας την ισορροπία του
θαλάσσιου περιβάλλοντος».
Οι θάλασσες έχουν ανάγκη την οργανική ύλη της στεριάς η οποία στηρίζει
την παραγωγικότητα. Ομως με τη μη αναστρέψιμη διάβρωση εμπλουτίζουμε το
θαλάσσιο περιβάλλον με μπάζα (δηλαδή μη γόνιμο έδαφος) και φυσικά τα
λύματα και τα σκουπίδια.
Οταν το χώμα
χάνεται από τα νησιά, τότε η καταστροφή είναι μη αναστρέψιμη, λένε οι
ειδικοί. Κι αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχουν οι ορεινοί όγκοι που θα
το εμπλούτιζαν με νέα γόνιμη ύλη.
Αλυσιδωτές αντιδράσεις
«Η διάβρωση
του εδάφους είναι ένα από τα πιο σημαντικά - και ταυτόχρονα μη
αναστρέψιμα φαινόμενα που στον ελλαδικό χώρο λαμβάνει ολοένα και
μεγαλύτερη έκταση, με προοδευτικά σημαντικές επιπτώσεις που εκτείνονται
από το περιβάλλον, τη γεωργία μέχρι την οικονομία και τον τουρισμό»,
συμπληρώνει ο Θοδωρής Τσιμπίδης.
Δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες, πολλές περιοχές και οικότοποι στη
Μεσόγειο απειλούνται ή υποβαθμίζονται από τη διάβρωση, την υπερβόσκηση
αλλά και τις πυρκαγιές. Και αυτά με τη σειρά τους επηρεάζουν σημαντικούς
τομείς της οικονομίας (γεωργία, αλιεία, τουρισμό) αλλά και την
προμήθεια ζωτικών αγαθών όπως το πόσιμο νερό και η τροφή.
Για τους λόγους αυτούς, οι επιστήμονες του «Αρχιπελάγους» κρούουν τον
κώδωνα του κινδύνου για την αντιμετώπιση του φαινομένου της διάβρωσης
του εδάφους στα νησιά.
Οπως λένε, η
ανθρωπογενής επιβάρυνση κυρίως κατά τις τελευταίες δεκαετίες με
ουσιαστικά αυτοκαταστροφικές πρακτικές έχει προκαλέσει μέσα σε λίγα
χρόνια μη αναστρέψιμη επιβάρυνση στο γόνιμο έδαφος.
Οπως επισημαίνει, ο καθηγητής Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευθύμης Λέκκας, σε νησιά με πολύ μεγάλη τουριστική
κίνηση (π.χ. Μύκονος) το ζητούμενο είναι πλέον η εύρεση ελεύθερων χώρων
με χώμα!
«Ο κόσμος δεν έχει συνειδητοποιήσει πως σε μια μεγάλη νεροποντή θα
δημιουργηθεί πολύ μεγάλο πρόβλημα με τις πλημμύρες αφού δεν υπάρχει
πλέον χώμα για να απορροφήσει το νερό», λέει. «Η κατάσταση δεν πρόκειται
να φτιάξει από μόνη της.
Το έδαφος δεν
πρόκειται να αποκατασταθεί πριν περάσουν εκατοντάδες χρόνια». Και
συμπληρώνει: «Πριν από λίγες μέρες είδα να καταστρέφεται μια τεράστια
περιοχή - ένα ολόκληρο βουνό επί της ουσίας - στην περιοχή Κέφαλος στην
Κω από τις χωματουργικές εργασίες προκειμένου να κατασκευαστεί μια
μεγάλη τουριστική μονάδα».
Οπως εξηγεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας
«Αρχιπέλαγος», το μεγαλύτερο πρόβλημα στις Κυκλάδες το αντιμετωπίζει η
Μύκονος. «Εδώ το πρόβλημα προήλθε από την άναρχη και χωρίς μέτρο δόμηση
αλλά και την εγκατάλειψη, αν όχι όλων, των περισσότερων χωραφιών».
Ακολουθεί η
Τήνος. Το νησί πριν από χρόνια διέθετε ένα πολύ καλό σύστημα προστασίας
των εδαφών (με αναβαθμίδες, δηλαδή τοίχους ξερολιθιάς που συγκρατούσαν
το χώμα). «Το σύστημα αυτό γκρεμίστηκε επειδή άλλαξε ο τρόπος ζωής των
κατοίκων και εγκαταλείφθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η γη», συμπληρώνει ο
επικεφαλής του «Αρχιπελάγους».
Το κλειδί, σύμφωνα με τους ειδικούς, που θα μπορούσε να δώσει λύση στο
πρόβλημα είναι η ανάπτυξη της γεωργίας στα νησιά και ο περιορισμός της
κτηνοτροφίας.
Οπως λένε, η
Πάρος και η Νάξος αντιμετωπίζουν τα λιγότερα προβλήματα σε ό,τι αφορά τη
διάβρωση του εδάφους επειδή οι κάτοικοι καλλιεργούν ακόμη.
Επιπλέον, στα μέρη που δεν καλλιεργούνται υπάρχει διάβρωση του εδάφους
από τον αέρα.
Αυτό είναι ένα
πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πλέον πολλές περιοχές της Μεσογείου. Και
έχει να κάνει με την ξήρανση των εδαφών.
«Το χώμα παύει να είναι στεγνό μόνο όταν καλλιεργείται. Γι' αυτό είναι
πολύ σημαντικό να μην χαθεί η γεωργία από τα νησιά», λένε οι
επιστήμονες. Οι ειδικοί θεωρούν ότι στα νησιά πρέπει να αναπτυχθούν και
πάλι οι αναβαθμίδες προκειμένου να συγκρατούνται τα χώματα.
Στο παρελθόν
υπήρξε και επιδότηση ενός τέτοιου προγράμματος και σήμερα κρίνεται
αναγκαίο να εφαρμοστεί ένα ανάλογο πρόγραμμα αλλά και να εφαρμοστεί μια
εθνική στρατηγική για την εμπόδιση της διάβρωσης του εδάφους.
Η Κρήτη,
κυρίως το νότιο τμήμα, αποτελεί παράδειγμα περιοχής που έχει διαβρωθεί
επειδή, σύμφωνα με τον Θοδωρή Τσιμπίδη, δεν έχει μπει κανένα όριο στην
ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.
Πρόβλημα διάβρωσης εξαιτίας της κτηνοτροφίας αντιμετωπίζει και ο ορεινός
όγκος της Δυτικής Ικαρίας. Υπενθυμίζεται ότι το 2010 ύστερα από έντονες
βροχοπτώσεις σημειώθηκαν κατολισθήσεις στο επαρχιακό δίκτυο επειδή δεν
υπήρχε χώμα για να συγκρατήσει τα νερά με συνέπεια να προκληθούν πολύ
μεγάλες ζημιές στο νησί.
Οι αιτίες της διάβρωσης
Σήμερα οι
βασικότερες αιτίες που προκαλούν τη διάβρωση του εδάφους είναι οι
πυρκαγιές, η υπερβόσκηση και η ανεξέλεγκτη δόμηση.
Σύμφωνα με τον Θοδωρή Τσιμπίδη, η πρώτη μαζική απώλεια δασών (για
παράδειγμα της βελανιδιάς στα νησιά αλλά και σε αλλά μέρη της Ελλάδας)
προκλήθηκε πριν από πολλές δεκαετίες την εποχή των καρβουνιάρηδων. Τότε,
δηλαδή που το κάρβουνο ήταν το βασικό υλικό για θέρμανση και μαγείρεμα
ιδίως στα αστικά κέντρα.
Το δεύτερο μεγάλο πλήγμα στα χερσαία και δασικά οικοσυστήματα προκλήθηκε
από τις ανεξέλεγκτες ευρωπαϊκές επιδοτήσεις για την ανάπτυξη της
κτηνοτροφίας των αιγοπροβάτων. «Πολλοί βοσκότοποι καταστράφηκαν ενώ
εξαιτίας της υπερβόσκησης προκλήθηκε μη αναστρέψιμη καταστροφή στα
οικοσυστήματα με θαμνώδεις σχηματισμούς. Για παράδειγμα, στα νησιά του
Ανατολικού Αιγαίου και την Κρήτη εξαιτίας της διάβρωσης του εδάφους
έπαψε ουσιαστικά να υπάρχει οποιαδήποτε δυνατότητα αναδάσωσης ή
ανάκαμψης».
Οπως υποστηρίζει, «οι πολυάριθμες ελλείψεις στον σχεδιασμό του
συγκεκριμένου προγράμματος επιδοτήσεων αξιοποιήθηκαν για λόγους
μικροπολιτικής και μικροεξυπηρετήσεων από την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά
και τις τοπικές Αρχές συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στο να δοθεί η
χαριστική βολή στα οικοσυστήματα, καταστρέφοντας παράλληλα και τη μικρής
κλίμακας κτηνοτροφία».
Ενα παγκόσμιο πρόβλημα
Η διάβρωση του
εδάφους είναι από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα παγκοσμίως.
Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που η επιστημονική κοινότητα
προσπαθεί να βρει λύσεις - εργαλεία για την αντιμετώπιση των κινδύνων.
Ετσι, στο
πλαίσιο της διαμεσογειακής δράσης «Landcare» το Ινστιτούτο Θαλάσσιας
Προστασίας «Αρχιπέλαγος» σε συνεργασία με το τμήμα Γεωλογίας και
Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και εξειδικευμένους
ερευνητικούς φορείς, μελετά τρόπους αποκατάστασης του υποβαθμισμένου ή
διαβρωμένου εδάφους στις ευάλωτες περιοχές. Στόχος είναι να αναπτυχθούν
πρακτικές λύσεις σε καίρια προβλήματα που σχετίζονται με την υποβάθμιση
του εδάφους.
Σε αυτή τη
φάση οι έρευνες του «Αρχιπελάγους» επικεντρώνονται στην παρακολούθηση
της τρωτότητας και του ρυθμού αποκατάστασης εδαφών που έχουν υποστεί -
πρόσφατες - καταστροφές από πυρκαγιές. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που
τρέχουν το πρόγραμμα, αυτή τη στιγμή προτεραιότητα είναι η αντιμετώπιση
του φαινομένου στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Εδώ η
ανθρωπογενής επιβάρυνση τις τελευταίες δεκαετίες σε πολλές από αυτές τις
περιοχές φαίνεται ως μη αναστρέψιμη για το γόνιμο έδαφος που χρειάστηκε
πολλούς αιώνες για να σχηματιστεί.
