πηγή : εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 18-02-2007
Ο ωραίος αδιάβαστος
του Νίκου Μπακουνάκη
...ενός σημερινού διανοουμένου ή, καλύτερα, ενός σημερινού επικοινωνιακού διανοουμένου που είναι ικανός να μιλάει για πολλά χωρίς να ξέρει τίποτε ουσιαστικά . Η κατάσταση αυτή εικονογραφείται με τον καλύτερο τρόπο τόσο στις δημόσιες παρουσιάσεις βιβλίων (οι περισσότεροι από τους παρουσιαστές είναι " αδiάβαστοι" ) , όσο και σε παρουσιάσεις - κριτικές που δημοσιεύονται σε έντυπα.
Σε αυτή την πραγματικότητα στηρίζεται ένα γαλλικό βιβλίο που γνωρίζει τεράστια επιτυχία. Τίτλος του Comment parler des livres que l' on n'a pas lus? (Πώς να μιλήσουμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει;) εκδόσεις Minuit, και συγγραφέας του ο Πιέρ Μπαγιάρ, καθηγητής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Παρίσι VIII, ψυχαναλυτής και συγγραφέας δοκιμίων για τον Ρομέν Γκαρύ, τον Σταντάλ, τον Μοπασάν, τον Φρόιντ. Ο Μπαγιάρ δεν κάνει πλάκα με το βιβλίο αυτό. Άλλωστε το ερωτηματικό στον τίτλο υπονοεί μια διάθεση αποδόμησης. Ο Μπαγιάρ με τις 164 σελίδες του δοκιμίου, θέλει να προσθέσει ακόμη ένα κεφάλαιο στην ιστορία της ανάγνωσης, αυτό της μή ανάγνωσης. Ο Μπαγιάρ μας λέει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι υπάρχουν βιβλία, προφανώς τα κλασσικά, ο Δάντης, ο Προύστ, ο Τζόις, που είναι βυθισμένα μέσα σε μια λόγια αχλύ, σε μια λόγια φημολογία ή ανεκδοτολογία, που μας επιτρέπει να τα προσεγγίσουμε χωρίς να τα έχουμε διαβάσει. Κι όχι μόνο να τα προσεγγίσουμε, αλλά να κάνουμε και παθιασμένες συζητήσεις γι'αυτά και μάλιστα με συνομιλητές εξίσου παθιασμένους και επίσης στην ίδια κατάσταση με μας δηλ. αδιάβαστους. Για παράδειγμα, πόσοι άνθρωποι συζητούν για την "Μαντλέν" του Προύστ, για τις μυρουδιές και τη γεύση που κινητοποιούν τη μνήμη, χωρίς να έχουν διαβάσει ούτε μία σελίδα από το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο; Ο Μπαγιάρ υποστηρίζει ότι στο αξιακό - επικοινωνιακό σύστημα των δυτικών κοινωνιών, το να υποδύεσαι ότι έχεις διαβάσει κάτι, παράγει τα ίδια αποτελέσματα, στον δημόσιο χώρο, με το να έχεις διαβάσει. Το να ομολογείς ότι δεν έχεις διαβάσει μπορεί να είναι πιό ταπεινωτικό από το να υποδύεσαι ότι έχεις διαβάσει.
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=4123
«Πως να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει», Pierre Bayard, (Πατάκης)
23/11/2010
του Αλέκου Λασκαράτου
Το βιβλίο αρχίζει με το παρακάτω
τσιτάτο του Όσκαρ Ουάιλντ: Ποτέ δεν διαβάζω ένα βιβλίο όταν πρέπει να
γράψω την κριτική του. Επηρεάζεται κανείς τόσο πολύ!
Με τέτοιον τίτλο και τέτοιο τσιτάτο στην αρχή, πως να μην αγοράσεις
αυτό το βιβλίο όταν το δεις σε βιβλιοπωλείο; Το πήρα λοιπόν με τη σκέψη
να διασκεδάσω και να κάνω ένα διάλλειμα από τα άλλα (σοβαρά) αναγνώσματά
μου. Η έκπληξή μου διπλή όταν άρχισα το διάβασμα. Πρώτον, το βιβλίο δεν
είναι καθόλου αυτό που νόμιζα, δεν είναι δηλαδή φάρσα. Δεύτερο, παρά
την πρώτη, στιγμιαία, απογοήτευση λόγω μή-φάρσας, το βιβλίο το ρούφηξα
μέχρι τέλους.
Ο Pierre Bayard είναι καθηγητής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο Vincennes-Saint-Denis στο Παρίσι ενώ ταυτόχρονα ασχολείται και με τη ψυχανάληση. Και οι δύο αυτές ιδιότητές του φαίνονται καθαρά στο βιβλίο. Το θέμα στην πραγματικότητα είναι το διάβασμα ενός βιβλίου, και πώς εμπλέκεται ο ψυχισμός του αναγνώστη με το βιβλίο που διαβάζει. Ο συγγραφέας κατηγοροποιεί τους διάφορους τρόπους ανάγνωσης αλλά κα μη-ανάγνωσης ενός βιβλίου. Γίνονται εκτεταμένες αναφορές στον Πωλ Βαλερύ, αδιαμφισβήτητου δάσκαλου της μη ανάγνωσης, όπως τον αναφέρει, στον Ουμπέρτο Έκο και το Όνομα του Ρόδου, στον Γκράχαμ Γκρήν και τον Τρίτο Άνθρωπο καθώς και σε αρκετούς άλλους λιγώτερο γνωστούς. Σε κάθε ένα από αυτά τα κεφάλαια γίνεται ανάλυση μέσα από τα βιβλία-παραδείγματα της έννοιας του εικονικού και του πραγματικού χρόνου, της έννοιας της ‘πραγματικότητας’ του βιβλίου, και της ανάγνωσης-στρέβλωσης αυτής της ‘πραγματικότητας’ απο τον αναγνώστη. Στο τελευταίο κεφάλαιο ο συγγραφέας αναφέρεται εκτεταμένα στον Όσκαρ Ουάιλντ ο οποίος ασχολήθηκε σε βάθος με τη σχέση της κριτικής και του ίδιου του βιβλίου ή ακριβέστερα με τη σχέση του κριτικού και του συγγραφέα.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο πάνω στη σημειολογία της ανάγνωσης.
------------------------------------------------------
http://www.books.gr/ViewShopProduct.aspx?Id=5374256
Πόσοι από τους σημερινούς καλλιεργημένους αναγνώστες έχουν διαβάσει τα
αριστουργήματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας; Πόσοι έχουν διαβάσει
ενδελεχώς το "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο" του Προυστ ή έχουν
ολοκληρώσει τον "Οδυσσέα" του Τζόυς; Πόσοι καθηγητές ιταλικής, αγγλικής ή
αρχαίας ελληνικής φιλολογίας έχουν διαβάσει από την αρχή ως το τέλος τα
κλασικά έργα που διδάσκουν στους φοιτητές τους. όπως την "Κόλαση" του
Δάντη, τον "Απολεσθέντα παράδεισο" του Μίλτον ή την "Ιλιάδα" του Ομήρου;
Ελάχιστοι, διατείνεται ο Pierre Bayard μολονότι μπορούν θαυμάσια, όπως
και ο ίδιος, να μιλούν γι' αυτά, διατυπώνοντας μάλιστα ενδιαφέρουσες
απόψεις για τη μορφή και το περιεχόμενο τους.
Η μη ανάγνωση των "κλασικών" κειμένων που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να
έχουμε διαβάσει προσκρούει σε μια σειρά από εσωτερικευμένους
περιορισμούς -αυτός που δεν τα έχει διαβάσει θεωρείται αυτόματα
αγράμματος και ανυπόληπτος-, οι οποίοι οδηγούν, ισχυρίζεται ο Bayard, σε
μια συλλογική υποκρισία αναφορικά με τα βιβλία που έχουμε διαβάσει.
Αναλύοντας με μεγάλη πειστικότητα περιστάσεις στις οποίες είμαστε
αναγκασμένοι να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει, ο Γάλλος
συγγραφέας, αντλώντας από την προσωπική του εμπειρία, μας προσφέρει μια
σειρά από συμβουλές που μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε δραστικά αυτό
το πρόβλημα "επικοινωνίας" και να στοχαστούμε με μεγαλύτερη διαύγεια και
ειλικρίνεια γύρω από τη δραστηριότητα της ανάγνωσης και τη σημασία της.
Τελικά, αξία δεν έχει μόνο το βιβλίο, αλλά και ο πολιτισμικός του
αντίκτυπος, το ειδικό βάρος που έχει στο πλαίσιο της κουλτούρας της
εποχής του. Μπορεί να μην έχουμε διαβάσει όλα τα βιβλία για τα οποία
μιλάμε, γνωρίζουμε όμως ότι χωρίς αυτά θα ήμασταν φτωχότεροι· επομένως,
έστω και με αυτόν τον τρόπο τους παραχωρούμε εξέχουσα θέση στη ζωή μας.
Το βιβλίο αρθρώνεται στις ενότητες:
Α. Τρόποι μη ανάγνωσης
- Τα βιβλία που δεν γνωρίζουμε
- Τα βιβλία που έχουμε διαβάσει αποσπασματικά
- Τα βιβλία που έχουμε ακουστά
- Τα βιβλία που έχουμε ξεχάσει
Β. Περιστάσεις λόγου
- Στις κοσμικές συγκεντρώσεις
- Μπροστά σ' έναν καθηγητή
- Μπροστά στον συγγραφέα
- Με την εκλεκτή της καρδιάς μας
Γ. Προτεινόμενες συμπεριφορές
- Να μη νιώθουμε ντροπή
- Να επιβάλλουμε τις ιδέες μας
- Να επινοούμε βιβλία
- Να μιλούμε για τον εαυτό μας
Σχετικοί σύνδεσμοι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου