ekriti.gr
Τα Κρητικά του Θεοδώρου Αφεντούλη. Του Γιώργου Τσερεβελάκη
13.03.2019 - 15:51
Είναι κοινώς γνωστό ότι ο 19ος αιώνας για την Κρήτη ήταν μια συνεχής πάλη για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την ενσωμάτωση του νησιού στο ελεύθερο ελληνικό βασίλειο. Ιδίως μετά την μεγάλη επανάσταση του 1866-1869, όπου τότε είχε αρχίσει να μορφοποιείται η εθνική συνείδηση των Κρητών (εμφανίζεται για πρώτη φορά στα πολεμικά λάβαρα η φράση «Ένωσις ή Θάνατος»), κατέφθασαν στο νησί πολλά εθελοντικά σώματα για να ενισχύσουν τον σκληρό αγώνα. Η πάλη των Κρητών για ελευθερία, αυτοδιάθεση και ένωση με την μητέρα-πατρίδα είχε συγκλονίσει πολλούς διακεκριμένους ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών. Ο παλλόμενος εθνικός πατριωτισμός ήταν το βασικό κίνητρο για την δημιουργία ποιημάτων εθνεγερτικού χαρακτήρος που αποσκοπούσαν στο να εξάρουν την ανδρεία των πολεμιστών, αλλά και να αποτελέσουν ένα ιδιαίτερο γραμματολογικό είδος ενταγμένο σε αυτό το εκρηκτικό κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.
Αρκετοί ήταν οι ποιητές, μείζονες ή ελάσσονες, που προσπάθησαν με το ποιητικό τους έργο να υμνήσουν και να εξυψώσουν το κλέος των Κρητών αγωνιστών. Ένας από αυτούς ήταν και ο Θεόδωρος Αφεντούλης, ο οποίος γεννήθηκε στην Ζαγορά Πηλίου στις 13 Αυγούστου 1824. Σπούδασε ιατρική στην Σμύρνη και εν συνεχεία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από όπου έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα· ακολούθως, εσπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, από όπου απέκτησε δεύτερο διδακτορικό δίπλωμα. Το 1849 επέστρεψε στην Αθήνα όπου ανηγορεύθη υφηγητής, και το 1852 καθηγητής της παθολογικής ανατομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διακρίθηκε για την σπάνια εγκυκλοπαιδική του γνώση σε πολλούς κλάδους της επιστήμης. Διέπρεψε και ως καθηγητής της Φαρμακολογίας και της Βοτανολογίας. Μεταξύ των ετών 1887 και 1888 διετέλεσε πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δημοσίευσε πολλά ιατρικά συγγράμματα, αλλά και εξαίρετα ποιήματα. Μετάφρασε ακόμη και ξένους συγγραφείς. Επίσης, διετέλεσε επί σειρά ετών διευθυντής του Τζανείου Νοσοκομείου του Πειραιά. Μια από τις φράσεις του που έμεινε στην ιστορία της ιατρικής είναι η εξής: «Ουδείς ιατρός αφιλοσόφητος».
Υπήρξε ένας φλογερός πατριώτης, ο οποίος πολέμησε στις επαναστάσεις της Θεσσαλίας το 1845 και το 1878, όπως και στην Κρήτη το 1866 και το 1878. Το 1862-1863 εξελέγη πληρεξούσιος Θεσσαλίας στην Εθνοσυνέλευση. Για την συνολική του δράση τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις από τον βασιλέα Όθωνα και Γεώργιο Α’. Απεβίωσε στον Πειραιά στις 8 Απριλίου 1893.
Ο Αφεντούλης, εμπνεόμενος από τον αγώνα των Κρητών, συνέγραψε μακροσκελή πατριωτικά άσματα που έχουν κρητόθεμο περιεχόμενο. Η πλήρης βιβλιογραφική αναφορά της εκδόσεως που εξετάσαμε είναι η εξής: Φιλολογικά Πάρεργα ΙΙ, Θ. Αφεντούλη, Τα Κρητικά-Ωδαί Αλκαϊκαί-Σύμμικτα, Αθήνησι 1881. Στην εν λόγω έκδοση εντοπίζουμε τα εξής κρητόθεμα ποιήματα: 1) Ένα επικό ποίημα αποτελούμενο από τρεις ραψωδίες και το οποίο αναφέρεται στην επανάσταση του 1866, 2) ένα επικού τύπου άσμα στον οπλαρχηγό Μιχαήλ Κόρακα, με τίτλο Το πανηγύρι του Ολύμπου (προτάσσεται η εξής αφιέρωση: «Αφιερούται εις τον Μιχαήλ Κόρακα, τον γεροκαπετάνιον της Κρήτης, τον στρατιώτην τεσσάρων επαναστάσεων»), 3) ένα άλλο με τίτλο Χαιρετισμός προς το έτος 1867, και 4) Το τραγούδι του Πετροπουλάκη, τον Μανιάτη στρατιωτικό που πολέμησε στην Κρήτη το 1866 με δικό του σώμα εθελοντών.
Η πατριωτική ποίηση του Αφεντούλη, με αναφορά στα γεγονότα της Κρητικής επανάστασης του 1866, έχει ιδιάζοντα χαρακτηριστικά, καθώς το εν λόγω λογοτεχνικό είδος είναι μονοθεματικό και αφορά αποκλειστικώς σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτικά συμφραζόμενα.
Στο προαναφερθέν βιβλίο Τα Κρητικά η πρώτη επική σύνθεση, φέρουσα τον ομώνυμο τίτλο, αποτελείται από τρεις ραψωδίες: Ραψωδία Α’-Η συνωμοσία, 1866 / Ραψωδία Β’-Το συμβούλιον του Ισμαήλ. Η ανύψωσις της σημαίας της επαναστάσεως / Ραψωδία Γ’-Η μάχη εις ταις Βρύσαις των Αποκορώνων. Η συνθηκολόγησις των Αράβων. Τα ποιήματα αυτά είναι συντεθειμένα σε παροξύτονο ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο, ο οποίος δίδει στο άσμα ένα έντονο ηρωικό τόνο, με την έντονη μουσικότητα που τον διακρίνει. Η γλώσσα των ποιημάτων είναι η κοινή νεοελληνική, την οποίαν επιλέγει ενσυνειδήτως ο ποιητής για να καταστήσει ευληπτότερο το έργο του από τον κοινό αναγνώστη ή και ακροατή.
Στην συγκεντρωτική έκδοση του 1881 προτάσσεται ένας πρόλογος στον οποίον ο συγγραφέας περιγράφει το έναυσμα της ποιητικής του εμπνεύσεως αλλά και τον σκοπό αυτών των επικών συνθέσεων. Αλλά ας δούμε τί λέγει ο ίδιος ο Αφεντούλης:
συνέχεια
http://www.ekriti.gr/apopseis/ta-kritika-toy-theodoroy-afentoyli-toy-giorgoy-tserevelaki?
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου