Το «νανο-χώμα» των αρχαίων Ελλήνων

πηγή :  http://www.tovima.gr/science/article/?aid=466974

Φαφούτη Λαλίνα 

Το «νανο-χώμα» των αρχαίων Ελλήνων

Αποκαλύπτεται ότι τα αγγεία της Αττικής είχαν ιδιότητες νανοϋλικού και μελετώνται από τη... NASA!

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  15/07/2012 05:45

75

 

Υπάρχει τίποτε πιο ταπεινό από το χώμα; Και όμως, ακόμη και τα πιο ταπεινά πράγματα, αν κάποιος τα αξιοποιήσει σωστά, μπορούν να γίνουν όχι μόνο πολύτιμα αλλά και προσοδοφόρα. Παρ' ότι ο Πλάτων θεωρούσε τον πηλό κάτι εντελώς κοινό και τετριμμένο - «των φαύλων και προχείρων» -, οι ίδιοι οι σύγχρονοί του τον διέψευσαν. Οι αρχαίοι κεραμείς της Αθήνας πήραν το κοινό χώμα της Αττικής στα χέρια τους και το μετέτρεψαν σε πραγματικό χρυσάφι αφού τα αγγεία τους μονοπώλησαν τις διεθνείς αγορές της εποχής τους. Το μετέτρεψαν επίσης σε ένα σπάνιο υλικό. Το περίφημο μελανό υάλωμα των αττικών αγγείων, αυτό που πολλοί προσπάθησαν αλλά κανένας δεν κατόρθωσε να μιμηθεί, είναι στην ουσία ένα νανοϋλικό με ιδιαίτερες χημικές και μηχανικές ιδιότητες. Τέτοιες ώστε πρόσφατα προσείλκυσε το ενδιαφέρον της NASA η οποία αναζητεί στη σύστασή του μυστικά για να βελτιώσει τη μόνωση των διαστημοπλοίων της.

Κάποτε, γράφει ο Ηρόδοτος, ένα καράβι έφυγε φορτωμένο με εμπορεύματα από την Ελλάδα και, αφού έφθασε ως την Ισπανία, γύρισε πίσω με «τζίρο» χίλιες φορές την αξία του φορτίου του. Ακόμη και αν αυτός ήταν ένας «αστικός μύθος» της αρχαιότητας, το βέβαιο είναι ότι για μεγάλο διάστημα υπήρξε ένα εξαγωγικό προϊόν το οποίο μπορούσε να «πιάσει» υπέρογκες τιμές φέρνοντας μεγάλα κέρδη στους εμπόρους, αλλά και στους δημιουργούς του: τα ερυθρόμορφα αττικά αγγεία. Επί τρεις ολόκληρους αιώνες έκαναν θραύση - αν αυτή η έκφραση μπορεί να επιτραπεί για ένα τέτοιο υλικό - στις ξένες αγορές, μετατρέποντας κυριολεκτικά το χώμα σε χρυσάφι και χαρίζοντας στην Αθήνα ένα ασυναγώνιστο μονοπώλιο στον τότε γνωστό της κόσμο.

Σήμερα η αξία τους είναι ανεκτίμητη και ασκούν την ίδια γοητεία ως τα πέρατα της Γης• στους επισκέπτες που σπεύδουν να τα θαυμάσουν στα μουσεία εντός και εκτός Ελλάδας και στους συλλέκτες που δίνουν πολλά για να τα αποκτήσουν. Πρόσφατα απέσπασαν επίσης το ενδιαφέρον ενός μάλλον απρόσμενου θαυμαστή: της NASA. Μια θυγατρική της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας ξεκίνησε μαζί με το Μουσείο Γκετί - και με μια παχυλή χρηματοδότηση 800.000 δολαρίων - μελέτες για να διερευνήσει τη σύστασή τους.

Το μελανό υάλωμα «γυάλισε» στη NASA

Η NASA ενδιαφέρεται κυρίως για το περίφημο μελανό υάλωμα των αγγείων, αναζητώντας σε αυτό μυστικά που θα μπορούσαν να τη βοηθήσουν να βελτιώσει την ανθεκτικότητα των κεραμικών που χρησιμοποιεί για τη μόνωση των διαστημοπλοίων της. Εδώ όμως μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η αντίστοιχη έρευνα από έλληνες επιστήμονες βρίσκεται… έτη φωτός μπροστά. Οχι μόνο γιατί έχει ξεκινήσει δεκαετίες νωρίτερα έχοντας στη διάθεσή της απολύτως πιστοποιημένα δείγματα από τις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων, αλλά, επιπλέον, επειδή από τη θεωρία του εργαστηρίου έχει περάσει στην πράξη. Για να κάνουν καλύτερες συγκρίσεις και να γνωρίσουν τη δουλειά «από μέσα», οι ερευνητές φτιάχνουν μάλιστα οι ίδιοι τεχνολογικά πιστά αντίγραφα αρχαίων κεραμικών τόσο κοντινά στα αρχικά ώστε να χρειάζονται ειδική σήμανση με ιχνοστοιχεία προκειμένου να αποφευχθεί η παράνομη πώλησή τους ως αυθεντικών.

Τι ήταν αυτό που έκανε τα αττικά αγγεία τόσο ιδιαίτερα και τόσο δύσκολα στην απομίμησή τους ακόμη και από τους σύγχρονούς τους επίδοξους αντιγραφείς, που γνώριζαν την κεραμική τέχνη εκείνης της εποχής πολύ καλύτερα από εμάς; Το μυστικό, όπως έχουν ανακαλύψει σήμερα οι ειδικοί, βρίσκεται στην άργιλο. Η αττική γη πρόσφερε στους κεραμείς της τις κατάλληλες πρώτες ύλες ώστε να επιτύχουν όχι μόνο ένα υάλωμα με μοναδικό χρώμα και αντοχή, αλλά και ένα «σώμα» εξαιρετικής ποιότητας. Και φυσικά αυτοί εκμεταλλεύθηκαν επάξια το δώρο βάζοντας όλη την τέχνη και τη δημιουργικότητά τους.

Νανοϋλικό δοκιμασμένο για χιλιετίες

Οι Αθηναίοι προτιμούσαν συχνά τα σκεύη τους - όπως αυτή η μελαμβαφής λεκανίδα με πώμα - να είναι λιτά, χωρίς άλλη διακόσμηση πέρα από το στιλπνό μελανό υάλωμά τους.



Αυτό είναι όμως μόνο ένα από τα πολλά μυστικά που τα αττικά αγγεία κρατούσαν επί χιλιετίες καλά κρυμμένο. Αν και αποτέλεσαν αντικείμενο εξέτασης, κυρίως από ξένους μελετητές, εδώ και αιώνες, η σύστασή τους άρχισε να αποκρυπτογραφείται μόλις από τη δεκαετία του 1990 και μετά, από επιστήμονες του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, χάρη στην ανάπτυξη των σύγχρονων μικροαναλυτικών τεχνικών. Η πρώτη και η πιο αναπάντεχη ίσως για όσους δεν ασχολούνται με τις θετικές επιστήμες διαπίστωση ήταν ότι, αν και αρχαία, η βαφή τους ανήκει στα υλικά της τελευταίας λέξης της τεχνολογίας, σε αυτά που σήμερα ονομάζουμε νανοϋλικά.

«Αν περιγράψουμε το αττικό υάλωμα με μοντέρνους όρους θα λέγαμε ότι είναι ένα νανοϋλικό» λέει μιλώντας στο «Βήμα» η Ελένη Αλούπη, η οποία ασχολήθηκε με τη μελέτη της σύστασης των αττικών αγγείων κατά τη διάρκεια της διατριβής της στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και σήμερα έχει ιδρύσει τη «Θέτις Authentics» εταιρεία ασχολούμενη με τη μελέτη και την πιστοποίηση της αυθεντικότητας αρχαίων αντικειμένων, καθώς και το Εργαστήριο «Θέτις» για την παραγωγή τεχνολογικά αυθεντικών αντιγράφων αρχαίων κεραμικών σαν αυτά που βλέπουμε στους σταθμούς του μετρό και στα πωλητήρια αρκετών μουσείων. «Πρόκειται για ένα αλκαλο-αργιλοπυριτικό γυαλί το οποίο χρωματίζεται από νανοκρυστάλλους μαγνητίτη» εξηγεί. Σε τι διαφέρει από τα κοινά γυαλιά; «Εχει υψηλό ποσοστό οξειδίου του αργιλίου, το οποίο συμμετέχει στη διαμόρφωση του γυαλιού εξίσου με το οξείδιο του πυριτίου, γεγονός το οποίο του προσδίδει πολύ μεγάλη ανθεκτικότητα στη διάβρωση και ιδιαίτερη μηχανική αντοχή».

Οι νανοκρύσταλλοι του μαγνητίτη είναι αυτοί που δίνουν στο αττικό μελανό υάλωμα το μοναδικό «μαύρο-μπλε» χρώμα του. «Το μελανό χρώμα είναι αποτέλεσμα της διασποράς των μαύρων νανοκρυστάλλων μέσα στο διάφανο αλκαλο-αργιλοπυριτικό γυαλί που παίρνει μια μπλε απόχρωση από ίχνη δισθενούς σιδήρου» διευκρινίζει η χημικός. Ο σχηματισμός των νανοκρυστάλλων μαγνητίτη είναι αποτέλεσμα τόσο της σύστασης της πρώτης ύλης - δηλαδή της αργίλου - που χρησιμοποιείται για την παρασκευή της βαφής των αγγείων όσο και μιας σχολαστικής διαδικασίας όπτησης σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες.

Αργιλόχρωμα αυστηρών προδιαγραφών

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η βαφή των αττικών αγγείων είναι ουσιαστικά ένα αργιλόχρωμα -παρασκευάζεται δηλαδή από άργιλο. Οχι όμως από οποιαδήποτε άργιλο, όπως έχουν ανακαλύψει οι επιστήμονες. Οι κεραμείς της αρχαίας Αθήνας επέλεγαν με μεγάλη προσοχή την πρώτη ύλη τους ανάλογα με το αποτέλεσμα που ήθελαν να επιτύχουν - πράγμα που σημαίνει ότι γνώριζαν πολύ καλά τις ιδιότητές της - και αυτό φαίνεται ακόμη και από το γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν διαφορετική άργιλο για τη βαφή και διαφορετική για το σώμα των αγγείων τους.

Για να δώσει η βαφή το επιθυμητό άψογο μελανό υάλωμα, η πρώτη ύλη της έπρεπε να είναι μια άργιλος πλούσια σε αργιλικά ορυκτά, σίδηρο και κάλιο και φτωχή σε οξείδια του ασβεστίου (έτσι μόνο μπορούσε να παραγάγει τις αντιδράσεις που οδηγούν στον σχηματισμό του μαγνητίτη). Παράλληλα έπρεπε όταν αναμειγνυόταν με νερό να σχηματίζει ένα κολλοειδές αιώρημα (ένα αιώρημα με κόκκους μικρότερους των 0,3 μικρών που θεωρητικά μένει εν αιωρήσει επ' άπειρον). Το αιώρημα αυτό όταν συμπυκνωνόταν έδινε μια υπέρλεπτη «αργιλική βαφή» (έναν «μπαντανά», όπως το λένε παραδοσιακά κεραμείς και αγγειοπλάστες) με την οποία διακοσμούνταν τα αγγεία που είχαν πλαστεί στον τροχό και στη συνέχεια ψήνονταν με μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία και σε πολύ συγκεκριμένες θερμοκρασίες.

Τριπλό ψήσιμο σε διαφορετικές θερμοκρασίες

Η διαδικασία της όπτησης περιλάμβανε τρία στάδια: οξείδωσης, αναγωγής και πάλι οξείδωσης, όπως θα σας πουν οι ειδικοί. Στο πρώτο στάδιο της οξείδωσης ανέβαζαν τη θερμοκρασία του φούρνου με την παροχή οξυγόνου: ο θάλαμος όπου ψήνονταν τα αγγεία επικοινωνούσε με το κάτω μέρος, όπου καίγονταν τα ξύλα, ενώ ένα άνοιγμα από επάνω άφηνε να φύγουν τα αέρια που παράγονταν από την καύση. Οταν έφθαναν στην επιθυμητή θερμοκρασία και η βαφή άρχιζε να υαλοποιείται, σφράγιζαν τον κλίβανο διακόπτοντας την παροχή οξυγόνου και μειώνοντας με τον τρόπο αυτόν τη θερμοκρασία.

Σε αυτό το στάδιο, της αναγωγής, σχηματίζονται οι νανοκρύσταλλοι του μαγνητίτη και παράγεται το μαύρο χρώμα. Η τελική φάση της οξείδωσης, όπου ανέβαινε και πάλι η θερμοκρασία, ήταν απαραίτητη για να επιτευχθεί η χρωματική αντίθεση του μελανού πάνω στο ερυθρό υπόβαθρο. «Στο στάδιο της οξείδωσης έχουμε το οξείδιο του τρισθενούς σιδήρου, τον αιματίτη, που είναι κόκκινο. Στο στάδιο της αναγωγής δημιουργείται ένας σπινέλιος, ο μαγνητίτης, που έχει θέσεις δισθενούς και τρισθενούς σιδήρου και είναι μαύρος, ενώ παράλληλα το στρώμα της βαφής υαλοποιείται» εξηγεί η κυρία Αλούπη. «Στο τελευταίο στάδιο της επανοξείδωσης χρειάζεται προσοχή ώστε να μην ανέβει πολύ η θερμοκρασία γιατί το υάλωμα θα ξανακοκκινίσει».

Μάτι-θερμόμετρο!

Το εύρος θερμοκρασιών για το οποίο μιλάμε είναι πολύ μικρό. «Η καλύτερη ποιότητα αυτού του υλικού επιτυγχάνεται σε θερμοκρασίες από 880 ως 950 βαθμούς» τονίζει η ερευνήτρια. Πώς μπορούσαν στην αρχαιότητα, χωρίς θερμόμετρα και θερμοστάτες, να υπολογίσουν τη θερμοκρασία του φούρνου με τόση ακρίβεια; Με το μάτι, μας απαντά η ειδικός, και αυτός ήταν ένας λόγος για τον οποίο η δουλειά του «ψήστη» σε ένα εργαστήριο κεραμικής ήταν πολύ σημαντική: «Αν μιλήσετε με παραδοσιακούς κεραμίστες, που έψηναν σε φούρνο με ξύλα, ξέρουν πολύ καλά τις κατάλληλες θερμοκρασίες από τη λεγόμενη ακτινοβολία μέλανος σώματος - την ακτινοβολία που εκπέμπει ένα σώμα όταν πυρακτώνεται. Ο έμπειρος κεραμέας από το χρώμα του φούρνου καταλαβαίνει ποια είναι η κατάλληλη θερμοκρασία. Στους 720 με 730 βαθμούς ο φούρνος γίνεται πορτοκαλί, στους 800 αρχίζει και κοκκινίζει και μετά αρχίζει να ασπρίζει. Στους 950 βαθμούς ο φούρνος λάμπει εσωτερικά. Στους 1.000 είναι κατάλευκος».

Ολα αυτά υποδηλώνουν ότι οι αρχαίοι κεραμείς της Αττικής δεν διέθεταν μόνο ταλέντο αλλά και ένα πολύ υψηλό επίπεδο τεχνολογίας. «Και ένα τέτοιο υψηλό επίπεδο δείχνει συνειδητότητα και στην επιλογή των υλικών τους και αυτό δεν φαίνεται μόνο στη βαφή αλλά και στα υλικά που χρησιμοποιούσαν για το σώμα. Είναι τυποποιημένα και για τον λόγο αυτό θα πρέπει ίσως να σκεφτόμαστε μια κεντρική διάθεση» υπογραμμίζει η κυρία Αλούπη.

Ενα χώμα για πηλό και για... τσιμέντο

Αυτή η λίμνη του Πανάκτου, σε μια έκταση μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας που σήμερα εκμεταλλεύεται ο όμιλος Τιτάν, αποτέλεσε πηγή αργίλου για το μαύρο υάλωμα των αττικών αγγείων.

Ειδικά η άργιλος της βαφής έπρεπε να είναι μια ιλλιτική άργιλος, πλούσια σε οξείδια του σιδήρου, με χαμηλό ασβέστιο και χωρίς οργανικά υλικά ή μαρμαρυγία. Λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά αυτά η ερευνήτρια προσπάθησε να εντοπίσει στην Αττική κοιτάσματα με κοκκινοχώματα από τα οποία θα μπορούσε να προέρχεται: ένας «υποψήφιος» εντοπίστηκε σε μια λίμνη στο οροπέδιο του Πανάκτου, μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας, σε μια έκταση που σήμερα εκμεταλλεύεται η τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν. Για να πιστοποιηθεί ωστόσο η προέλευση της αργίλου από ένα συγκεκριμένο μέρος πρέπει να γίνει σύγκριση ιχνοστοιχείων σε αρχαία και σύγχρονα δείγματα - κάτι το οποίο με τις υπάρχουσες τεχνικές δεν φαινόταν μέχρι πρότινος εφικτό.

Σε μια πρόσφατη συνεργασία με τους ερευνητές του εργαστηρίου του επιταχυντή ATOMKI-HAS της Ουγγαρίας οι κυρίες Αλούπη και Αρτεμη Χαβιαρά, η οποία κάνει τη διδακτορική διατριβή της στη «Θέτις» στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Marie-Curie NARNIA, κατόρθωσαν να προχωρήσουν σε μια πρώτη ανάλυση δειγμάτων όχι μόνο από το Πάνακτο, αλλά και από την Ανατολική Αττική, το Μαρκόπουλο, το Κορωπί και άλλες γύρω περιοχές. «Μόλις πρόσφατα βγήκαν τα πρώτα αποτελέσματα» λέει η ειδικός. «Εχουμε αναλύσει 45 δείγματα, αρχαία και νέα, και βλέπουμε πώς αυτά ομαδοποιούνται. Δείχνουν ότι υπάρχουν παραπάνω από μία τοποθεσίες που μας δίνουν καλής ποιότητας υάλωμα, το οποίο είναι συγκρίσιμο με τα αρχαία ως προς τα ιχνοστοιχεία, και τώρα είμαστε στο στάδιο που πρέπει να αυξήσουμε τη στατιστική μας».

Συνθέτοντας αυτές τις πληροφορίες, σε συνδυασμό και με άλλες έρευνες (μια εγκατάσταση πιθανώς παραγωγής αργιλόμαζας που έχει ανασκαφεί στον Αγιο Κοσμά από τη Β' ΕΠΚΑ πιστεύεται π.χ. ότι μάλλον τροφοδοτούσε τους κεραμείς από τη Μυκηναϊκή εποχή για να φτιάξουν μεγάλα αγγεία σε σχήμα «μπανιέρας» που διετίθεντο στον Αργοσαρωνικό), ίσως σε λίγο να έχουμε στα χέρια μας έναν πολύτιμο για τους αρχαιολόγους και για όσους ασχολούνται με την πιστοποίηση της αυθεντικότητας «χάρτη του πηλού» της αρχαίας Αττικής. Ενός πηλού ο οποίος δεν έπαιξε καθοριστικό ρόλο μόνο στη βαφή, αλλά και στο σώμα και στον συνδυασμό τους. Γιατί όπως μας λέει η κυρία Αλούπη, οι απόπειρες αγγείων με σώμα από πηλό από άλλες περιοχές (π.χ. την Κόρινθο) τις περισσότερες φορές δεν δίνουν το κατάλληλο «υπόστρωμα»: η βαφή δεν εφαρμόζει καλά σε αυτά και ξεφλουδίζει.

Από το Ιράκ ως τη Γερμανία

Ανάλογα προβλήματα φαίνεται ότι αντιμετώπιζαν και οι σύγχρονοί τους τεχνίτες - ή καλλιτέχνες; - όταν προσπαθούσαν να μιμηθούν τα αγγεία των αθηναίων κεραμέων. Το εγχείρημα - το οποίο ουδέποτε πέτυχε - δεν αποτελούσε μόνο ζήτημα γοήτρου αλλά και μεγάλου εμπορικού κέρδους. Με τον ερυθρόμορφο ρυθμό οι Αθηναίοι εισήγαγαν όπως μας λέει ο Δημήτρης Παλαιοθόδωρος, επίκουρος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μια καινοτομία η οποία τους χάρισε την απόλυτη κυριαρχία στις αγορές του εξωτερικού και ιδιαίτερα στις πλούσιες αγορές της Ιταλίας. «Ο ερυθρόμορφος ρυθμός φαίνεται να είχε μεγάλη επιτυχία σε όλες τις αγορές όπου δραστηριοποιήθηκε το εμπόριό του εκτός από αυτές της Ελλάδας, όπου οι πελάτες φαίνεται ότι ήταν πιο συντηρητικοί και για μεγάλο χρονικό διάστημα συνέχισαν να προτιμούν τον μελανόμορφο» αναφέρει.

Οι πληροφορίες που υπάρχουν σχετικά με το εμπόριο αυτό καθαυτό είναι περιορισμένες, όμως οι αρχαιολόγοι εικάζουν ότι στο εξωτερικό οι έμποροι θα πρέπει πολλές φορές να πουλούσαν τα περιζήτητα αγγεία πολύ πιο ακριβά από ό,τι τα αγόραζαν - πρακτική που άλλωστε συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Μέχρι πού έφθανε η «γοητεία» τους; «Εχουν βρεθεί από το Ιράκ ως τη Γερμανία» λέει ο κ. Παλαιοθόδωρος. «Εχουν βρεθεί στη Βαγδάτη, στη Σαξονία, στη Γεωργία, στον Εύξεινο Πόντο, ως το Σουδάν. Οπου υπήρχαν διαδρομές, δηλαδή σε όλη τη Μεσόγειο και σε μεγάλο μέρος της ενδοχώρας της Μεσογείου. Και είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η Αθήνα ήταν σε πόλεμο, ας πούμε με την Περσική Αυτοκρατορία, οι εχθροί της συνέχιζαν να αγοράζουν τα αγγεία της».

Σήμερα φυσικά δεν μπορεί να μιλάει κανείς για αγοραστές, όμως οι θαυμαστές των ελληνικών αγγείων έχουν εξαπλωθεί σε όλη την υφήλιο, κάτι το οποίο η κυρία Αλούπη θεωρεί απολύτως δικαιολογημένο. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα αττικά αγγεία κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της "κεραμικής τέχνης"» λέει. «Αν μπορούσαμε να βγούμε τελείως έξω από την Ιστορία, την αρχαιολογία, από το γεγονός ότι είμαστε Ελληνες, ότι έχει πήξει το μάτι μας να τα βλέπουμε σε όλα τα μουσεία, στα βιβλία, στην τουριστική αγορά, αν βγαίναμε τελείως έξω και ήμασταν ας πούμε Γιαπωνέζοι και τα βλέπαμε για πρώτη φορά, δεν θα λέγαμε "Μα τι καταπληκτικά κόμικ είναι αυτά!";».

Αρχαίο πυρέξ υψηλής τεχνολογίας
Η εξαιρετική ποιότητα των αττικών αγγείων, όπως και τα άλλα σπουδαία δείγματα κεραμικής που προηγήθηκαν, οφείλεται για τον Βασίλη Κυλίκογλου, ερευνητή Α' στο Ινστιτούτο Επιστήμης Υλικών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, σε μια μακρά παράδοση που μεταδιδόταν επί χιλιετίες και βελτιωνόταν από γενιά σε γενιά. Στο εργαστήριό του ο ερευνητής μελετά τα αρχαία κεραμικά από την άποψη των θερμικών και μηχανικών ιδιοτήτων τους. Στόχος, μεταξύ άλλων, η ανάπτυξη νέων δομικών υλικών. «Εξετάζουμε τις διάφορες συνταγές που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για να κατασκευάσουν κεραμικά ανάλογα με τη χρήση στην οποία θα τα υπέβαλλαν» λέει. «Οι κυριότερες χρήσεις έντονης καταπόνησης ενός κεραμικού είναι είτε όταν χρησιμοποιείται ως μεταφορικό αγγείο, όπως είναι οι αμφορείς, είτε σε διαδικασίες που έχουν να κάνουν με τη φωτιά - δηλαδή μεταλλουργία, όπτηση και προετοιμασία φαγητού».

Οι αρχαίοι κεραμείς χρησιμοποιούσαν διαφορετικές αργίλους ανάλογα με τη χρήση για την οποία προοριζόταν το αγγείο και τις εμπλούτιζαν καταλλήλως. «Εβαζαν μέσα στον πηλό εγκλείσματα σε ποσότητα και μέγεθος που καθιστούσαν τα κεραμικά κατάλληλα για τη χρήση που ήθελαν». Για να επιτύχουν αμφορείς που ήταν ανθεκτικοί στις προσκρούσεις και δεν έσπαζαν εύκολα κατά τη μεταφορά των προϊόντων, π.χ. με τα πλοία, χρησιμοποιούσαν άμμο. «Ετσι» λέει ο κ. Κυλίκογλου «υξάνεται η ανθεκτικότητα, ακόμη και αν χτυπηθούν μπορεί να δημιουργηθεί μια μικρή ρωγμή, αλλά αυτή η ρωγμή δεν θα διαδοθεί, όπως στο γυαλί». Η αντοχή στη φωτιά, σε κεραμικά που θα χρησιμοποιούνταν για τη μαγειρική ή για τη χύτευση μετάλλων, απαιτούσε πιο «μελετημένη» τεχνική.

Κατ' αρχήν, ανάλογα με το αν ήθελαν το κεραμικό να «ανεβάζει» τη θερμοκρασία γρήγορα ή να την «κρατάει» (και να σιγοψήνει, ας πούμε, αν ήταν μια χύτρα), χρησιμοποιούσαν άργιλο που περιείχε ασβέστιο. Για να δώσουν μεγαλύτερη πυραντοχή πρόσθεταν στον πηλό εγκλείσματα από χαλαζία, αστρίους ή φυλλίτες. «Τα τελευταία εγκλείσματα ήταν πεπλατυσμένα» διευκρινίζει ο ειδικός. «Αυτά τα πεπλατυσμένα σαν φύλλα εγκλείσματα αν τα πλάσει ο κεραμέας προσανατολίζονται παράλληλα με τα τοιχώματα και έτσι δρουν ως θερμομόνωση. Επαιρνε λίγο παραπάνω η χύτρα να ζεσταθεί, όμως διατηρούσε τη θερμοκρασία της για πάρα πολύ χρόνο».

Στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος οι διαπιστώσεις αυτές δεν περιορίζονται απλώς σε μια καλή γνώση του παρελθόντος, αλλά «περνούν» και στο μέλλον, αφού χρησιμοποιούνται ως βάση για την ανάπτυξη νέων υλικών «Μια εφαρμογή, έχουμε και ένα πρόγραμμα γι' αυτό, είναι ότι προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κονιάματα» εξηγεί ο κ. Κυλίκογλου. «Εγκλείουμε μέσα θραύσματα κεραμικών τα οποία όμως δεν είναι τυχαία, δεν παίρνουμε δηλαδή οποιοδήποτε κεραμικό - αν πάρει κάποιος π.χ. τούβλα και τα σπάσει δεν θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Γνωρίζοντας από την αρχαία τεχνολογία σε ποια θερμοκρασία το κεραμικό έχει τις καλύτερες ιδιότητες, προσδίδουμε στα κονιάματα αυτά καλύτερες αντοχές κατά το πήξιμο, γιατί δημιουργούνται υδραυλικές φάσεις ανάμεσα στο κεραμικό και στον ασβέστη, αλλά και καλύτερες θερμομονωτικές ιδιότητες».

Τα «καλά» σερβίτσια

Αναθηματικός πίνακας από τα Πεντεσκούφια της Κορίνθου: η δουλειά του «ψήστη» ήταν πολύ σημαντική για την τελική ποιό τητα του αγγείου.

Αν σήμερα τα «ντιζάιν» σκεύη σας φέρουν την υπογραφή του οίκου Alessi και τα σερβίτσια σας αυτή του Versace ή του Armani, κάποτε τα πράγματα λειτουργούσαν αντίστροφα: οι αρχαίοι κάτοικοι της Ιταλίας, και περισσότερο από όλους οι Ετρούσκοι, δεν διανοούντο «καλό» συμπόσιο χωρίς τα απαραίτητα ερυθρόμορφα αττικά αγγεία. «Ηταν τα δικά μας αντίστοιχα σκεύη πολυτελείας» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Μιχάλης Τιβέριος, ακαδημαϊκός και καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. «Είχαν τα καθημερινά σερβίτσια και είχαν και τα σερβίτσια για τις επίσημες εκδηλώσεις του σπιτιού - π.χ. για ένα συμπόσιο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα σχήματα που εξάγονταν σχετίζονται με το συμπόσιο ως προς τη χρήση τους».

Πέρα από τα συμπόσια, τα αττικά αγγεία πολυτελείας αποτελούσαν επίσης πρώτης τάξεως αναθήματα σε ιερά αλλά και φόρο τιμής για τους νεκρούς. «Τα έβαζαν στους τάφους των αγαπημένων τους προσώπων αφού πίστευαν ότι η ζωή συνεχίζεται και επομένως θα τους ήταν χρήσιμα στον άλλο κόσμο» εξηγεί ο ακαδημαϊκός. Οπως διευκρινίζει, τα περισσότερα αγγεία που έχουν βρεθεί σε τάφους είναι μεταχειρισμένα. «Φέρουν σαφή ίχνη χρήσης που σημαίνει ότι τα χρησιμοποιούσε εν ζωή ο νεκρός - ή οι οικείοι του - και όταν πέθανε τα έβαλαν στον τάφο. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που αγγεία ολοκαίνουργια - "τσίλικα" ας μου επιτραπεί η έκφραση - πήγανε κατ' ευθείαν στον τάφο, ως κτέρισμα. Πιθανόν να πρόκειται για περιπτώσεις κατά τις οποίες οι συγγενείς του νεκρού συνέβαινε να μην διέθεταν κατά τη στιγμή του θανάτου του αγγεία πολυτελείας. Ετσι του αγόραζαν καινούργια».

Τα αττικά ερυθρόμορφα αγγεία κυριάρχησαν στις διεθνείς αγορές από τις τελευταίες δεκαετίες του 6ου ως τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.. Ωστόσο οι Αθηναίοι κεραμείς σε πολύ λίγες περιπτώσεις κέρδισαν χρήμα και κοινωνική αναγνώριση. «Το επάγγελμα του κεραμέα δεν ήταν ποτέ προσοδοφόρο» μας λέει ο κ. Τιβέριος. «Αν έχετε διαβάσει συνεντεύξεις παλιών σιφνίων τσουκαλάδων, πολλοί λένε ότι καμία κοπέλα του νησιού δεν ήθελε να τους παντρευτεί. Ε, κάτι τέτοιο συνέβαινε συνήθως και στην αρχαιότητα».

Οι κεραμείς της Αττικής που δεν ήταν δούλοι ή μέτοικοι αλλά Αθηναίοι πολίτες μάλλον ανήκαν, τις περισσότερες φορές, στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις των θητών και των ζευγιτών. «Η κακή εικόνα του επαγγέλματος του κεραμέα φαίνεται ότι δεν ίσχυε για την Αθήνα στα τέλη του 6ου και στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.. Είναι η εποχή που αθηναίοι κεραμείς προσφέρουν πανάκριβα αναθήματα επάνω στην Ακρόπολη» προσθέτει ο καθηγητής. «Τα χρόνια αυτά πρέπει να μοσχοπουλούσαν τα προϊόντα τους στους Ετρούσκους. Είναι η μόνη περίοδος όπου φαίνεται ότι απέκτησαν όχι μόνο χρήμα αλλά και κοινωνική αναγνώριση αφού εκτός των άλλων συναναστρέφονταν και γνωστά πρόσωπα της αθηναϊκής κοινωνίας όπως ο γνωστός στρατηγός Λέαγρος».

Από τον Wedgwood στο Calgon
Ο μεγάλος άγγλος κεραμέας Τζοσάια Γουέτζγουντ - ιδρυτής του γνωστού οίκου πορσελάνης - ήταν από τους πρώτους που μελέτησαν και προσπάθησαν να αναπαραγάγουν τα αττικά αγγεία. Παρά τις ενδελεχείς προσπάθειές του ο Γουέτζγουντ τελικά δεν το πέτυχε. Αντ' αυτού παρήγαγε τους λεγόμενους «black basalts», σήμερα αγγεία συλλεκτικά και πανάκριβα που αποτελούν σήμα κατατεθέν του οίκου Wedgwood.

Ο αμερικανός χημικός Τζόζεφ Νομπλ από την πλευρά του πρότεινε στη δεκαετία του 1960 μια συνταγή παραγωγής μαύρου υαλώματος με… Calgon, η οποία κυριάρχησε επί τρεις και πλέον δεκαετίες, ιδιαίτερα στον αγγλόφωνο κόσμο. Κατά καιρούς διάφοροι - κυρίως αρχαιολόγοι και κεραμείς - έχουν υποστηρίξει ότι για να φτιάξουν τη βαφή τους οι αθηναίοι κεραμείς πρόσθεταν διάφορα «εξωτικά» υλικά - από στάχτη φυτών και τριμμένα κόκαλα ως ούρα ή αίμα ζώων. 

Η κυρία Αλούπη απορρίπτει όλες αυτές τις συνταγές, αφού τις δοκίμασε σχολαστικά κατά τη διάρκεια της διατριβής της στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος περίπου πριν από 20 χρόνια. Οι περισσότερες - όπως του Νομπλ - δεν δίνουν αποτέλεσμα όμοιας σύστασης με το πρωτότυπο ενώ όσες επιτυγχάνουν κάτι σχετικά κοντινό απαιτούν καλά ελεγμένες εργαστηριακές συνθήκες. «Μου είναι δύσκολο να φανταστώ ότι δίπλα σε κάθε αρχαίο εργαστήριο κεραμικής υπήρχε και ένα μικρό χημείο» λέει. Η μόνη τεχνική που ως τώρα φαίνεται να επιτυγχάνει πανομοιότυπο αποτέλεσμα ως προς τη σύσταση και την ποιότητα είναι η χρήση βαφής απλώς και μόνο με νερό και άργιλο σωστά επιλεγμένη από συγκεκριμένα σημεία της Αττικής. «Και αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εξηγήσουμε γιατί το υλικό έχει πάντα σταθερή χημική σύσταση» τονίζει η ερευνήτρια. «Η σταθερή σύσταση του τελικού προϊόντoς ισοδυναμεί με σταθερή χρήση πρώτων υλών και σχολαστική και ακριβή διαδικασία επεξεργασίας τους. Και ποιος μπορεί να το κάνει αυτό καλύτερα από την ίδια τη φύση;»

Σχόλια αναγνωστών (6)

Science περισσότερες ειδήσεις 

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Παγωτό Baileys

πηγή : http://www.sintagespareas.gr/sintages/pagoto-baileys.html 

 Παγωτό Baileys

Προστέθηκε από Phoebe, 11.07.12

 Περιγραφή

Αν σας αρέσει το Baileys τότε αυτό το παγωτό θα γίνει το αγαπημένο σας!

• Τι χρειαζόμαστε:

• 3 κρόκους (χτυπημένους)
• 500 ml γάλα φρέσκο
• 330 ml κρέμα γάλακτος (35% λιπαρά)
• 200 γρ. ζάχαρη
• 2 κ.γ. εσάνς βανίλιας
• 125 ml Baileys Irish Cream
•  

Στα γρήγορα

Κατηγορία

Παγωτά, Γρανίτες, Σορμπέ

Εποχιακά

Καλοκαιρινή

Μέθοδος

Κατσαρόλας

Διατροφή

Χορτοφαγική

Περιέχει

Γάλα

Αβγά

Κρέμα γάλακτος

                        

 Πως το  κάνουμε:

1. Σε μικρή κατσαρόλα ρίχνουμε το γάλα μαζί με τη κρέμα γάλακτος. Βάζουμε σε μέτρια φωτιά και ανακατεύουμε μέχρι να αρχίσουν να κοχλάζουν.
2. Χτυπάμε τους κρόκους μαζί με τη ζάχαρη για 2-3 λεπτά να γίνουν σαν κρέμα και προσθέτουμε λίγο λίγο από το ζεστό γάλα χτυπώντας ταυτόχρονα (2-3 κουταλιές είναι αρκετές).
3. Ρίχνουμε το μείγμα με τα αυγά στη κατσαρόλα με το υπόλοιπο γάλα και βάζουμε σε χαμηλή φωτιά για 8-10 λεπτά ανακατεύοντας συνέχεια.
4. Κατεβάζουμε από τη φωτιά και αφού το αφήσουμε να κρυώσει προσθέτουμε το εσάνς βανίλιας και το Baileys.
5. Τοποθετούμε το παγωτό σε δοχείο και το βάζουμε στη κατάψυξη. Μετά από μια ώρα το ξαναβγάζουμε, το ξαναχτυπάμε (όχι με το μίξερ) και το ξαναβάζουμε πίσω στη κατάψυξη. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία για 3-4 φορές ανά ώρα.

Διαβάστε περισότερο: Παγωτό Baileys http://www.sintagespareas.gr/sintages/pagoto-baileys.html#ixzz20uxE48Kg

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Εξήγηση της ανθρώπινης συνείδησης

πηγή : http://gerasimos-politis.blogspot.com/2011/11/h.html#.UAXWe5E7dqE

H πρώτη ολοκληρωμένη βιολογική εξήγηση της ανθρώπινης συνείδησης

Γεράσιμος Πολίτης 2011-11-13T23:25:00+02:00

H πρώτη ολοκληρωμένη βιολογική εξήγηση της ανθρώπινης συνείδησης (1996).

Είμαστε φτιαγμένοι από ύλη και όνειρα. Για κανένα άλλο  όργανο του σώματός μας δεν ισχύει περισσότερο αυτός ο αφορισμός όσο για τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Έδρα κάθε ανώτερης ψυχονοητικής μας ικανότητας της μνήμης, της σκέψης, της γλώσσας και της φαντασίας ο εγκέφαλος αποτελεί αναμφίβολα το ευγενέστερο των οργάνων του σώματός μας.

Η πολυπλοκότητα αυτού του οργάνου τρομάζει και γοητεύει: μέσα στο ανθρώπινο κρανίο υπάρχει ένας μικροσκοπικός γαλαξίας από εκατό δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, όσα περίπου υπολογίζεται ότι είναι και τα άστρα του γαλαξία στον οποίο ανήκει ο πλανήτης μας! Ο αριθμός δε των συνάψεων, των κομβικών σημείων όπου διαπλέκονται και επικοινωνούν μεταξύ τους αυτά τα νευρικά κύτταρα, είναι πράγματι τρομακτικός: περίπου εκατό τρισεκατομμύρια ή και περισσότερες.

Ωστόσο, η πολυπλοκότητα της εγκεφαλικής μηχανής δεν εξαρτάται από τον αστρονομικό αριθμό των δομικών της λίθων, δηλαδή των νευρικών κυττάρων και των συνάψεων, αλλά από την πολυεπίπεδη και φαινομενικά άναρχη οργάνωση και αρχιτεκτονική της. Αυτή η απέραντη ζούγκλα από κύτταρα, νευρωνικές διακλαδώσεις και σήματα συγκροτεί ένα τόσο πολύπλοκο δίκτυο ώστε το Internet, το παγκόσμιο πληροφοριακό δίκτυο, κυριολεκτικά ωχριά μπροστά του.

Στις μέρες μας, η έρευνα του εγκεφάλου και των νοητικών φαινομένων που αποτελούν συνέπεια της λειτουργίας του δεν ανήκει αποκλειστικά στη δικαιοδοσία κάποιου ιδιαίτερου επιστημονικού κλάδου, όπως η νευροβιολογία, η νευροφυσιολογία, η γνωστική ψυχολογία, κ.ο.κ. Αντίθετα, αυτοί οι διαφορετικοί και απομονωμένοι κατά το παρελθόν γνωστικοί κλάδοι συνεργάζονται σήμερα στενά μέσα στα πλαίσια ενός νέου διευρυμένου διεπιστημονικού κλάδου που ονομάζεται νευροεπιστήμη.

«Βρισκόμαστε στην απαρχή της επανάστασης των νευροεπιστημών. Όταν αυτή ολοκληρωθεί, θα γνωρίζουμε πώς λειτουργεί η νόησή μας, τι καθορίζει τη φύση μας και πώς γνωρίζουμε τον κόσμο μας.» Αυτά υποστηρίζει ο Gerald M. Edelman,  ένας από τους μεγαλύτερους μελετητές και θεωρητικούς του νευρικού συστήματος. Και προσθέτει: «Αυτό που συμβαίνει σήμερα στις νευροεπιστήμες μπορεί να θεωρηθεί προοίμιο μιας πολύ ευρύτερης επιστημονικής επανάστασης, μιας επανάστασης που θα έχει σημαντικές και αναπόφευκτες κοινωνικές συνέπειες». Τη βαρυσήμαντη και ενθουσιώδη αυτή δήλωση βρίσκουμε στον πρόλογο του βιβλίου του Edelman Αιθέρας θεϊκός, λαμπερή φωτιά. Αυτό το σημαντικό και πολυμεταφρασμένο βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Κάτοπτρο, πλουτίζοντας την ελληνική βιβλιογραφία με ένα από τα πιο αξιόλογα και συναρπαστικά επιστημονικά βιβλία των τελευταίων χρόνων.

Edelman
Αιθέρας θεϊκός, λαμπερή φωτιά

Το Αιθέρας θεϊκός, λαμπερή φωτιά αποτελεί σύνοψη αλλά και διεύρυνση, στα πλαίσια μιας ευρύτερης ιστορικής-φιλοσοφικής διαπραγμάτευσης, των ιδεών που ο Edelman είχε αναπτύξει στη μνημειώδη πλέον τριλογία του Νευρωνικός δαρβινισμός (1987), Τοποβιολογία (1988) και Το ανακαλούμενο παρόν (1989). Ωστόσο, ενώ εκείνη η τριλογία απευθυνόταν σ’ ένα πολύ ειδικό κοινό, αυτό το τελευταίο του βιβλίο, εύληπτο και καλογραμμένο χωρίς ωστόσο να γίνεται ποτέ απλοϊκό, απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη που ενδιαφέρεται να μάθει πώς η σύγχρονη επιστήμη φωτίζει τα μυστήρια του εγκεφάλου και της νόησης.

Απώτερος στόχος του συγγραφέα είναι να δείξει ότι σήμερα «είναι επιστημονικά δυνατόν να κατανοήσουμε τη νόηση». Τα τελευταία είκοσι χρόνια ολόκληρο το επιστημονικό και συγγραφικό έργο του Edelman είναι μια προσπάθεια να συνθέσει σε μια μεγάλη ενοποιητική θεωρία ό,τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα γύρω από τον εγκέφαλο και τη νόηση. Η θεωρία επιλογής νευρωνικών ομάδων, που έγινε γνωστή ως νευρωνικός δαρβινισμός, είναι το προϊόν αυτής της μεγαλόπνοης ερευνητικής και θεωρητικής εργασίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Edelman ξεκίνησε τη λαμπρή επιστημονική του σταδιοδρομία όχι ως μελετητής του νευρικού συστήματος αλλά ως μοριακός βιολόγος, ερευνητής του ανοσοποιητικού συστήματος των ανώτερων οργανισμών. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ικανό να αναγνωρίζει και να καταστρέφει κάθε ξένο σώμα παθογόνα βακτηρίδια, ιούς κ.λ.π, που εισβάλλει στον οργανισμό. Όταν ένα ξένο σώμα εισβάλλει στον οργανισμό, αυτό αναγνωρίζεται από τα αντισώματα, τις ειδικές πρωτεΐνες που υπάρχουν στην επιφάνεια των ανοσοκυττάρων, κι έτσι πυροδοτείται η ανοσολογική απάντηση του οργανισμού κατά του εισβολέα. Για πολλά χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι ο οργανισμός διαθέτει ένα μόνο είδος αντισώματος, το οποίο τροποποιεί τη δομή του σύμφωνα με τη δομή του ξένου σώματος, και συνεπώς αυτό που καθοδηγεί την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού είναι το ξένο σώμα. Η μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη του Edelman ήταν ότι αυτή η φαινομενικά εύλογη υπόθεση, δηλαδή ότι το ανοσοποιητικό σύστημα «καθοδηγείται» ή «εκπαιδεύεται» από τους παθογόνους εισβολείς, ήταν εντελώς λανθασμένη. Οι έρευνές του απέδειξαν ότι, αντίθετα, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα επιλεκτικό σύστημα η λειτουργία του οποίου εξηγείται θαυμάσια μέσω των δαρβίνειων αρχών της ποικιλότητας και της επιλογής. Πριν από τη μόλυνση, κάθε οργανισμός διαθέτει μια τεράστια εφεδρεία αντισωμάτων, και όταν ένα ξένο σώμα εισβάλλει στον οργανισμό δεν καθοδηγεί την κατασκευή ειδικών αντισωμάτων αλλά επιλέγει το κατάλληλο μέσα από τα ήδη υπάρχοντα! Γι’ αυτές τις θεμελιώδεις ανακαλύψεις του, ο Edelman θα τιμηθεί το 1972 με το βραβείο Νόμπελ. Έκτοτε θα στρέψει τις έρευνές του στη μελέτη του νευρικού συστήματος για να διαπιστώσει εάν και αυτό το τόσο πολύπλοκο σύστημα θα μπορούσε να εξηγηθεί με εξελικτικούς όρους.

Γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε σε έναν χαώδη και συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Έναν κόσμο που, όπως γράφει ο Edelman, «είναι ένας τόπος χωρίς ετικέτες». Η λειτουργία του εγκεφάλου είναι να δημιουργεί τάξη μέσα σ’ αυτή τη χαοτική ροή των πραγμάτων. Ο εγκέφαλος οφείλει να ταξινομεί, να κατηγοριοποιεί κάθε αισθητηριακή εμπειρία του οργανισμού και να κατασκευάζει από αυτές τις πρώτες «αντιληπτικές κατηγοριοποιήσεις» ένα κατάλληλο μοντέλο του κόσμου. Από αυτό το μοντέλο εξαρτάται η επιβίωση και η προσαρμογή του οργανισμού. Πώς όμως ο εγκέφαλος καταφέρνει κάτι τέτοιο; Ο νευρωνικός δαρβινισμός αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη επιστημονική απάντηση σ’ αυτό το ακανθώδες ερώτημα.

Όταν ο Edelman και οι συνεργάτες του άρχισαν να μελετούν τη δομή και τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τρία αναπάντητα έως τότε αλλά αποφασιστικής σημασίας ερωτήματα: πώς συνδέονται σε ομάδες μεγάλοι πληθυσμοί νευρώνων, ποιες αρχές καθορίζουν την οργάνωση των αισθητηριακών και νοητικών αναπαραστάσεων στο εσωτερικό του εγκεφάλου, ποιοι νευρολογικοί μηχανισμοί επιτρέπουν την ανάδυση των αντιληπτικών και εννοιολογικών κατηγοριοποιήσεων που είναι απαραίτητες για την επιβίωση των οργανισμών; Για να απαντήσει σ’ αυτά τα ερωτήματα ο Edelman διατύπωσε αρχικά τρεις θεωρητικές υποθέσεις, που σύντομα όμως αποδείχτηκαν οι τρεις θεμελιώδεις αρχές του νευρωνικού δαρβινισμού.

Η πρώτη αρχή υποστηρίζει ότι κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης οι γενετικές πληροφορίες οι οποίες υπάρχουν στα γονίδια του εμβρύου δεν επαρκούν για την κατασκευή ενός τόσο πολύπλοκου νευρωνικού δικτύου όπως αυτό που υπάρχει στο εσωτερικό του εγκεφάλου του. Πρέπει λοιπόν να συντελείται μια επιλεκτική διαδικασία που δεν αφορά μεμονωμένους νευρώνες αλλά πληθυσμούς νευρώνων. Σύμφωνα με τον Edelman, η μονάδα επιλογής κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι η νευρωνική ομάδα, ένας πληθυσμός από πενήντα έως δέκα χιλιάδες νευρώνες που συνδέονται μεταξύ τους και λειτουργούν από κοινού. Αποτέλεσμα αυτής της πρώτης επιλεκτικής διαδικασίας είναι να διαμορφώνονται τα πρώτα «εμβρυϊκά» νευρωνικά κυκλώματα, τα οποία ο Edelman ονομάζει πρωτογενές ρεπερτόριο.

Σύμφωνα με τη δεύτερη αρχή, ο οργανισμός μετά τη γέννηση και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του αλληλεπιδρά με τον εξωτερικό κόσμο. Αυτή η αλληλεπίδραση, που συνήθως αποκαλείται εμπειρία, επεμβαίνει και καθορίζει την οργάνωση αυτού του πρωτογενούς ρεπερτορίου. Μια νέα επιλεκτική διαδικασία κάνει την εμφάνισή της, σ’ αυτή την περίπτωση όμως δεν ασκείται στις νευρωνικές ομάδες αλλά στις νευρωνικές διασυνδέσεις (συνάψεις) που υπάρχουν τόσο στο εσωτερικό όσο και μεταξύ των νευρωνικών ομάδων. Αποτέλεσμα αυτής της νέας επιλεκτικής διαδικασίας είναι ο σχηματισμός των λειτουργικών κυκλωμάτων του εγκεφάλου τα οποία ο Edelman ονομάζει δευτερογενές ρεπερτόριο.

Η τρίτη και πλέον σημαντική αρχή εξηγεί με ποιον τρόπο επικοινωνούν μεταξύ τους οι νευρωνικές ομάδες και τα λειτουργικά κυκλώματα. Αυτή η επικοινωνία, που πραγματοποιείται μέσω παράλληλων και αμοιβαίων συνδέσεων, είναι μια διαδικασία την οποία ο Edelman αποκαλεί επανείσοδο. Μέσω αυτής της διαδικασίας, πολυάριθμες νευρωνικές ομάδες συνδέονται στενά μεταξύ τους σχηματίζοντας τους λειτουργικούς χάρτες του εγκεφάλου. Και, όπως υποστηρίζει ο Edelman, αυτοί οι χάρτες αποτελούν την υλική βάση όχι μόνο των αισθητηριακών μας αντιλήψεων και της μνήμης, αλλά επιπλέον όλων των ανώτερων «πνευματικών» ικανοτήτων μας, όπως είναι η γλώσσα, η συνείδηση και η έλλογη σκέψη.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η νέα εικόνα του εγκεφάλου, όπως αυτή διαμορφώνεται από τον νευρωνικό δαρβινισμό, διαφέρει ριζικά από τις παραδεδεγμένες μέχρι σήμερα αντιλήψεις που βλέπουν τον εγκέφαλο ως ένα στατικό όργανο που «αντανακλά» την πραγματικότητα και του οποίου η οργάνωση και η λειτουργία είναι γενετικά προκαθορισμένες. Ο Edelman, αντίθετα, υποστηρίζει με πολύ πειστικά επιχειρήματα ότι ο εγκέφαλος, «η πιο περίπλοκη διάταξη του γνωστού σύμπαντος», αποτελεί ένα δυναμικό επιλεκτικό σύστημα το οποίο εξελίσσεται συνεχώς καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας ανάλογα με τα ερεθίσματα, τα βιώματα και τις γνώσεις που του προσφέρουμε.

Σε αυτό το σημείο ο αναγνώστης θα μπορούσε να ρωτήσει: «Ωραία όλα αυτά, όμως τι σχέση έχουν με τη νόηση, τη δημιουργική φαντασία και τις ανώτερες πνευματικές μας ικανότητες;» Σ’ αυτή τη δικαιολογημένη απορία έρχονται να απαντήσουν τα τρία τελευταία κεφάλαια του βιβλίου Αιθέρας θεϊκός, λαμπερή φωτιά. Σε αυτά τα κεφάλαια, τα πιο πρωτότυπα, τα πιο γοητευτικά αλλά και τα πιο δύσκολα ολόκληρου του βιβλίου, ο Edelman επιχειρεί κάτι που κανείς άλλος επιστήμονας δεν είχε τολμήσει: να εξηγήσει με βιολογικούς όρους πώς αναδύεται η συνείδηση μέσα από τη «νευρωνική ζούγκλα» του εγκεφάλου.

Η συνείδηση, και κατά συνέπεια η νόηση, γράφει ο Edelman, «είναι διαδικασία και όχι ουσία», μια διαδικασία που συνδέεται άρρηκτα με τη μνήμη, τη βούληση, την προθετικότητα και τις ασυνείδητες νοητικές καταστάσεις του εγκεφάλου μας. Ο Edelman κάνει διάκριση ανάμεσα σε πρωτογενή συνείδηση και σε συνείδηση ανώτερης τάξης. Η πρώτη αφορά κυρίως νοητικές αναπαραστάσεις και τις κατηγοριοποιήσεις του παρόντος, και δεν προϋποθέτει την ύπαρξη γλώσσας. Η συνείδηση ανώτερης τάξης, αντίθετα, αναδύεται από την πρωτογενή όταν ο οργανισμός αποκτά την ικανότητα έναρθρου λόγου και μιας μνήμης ειδικού τύπου που αφορά τα σύμβολα και τις σημασίες τους. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Edelman, «η απόκτηση ενός νέου είδους μνήμης μέσω σημασιολογικής αυτοδιέγερσης ... έχει ως αποτέλεσμα το να μπορούν να συνδέονται οι έννοιες του εαυτού, του παρελθόντος και του μέλλοντος με την πρωτογενή συνείδηση. Έτσι καθίσταται δυνατή η συνείδηση της συνείδησης». Χάρη σ’ αυτήν ακριβώς τη συνείδηση ανώτερης τάξης ο άνθρωπος, και ίσως ορισμένοι πίθηκοι, κατάφεραν κατά την πρόσφατη εξελικτική τους ιστορία να απαλλαγούν από τη σκλαβιά του «εδώ και τώρα», δηλαδή από τους χρονικούς και τοπικούς περιορισμούς της πρωτογενούς συνείδησης.

Κλείνοντας αυτή την αναγκαστικά επιγραμματική παρουσίαση των κυριότερων ιδεών του νευρωνικού δαρβινισμού, αξίζει να σταθούμε για λίγο στις σημαντικές επιστημονικές, φιλοσοφικές και επιστημολογικές του συνέπειες. Όσον αφορά την ίδια την επιστήμη, η προσφορά της θεωρίας του Edelman είναι κυριολεκτικά επαναστατική. Όχι μόνο γιατί αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη βιολογική θεωρία των εγκεφαλικών-νοητικών φαινομένων, αλλά και γιατί οι πολυάριθμες διακλαδώσεις και υποθέσεις αυτής της θεωρίας αποτελούν ήδη την αφετηρία νέων και πολλά υποσχόμενων ερευνητικών προγραμμάτων.

Στο χώρο της επιστημολογίας, ο νευρωνικός δαρβινισμός έχει τουλάχιστον δύο σημαντικές συνέπειες. Η πρώτη, θετικού χαρακτήρα συνέπεια είναι ότι ολοκληρώνει και διευρύνει τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου. Το ότι η θεωρία της εξέλιξης αποτελεί θεμέλιο και ακρογωνιαίο λίθο όλων των βιολογικών επιστημών ήταν ήδη γνωστό. Αυτό που αγνοούσαμε μέχρι πρόσφατα ήταν ότι αποτελεί επίσης ακρογωνιαίο λίθο για την εξήγηση τόσο των ανοσολογικών όσο και των εγκεφαλικών-νοητικών φαινομένων. Η δεύτερη, αρνητική επιστημολογική συνέπεια συνδέεται άρρηκτα με την πρώτη και αφορά τη σύγκρουση της «λειτουργιστικής» με την «εξελικτική» προσέγγιση των νοητικών φαινομένων. Η λειτουργιστική ή υπολογιστική προσέγγιση που υιοθετείται από τη γνωσιακή επιστήμη και την τεχνητή νοημοσύνη όχι μόνο διαχωρίζει τη νόηση από το υλικό της υπόστρωμα —τον εγκέφαλο— αλλά και ουσιαστικά αδιαφορεί γι’ αυτό: ό,τι έχει σημασία, υποστηρίζουν, είναι να βρεθεί το κατάλληλο πρόγραμμα και όχι πού υλοποιείται αυτό. Έτσι, ο εγκέφαλος ως υλικό υπόστρωμα των νοητικών φαινομένων όχι μόνο αυτονομείται από αυτά αλλά και θεωρείται επουσιώδης για την ουσιαστική κατανόηση και την αναπαραγωγή τους μέσω υπολογιστικών μηχανών. Αυτή την ιδιαίτερα δημοφιλή στις μέρες μας θεωρία ο Edelman δεν χάνει την ευκαιρία να την υποβάλει σε αμείλικτη κριτική σε όλα σχεδόν τα κεφάλαια του βιβλίου του και ιδιαίτερα στο πολυσέλιδο κριτικό υστερόγραφο το οποίο συνέγραψε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό.

Βασιζόμενος σε αυτό το νέο εννοιολογικό οπλοστάσιο και στις αρχές του διευρυμένου νευρωνικού δαρβινισμού, ο  Edelman επιτυγχάνει το στόχο του: να δώσει την πρώτη ολοκληρωμένη βιολογική εξήγηση της ανθρώπινης συνείδησης. Αραγε σημαίνει αυτό ότι ο νευρωνικός δαρβινισμός, και εν γένει η νευροεπιστήμη, θα καταφέρει στο άμεσο μέλλον να μας προσφέρει μια εξίσου ικανοποιητική εξήγηση της ανθρώπινης νόησης και σκέψης; Σε αυτό το ερώτημα ο Edelman απαντά απερίφραστα: «Τα δεδομένα της νευροεπιστήμης, όσο πολυάριθμα κι αν είναι, δεν μπορούν από μόνα τους να επιτρέψουν την εξήγηση της σκέψης ... Η νευροεπιστημονική εξήγηση είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή ως τελική εξήγηση». Αυτή η απάντηση δεν αποτελεί καθόλου μυστικιστική υπαναχώρηση του συγγραφέα. Η επιστημονική κατανόηση της ανθρώπινης νόησης, υποστηρίζει ο Edelman, προϋποθέτει ασφαλώς τις νευροβιολογικές εξηγήσεις, αλλά ταυτόχρονα τις υπερβαίνει, και αυτό οφείλεται στον εγγενώς κοινωνικό, ανθρωπολογικό και ιστορικό χαρακτήρα των νοητικών φαινομένων! Ωστόσο, το μεγαλειώδες εγχείρημα του Edelman δεν είναι καθόλου μάταιο, γιατί όπως τονίζει, «δεν μπορεί να υπάρξει καμία πλήρης επιστήμη, και ασφαλώς καμία επιστήμη των ανθρώπινων όντων, μέχρι να εξηγηθεί η συνείδηση με βιολογικούς όρους».

Πηγή: www.katoptro.gr, Σπύρος Μανουσέλης, Καθημερινή - 10 Σεπτεμβρίου 1996

Αναρτήθηκε από:

Τρέλα είναι απλά μια άλλη μορφή της συνείδησης 

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

ΓΙΑ Τ' ΟΝΕΙΡΟ ΠΩΣ ΝΑ ΜΙΛΗΣΩ

                       ΓΙΑ Τ' ΟΝΕΙΡΟ ΠΩΣ ΝΑ ΜΙΛΗΣΩ

Το πρωί της 9ης Μαρτίου 1944, εδολοφονήθη με περίστροφον ο φοιτητής της Νομικής Άγγελος Νοταράς, εις τον περίβολον της Αγίας Φωτεινής Ιλισού..." Λίγα χρόνια αργότερα, από ένα απρόβλεπτο παιχνίδι της μοίρας, μια νέα και ανήσυχη γυναίκα, η Ροδή Σιμωνέτη, ανακαλύπτει τη φωτογραφία του Άγγελου. Το βλέμμα του τη μαγνητίζει. Η μυστηριώδης μορφή του τη σαγηνεύει. Θέλει να μάθει τα πάντα γι αυτόν. Να αναστήσει το παρελθόν του. Ερωτευμένη πλέον μαζί του, ξεκινά έναν αγώνα για να βρει τον εκτελεστή του. Βαδίζει πάνω στα ματωμένα ίχνη της Ιστορίας, σκαλίζει μνήμες και αρχεία και αποκρυπτογραφεί μεθοδικά την προσωπικότητα του Άγγελου. Με ασίγαστο το πάθος της έρευνας, θα γνωρίσει ονειροπόλους αλλά και δολοφόνους, αγίους αλλά και αμαρτωλούς, μέχρι που το νήμα της σκοτεινής αυτής υπόθεσης θα την οδηγήσει σε πρόσωπα και καταστάσεις που δεν μπορούσε καν να υποψιαστεί...

 

http://www.bigbook.gr/index.php?lang_id=1&mode=singleBook&book_id=206545#.UAUmvJEVfRQ

ΜΟΝΟΣ ΜΑΖΙ ΣΟΥ του Κώστα Καλαμιώτη *

http://www.onestory.gr/post/27362402867

_ΜΟΝΟΣ ΜΑΖΙ ΣΟΥ

του Κώστα Καλαμιώτη *

.

Πετάχτηκε ξαφνικά από το κρεβάτι βαριανασαίνοντας, λουσμένος στον ιδρώτα.

- Νίκο είσαι καλά? Τι έπαθες?

Η Κατερίνα είχε ξυπνήσει κι αυτή ξαφνιασμένη. Δεν είχε ούτε μισή ώρα που την είχε πάρει ο ύπνος κι έτσι φυσιολογικά η ερώτηση συνοδευόταν και από ένα μικρό υφέρποντα εκνευρισμό, εκνευρισμό που έγινε αρκετά πιο έντονος και βγήκε στην επιφάνεια όταν ο Νίκος συνέχισε να την κοιτάζει σα χαμένος, μ’ αυτό το φοβισμένο βλέμμα, χωρίς να βγάζει λέξη.

- Να σου πω, δεν θα έχουμε κάθε βράδυ τα ίδια. Τι έχεις πάθει επιτέλους? 

- Τίποτα, κοιμήσου.

- Για να κοιμηθώ πρέπει να με αφήσεις. Τα ‘χουμε πει ρε Νίκο, δεν έχω το δικό σου βιορυθμό. Εγώ για να λειτουργήσω το πρωί πρέπει να κοιμηθώ. Ξέρω έχεις τις φρίκες σου, τα φαντάσματά σου αλλά πρέπει να με σεβαστείς. Καληνύχτα και καλή συνέχεια.

Άντε γαμήσου σκέφτηκε, τόσο δυνατά που πρέπει να τον άκουσε, αλλά παρ’ όλα αυτά γύρισε πλευρό και έκλεισε τα μάτια.

Σηκώθηκε νευρικά από το κρεβάτι, πήρε τα τσιγάρα του απ’ το κομοδίνο και βημάτισε βαριά προς τη μπαλκονόπορτα. 

Ο αέρας ήταν δροσερός, υγρός και η μυρωδιά του σε συνδυασμό με μια μεγάλη ρουφηξιά από το στριφτό τον έκανε αμέσως να νιώσει λίγο καλύτερα. Ανέπνεε με μεγαλύτερη ευκολία τώρα και ο ιδρώτας ξεραινόταν και του πάγωνε ευχάριστα το πρόσωπο.

Αυτός ήταν ο τέταρτος Μάιος που περνούσε και τον έβρισκε να συμβιώνει με την Κατερίνα. Ήταν μια συνηθισμένη γνωριμία μετά από πέντε – έξι ποτά και χαλαρή κουβέντα στη μπάρα. Την ερωτεύτηκε σχεδόν αμέσως. Ήταν πανέμορφη με ξανθά μαλλιά και κάτασπρο αψεγάδιαστο δέρμα. Η πρώτη φορά που έκαναν έρωτα ήταν ίδια με αυτή πριν απο λίγες ώρες. Κάθε φορά το ίδιο συναίσθημα. Σταματούσε ο χρόνος, η σκέψη, η βαρύτητα - και της γης και των γεγονότων.

Την κοίταξε καθώς κοιμόταν μισοτυλιγμένη στα σεντόνια και σχεδόν ζήλεψε το φώς της λάμπας του δρόμου, που έμπαινε λαθραία στο δωμάτιο από την μπαλκονόπορτα και της χάιδευε απαλά το δέρμα. Η ζεστασιά του κόλπου της τον κυρίευσε προς στιγμή και πήγε να πετάξει το τσιγάρο και να πλαγιάσει πάλι δίπλα της αλλά αυτή τη φορά αρνήθηκε και βγήκε στο μπαλκόνι.

Ο αέρας είχε δυναμώσει λίγο και οι λεύκες κατά μήκος του δρόμου άρχισαν να ψιθυρίζουν και να συνομωτούν. Ήταν θυμωμένος. Ναι, την αγαπούσε, του άρεσε να ζει μαζί της τον περισσότερο καιρό αλλά το ήξερε από την πρώτη στιγμή που τη γνώρισε. Ήταν μια μικροαστή με συγκεκριμένες δογματικές πεποιθήσεις, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και κλεισμένη ατζέντα για τα επόμενα τριάντα χρόνια. Το χειρότερο όμως απ’ όλα ήταν ότι δεν πολυσκοτιζόταν – ρεαλίστρια, η τέχνη του εφικτού, το τέλειο είναι εχθρός του καλού και άλλες τέτοιες μαλακίες.

Είχε πονοκέφαλο και το δηλητήριο τον κυρίευε. Σιχαινόταν τον εαυτό του κάθε φορά, κάθε βράδυ τους τελευταίους 2-3 μήνες αλλά δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, ασφυκτιούσε, πνιγόταν. Αισθανόταν μόνος, συρρικνωμένος. 

Ο αέρας δυνάμωνε και μια μικρή λεύκα υποκλίθηκε μπροστά στον άδειο μαύρο δρόμο. Ανείπωτη επιθυμία τον κυρίευσε και ένιωσε να λυγίζει κι αυτός μαζί με τη λεύκα. Τα φύλλα του ακούμπησαν το δρόμο και ξεχύθηκε στην παγωμένη άσφαλτο με ορμή. Τρία τετράγωνα πιο κάτω έστριψε και πλημμύρισε ένα σκοτεινό στενό, σκαρφάλωσε στον τοίχο παρέα με τον υγρό βρώμικο αέρα και γλίστρησε βίαια ανάμεσα σε δύο χιλιονοικιασμένα πόδια, ακολουθώντας τη χυδαία μυρωδιά στον πυρήνα της. Έχοντας στο στόμα τη γεύση από τη δουλειά μιας ολόκληρης βραδιάς χώθηκε στη μικρή παμπ, και αφού αιωρήθηκε ψηλά στον καπνό, παγιδεύτηκε προσωρινά στη φασαρία της μοναξιάς. Άρχισε πάλι να γίνεται τρωτός, ευάλωτος και τώρα ήρθε να τον κυριεύσει η οργή, η συσσωρευμένη οργή των θαμώνων. Έσπασε το τζάμι και πετάχτηκε στο δρόμο, αλλά δεν ένιωσε τίποτα. Ήταν ατσάλινος, κοφτερός και γυάλιζε στο σκοτάδι.

Θα ορκιζόταν ότι δεν τον είχε ξαναδεί ποτέ, αλλά δεν μπορούσε να δικαιολογήσει το μίσος όταν τον πλησίαζε, ούτε την απόλυτη ικανοποίηση που ένιωσε όταν όλο το μέταλλο χώθηκε χαμηλά στην κοιλιά του. Λουσμένος στο αίμα, έγινε ρευστός και κύλησε προς τη θάλασσα και αφού ανακατεύτηκε με κύματα αφρισμένα, χτυπιόταν λυσσαλέα για ώρες με τα βράχια.

Εκσφενδονίζοντας το τσιγάρο σε εντυπωσιακή απόσταση, γύρισε την πλάτη του στον καθαρό αέρα και κοίταξε προς τα μέσα. Τον είχε λούσει πάλι ο ιδρώτας και ήταν άσπρος σαν το πανί. Με ανατριχιαστικά γρήγορα βήματα διέσχισε το δωμάτιο. Η σκιά του πλησίασε απειλητικά το κεφαλάρι του κρεβατιού και το σκοτάδι πλημμύρισε το πρόσωπο και το σώμα της. Ήταν τεράστιος, το κεφάλι του ακουμπούσε στο ταβάνι και τα χέρια του είχαν μακριά αποκρουστικά δάχτυλα.

Ο αέρας στο δωμάτιο πάγωσε απότομα και προσπαθώντας μηχανικά να σκεπαστεί μισοξύπνησε.

- Νίκο? 

Τινάχτηκε απότομα προς τα πίσω κι η σκιά του αμέσως μαζεύτηκε κι έτρεξε να κρυφτεί σε μια γωνιά του δωματίου.

- Μωρό μου.

- Ρε Νίκο σε παρακαλώ αγάπη μου, έλα να κοιμηθούμε και κλείσε και την μπαλκονόπορτα, κρυώνω.

Ξαφνικά οι τοίχοι του δωματίου άρχισαν να τον πλησιάζουν από όλες τις πλευρές, συνθλίβοντας τον, κι έτσι πλάγιασε πάλι μικρός, όσο όταν είχε σηκωθεί.

Κουλουριάστηκε σαν έμβρυο κάτω από το σεντόνι. Ένιωθε την ανάσα της γλυκιά και ζεστή στο πρόσωπό του. Ήταν τόσο κοντά που θα μπορούσε να την αγγίξει, να της χαϊδέψει τα μαλλιά. Όμως δεν ένιωθε τα άκρα του και ρίγη θλίψης διαπερνούσαν όλο του το κορμί. Μια άμορφη μάζα, λειψή, καρφωμένη στην αριστερή πλευρά του κρεβατιού, βυθισμένη στον πάτο μικρής στρογγυλής γυάλας.

Σταμάτησε να κλαίει λίγο πριν το χάραμα, την ώρα που έκανε ειρήνη με τον εαυτό του κάθε βράδυ.

- Καληνύχτα Κατερίνα…

- Μμμμ?

- Νίκο , Νίκο ξύπνα μωρό θα αργήσεις πάλι. Εγώ φεύγω. Σήμερα έχω πρόγραμμα χάλια. Θα τα πούμε το βραδάκι, πάρε κάτι απ’ έξω, θα γυρίσω πτώμα. Φιλιά.

Σήκωσε διστακτικά το κεφάλι του να τη χαιρετήσει, αλλά άκουσε το θόρυβο από τα τακούνια και κατάλαβε ότι ήταν ήδη στις σκάλες.

.

O Kώστας Καλαμιώτης έχει σπουδάσει marketing, εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος και ζει στον κόσμο του.

[ facebook ] [ e-mail ]

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Μια άψογη δολοφονία

 http://www.facebook.com/photo.php?fbid=447900175244695&set=a.154135621287820.31448.108511895850193&type=1&theater
                                                          

                                                  Μια άψογη δολοφονία

Τι συμβαίνει στο Οίκημα των μαθητευόμενων νοσοκόμων Νάιτινγκεϊλ; Την ώρα που επιχειρείται μια εργαστηριακή άσκηση μαθητευόμενων νοσηλευτριών, μια φοιτήτρια, μια Νάιτινγκεϊλ, δολοφονείται με άγριο τρόπο. Τον πρώτο φόνο ακολουθεί δεύτερος και τότε καλείται ο Άνταμ Νταλγκλίς να λύσει το μυστήριο. Και ενώ η ατμόσφαιρα γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη, ακόμα και για τη ζωή του ίδιου του Νταλγκλίς, μια τρίτη, ακόμα πιο φρικτή, δολοφονία ακολουθεί τις δύο πρώτες. Η λύση αποκαλύπτεται μόνο στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και ξαφνιάζει. Η συγγραφέας προχωρεί πέρα από τα ερωτηματικά που δημιουργεί ένα κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Οι χαρακτήρες, σχεδιασμένοι με εξαιρετική μαεστρία και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, περιγράφονται ως δυνάμει θύτες και θύματα. Έννοιες όπως ο έρωτας, η φιλία, το καθήκον, το δίκαιο και το άδικο συνεχώς τίθενται σε συνεχή αμφισβήτηση, ενώ η τελική λύση-κάθαρση έρχεται να ενσταλάξει μια αίσθηση αισιοδοξίας στον αναγνώστη για ένα λιγότερο ζοφερό μέλλον.
 

http://www.bigbook.gr/index.php?lang_id=1&mode=singleBook&book_id=207069#.UAUllJEVfRQ

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Παγωτό σάντουιτς

πηγή http://www.sintagespareas.gr/sintages/pagoto-santouits-2.html

                       Παγωτό σάντουιτς 2 

Προστέθηκε από ΝΤΙΝΑΘΗΒΑ, 18.01.09

Περιγραφή

Πολύ εύκολο και γρήγορο παγωτό

Υλικά

1. 2 πακέτα μπισκότα πτι-μπερ
2. 1 ερμόλ
3. 1 ζαχαρούχο γάλα
4. 2 κρέμες στιγμής Γιώτης ίδιες (σοκολάτα ή φράουλα ή βανίλια κ.λ.π.)
5. 3 φλυτζάνια τσαγιού γάλα για τις κρέμες
6. 2 βανίλιες

Οδηγίες

15 Minutes

1. Στρώνουμε σε τάπερ (διαστάσεων 33Χ22) μια σειρά μπισκότα, με την καλή τους πλευρά προς τα κάτω.
2. Στο μίξερ χτυπάμε τις 2 κρέμες στιγμής όπως γράφει το φακελάκι τους. Προσθέτουμε το ερμόλ, το ζαχαρούχο γάλα και τις βανίλιες (αν η κρέμα δεν είναι βανίλια).
3. Χτυπάμε πολύ καλά μέχρι να γίνει η κρέμα αφράτη.
4. Πάνω από τα μπισκότα που βάλαμε στο τάπερ ρίχνουμε την κρέμα και την στρώνουμε ώστε να καλύψει τα μπισκότα ισόπαχα.
5. Πάνω από την κρέμα τοποθετούμε πάλι μπισκότα με την καλή τους όψη προς τα επάνω, αλλά ακριβώς στην ίδια διάταξη όπως και στη βάση, ώστε όταν κοπούν τα κομμάτια στις διαστάσεις του μπισκότου να είναι ολόκληρο μπισκότο επάνω και κάτω.
6. Κλείνουμε το τάπερ και το βάζουμε στην κατάψυξη.

   Διαβάστε περισότερο: Παγωτό σάντουιτς 2 http://www.sintagespareas.gr/sintages/pagoto-santouits-2.html#ixzz20ueFHUcs

   
   

   
   

Το Παραμύθι της Βροχής

                                Το Παραμύθι της Βροχής

O Δημήτρης Στεφανάκης γράφει για το παραμύθι της βροχής ...

Το Παραμύθι της βροχής δεν είναι απλώς το δεύτερο βιβλίο της Τέσυς Μπάιλα. Είναι πρωτίστως μια προσπάθεια της συγγραφέως να απογαλακτιστεί από την γοητεία που ασκεί σε όλους μας το πρωτόλειο έργο – στη συγκεκριμένη περίπτωση το Πορτραίτο της σιωπής. Εγκαταλείποντας τη ρωμαλέα αθωότητα του Πορτραίτου η Μπάιλα αναζητά έναν εξωτικό προορισμό, την Ιαπωνία των χρωμάτων και της παράδοσης, για να οικοδομήσει τον «παραμυθένιο» της κόσμο. Αφήνει πίσω της τον αχρείαστο λυρισμό και τις σατανικές συνωμοσίες του πεπρωμένου κι επιχειρεί να διηγηθεί τις παράλληλες ιστορίες ανθρώπων που διαφέρουν ως προς την καταγωγή και την κουλτούρα.
Σ’ ένα περιβάλλον ανατολίτικης ρέμβης και ηρεμίας η Χριστίνα, η βασική ηρωίδα, συναντά το μυθιστορηματικό της alter ego, την Χιρόκο. Η υπαρξιακή αγωνία της σύγχρονης γυναίκας γίνεται έτσι ένα νόμισμα με δύο όψεις, τη στιγμή που ο σιωπηρός υποβολέας του μυθιστορήματος, ο Τοσίο προσφέρει στον αναγνώστη δροσερές φέτες ανατολικής φιλοσοφίας. Η Μπάιλα φροντίζει να καρυκεύσει τις σκέψεις της με αντίστοιχες θέσεις της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, δημιουργώντας κι εδώ ένα δίπολο. Ταυτόχρονα πλουτίζει τον διάκοσμό της με στιγμιότυπα από την ιαπωνική ζωή. Μας ξεναγεί έτσι σ’ ένα κόσμο όπου τα αρώματα, οι ήχοι, οι γεύσεις αποτελούν μέρος μιας τελετουργίας. Η καθημερινότητα μοιάζει να διέπεται από ένα πρωτόκολλο. Τα ήθη και οι συνήθειες των ανθρώπων μάς ξαφνιάζουν. Η τελική εντύπωση ανατρέπει την κυρίαρχη εικόνα της τεχνοκρατικής Ιαπωνίας του σήμερα.

Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου πιάνει δουλειά η μοίρα. Μια φυσική καταστροφή είναι αρκετή για να ξετυλίξει ακαριαία το νήμα της ζωής των ηρώων. Το κλίμα της αφηγηματικής ηρεμίας ανατρέπεται κι όλα οδηγούνται σ’ ένα τέλος γεμάτο αποκαλύψεις. Από λογοτεχνικής πλευράς Το Παραμύθι της βροχής είναι ένα παραμύθι με καλό τέλος Αν υποθέσουμε πως κάθε βιβλίο αποτελεί λογοτεχνικό στοίχημα, η Τέσυ Μπάιλα το έχει σίγουρα κερδίσει αφήνοντας πολλές-πολλές υποσχέσεις για το μέλλον.

Δημήτρης Στεφανάκης

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί στο Λογοτεχνικό Περιοδικό ΚΛΕΨΥΔΡΑ, τεύχος 2, με την άδεια του οποίου και αναδημοσιεύεται.

Ιεράπετρα (και πέριξ): τροπικά νερά και...αλπικό τοπίο

http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_1_16/08/2010_350844 Ιεράπετρα (και πέριξ): τροπικά νερά και...αλπικό τοπίο Φέτος το καλοκαίρι ταξιδεύουμε με το αυτοκίνητό μας στην Κρήτη. Ακολουθεί το πρώτο μέρος ενός μεγάλου οδοιπορικού που ξεκινάει από τον ανατολικότερο νομό του νησιού, το Λασίθι Κείμενο: Ν Λουπάκης, Φωτο: Ν. Λουπάκης , Δ. Σκλάβου Η Ιεράπετρα είναι το μοναδικό μέρος στην Ελλάδα όπου μέσα σε μισή ώρα μπορείς να βρεθείς στο βουνό, σε αλπικό τοπίο, αλλά και σε εξωτικές παραλίες με τροπικά νερά. Γι' αυτό και όλοι οι Ιεραπετρίτες έχουν από ένα 4x4 και από ένα φουσκωτό». Δήλωση φίλου Ιεραπετρίτη που, όσο και αν κάνει φανερή την αγάπη του για τον τόπο καταγωγής του, με όλη την υποκειμενικότητα και τη μεροληψία που αυτή συνεπάγεται, κρύβει κάποιες αλήθειες. ΟΡΕΙΝΕΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ Η πρόκληση δεδομένη και παίρνουμε σε πρώτη φάση τα βουνά, στα δυτικά της πόλης, για να ανακαλύψουμε τους κρυμμένους θησαυρούς της περιοχής. Πρώτος σταθμός η Ανατολή, κάπου στα 700 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ένα όμορφο χωριό, με ενδιαφέροντες παραδοσιακούς ξενώνες, αλλά και ξενοδοχείο 5 αστέρων. Η απόλυτη ηρεμία συνοδεύει τη μοναδική θέα προς το Λιβυκό πέλαγος, με τη φημισμένη νήσο Χρυσή να διακρίνεται στη θάλασσα. Κάτω στην ακτή, το βλέμμα εντοπίζει εύκολα τη μοιραία συνάντηση δύο μεγάλων θαλασσών: της... κανονικής και της λευκής, πλαστικής, των θερμοκηπίων. Τα τελευταία δεν είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει για την αισθητική του ταξιδιώτη, αλλά αποτελούν πηγή πλούτου για τους ντόπιους, που αξιοποιούν το κλίμα, για να πετύχουν την αύξηση των όγκων παραγωγής της ντομάτας, για την οποία φημίζεται η Ιεράπετρα, αλλά και των άλλων κηπευτικών. Το ενδιαφέρον είναι ότι η πατέντα των θερμοκηπίων δεν είναι και τόσο παλιά όσο θα φανταζόταν κανείς, αλλά αποτελεί «δώρο» ενός Ολλανδού γεωπόνου προς τους Ιεραπετρίτες. Πρόκειται για τον Πολ Κούπερς, ο οποίος βρέθηκε στην περιοχή το 1965, έκανε το καλό, αλλά λίγο μετά, το 1968, σκοτώθηκε σε τροχαίο, χωρίς να δει το μέγεθος της επιτυχίας που θα είχε η ιδέα του. Οι ορεινές περιπλανήσεις προς τα βορειοδυτικά της Ιεράπετρας μας οδηγούν πιο ψηλά από τα περίπου 700 μέτρα της Ανατολής, μέσα από όμορφες διαδρομές, αρχικά προς Χρηστό και μετά προς Σελάκανο, μια απομονωμένη περιοχή, δύσβατη, με ενδιαφέρον φυσικό περιβάλλον και με μια ποιοτική μονάδα μπανγκαλόου, που άρχισε να λειτουργεί φέτος. Εδώ ξεχνάς ότι βρίσκεσαι σε νησί, το περιβάλλον είναι ξεκάθαρα ορεινό και προσφέρεται για τους λάτρεις της φυσιολατρικής ηρεμίας. ΣΤΗ ΔΡΟΣΙΑ ΤΩΝ ΑΚΤΩΝ Αν και η δροσιά του βουνού το καλοκαίρι είναι ευχάριστη, η δροσιά της θάλασσας δεν παύει να είναι ακαταμάχητη! Μετά την κατάβαση, βρισκόμαστε να κινούμαστε στον παραλιακό άξονα που οδηγεί από την Ιεράπετρα προς τα δυτικά. Οι παραλίες ξεκινούν πρακτικά μέσα από την πόλη και φτάνουν, με τα σχετικά διαλείμματα, μέχρι το Μύρτο, που θεωρείται από τις καλύτερες παραλίες αυτής της πλευράς και συγκεντρώνει αρκετό κόσμο, με ό,τι καλό ή κακό αυτό συνεπάγεται (ταβέρνες, ομπρέλες και ξαπλώστρες κ.λπ.). Ο δρόμος συνεχίζει (με ένα κομμάτι χωματόδρομο) για λίγα χιλιόμετρα μέχρι τα Τέρτσα, που επισήμως ανήκουν στο νομό Ηρακλείου και δίνουν τη δυνατότητα πιο ήρεμης κολύμβησης. Ακόμη περισσότερες επιλογές για μπάνιο συναντάμε στον παραλιακό οδικό άξονα που οδηγεί στη Σητεία. Καθώς λοιπόν κινείσαι προς τα ανατολικά, στο δεξί σου χέρι εναλλάσσονται παραλίες μικρού, μεγάλου και πολύ μεγάλου μήκους, με βότσαλα κάθε μεγέθους - τα πιο ψιλά μοιάζουν με άμμο! Αυτές διακόπτονται κάθε τόσο από απόκρημνα βράχια, ενώ αριστερά, από την Ιεράπετρα μέχρι το Μακρυγιαλό, σε μια απόσταση περίπου 26 χλμ. (μισή ώρα), σε συντροφεύουν τα γεμάτα ελαιώνες -και δευτερευόντως πεύκα- λασιθιώτικα βουνά. Η εικόνα των κολπίσκων που βλέπεις «στο πιάτο», στο ύψος της Αγίας Φωτιάς, με τα βράχια -ιδιόμορφα γλυπτά- να κρέμονται από πάνω τους, είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακή και αξίζει να κάνεις μια στάση για να απολαύσεις το θέαμα με την ησυχία σου. Το πόσο μακριά θα φτάσεις είναι ζήτημα προτεραιοτήτων, αφού οι παραλίες μετά τον «τουριστικό» Μακρυγιαλό είναι πιο απόμερες και ήσυχες, ενώ άλλες πιο «οργανωμένες» (όπως τα Φέρμα) και συγκεντρώνουν πολύ περισσότερο κόσμο. Κάποια στιγμή, καθώς κινείσαι ανατολικά προς το ακρωτήριο Γούδουρας, θα δεις μπροστά σου, να κρέμεται στο βράχο πάνω από το δρόμο, τη μονή Καψά. Η μελέτη του χάρτη θα μας δείξει ότι, εκτός από τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο που συνδέει την Ιεράπετρα με τη Σητεία και σε μεγάλο μέρος του είναι παραλιακός, μπορεί κανείς να κινηθεί από τη μία πόλη στην άλλη μέσα από τα βουνά, αναζητώντας την περιπέτεια, τις διαφορετικές εικόνες αλλά και την κρητική αυθεντικότητα. Ή μπορεί, επιλεκτικά, να ακολουθήσει κάποιον από τους δρόμους που ξεκινούν από την παραλία και καταλήγουν σε ορεινά χωριά, μακριά από την τουριστική κίνηση. Εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς η διαδρομή προς Σχινοκάψαλα και Ορεινό, ενώ, τραβώντας τον ανήφορο προς τους Πεύκους, απολαμβάνουμε την εκπληκτική θέα προς το Μακρυγιαλό και το Γούδουρα. Με αυτά τα βουνά σχετίζονται, αναπόφευκτα, τα πολυάριθμα φαράγγια της περιοχής, με πρώτο και καλύτερο αυτό του διάσημου και επιβλητικού Χα, που συναντάει κανείς όπως έρχεται από Αγιο Νικόλαο. Τέλος, μέσα στην πόλη της Ιεράπετρας, τα αξιοθέατα είναι συγκεκριμένα: από τη μια το καλοδιατηρημένο ενετικό κάστρο (ο αποκαλούμενος από τους ντόπιους «Καλές»), που δεσπόζει στην είσοδο του λιμανιού, και, από την άλλη, το παλιό τζαμί με την κρήνη, η μικρή αλλά ενδιαφέρουσα αρχαιολογική συλλογή, οι παλιές εκκλησίες που συναντάς ακριβώς απέναντι από το κάστρο και στην παλιά πόλη, και το σπίτι του Ναπολέοντα- το σπίτι όπου λέγεται ότι έμεινε για ένα βράδυ ο μεγάλος αυτοκράτορας όταν πέρασε από την Κρήτη. Η ΧΡΥΣΗ (Ή ΓΑΪΔΟΥΡΟΝΗΣΙ) Αναμφισβήτητα, όμως, το πιο δυνατό χαρτί της Ιεράπετρας είναι το μικρό και επίπεδο νησάκι ακριβώς απέναντι από την πόλη, με τους υπεραιωνόβιους κέδρους, τα κρυστάλλινα νερά και τη χρυσή άμμο, από την οποία άλλωστε πήρε και το όνομά του: νήσος Χρυσή η επίσημη ονομασία, θα ακούσετε όμως πολύ συχνά να το αποκαλούν και Γαϊδουρονήσι. Δεν νοείται να μην περπατήσεις στους σχηματισμένους από λευκόχρυση άμμο λοφίσκους του, να μη δεις τους κέδρους με τα μοναδικά σχήματα καθώς και τα τροπικά χρώματα που παίρνει η θάλασσα καθώς πλησιάζεις στην ακτή. Ολα τούτα σε αυτό το μικροσκοπικό νησί, το μέγιστο υψόμετρο του οποίου είναι τα 31 μέτρα και η συνολική του έκταση δεν ξεπερνά τα 5 τ.χλμ. Ενα νησί που πριν από 70.000 χρόνια ήταν ακόμα βυθισμένο στο νερό και είναι γεμάτο απολιθώματα, γεγονός όχι άσχετο με τα μικροσκοπικά κοχύλια που βρίσκεις σε πολλά σημεία ανακατεμένα με την άμμο. ΠΩΣ ΠΑΜΕ Το πλησιέστερο λιμάνι στο οποίο μπορείτε να φτάσετε από Πειραιά, με προορισμό την Ιεράπετρα, είναι αυτό του Ηρακλείου (Superfast Ferries, ΑΝΕΚ, Minoan Lines). Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου το Ηράκλειο συνδέεται με ταχύπλοα επιβατηγά με Θήρα, Πάρο, Νάξο, Μύκονο. Το Ηράκλειο έχει επίσης καθημερινή, συχνή, αεροπορική σύνδεση με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όλο το χρόνο (Olympic Air, Aegean). Η διαδρομή Ηράκλειο - Ιεράπετρα με αυτοκίνητο διαρκεί 1,5 - 2 ώρες. Εναλλακτικά, την Ιεράπετρα μπορείτε να την προσεγγίσετε μέσω Σητείας, που συνδέεται το καλοκαίρι αεροπορικά με Αθήνα, Αλεξανδρούπολη και Πρέβεζα και ακτοπλοϊκά με Κάσο, Κάρπαθο και Ρόδο (Τρίτη και Σάββατο με το πλοίο «Πρέβελη» της ΑΝΕΚ). Η διαδρομή Σητεία - Ιεράπετρα με Ι.Χ. αυτοκίνητο διαρκεί 1 - 1,5 ώρα. ΔΙΑΜΟΝΗ Αστρον (Τ/28420-25.114). Ξενοδοχείο 3 αστέρων, στην Ιεράπετρα, στην κάτω παραλία, € € το δίκλινο με πρωινό. Galaxy (Τ/28420-26.541). Ξενοδοχείο 2 αστέρων, στην Ιεράπετρα, στην κάτω παραλία, € € με πρωινό. Αριάδνη (Τ/28420-26.166). Ενοικιαζόμενα παραδοσιακά διαμερίσματα, στην Ανατολή, πλήρως εξοπλισμένα, € € το δίκλινο. Ολόκαλον De Luxe Relaxation Suites (Τ/28420-41.410), στην Ανατολή, πολυτελές ξενοδοχείο 5 αστέρων € € € με πρωινό. Kakkos Bay (Τ/28420-61.241). Ξενοδοχείο Β΄ κατηγορίας στα Φέρμα, € € το δίκλινο, με πρωινό. Αύρα (Τ/28420-61.123). Μπανγκαλόου στα Φέρμα, € € το δίκλινο. Πεζούλια (Τ/6944-432.416 και 6945-390.800). Παραδοσιακοί ξενώνες στο Σελάκανο. € € € το διαμέρισμα 4 ατόμων, με πρωινό. Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: www.booking.com € - έως 60 € € € - έως 110 € € € € - έως 200 € € € € € - από 200 € και άνω ΦΑΓΗΤΟ Στην Ιεράπετρα, στην κάτω παραλία: Ο Ναπολέων (Τ/28420-22.410), γνωστή παλιά ταβέρνα με παραδοσιακή ελληνική κουζίνα. Ο Παυλής (Τ/6977-807.494), ρακάδικο με καλούς μεζέδες. Οξω (Τ/28420-80.089), ρακάδικο-μεζεδοπωλείο, χοιρινό, κοτόπουλο, κεμπάπ όλα στη λαδόκολλα. Στην Ιεράπετρα, στην πάνω παραλία:• Siciliana (Τ/28420-24.185), πιτσαρία-ιταλική κουζίνα. Στην Ιεράπετρα, στην παλιά πόλη:• Αννα Μπέη (Τ/28420-27.733), εστιατόριο-μεζεδοπωλείο. • Στην Ανατολή: Δρυγιές (Τ/28420- 41.111), παραδοσιακή ταβέρνα. • Στο Μύρτο: Αύρα, καφέ-μεζεδοπωλείο, πάνω στο κύμα. • Στα Φέρμα: Αύρα (Τ/28420- 61.337), ταβέρνα με ελληνική κουζίνα. • Στο Σταυροχώρι: Μουριά (Τ/28430-41.244), παραδοσιακή ταβέρνα με τοπική κουζίνα. TIPS Για τη νήσο Χρυσή αναχωρούν καθημερινά, γύρω στις 11 το πρωί, μικρά πλοία από την Ιεράπετρα. Επιστρέφουν κατά τις 5 το απόγευμα. Το εισιτήριο κοστίζει 25 ευρώ. Στο νησί υπάρχει καντίνα, οπότε νερό και φαγητό (και... ομπρέλες!) θα βρείτε σίγουρα, αλλά μην ξεχάσετε να πάρετε καπέλο και αντηλιακό. Ακόμη καλύτερα: φορέστε μακρυμάνικο ανοιχτόχρωμο πουκάμισο. Για να φτάσετε στην «καλή» παραλία, θα χρειαστεί να περπατήσετε αρκετά!
* Σημείωση: Οι πληροφορίες και οι τιμές που αναφέρονται στο κείμενο ισχύουν την περίοδο σύνταξης του άρθρου και ενδέχεται να έχουν       αλλάξει.

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω