Στόχοι για μιά καλύτερη Ελλάδα και βαθύτερες Αιτίες της υφιστάμενης κοινωνικής κρίσης
Πέτρος Α. Μ. Τζελεπίδης
Ένα
ανεξήγητο γεγονός, παγκοσμίως αποδεκτό και ως γεγονός και ως ανεξήγητο,
είναι ο Ελληνικός πολιτισμός.[1] Συγκεκριμένα γράφει ο Μπ. Ράσσελ:
«Σε
ολόκληρη την ιστορία, τίποτε δεν είναι τόσο εκπληκτικό ή τόσο δύσκολο
να εξηγηθεί όσο η ξαφνική ανόρθωση του πολιτισμού στην Ελλάδα. Πολλά από
αυτά που φτιάχνουν ένα πολιτισμό υπήρχαν ήδη για χιλιάδες χρόνια στην
Αίγυπτο και την Μεσοποταμία, και είχαν διαδοθεί από εκεί στις γειτονικές
χώρες. Αλλά ωρισμένα στοχεία έλειπαν έως ότου οι Έλληνες τα παρέσχον.
Ό,τι κατόρθωσαν στην τέχνη και την λογοτεχνία είναι οικείο στον καθένα,
αλλά ό,τι έκαναν στον καθαρά διανοητικό χώρο είναι ακόμα περισσότερο
εξαιρετικό. Εφηύραν μαθηματικά* και επιστήμη και φιλοσοφία° πρώτοι
έγραψαν ιστορία σε αντίθεση με απλά χρονικά° στόχαστηκαν ελεύθερα γύρω
από την φύση του κόσμου και τους σκοπούς της ζωής, χωρίς να
περιορίζονται από τα δεσμά οιασδήποτε ορθοδοξίας.»
Στην
αρχή της δεύτερης δεκαετίας του αιώνα μας, η Ελλάδα βρίσκεται στον
αντίποδα της χρυσής εποχής της Αθήνας. Η έλλειψη ηθικών αξιών, η
αντικοινωνική και αντιπεριβαλλοντική οικονομική πολιτική, η
αντικατάσταση ουσιαστικών αξιών από την ‘αξία’ του καταναλωτισμού, και
τα κοντόθωρα συμφέροντα της καθόλου ηγεσίας της χώρας και των
διαμορφωτών κοινής γνώμης, διαμόρφωσαν τον αντίστοιχο μέσο Έλληνα. Τον
μέσο Έλληνα που συνοπτικά περιγράφω μέσω των στόχων που καταγράφω. Ο
Έλληνας αυτός εάν δεν μεταμορφωθεί θα δυστυχήσει πολύ περισσότερο.
Η
επίτευξη των στόχων που ακολουθούν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μιά
καλύτερη Ελλάδα. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν είναι αρκετοί, είναι όμως
αναγκαίοι. Ο καθένας από αυτούς τους στόχους αναδεικνύει ταυτόγχρονα και
μία βαθύτερη αιτία για την υφιστάμενη κοινωνική κρίση. Οι στόχοι που
προτεινονται δεν είναι, και δεν θα έπρεπε να είναι, κυρίως οικονομικοί.
Ποτέ, καμμία κοινωνία δεν ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό στην βάση
αποκλειστικώς οικονομικής ανάπτυξης.
Θα
πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι οι ακόλουθοι στόχοι και άμεσα
συσχετιζόμενες αιτίες αποτελούν ένα σύστημα. Η τροποποίηση –και πολύ
περισσότερο αντικατάσταση ή κατάργηση‐ έστω και μιάς συνιστώσας ενός
συστήματος έχει συνέπειες στο καθόλου σύστημα. Σε ένα κοινωνικό σύστημα
στόχων και αιτίων, όπως αυτό που περιγράφεται κατωτέρω, οι συνέπειες
προβλέπεται να είναι ριζικές. Σίγουρα αφορούν τον καθένα μας και
απαιτούν αλλαγές της νοοτροπίας και συμπεριφοράς του καθένα μας. Τέτοιες
αλλαγές χρειαζόμαστε σαν Έλληνες που θα αναγνωρίζονταν ξανά διεθνώς σαν
παράδειγμα για μίμηση και όχι προς αποφυγή.
Στόχος 1:
Απαραβίαστη εφαρμογή αξιοκρατίας στον Πανεπιστημιακό χώρο, την
Δικαιοσύνη, την Υγεία, και την Δημόσια Διοίκηση. Αυστηρή τιμωρία για
οιανδήποτε παράβαση καθήκοντος. Για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να
επιτρέπεται πανεπιστημιακοί οι οποίοι αποδεδειγμένως έχουν λογοκλέψει να
παραμένουν μέλη της Πανεπιστημιακής κοινότητας. Γενικότερα, οιοσδήποτε
αξιωματούχος, οσονδήποτε υψηλή θέση και εάν κατέχει, θα πρέπει να
υπόκειται και όχι να διαφεύγει τον νόμο. Αυτή είναι μιά διεθνώς
εφαρμοζόμενη πρακτική (π.χ., παραίτηση προέδρου Ουγγαρίας, 2 Απριλίου
2012, και υπουργού Άμυνας Γερμανίας, 1 Μαρτίου 2012 για λογοκλοπή) η
οποία θα πρέπει επιτέλους να εφαρμοστεί και στην χώρα μας –απαρεγκλίτως.
Στόχος 2:
Εξαντλητικούς ελέγχους για την πάταξη της διαφθοράς με μηδενική ανοχή
και χωρίς οιαδήποτε εξαίρεση. Ο στόχος αυτός απαιτεί την τάχιστη απονομή
και εφαρμογή της Δικαιοσύνης με επίσης ουδεμία εξαίρεση.
Στόχος 3:
Αλλαγή νοοτροπίας. Σε ένα κόσμο που αλλάζει ραγδαία εδώ και αρκετά
χρόνια, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, ακόμα και μόλις 3 χρόνια
πριν, συνέχιζε να ομφαλοσκοπείται και να αυτοθαυμάζεται ενώ ταυτόγχρονα
κακοποιούσε την γλώσσα τους, και ουσιαστικά αγνοούσε τις
αναντικατάστατες και θεμελιώδεις κατακτήσεις της αρχαίας Ελλάδας. Ακόμα
και σήμερα, η μεν συντρπτική πλειοψηφία της πολιτικής ηγεσίας όλων των
κομμάτων συνεχίζει να συμπεριφέρεται όπως και πριν, η δε συντριπτική
πλειοψηφία των πολιτών αγνοεί τα βασικά προβλήματα και τις κύριες
δυνατότητες της χώρας, και συνεχίζει να ρίχνει τα σφάλματά τους στους
άλλους. Σε μιά χώρα που:
η) Πολίτες που αποδέχονται, αρχιτέκτονες που σχεδιάζουν, και πολιτικοί μηχανικοί που κατασκευάζουν εκτρωματικά κτήρια απανταχού της Ελλάδας. Στο όνομα μιάς απροσδιόριστης ελευθερίας η αισθητική τείνει να μηδενισθεί. Γιατί ο σχεδιασμός και το κτίσιμο νέων ‘Παρθενώνων’ να μη είναι στόχοι τουλάχιστον μερικών από τους νέους μας αρχιτέκτονες;
α) Οι
πολίτες της δεν μπορούν να παρακολουθήσουν μία συζήτηση στην τηλεόραση
επειδή σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες μιλάνε ταυτογχρόνως.
β) Τα αυτοκίνητα καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια και οι οδηγοί μηχανών θεωρούν δικαίωμα τους να τρέχουν πάνω σε αυτά.
γ)
Λωρίδες κεντρικών αρτηριών (π.χ., Συγγρού, τέρμα Πατησίων)
καταλαμβάνονται από οδηγούς ταξί επειδή έτσι τους βολεύει και οι πολίτες
διπλοπαρκάρουν για τον ίδιο λόγο, αδιαφορώντας για το κυκλοφοριακό
πρόβλημα που δημιουργούν.
δ)
Πολίτες συνεργάζονται για να καρπωθούν κρατικές παροχές που δεν
δικαιούνται (π.χ., επιδόματα αναπηρίας σε αρτιμελείς, συντάξεις σε
νεκρούς). Και ακόμα !
ε) Η μεγάλη
πλειοψηφία των καπνιστών θεωρεί δικαίωμα τους να βλάπτουν τους
συνανθρώπους τους, ενώ ταυτόγχρονα όταν βρεθούν σε χώρα του εξωτερικού
όπου το κάπνισμα επίσης απαγορεύεται ούτε διανοούνται να καπνίσουν σε
κοινόχρηστους χώρους (βγαίνουν έξω έστω και με θερμοκρασίες υπό το
μηδέν).
στ) Πολίτες ρυπαίνουν
σχεδόν ό,τιδήποτε σχεδόν όπουδήποτε με διάφορους τρόπους. Ρυπαίνουν την
ατμόσφαιρα, τις παραλίες και τα δάση, χωρίς να περνάει από το μυαλό τους
ότι η ζωή τους θα ήταν υγειηνότερη και ωραιότερη εάν δεν ρύπαιναν.
Πόλεις όπου βρίθουν οι ακαθαρσίες σκύλων στους δρόμους, η κακοποίηση
αγαλμάτων, τα πεταμένα χαρτιά και άλλα μίκρο‐αντικείμενα, η ηχητική
ρύπανση. Γιατί οι περισσότεροι από αυτούς που ρυπαίνουν διατηρούν το
σπίτι τους καθαρό;η) Πολίτες που αποδέχονται, αρχιτέκτονες που σχεδιάζουν, και πολιτικοί μηχανικοί που κατασκευάζουν εκτρωματικά κτήρια απανταχού της Ελλάδας. Στο όνομα μιάς απροσδιόριστης ελευθερίας η αισθητική τείνει να μηδενισθεί. Γιατί ο σχεδιασμός και το κτίσιμο νέων ‘Παρθενώνων’ να μη είναι στόχοι τουλάχιστον μερικών από τους νέους μας αρχιτέκτονες;
θ)
Το άσυλο και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών έχει περιορισθεί στα ΑΕΙ
και αντ’ αυτών έχουμε άσυλο ασυδοσίας ομάδων. Ομάδων που καλύπτονται από
μέλη ΔΕΠ για την εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων.
Μιά τέτοια χώρα δεν έχει λαμπρές προοπτικές κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η αλλαγή νοοτροπίας ξεκινάει από τον καθένα μας. Ο ωχ‐ αδερφισμός και ο ατομισμός είς βάρος των άλλων χρειάζεται να αντικατασταθεί από συλλογικότητα για την βελτίωση των συνθηκών όλων μας. Χρειαζόμαστε ουσιαστική επικοινωνία αντί προπαγάνδας και μονολόγων. Ουσιαστική επικοινωνία σημαίνει αμοιβαία κατανόηση των διαφορετικών αναγκών και επιθυμιών ενός εκάστου ή ομάδων και σύνθεση των διαφορετικών απόψεών τους.
Στόχος 4: Μείωση γραφειοκρατίας στο ελάχιστο δυνατό, και κατ’ αρχήν στα επίπεδα προηγμένων χωρών, π.χ., Βρετανία, με αυτόματη τιμωρία όσων δεν τηρούν τους νόμους ενάντια στην κατασπατάληση πόρων που συνεπάγεται η συντήρησή της. Ο στόχος μείωσης της γραφειοκρατίας θα πρέπει να ενταχθει λειτουργικά στο σχέδιο δράσης για την ανοικτή διακυβέρνηση. Η επίσημη ένταξη της Ελλάδας (19 Απριλίου 2012) στην «Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση του ΟΗΕ διευκολύνει την επίτευξη αυτού του στόχου. Η μείωση της γραφειοκρατίας θα πρέπει να επιτευχθεί σε όλους τους τομείς δραστηριότητας και στα τρία επίπεδα δημόσιας διοίκησης. Μιά τέτοια μείωση θα έχει θετικές επιπτώσεις στο κοινωνικό γίγνεσθαι και όχι μόνο στην οικονομία.
Στόχος 5: Ανάπτυξη ανταγωνιστικότητας σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και τεχνολογίες αιχμής. Τρία παραδείγματα: Πρώτον, με βάση την ταχύτερη δυνατή υλοποίηση του προγράμματος ‘Ήλιος’, να προχωρήσουμε στην κατάκτηση πρωτοποριακής θέσης στον τομέα αυτό. Δεύτερον, ανάπτυξη προωθημένου λογισμικού για εσωτερική βελτίωση τομέων και εξωτερική εμπορία (μιά ιδιαίτερα επωφελής υποκατηγορία του είναι το λεγόμενο ευφυές λογισμικό). Τρίτον, ανάπτυξη άλλων απαραίτητων τεχνολογιών όπως η βιοτεχνολογία και η αιολική ενέργεια. Για τον στόχο αυτό καθώς και την αξιοκρατική ανάπτυξη της τριτοβάθμιας παιδείας απαιτούνται:
ι) Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών, και άλλων υποτιθέμενα πνευματικών ταγών, προτιμά:
‐ Να ακολουθεί την μετριότητα αντί να εμπνέει τον λαό να μεγαλουργήσει.
‐
Να ανέχεται ‐και αρκετοί να υποβοηθούν ή και να καρπώνονται από‐ την
διαφθορά αντί να καθίσταται τιμωρός της και παράδειγμα προς μίμηση.
ια)
Η συντριπτική πλειοψηφία των πανεπιστημιακών ουσιαστικά αδιαφορεί για
την κατάντια των ελληνικών πανεπιστημίων, και μερικοί ακόμα και
παραπλανούν για την δήθεν υψηλή διεθνή αξιολόγησή τους με μεθόδους
ανάξιες ακαδημαϊκών δασκάλων. Οι θύλακες αριστείας των ελληνικών
πανεπιστημίων οφείλονται αποκλειστικά στην αντοχή και την διεθνή
αναγνώριση ολίγων ουσιαστικών ερευνητών και δασκάλων. Αντίστοιχα, οι
έλληνες φοιτητές που διαπρέπουν στο εξωτερικό είναι αυτοί που δεν
αποδέχτηκαν το ελλήνικό πανεπιστημιακό κατεστημένο και δυστυχώς, οι
περισσοτέροι από αυτούς παραμένουν στο εξωτερικό –επειδή δεν είναι
αποδεκτοί από τα κατά κύριον λόγο αναξιοκρατικά ελληνικά ΑΕΙ. Οι
εξαιρέσεις απέχουν πόρρω από το να επαρκούν° χρησιμοποιούνται μόνο
τεχνηέντως από τους συμφέροντα, για την διατήρηση της αναξιοκρατίας,
έχοντες.Μιά τέτοια χώρα δεν έχει λαμπρές προοπτικές κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η αλλαγή νοοτροπίας ξεκινάει από τον καθένα μας. Ο ωχ‐ αδερφισμός και ο ατομισμός είς βάρος των άλλων χρειάζεται να αντικατασταθεί από συλλογικότητα για την βελτίωση των συνθηκών όλων μας. Χρειαζόμαστε ουσιαστική επικοινωνία αντί προπαγάνδας και μονολόγων. Ουσιαστική επικοινωνία σημαίνει αμοιβαία κατανόηση των διαφορετικών αναγκών και επιθυμιών ενός εκάστου ή ομάδων και σύνθεση των διαφορετικών απόψεών τους.
Στόχος 4: Μείωση γραφειοκρατίας στο ελάχιστο δυνατό, και κατ’ αρχήν στα επίπεδα προηγμένων χωρών, π.χ., Βρετανία, με αυτόματη τιμωρία όσων δεν τηρούν τους νόμους ενάντια στην κατασπατάληση πόρων που συνεπάγεται η συντήρησή της. Ο στόχος μείωσης της γραφειοκρατίας θα πρέπει να ενταχθει λειτουργικά στο σχέδιο δράσης για την ανοικτή διακυβέρνηση. Η επίσημη ένταξη της Ελλάδας (19 Απριλίου 2012) στην «Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση του ΟΗΕ διευκολύνει την επίτευξη αυτού του στόχου. Η μείωση της γραφειοκρατίας θα πρέπει να επιτευχθεί σε όλους τους τομείς δραστηριότητας και στα τρία επίπεδα δημόσιας διοίκησης. Μιά τέτοια μείωση θα έχει θετικές επιπτώσεις στο κοινωνικό γίγνεσθαι και όχι μόνο στην οικονομία.
Στόχος 5: Ανάπτυξη ανταγωνιστικότητας σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και τεχνολογίες αιχμής. Τρία παραδείγματα: Πρώτον, με βάση την ταχύτερη δυνατή υλοποίηση του προγράμματος ‘Ήλιος’, να προχωρήσουμε στην κατάκτηση πρωτοποριακής θέσης στον τομέα αυτό. Δεύτερον, ανάπτυξη προωθημένου λογισμικού για εσωτερική βελτίωση τομέων και εξωτερική εμπορία (μιά ιδιαίτερα επωφελής υποκατηγορία του είναι το λεγόμενο ευφυές λογισμικό). Τρίτον, ανάπτυξη άλλων απαραίτητων τεχνολογιών όπως η βιοτεχνολογία και η αιολική ενέργεια. Για τον στόχο αυτό καθώς και την αξιοκρατική ανάπτυξη της τριτοβάθμιας παιδείας απαιτούνται:
α) Οικονομικά και αξιοκρατικά κίνητρα επιστροφής Ελλήνων που έχουν αναγνωρισθεί σε προηγμένες χώρες του εξωτερικού.
β)
Πλήρη οικονομική υποστήριξη για την μετεκπαίδευση Ελλήνων στα κορυφαία
Πανεπιστήμια του πλανήτη μας, με υποχρέωση επιστροφής τους στην Ελλάδα
για την υλοποίηση αυτών των στόχων.
γ)
Μακροχρόνιος σχεδιασμός για την ανέλιξη των υπαρχόντων, εθνικών κέντρων
ή θυλάκων Αριστείας σε παγκόσμια κέντρα Αριστείας: (γ1) Κέντρα
Αριστείας Βασικής Έρευνας, και (γ2) Κέντρα Αριστείας Προωθημένης Έρευνας
Εφαρμογών. Γιατί άλλες συγκρίσιμες χώρες και όχι η Ελλάδα;Στόχος 6: Ποιοτική ενίσχυση παραδοσιακών τομέων ελληνικής οικονομίας. Παράδειγμα: Μετεξέλιξη μέρους του υπάρχοντος τουρισμού και ανάπτυξη πρωτοποριακών μονάδων για την προσέλκυση υψηλού τουρισμού σε νέους θεματικούς τομείς.
Στόχος 7: Εμπλουτισμός και όχι πτώχευση της Ελληνικής γλώσσας. Αισθάνθηκα πολύ άσχημα την πρώτη φορά που διαπίστωσα ότι ό μέσος Άγγλος μιλάει πολύ καλύτερα Αγγλικά από ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων ‐με πανεπιστημικό πτυχίο‐ τα Ελληνικά.
Στόχος 8: Δημιουργία ουσιαστικού σχεδίου –σε βάθος 30ετίας‐ για την μετάβαση στην κοινωνία της γνώσης (όχι της πληροφόρησης και συνακόλουθης εμπορευματοποίησής της). Η παρούσα κατάσταση της Ελλάδας χαρακτηρίζεται, δυστυχώς, από την πρακτικώς μηδενική παραγωγή πρωτότυπης επιστημονικής γνώσης πλανητικής σημασίας. Συγκρίσιμες χώρες το έχουν επιτύχει, και οι Έλληνες μπορούν εάν το αποφασίσουν και συνδυάσουν την ατομικότητα με την συλλογικότητα. Να σημειωθεί ότι, η κοινωνία της γνώσης δεν ταυτίζεται με την (από πολλούς επαγγελόμενη) οικονομία που βασίζεται στην γνώση. Η δεύτερη είναι μέρος και εξυπηρετεί την πρώτη. Ποιό συγκεκριμένα, η κοινωνία της γνώσης βασίζεται και στοχεύει –μεταξύ άλλων:
α)
Στην ερευνητική επανάσταση για την οποία το κοινό απαιτείται να είναι
πλήρως ενημερωμένο (δείτε πρόσφατη θέση ‐2010‐ της Ακαδημίας Επιστημών
της Βρετανίας (The Royal Society)).
β)
Δωρεάν ή προσιτή, παγκόσμια πρόσβαση στη γνώση (δείτε Παγκόσμια Έκθεση
Ουνέσκο για τις κοινωνίες της γνωσης, δημοσιεύσεις Ουνέσκο 2005).
γ) Στην σύνθεση πολιτιστικών και επιστημονικών αξιών.
δ)
Η πολυπλοκότητα, πλανητική διάσταση, και αναγκαιότητα άμεσης
αντιμετώπισης, των περιβαλλοντικών προβλημάτων απαιτεί την επιστημονική
συνεργασία Βορρά‐Νότου.
ε) Δημιουργία κοινωνιών αειφόρου ανάπτυξης.
στ)
́Οπως ρητώς σημειώνεται στην προαναφερθείσα έκθεση της Ουνέσκο, «Από
τις απαρχές της δημοκρατίας στην Αθήνα, τα κοινωνικά αξιώματα έχουν
αποτελέσει απαραίτητο συστατικό των υποχρεώσεων του πολίτη» (σ. 179). Η
δια βίου μάθηση (χαρακτηριστικό της κοινωνίας της γνώσης) εξομαλύνει
τις διαφορές γνώσης και συνεπώς μειώνει την άλλως υπερβολική εξουσία των
επαϊόντων (οιασδήποτε υπαρκτής ή υποθετικής μορφής).
Η Ελλάδα πρέπει να αποτελέσει μέρος των επερχόμενων κοινωνιών γνώσης.
Μπορούμε, οι Έλληνες, να επιτύχουμε μέσα στον 21ο αιώνα, κάτι παρόμοιο με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό; Ή, τουλάχιστον, να συνεισφέρουμε στην ανάπτυξη μιάς κοινωνίας γνώσης, μιάς κοινωνίας αλληλεγγύης, μιάς κοινωνίας που σέβεται όλα τα μέλη της και το περιβάλλον που την συντηρεί; Ναι, εάν υλοποιήσουμε ένα μακρόπνοο σχέδιο για την ολική ανάταση της ελληνικής κοινωνίας. Μερικά βασικά στοιχεία ενός τέτοιου σχεδίου περιγράφηκαν στις προηγούμενες παραγράφους. Προτάθησαν με την ελπίδα συνεισφοράς στον προαπαιτούμενο διάλογο και δράση για την υλοποίηση ενός τέτοιου φιλόδοξου και εφικτού στόχου.
Υγ. Υπάρχει ένα πολιτικό κόμμα που έχει εμπεριστατωμένα προτείνει τον αναγκαίο μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας αντιμετωπίζοντας όχι μόνο βραχυπρόθεσμες, κυρίως, οικονομικές ανάγκες αλλά τις βαθύτερες αιτίες της χειμαζόμενης και παραπαίουσας ελληνικής κοινωνίας; Νομίζω όχι. Μπορεί να δημιουργηθεί; Γιατί όχι;! Στο νου και στο χέρι μας είναι.
Μπορούμε, οι Έλληνες, να επιτύχουμε μέσα στον 21ο αιώνα, κάτι παρόμοιο με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό; Ή, τουλάχιστον, να συνεισφέρουμε στην ανάπτυξη μιάς κοινωνίας γνώσης, μιάς κοινωνίας αλληλεγγύης, μιάς κοινωνίας που σέβεται όλα τα μέλη της και το περιβάλλον που την συντηρεί; Ναι, εάν υλοποιήσουμε ένα μακρόπνοο σχέδιο για την ολική ανάταση της ελληνικής κοινωνίας. Μερικά βασικά στοιχεία ενός τέτοιου σχεδίου περιγράφηκαν στις προηγούμενες παραγράφους. Προτάθησαν με την ελπίδα συνεισφοράς στον προαπαιτούμενο διάλογο και δράση για την υλοποίηση ενός τέτοιου φιλόδοξου και εφικτού στόχου.
Υγ. Υπάρχει ένα πολιτικό κόμμα που έχει εμπεριστατωμένα προτείνει τον αναγκαίο μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας αντιμετωπίζοντας όχι μόνο βραχυπρόθεσμες, κυρίως, οικονομικές ανάγκες αλλά τις βαθύτερες αιτίες της χειμαζόμενης και παραπαίουσας ελληνικής κοινωνίας; Νομίζω όχι. Μπορεί να δημιουργηθεί; Γιατί όχι;! Στο νου και στο χέρι μας είναι.
[1] Russell, B. 1946, σ. 25. Ιστορία Δυτικής Φιλοσοφίας (A History of Western Philosophy, Unwin).
*
«Αριθμητική και κάποια γεωμετρία υπήρχε μεταξύ των Αιγυπτίων και των
Βαβυλωνίων, αλλά κυρίως σε μορφή πρακτικών κανόνων. Ο παραγωγικός
λογισμός από ένα σύστημα γενικών παραδοχών ήταν Ελληνική καινοτομία.»
Για άλλες χρήσεις, δείτε: 
