Εμμανουήλ Ροΐδης

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης (28 Ιουλίου 1836 – 7 Ιανουαρίου 1904) ήταν σημαντικός Έλληνας λογοτέχνης. Θεωρείται ένας από τους πιο πνευματώδεις συγγραφείς που παρουσιάστηκαν στα ελληνικά γράμματα, ενώ το έργο του συγκροτείται από πολλά διαφορετικά είδη, όπως μυθιστορήματα, διηγήματα, κριτικές μελέτες, κείμενα πολιτικού περιεχομένου, μεταφράσεις και χρονογραφήματα.

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου 1836 στην Ερμούπολη της Σύρου από εύπορους και αριστοκρατικής καταγωγής (εκ Χίου) γονείς, τον Δημήτριο Ροΐδη και την Κορνηλία το γένος Ροδοκανάκη. Το 1841 η οικογένειά του μετακόμισε στην Ιταλία λόγω του διορισμού του πατέρα του σε μεγάλο εμπορικό οίκο της εποχής, με έδρα τη Γένοβα, και αργότερα της υπηρεσίας του ως Γενικού Προξένου της Ελλάδας. Σε ηλικία δεκατριών ετών, και ενώ οι γονείς του είχαν εγκατασταθεί στο Ιάσιο, ο Ροΐδης επέστρεψε στην Ερμούπολη, όπου σπουδάζει εσωτερικός στο φημισμένο ελληνοαμερικανικό λύκειο Χ. Ευαγγελίδη. Συμμαθητής του ήταν ο λόγιος, συγγραφέας και έμπορος Δημήτριος Βικέλας και μαζί εξέδιδαν μια εβδομαδιαία χειρόγραφη εφημερίδα υπό τον τίτλο Μέλισσα.

Το 1855 αποφοιτώντας εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο για θεραπεία για το πρόβλημα της βαρηκοΐας που είχε εμφανιστεί από τα μαθητικά του χρόνια και συνέχισε να τον ταλαιπωρεί σε όλη τη ζωή του. Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας και φιλοσοφίας. Μετά από ένα χρόνο και εξ αιτίας της επιδείνωσης της υγείας του πήγε στο Ιάσιο και το 1857 στην Βραΐλα, όπου ανέλαβε την αλληλογραφία του εμπορικού οίκου του θείου του, Δημητρίου Ροδοκανάκη. Τότε ασχολήθηκε κρυφά με τη μετάφραση του Οδοιπορικού του Σατωβριάνδου, ο θείος του όμως το αντιλήφθηκε και τον παρότρυνε να την δημοσιεύσει. Την πλήρη μετάφραση εξέδωσε το 1860, έναν χρόνο αφού είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του. Την επόμενη χρονιά ακολούθησε τους γονείς του στην Αίγυπτο, για θεραπεία της μητέρας του, όμως μετά τον αιφνίδιο θάνατο του πατέρα του το 1862 επέστρεψε με την μητέρα του και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, αποφασισμένος να μην ακολουθήσει τις εμπορικές δραστηριότητες που του είχε αφήσει ο πατέρας του αλλά να αφοσιωθεί στην ενασχόληση του με τα γράμματα.

Το 1866 ολοκλήρωσε την συγγραφή του μυθιστορήματος Πάπισσα Ιωάννα, έργο μέσα από το οποίο σατιρίζει τον κλήρο της Δυτικής Εκκλησίας την περίοδο του Μεσαίωνα. Το βιβλίο αφορίστηκε από την Ιερά Σύνοδο (αφορισμός που άρθηκε αργότερα) αλλά με τις συνεχείς πέντε εκδόσεις του κατάφερε να καταξιώσει διεθνώς τον Ροΐδη (ως διάσημο ή μάλλον διαβόητο - κατά σημείωση του Αρίστου Καμπάνη), ο οποίος τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με γαλλόφωνες εφημερίδες ενώ το 1870 έγινε και διευθυντής της εφημερίδας Grèce (Γκρες).

Το 1873 απώλεσε σχεδόν όλη του την περιουσία που είχε επενδύσει σε μετοχές της Εταιρίας Λαυρίου και της Πιστωτικής.

Τον Ιανουάριο του 1875 και για 18 μήνες εξέδιδε με τον Θέμο Άννινο το εβδομαδιαίο περιοδικό, χιουμοριστικό στην αρχή, σατιρικό κατόπιν, Ασμοδαίος μέσα από τις σελίδες του οποίου είχε τη δυνατότητα να σχολιάζει την δημόσια και πολιτική ζωή της Ελλάδας καθώς και να συμμετέχει ενεργά σε αυτήν. Υπέγραφε με τα ψευδώνυμα «Θεοτούμπης», «Σκνίπας» και πολλά άλλα παρόμοια, τα περισσότερα μιας μόνο χρήσεως, αφού τα ψευδώνυμα αυτά φαίνεται πως ήταν συνήθως αναγραμματισμοί φράσεων που τόνιζαν κάτι που είχε αναφερθεί στο αντίστοιχο άρθρο.[1] Kαυτηρίαζε τη κομματική συναλλαγή της εποχής του, υποστηρίζοντας όμως την πολιτική του Χαρίλαου Τρικούπη.

Το 1877 άρχισε η διαμάχη του με τον Άγγελο Βλάχο, με αφορμή ένα κριτικό του κείμενο με τίτλο «Περί Συγχρόνου Ελληνικής Ποιήσεως», στο οποίο στρεφόταν κατά του ακραίου ρομαντισμού και της πραγμάτωσής του στο έργο της Α' Αθηναϊκής Σχολής και των ποιητικών διαγωνισμών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1878 διορίστηκε έφορος στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στην οποία εργαζόταν κατά την διάρκεια των κυβερνήσεων Τρικούπη, ενώ απολυόταν από τις κυβερνήσεις Δηλιγιάννη. Παράλληλα, εμφανιζόταν ως υπέρμαχος της δημοτικής με μια σειρά από γλωσσικές μελέτες αν και ο ίδιος έγραφε τα κείμενά του στην καθαρεύουσα. Το 1885 είχε ένα σοβαρό ατύχημα όταν τον χτύπησε μια άμαξα με αποτέλεσμα να σπάσει το σαγόνι του και να μην μπορεί να μιλήσει για μήνες. Το 1890 έχασε την ακοή του οριστικά.

Την περίοδο 1890-1900 δημοσίευσε το μεγαλύτερο μέρος του καθαρά αφηγηματικού του έργου, που περιλαμβάνει αρκετά διηγήματα. Μέχρι το τέλος της ζωής του συνεργαζόταν με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες της εποχής στα οποία δημοσίευε διηγήματα και κριτικά άρθρα.

Πέθανε στην Αθήνα, στις 7 Ιανουαρίου 1904.
Η Πάπισσα Ιωάννα

Η Πάπισσα Ιωάννα είναι το πιο διάσημο από τα αφηγηματικά έργα του Ροΐδη και ένα από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, με πολλές μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες. Με το έργο αυτό ο συγγραφέας έρχεται σε ρήξη με την κρατούσα λογοτεχνική παράδοση, τον ρομαντισμό, και με την ενίσχυση του κύρους της Εκκλησίας.

Η υπόθεση του έργου είναι ένας θρύλος του 9ου αι. αρκετά διαδεδομένος στην Ευρώπη, για μια γυναίκα που κατάφερε να ανέλθει στον παπικό θρόνο, έμεινε έγκυος και γέννησε κατά τη διάρκεια μιας λιτανείας, όπου και πέθανε. Ο Ροΐδης είχε πρωτοακούσει την ιστορία στη Γένοβα, όταν ήταν παιδί, και επειδή του είχε κάνει μεγάλη εντύπωση, έκανε εκτεταμένη έρευνα σε βιβλιοθήκες στην Αθήνα και στη Γερμανία και συγκέντρωσε πλούσιο υλικό για την περίοδο στην οποία διαδραματίζεται το έργο. Επέμεινε ιδιαίτερα σε αυτή τη διάσταση του μυθιστορήματος, γι' αυτό και το εξέδωσε με τον υπότιτλο «Μεσαιωνική Μελέτη». Kαι πράγματι το έργο είναι πιστότατο στην απεικόνιση της εποχής του (οι πόλεις, τα ταξίδια, τα μοναστήρια, οι συνήθειες, αποδίδονται με εξαιρετική ακρίβεια).

Το έργο εμφανώς παρουσιάζει τα αρνητικά της Καθολικής Εκκλησίας, αλλά είναι φανερό ότι η κριτική και η απόρριψη απευθύνονται κυρίως στην Ορθόδοξη. Γι' αυτό και οι αντιδράσεις απέναντί του ήταν τόσο έντονες. Στον αφορισμό του έργου ο συγγραφέας απάντησε αρχικά χιουμοριστικά, με τις υποτιθέμενες «Επιστολές ενός Αγρινιώτου» με την υπογραφή Διονύσιος Σουρλής (στην εφημερίδα Αυγή, Μάιος 1866) και έπειτα με σοβαρό -αλλά και πιο δηκτικό τόνο-με το «Ολίγαι λέξες εις απάντησιν της αφοριστικής εγκυκλίου της Συνόδου».
Διηγήματα

Τα διηγήματα του Ροΐδη διαδραματίζονται στην Αθήνα και στην Ερμούπολη και στηρίζονται κυρίως σε προσωπικά του βιώματα. Είναι εμφανής σε όλα η κριτική του διάθεση εναντίον της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι πολλά έχουν ήρωες ζώα: η σύγκριση των ζώων με τον άνθρωπο είναι αρνητική εις βάρος του δευτέρου.
Το ύφος του συγγραφέα

Ο Ροΐδης είναι ο κατ' εξοχήν στυλίστας συγγραφέας και θεωρείται ότι είναι ο πρώτος που καθιέρωσε προσωπικό ύφος στη νεοελληνική λογοτεχνία. Το βασικό χαρακτηριστικό του είναι το χιούμορ και η ειρωνεία, που επιτυγχάνεται κυρίως με την απροσδόκητη σύναψη αταίριαστων λέξεων και εννοιών. Ο ίδιος είχε παρομοιάσει το ύφος του με την μέθοδο της «κολοκυνθοπληγίας», δηλαδή του χτυπήματος στο κεφάλι του αναγνώστη με μια ξερή κολοκύθα. Αυτό ήταν, όπως εξηγούσε, ένα «ανθυπνωτικόν φάρμακον», δηλαδή ο μόνος τρόπος για να κρατάει σε ενδιαφέρον και εγρήγορση τον (απαίδευτο) Έλληνα αναγνώστη.
Η λογοτεχνική κριτική

Ο Ροΐδης είναι ένας από τους οξυδερκέστερους Έλληνες κριτικούς. Διέβλεψε την φθορά του Αθηναϊκού Ρομαντισμού στην ποίηση και την πεζογραφία, ενίσχυσε τις ανανεωτικές προσπάθειες του περιοδικού Εστία στον τομέα του διηγήματος, στηλίτευσε τις υπερβολές της ηθογραφίας και κατέκρινε τον επαρχιωτισμό, δηλαδή τη φοβία για ξένες επιδράσεις στη λογοτεχνία.
Η διαμάχη με τον Άγγελο Βλάχο

Το 1877 ο Ροΐδης ήταν εισηγητής της κριτικής επιτροπής στον δραματικό διαγωνισμό του συλλόγου «Παρνασσός». Στην ομιλία του απέρριψε την ποιητική αξία όχι μόνο των υποβληθέντων στον διαγωνισμό έργων αλλά και εν γένει της ελληνικής ποιητικής παραγωγής της εποχής. Τη χαμηλή ποιότητα της ποίησης την απέδιδε στην απουσία κατάλληλης «περιρρέουσας ατμόσφαιρας». Οι απόψεις του απηχούν τη διδασκαλία του Taine, σύμφωνα με τον οποίον η τέχνη, ως κοινωνική εκδήλωση, εξαρτάται απόλυτα από το περιβάλλον και τις συνθήκες στις οποίες γεννάται. Δεδομένης λοιπόν της κατάστασης στην Ελλάδα ο Ροΐδης θεωρούσε λογική την χαμηλή ποιότητα της ποιητικής παραγωγής.

Ένα μήνα μετά απάντησε στην ομιλία του Ροΐδη ο Άγγελος Βλάχος με την ομιλία «Περί νεωτέρας ελληνικής ποιήσεως και ιδίως περί Γεωργίου Ζαλοκώστα», στην οποία αντέκρουσε τις απόψεις περί της δημιουργίας του ποιητή υπό την επίδραση του κοινωνικού και πνευματικού περιβάλλοντος, υποστηρίζοντας ότι οι ποιητές με ταλέντο γεννιούνται και ότι το έργο είναι αποτέλεσμα ποιητικής ευφυίας και όχι επίδρασης της κοινωνίας. Ο Γεώργιος Ζαλοκώστας ήταν το παράδειγμά του για την αξία της ποιητικής παραγωγής της εποχής.

Ο Ροΐδης απάντησε με άλλες δύο μελέτες «Περί συγχρόνου Ελληνικής κριτικής» και «Περί συγχρόνου Ελληνικής ποιήσεως», στις οποίες επαίνεσε το έργο των «Προδρόμων» (Ιωάννης Βηλαράς, Αθανάσιος Χριστόπουλος), την Επτανησιακή Σχολή και από σύγχρονους ποιητές μόνο τον Βαλαωρίτη και τον Αχ. Παράσχο. Ο Άγγελος Βλάχος ανταπάντησε με το έργο «Ο Νέος Κριτικός» και ο Ροΐδης με το έργο «Τα Κείμενα» και έτσι έληξε η διαμάχη.
Οι γλωσσικές μελέτες

Ο Ροΐδης, παρ' όλο που ο ίδιος έγραψε σε καθαρεύουσα, υποστήριζε τη χρήση της δημοτικής στη λογοτεχνία. Οι κυριότερες μελέτες του στις οποίες αναφέρεται σε γλωσσικά θέματα είναι: Ο Πρόλογος στη μετάφραση του «Οδοιπορικού» του Σατωβριάνδου, Ο Πρόλογος στα «Πάρεργα», η μελέτη για το «Ταξίδι» του Γιάννη Ψυχάρη και, η σημαντικότερη και εκτενέστερη, τα «Είδωλα» (1893).

Το πρόβλημα της «διγλωσσίας» το θεωρούσε εθνική συμφορά και επέρριπτε στους λογίους την ευθύνη για αυτό. Τη δημοτική γλώσσα τη θεωρούσε ισάξια της καθαρεύουσας σε πλούτο, ακρίβεια και σαφήνεια και πρότεινε για τη λογοτεχνική γλώσσα την σταδιακή απλοποίηση της καθαρεύουσας και τον εμπλουτισμό της δημοτικής ώστε τελικά να «συναντηθούν» σε μια γλώσσα.

Σχετικά με το «Ταξίδι» του Γιάννη Ψυχάρη, έγραψε ότι ήταν θετικό το γεγονός ότι η ενασχόληση με τη γλώσσα πέρασε από τα χέρια των λογίων στα χέρια των επιστημόνων, επαίνεσε το έργο για την πιστή εφαρμογή των επιστημονικών πορισμάτων του συγγραφέα του, τόνισε την ανάγκη να υπάρχει συμφωνία μεταξύ γραπτού και προφορικού λόγου, αλλά απέρριψε και τις ακρότητες του συγγραφέα σημειώνοντας ότι δεν ήταν δυνατόν να αγνοηθεί η μακρόχρονη ιστορία της ελληνικής γλώσσας και οι τύποι που αποτυπώνουν αυτήν την επίδραση, δηλαδή οι προσμίξεις της δημοτικής με την καθαρεύουσα δεν ήταν δυνατό -ούτε αναγκαίο- να αποφευχθούν πλήρως.
Εργογραφία
Μυθιστορήματα

Πάπισσα Ιωάννα (1866)

Διηγήματα

Ιστορία ενός σκύλου (1893)
Ιστορία μιας γάτας (1893)
Ιστορία ενός αλόγου (1894)
Ψυχολογία Συριανού συζύγου (1894)
Η Μηλιά(στη δημοτική) (1895)
Το παράπονο ενός νεκροθάπτου (1895)

Μελέτες, κείμενα

Περί συγχρόνου εν Ελλάδι κριτικής (1877)
Περί συγχρόνου ελληνικής ποιήσεως (1877)
Τα Κείμενα (1877)
Γεννηθήτω φως (1879)
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1879)
Η Εθνική Βιβλιοθήκη εν έτει 1880 (1885)
Πάρεργα, επιμ. Δ. Ι. Σταματόπουλος (1885)
Το ταξίδι του Ψυχάρη (1888)
Τα Είδωλα (1893)

Μεταφράσεις

Σατωβριάνδου Οδοιπορικόν. Από Παρισίων εις Ιεροσόλυμα και από Ιεροσολύμων εις Παρισίους. (1860)
Μακώλεϋ Ιστορία της Αγγλίας - 7 τόμοι
Ποιήματα του Έντγκαρ Άλαν Πόε
Ιστορία της Αγγλικής λογοτεχνίας

Συλλογές

Διηγήματα
Συριανά διηγήματα Το ξεστούπωμα
Άπαντα - 7τομη έκδοση (1911-1914)
Άπαντα - 4τομη έκδοση (1940)
Εμμανουήλ Ροΐδης (1952)
Άπαντα - 2τομη έκδοση (1955)

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%AE%CE%BB_%CE%A1%CE%BF%CE%90%CE%B4%CE%B7%CF%82

Lemon Pie ....

Lemon Pie ....της πάρα πολύ τεμπέλας

Προστέθηκε από july88, 07.08.12

Περιγραφή

Όχι δεν είναι άλλη μία κλασική συνταγή της Lemon pie, είναι άλλη μία συνταγή τύπου Lemon pie. Είναι δροσερή και ελαφριά.

 

Τι χρειαζόμαστε:

• 1,5 πακέτο μπισκότα digestive
• 125 γρ. μαργαρίνη (λιωμένη)
• 2 κεσεδάκια γιαούρτι των 200 γρ. (σφιχτό όχι νερουλό)
• 1 κουτί ζαχαρούχο γάλα
• 1 ζουμερό λεμόνι

Στα γρήγορα

Κατηγορία

Διάφορες πίτες και τάρτες

Διατροφή

Χορτοφαγική

Δυσκολία

Και για αρχάριους

Εύκολο

Σερβίρει

8 -10 άτομα

Πως το κάνουμε:

Διαβάστε περισότερο: Lemon Pie ....της πάρα πολύ τεμπέλας  

http://www.sintagespareas.gr/sintages/lemon-pie-tis-para-poli-tempelas.html#ixzz2353hBQcc

Ταραξάκο το φαρμακευτικό

http://proionta-tis-fisis.blogspot.gr/2013/01/taraxacum-officinale-l-dandelion.html

Ταραξάκο το φαρμακευτικό - πικραλίδα ή ραδίκι του βουνού ή αγριοράδικο ή Taraxacum officinale L. ή Dandelion (το δόντι του λιονταριού)

Πολλά τα ονόματα του και ακόμη περισσότερες οι θεραπευτικές του ιδιότητες. Χαρακτηρίζεται ως το ισχυρότερο και, ταυτόχρονα, το καλύτερο φυσικό διουρητικό, καθώς περιέχει περίπου 5% κάλιο, κάτι που το καθιστά ασφαλές στη χρήση του, αφού δεν «στεγνώνει» τον οργανισμό από τους ηλεκτρολύτες του. Πολύτιμο για τη γενικότερη τόνωση του οργανισμού και ίσως το καλύτερο, ευρείας εφαρμογής, τονωτικό του ήπατος.
Περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α (4 φορές περισσότερη από το μαρούλι), σίδηρο (μεγαλύτερη περιεκτικότητα από το σπανάκι), φώσφορο και μαγγάνιο. Ιδανικό για τον καθαρισμό του αίματος, είναι χολαγωγό, υπακτικό, τονωτικό, αντιρευματικό. Ελαττώνει τη χοληστερίνη και το αφέψημα των φύλλων και των ανθέων του χρησιμοποιείται κατά του διαβήτη και της παχυσαρκίας. Δρα ευεργετικά σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των αδένων, βοηθάει στην καταπολέμηση της κατακράτησης υγρών κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως (δυσμηνόρροια). Ως χολαγωγό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη φλεγμονή ή τη συμφόρηση του ήπατος και της χοληδόχου κύστεως. Σε περίπτωση χολολιθίασης, αν οι πέτρες είναι μεγάλες ή αν ακολουθείτε φαρμακευτική αγωγή, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προτού το χρησιμοποιήσετε.
Ο κατάλογος των ευεργετικών ιδιοτήτων του είναι ευρύς: χρησιμοποιείται κατά των χρόνιων δερματικών παθήσεων, είναι τονωτικό του στομάχου και το γάλα που βγαίνει όταν το κόβουμε θεραπεύει σπυριά, κρεατοελιές, ακόμη και τους κάλους.

Θεωρείται ότι χαρίζει στο μέγιστο τις ευεργεσίες του αν καταναλώσει κανείς τα φύλλα του φρέσκα, σαν σαλάτα. Ωφέλιμη όμως είναι και η ρίζα του. Οι ρίζες αυτού του τόσο κοινού φυτού σε όλη την Ελλάδα συλλέγονται από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο, οπότε έχουν την πιο μεγάλη πικράδα. Τα φύλλα του μπορεί κανείς να τα μαζέψει όλες τις εποχές. Τα κίτρινα άνθη του στέκονται σε μοναχικά κεφαλάκια ανάμεσα σε οδοντωτά φύλλα, αργά την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αφέψημα, έγχυμα ή βάμμα.

Πώς να το χρησιμοποιήσω;

• Αφέψημα: Βράστε 2-3 κουταλιές του τσαγιού ρίζας σε ένα φλιτζάνι νερό, χαμηλώστε τη φωτιά και αφήστε το να σιγοβράσει για ακόμη 10 -15 λεπτά. Σαν ρόφημα, 3 φορές την ημέρα.
• Βάμμα: 5 -10 ml βάμματος, 3 φορές την ημέρα.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ», για καλύτερη ζωή

Για τη χοληστερίνη

Αφέψημα ρίζας (10-15 γρ. σε ένα φλιτζάνι νερό, το βράζετε για 15 λεπτά), 2-3 φλιτζάνια την ημέρα.

Έχετε δυσκοιλιότητα;

Φτιάξτε έγχυμα (1 κουτ. γλυκού ρίζας ανά ποτήρι νερού, βράζετε για 10 -15 λεπτά) και πιείτε 1 - 2 ποτήρια την ημέρα .

Για καλύτερη πέψη

Πριν από το φαγητό, πιείτε 15 - 20 σταγόνες βάμματος. Θα απαλλαγείτε από αισθήματα δυσπεψίας, επειδή βοηθά στην καλύτερη αφομοίωση των θρεπτικών συστατικών της τροφής.
 

Για αποτοξίνωση

Στο εμπόριο κυκλοφορεί συσκευασμένος φρέσκος χυμός ταραξάκο. Χρησιμοποιείται κυρίως στις ανοιξιάτικες δίαιτες αποτοξίνωσης. Θα το βρείτε σε βιολογικά καταστήματα με ευρεία γκάμα προϊόντων.

Ευχαριστούμε τον κ. Θάνο Ραζή, βοτανολόγο - ομοιοπαθητικό, για τις συμβουλές του.

ΒΑΣΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

K-Life (Εφημερίδα Καθημερινή)

Πολύ γνωστό πολυετές ποώδες φυτό χωρίς στέλεχος, δηλ. όλα τα φύλλα του βγαίνουν παράρριζα (κατ’ ευθείαν από τη ρίζα του).

Γι’ αυτό και όταν το συλλέγουμε, το μαχαίρι μπαίνει λίγο πιο βαθιά στο έδαφος, αλλιώς θα μας μείνουν όλα τα φύλλα στο χέρι, εν αντιθέσει με την πρακτική που κάνουμε στα άλλα είδη ραδικιού , όπου για προστασία της χλωρίδας τα κόβουμε ψηλά στη ρίζα, ώστε μετά να πετάξει ξανά. Το είπαμε αναλυτικά στο ποστ: Μάζεμα άγριων φαγώσιμων χόρτων (tips)

Είναι χειμερινό φυτό, αρχίζουμε να το βλέπουμε από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη.
Πολλαπλασιάζεται και αγενώς (από τα ριζώματα του) αλλά και εγγενώς με σπόρους που ωριμάζουν ταχύτατα και μεταφέρονται με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις.
Ανθίζει την άνοιξη, αλλά δεν αποκλείεται να δούμε άνθη και νωρίτερα ή και το φθινόπωρο. Τα κίτρινα άνθη του ανοίγουν το πρωί και κλείνουν το βράδυ. Μπορεί να παράξει άνθη χωρίς γονιμοποίηση.
Υπάρχει σε όλη την Ευρώπη, βόρεια Αμερική και την βόρεια Ασία, γενικά στο βόρειο ημισφαίριο, αν και πλέον έχει αποικήσει παντού σχεδόν στον κόσμο.
Έχει παρά πολλές ποικιλίες που δυσκολεύουν την ταξινόμηση τους αλλά όλες έχουν τις ίδιες ιδιότητες (στην Ελλάδα έχουμε περίπου 7).
Έχει πολύ χαρακτηριστικά οδοντωτά φύλλα (εξ’ ου και το όνομα του στην Αγγλία: «δόντι του λέοντα») ή με λοβούς, και στο κέντρο αναπτύσσει, περισσότερα από ένα, ανθικά στελέχη τα οποία σχηματίζουν ένα κεφάλι με ζωηρό κίτρινο χρώμα.

Θα το βρούμε παντού, σε λιβάδια, ακαλλιέργητες εκτάσεις, σε βραχώδεις περιοχές, δίπλα στους δρόμους και ως ενοχλητικό «ζιζάνιο» σε χλοοτάπητες..
Το ύψος του δεν ξεπερνά τα 25 εκατοστά.

Συλλέγεται στο νεαρό στάδιο και είναι εξαιρετικής ποιότητας λαχανευόμενο φυτό και με πολύ αξιόλογες φαρμακευτικές ιδιότητες, γνωστές από την αρχαιότητα.Εκτός από βραστό (μπορούμε να βάλουμε και τις ρίζες , αφού αφαιρέσουμε το εξωτερικό τους), τρώγεται και ωμό σε σαλάτα. Ακόμα και τα πέταλα των λουλουδιών του τρώγονται. Επίσης χρησιμοποιούνται οι ρίζες αποξηραμένες, μόνες τους ή μαζί με το φυτό. Εκτός από τη βοτανοθεραπευτική της δράση τις χρησιμοποιούν και σαν υποκατάστατο του καφέ (μετά από ξήρανση).

Θεωρείται ένα από τα καλύτερα χολαγωγά φυτά και επίσης είναι ένα
εξαιρετικό διουρητικό.
Επίσης είναι πολύ καλό τονωτικό, χωνευτικό και αποτοξινωτικό.
Οι αρχαίοι έλληνες και οι ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Επίσης πολύ γνωστό στην κινέζικη ιατρική και στους άραβες ιατρούς. Ευρεία χρήση είχε και στο μεσαίωνα.
Παρασκευάζονται από αυτό εκχυλίσματα, βάμματα και διαλύματα.
Το φυτό είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α, C, D σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο.
Το κάλιο που περιέχει έχει την αξία του διότι σαν διουρητικό που είναι δεν έχουμε απώλειες καλίου, καθώς τις αναπληρώνει με το κάλιο που περιέχει.
Το φυτό περιέχει ένα λευκό γαλακτώδη χυμό (Latex).

Η ρίζα και ο γαλακτώδης χυμός περιέχουν μια πικρή ουσία: τη λακτουπικρίνη (τερπενική λακτόνη), καθώς και τανίνες, ινουλίνη καουτσούκ, τριτερπένια, κουμαρίνες, καροτενοειδή και άλλα.Οι πρωτόγονοι λαοί πίστευαν ότι η πικράδα έδινε δύναμη και ότι μπορούσαν να θεραπευθούν από μία ασθένεια πίνοντας ένα πικρό ποτό.Φυσιολογικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι κάθε πικράδα δημιουργεί ένα ερέθισμα στον οργανισμό και αυτό έχει σαν επακόλουθο να λειτουργήσουν οι αδένες και να παράγουν υγρά, π.χ. ένα πικρό ορεκτικό ποτό, ανοίγει την όρεξη και θέτει σε κίνηση τη λειτουργία της πέψης. Το ταραξάκο διεγείρει τις εκκρίσεις της χολής.

Πηγές:www.dromostherapeia.gr και  laspistasteria.wordpress.com
Σημείωση: ΤΑ ΧΌΡΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΒΌΤΑΝΑ ΔΕΝ ΤΑ ΞΕΡΙΖΏΝΟΥΜΕ ΠΟΤΈ!!!!!!!
Προσέχουμε για να έχουμε!!
Το σωστό μάζεμα των χόρτων και γενικότερα των βοτάνων και τον καρπών, μας ΑΝΤΑΜΕΊΒΕΙ καθώς θα τα βρούμε εκεί και την επομένη χρονιά για να ξανά μπουν στο πιάτο μας και να συνεχίσουν να προσφέρουν απλόχερα τα άκρως ωφέλιμα δώρα τους!!! Δείτε πως τα μαζεύουμε εδώ

ΑΚΗΡΥΧΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Αναδημοσίευση άρθρου από Νέα Ακρόπολη

http://www.nea-acropoli-ioannina.gr/kinhmatografou/akhryxtos-polemos.html

ΑΚΗΡΥΧΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ένα πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ, του Μάικλ Μουρ, που τιμήθηκε με Όσκαρ το 2003. Θέμα του είναι η βία των όπλων στην Αμερική. Στέκεται μπροστά στα τρομακτικά γεγονότα, όπως στην περίπτωση του γυμνασίου του Κολομπιάν, όπου 2 μαθητές οπλισμένοι σαν αστακοί σκότωσαν 12 συμμαθητές και μία καθηγήτριά τους, την περίπτωση ενός 6χρονου που παίρνει κρυφά το όπλο του θείου του και σκοτώνει ένα 4χρονο κορίτσι στο νηπιαγωγείο και άλλες περιπτώσεις.   Παράλληλα προσπαθεί να μην σταθεί στα γεγονότα καθ’αυτά αλλά να βρει τις αιτίες που κρύβονται πίσω από τις τραγωδίες. Στην αναζήτηση αυτή, παρουσιάζονται 3 αιτίες:  

α) Η βία ως στοιχείο της ίδιας της ιστορικής πραγματικότητα των Η.Π.Α. (βία με τους Ινδιάνους, τους νέγρους, του Λατίνους), εμφύλιος. Άρα αυτά τα γεγονότα είναι απλά η συνέχειά τους.  

β) Το δικαίωμα της οπλοκατοχής στις περισσότερες πολιτείες (σαν εύκολη αφορμή για όποιον  θέλει να σκοτώσει).    

γ) Τα Μ.Μ.Ε. που τρομάζουν τους Αμερικανούς και τους έχουν κάνει να πιστεύουν ότι απειλούνται από τα πάντα.  

Στη συνέχεια φθάνει στα εξής συμπεράσματα:     α) Γεμάτη βία είναι και η ιστορία άλλων λαών, όπως π.χ. της Γερμανίας, της Αγγλίας ή της Ισπανίας. Όμως δεν βλέπουμε να αλληλοσκοτώνονται οι λαοί αυτοί.  β) Το δικαίωμα οπλοκατοχής υπάρχει και σε μια πόλη του  Καναδά, όμως ούτε εκεί δεν υπάρχουν τέτοια φαινόμενα και πέρα από αυτό υπάρχει και το εξής περίεργο: Οι άνθρωποι εκεί παρόλο που μπορούν να έχουν όπλο στο σπίτι τους, όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται να κάνουν χρήση του δικαιώματος αυτού, αλλά δεν κλειδώνουν καθόλου τα σπίτια τους!  γ) Τα Μ.Μ.Ε. προβάλουν σε υπερβολικό βαθμό τη βία στις Η.Π.Α. τόσο που πλέον  υπάρχει η πεποίθηση, ότι κάθε μαύρος και κλέφτης, κάθε σκουρόχρωμος και τρομοκράτης.  

Τελικά αυτό που εξάγεται σαν συμπέρασμα είναι ότι η βία είναι μια συνισταμένη πολλών  παραγόντων.   Υπάρχει μια τεράστια αίσθηση φόβου που έχει απλωθεί πάνω από τις πόλεις τους και έχει εγκλωβίσει τους ανθρώπους. Η σκιά του φόβου έχει γίνει το «τέρας» που τους τυραννά και τους κρατά φυλακισμένους. Από δω ξεκινάνε ο φανατισμός και ο ρατσισμός. Από τη μια η αντιλαϊκή πολιτική με την έλλειψη προστασίας στους χαμηλόμισθους που αναγκάζει πολλούς να κάνουν 2 δουλειές για να επιβιώσουν και άλλους τους εξωθεί στην ζωή στους δρόμους. Από την άλλη η ιμπεριαλιστική πολιτική, οι βομβαρδισμοί πόλεων διαφόρων λαών, έχουν κάνει τον κόσμο να πιστεύει πως καρμικά κάποια στιγμή  θα το πληρώσουν αυτό (ιδιαίτερα εμφανής αυτός ο φόβος είναι  μετά τις 11/9/2001).  

Όλα τα παραπάνω διανθίζονται από την τρομοκρατία  των Μ.Μ.Ε. που θέλει να βγάλει λεφτά εφευρίσκοντας τον «μπαμπούλα», και την μεγάλη αμάθεια του λαού (π.χ. στην ταινία κάποιος δεν γνώριζε ποιος είναι ο Γκάντη, αφού η ιστορία που βασικά ενδιαφέρει τους Αμερικανούς είναι η δική τους και λίγο γνωρίζουν για τον υπόλοιπο κόσμο).   Όλα αυτά λοιπόν, δένονται με την ισχυρή κορδέλα της οπλοκατοχής. Ξέρουμε πόσο επικίνδυνο είναι να κρατά ένας άνθρωπος ένα όπλο, αλλά επίσης ξέρουμε πόσο πολύ πιο επικίνδυνο είναι να κρατά ένας φοβισμένος άνθρωπος που πιστεύει ότι είναι σε άμυνα, ένα όπλο!  Το ενδιαφέρον σε αυτό το ντοκιμαντέρ, δεν είναι να δούμε την μεσαιωνική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Αμερική (διότι αυτό που χαρακτηρίζει έναν μεσαίωνα είναι ο φόβος και η βία), αναστενάζοντας ανακουφισμένα που ζούμε στην μικρή μας (ακόμα) όαση.  

Αυτό που πρέπει να αποκομίσουμε από το  ντοκιμαντέρ  είναι τα χαρακτηριστικά του μεσαίωνα και να παλέψουμε  όσο μπορούμε να τα αποφύγουμε (ακόμα και αν γνωρίζουμε τον νόμο των κύκλων).  Η προώθηση της αμάθειας, της χειραγώγησης, της τρομολαγνείας, του ρατσισμού, μπορεί να επιφέρει προσωρινά κέρδη για κάποιους, όμως σταδιακά δημιουργεί μια κοινωνία ανελεύθερων, όπου ο παραλογισμός και η αδικία γίνονται οι ηγέτες τους. Και σ’αυτό ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι κερδισμένος…

Joomla SEF URLs by Artio
σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Δεν έκανα ταξίδια μακρινά

 

Με τη μουσική όμως ταξιδεύω!!!

ΝΑΙ ΜΠΟΡΩ!

7 Ομόκεντροι Κύκλοι Αυτογνωσίας

ΝΑΙ ΜΠΟΡΩ!
Εάν σκέφτεσαι ότι σε χτυπούν, σε χτυπούν,
Εάν σκέφτεσαι ότι δεν τολμάς, δεν τολμάς,
Εάν θέλεις να κερδίσεις αλλά σκέφτεσαι ότι δεν μπορείς Είναι σχεδόν σίγουρο ότι δε θα κερδίσεις.
Αν σκέφτεσαι ότι θα χάσεις είσαι χαμένος, Γιατί έξω στον κόσμο βρίσκουμε ότι Η επιτυχία ξεκινά από τη θέληση κάποιου. Όλα βρίσκονται στη νοητική κατάσταση.
Εάν πιστεύεις ότι θα σε ξεπεράσουν, σε ξεπερνούν 

Πρέπει να σκεφτείς υψηλά για ν' αναδειχτείς. Πρέπει να είσαι σίγουρος για τον εαυτό σου πριν Μπορέσεις να κερδίσεις ένα βραβείο.
Τις μάχες της ζωής δεν τις κερδίζει πάντα Ο ισχυρότερος ή ο ταχύτερος, Αλλά αργά ή γρήγορα αυτός που κερδίζει  Είναι αυτός που πιστεύει ότι μπορεί!

Σήμερα...

Στις 09/01/2013 εορτάζουν:
	Άγιος Πολύευκτος Όσιος Ευστράτιος ο Θαυματουργός Όσιος Πέτρος Επίσκοπος Σεβαστείας Αγία Αντωνίνα που μαρτύρησε στη Νικομήδεια Άγιος Λαυρέντιος Μνήμη Μεγάλου Σεισμού Άγιος Φίλιππος Μητροπολίτης Μόσχας και πάσης Ρωσίας Άγιος Adrian ηγούμενος Καντουαρίας Άγιος Brithwald αρχιεπίσκοπος Καντουαρίας Όσιος Ιωνάς ο Γέροντας Όσιοι Βασίλειος και Γρηγόριος οι Θαυματουργοί
Νηστεία  Περισσότερα http://www.saint.gr/01/09/index.aspx

7 λόγοι για να τρώμε ηλιόσπορους καθημερινά

http://proionta-tis-fisis.blogspot.gr/2012/12/7_30.html

7 λόγοι για να τρώμε ηλιόσπορους καθημερινά

Οι ηλιόσποροι αποτελούν ένα υγιεινό και απολαυστικό σνακ για μικρούς και μεγάλους και μπορεί εύκολα να ενταχθούν στην καθημερινή μας διατροφή με διάφορους τρόπους. Έτσι μπορούμε να τους προσθέσουμε στη σαλάτα μας, στα φαγητά μας αλλά και να φτιάξουμε διάφορα βουτήματα και ψωμί με ηλιόσπορο.

1. Έχουν αντιφλεγμονώδης ιδιότητες. Οι ηλιόσποροι έχουν πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη E η οποία έχει την ιδιότητα να εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες που συσσωρεύονται στον οργανισμό μας. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που καταστρέφουν τη δομή των κυττάρων μας με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια κατάσταση φλεγμονής στον οργανισμό μας. Έτσι ο ηλιόσπορος λόγο της υψηλής του περιεκτικότητας σε Βιταμίνη Ε φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του άσθματος, της οστεοαρθρίτιδας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

2. Μειώνουν τη χοληστερίνη. Οι ηλιόσποροι περιέχουν φυτοστερόλες οι οποίες όπως προκύπτει από πολυάριθμες μελέτες έχουν την τάση να μειώνουν τα επίπεδα της ‘κακής’ χοληστερίνης στον οργανισμό μας. Επίσης η περιεκτικότητα του ηλιόσπορου σε πολυακόρεστα λιπαρά και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα βοηθά επιπλέον στη μείωση της αθηρωμάτωσης, καθώς τα λιπαρά αυτά μειώνουν την ‘κακή’ χοληστερίνη ενώ αυξάνουν την ‘καλή’.

3. Χαλαρώνουν τα νεύρα μας. Συγκεκριμένα, ο ηλιόσπορος αποτελεί πολύ καλή πηγή μαγνησίου. Το μαγνήσιο βοηθά στον έλεγχο του νευρικού και μυϊκού τόνου και η έλλειψή του σχετίζεται με υπερδραστηριότητα των νεύρων μας προκαλώντας μυϊκές συσπάσεις, ημικρανίες, μυϊκές κράμπες, νευρικότητα και κόπωση. Το ¼ του φλιτζανιού ηλιόσπορο μας παρέχει το 28% της ημερησίας συνιστώμενης πρόσληψης σε μαγνήσιο και επιπλέον αποτελεί άριστη πηγή φολλικού οξέος (227 mcg/100γρ) καθώς τα 100γρ μας παρέχουν το 37% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόληψης (Σ.Η.Π). Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για τη σύνθεση του DNA, ενώ πρέπει να υπάρχει στη διατροφή των γυναικών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, καθώς η πρόσληψή του σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα του εμβρύου.

4. Προστατεύουν την καρδιά μας. Η βιταμίνη Ε που υπάρχει στον ηλιόσπορο προλαμβάνει την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων. Συγκεκριμένα η αντιοξειδωτική της δράση εμποδίζει την οξείδωση της χοληστερόλης η οποία μπορεί να καταστρέψει τα αγγεία μας και να προκαλέσει εγκεφαλικά επεισόδια ή ανακοπή της καρδιάς. Μελέτες δείχνουν ότι η επαρκής πρόσληψη της βιταμίνης Ε φαίνεται να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο αθηροσκλήρωσης. Το ¼ του φλιτζανιού ηλιόσπορος παρέχει το 62% της Σ.Η.Π σε βιταμίνη Ε. Επίσης η περιεκτικότητά τους σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα ενισχύει ακόμη περισσότερο την προστατευτική τους δράση, καθώς η πρόσληψη ακόρεστων λιπαρών οξέων, τον κίνδυνο εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικών επεισοδίων λόγω της θετικής επίδρασης που έχουν στο λιπιδαιμικό μας προφίλ ( μείωση ‘κακής’ χοληστερίνης και αύξηση ‘καλής’.

5. Μας αποτοξινώνουν. Η υψηλή περιεκτικότητα του ηλιόσπορου σε αντιοξειδωτικά όπως βιταμίνη Ε, πολυφαινόλες και σελήνιο βοηθά στην απομάκρυνση των τοξικών ουσιών που συσσωρεύονται (οξειδωτικό στρες) καθημερινά στον οργανισμό μας. Η διαδικασία αυτή μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης διαφόρων χρόνιων παθήσεων που οφείλονται στο οξειδωτικό στρες (καρκίνος, καρδιαγγειακά νοσήματα, πρόωρη γήρανση, εκφυλιστικές ασθένειες).

6. Μας προστατεύουν από διάφορες μορφές καρκίνου. Ο ηλιόσπορος αποτελεί καλή πηγή σεληνίου το οποίο είναι ένα ιχνοστοιχείο που είναι απολύτως απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας μας. Συγκεκριμένα διάφορες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη σεληνίου σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, καθώς το σελήνιο συμμετέχει σε διάφορους μηχανισμούς που προστατεύουν από τη μετάλλαξη του γενετικού μας υλικού. Επίσης η υψηλή περιεκτικότητα του ηλιόσπορου σε διάφορα αντιοξειδωτικά προστατεύει τον οργανισμό μας από τη συσσώρευση καρκινογόνων ουσιών.

7. Έχουν μεγάλη θρεπτική αξία. Αποτελούν ένα θρεπτικό σνακ γιατί είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία όπως σίδηρο, χαλκό, μαγνήσιο, σελήνιο, φώσφορο, ψευδάργυρο, σε βιταμίνες όπως βιταμίνη Ε, φολλικό οξύ, βιταμίνη Β3, βιταμίνη Β1 και βιταμίνη Β6, σε καλά λιπαρά όπως είναι τα ακόρεστα λιπαρά οξέα, ενώ περιέχουν και πρωτεΐνη, δηλαδή τα 100γρ δίνουν 21γρ πρωτεΐνη.

Πηγή

Η οικολογική συνείδηση στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία

Αναδημοσίευση άρθρου από Νέα Ακρόπολη

 http://www.nea-acropoli-ioannina.gr/oikologias/h-oikologikh-suneidhsh-sthn-arxaia-ellhnikh-filosofia.html

Η οικολογική συνείδηση στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία

Η οικολογία, ως όρος, ως αντικείμενο μελέτης αλλά και ως κοινωνική και πολιτιστική ανάγκη, πήρε μία σημαντική θέση κι έκταση, μόνο στον αιώνα μας. Κι αυτό δεν είναι συμπτωματικό. Η βιομηχανική επανάσταση, η καταναλωτική κοινωνία κι ο υπερπληθυσμός ήταν οι αιτίες που ανάγκασαν την κοινωνία να συνειδητοποιήσει τις αρχές, τις αξίες και την σπουδαιότητα της οικολογίας.

Η εκτεταμένη μόλυνση του περιβάλλοντος, η μαζική καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η "τρύπα" του όζοντος, το ενεργειακό πρόβλημα ήταν κάποιες από τις αιχμές του οικολογικού προβλήματος που ανάγκασε τις κυβερνήσεις, τους κοινωνικούς φορείς κι ακόμα και τους απλούς ανθρώπους να προβληματιστούν σοβαρά αρχίζοντας να μελετούν σε βάθος τους φυσικούς και βιολογικούς νόμους και να παίρνουν κάποια μέτρα για την επαναφορά της φυσικής ισορροπίας.

Όπως, όμως, συμβαίνει, και πρέπει να συμβαίνει, σε αυτές τις περιπτώσεις, ο προβληματισμός κινήθηκε και γύρω από την αιτία της δημιουργίας αυτού του προβλήματος μέσα στην ίδια την ανθρώπινη νοοτροπία και συμπεριφορά, στα πλαίσια των σύγχρονων πολιτισμικών αξιών και συμπεριφορών. Γεννήθηκαν ερωτήματα όπως π.χ. "Γιατί ο άνθρωπος αγνοεί ότι δυναμιτίζει τις βάσεις της ύπαρξής του;". "Η εργαλειακή και εγωιστική συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στο φυσικό περιβάλλον είναι γέννημα του σύγχρονου πολιτισμού ή υπήρχε ανέκαθεν σε λανθάνουσα κατάσταση;". "Ποιος ήταν, και είναι, ο ρόλος της φιλοσοφίας, της επιστήμης, της τέχνης και της θρησκείας στην γέννηση κι εξέλιξη αυτού του φαινομένου;".

Μία από τις θεωρίες που κυριαρχεί στον κύκλο των ευαισθητοποιημένων, πάνω σε αυτό το θέμα, ανθρώπων είναι ότι όλοι οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, εξαιρώντας ίσως κάποιους από τους προσωκρατικούς, έσπειραν και πότισαν το "σπέρμα" του ανθρώπου - εκμεταλλευτή της φύσης. Μέσα σε αυτήν την θεωρία, η χριστιανική και μουσουλμανική θρησκεία συνηγορούν και επιβραβεύουν αυτήν την ανθρωποκεντρική τάση της αρχαίας φιλοσοφίας. Επιστέγασμα σε αυτήν την θεωρία είναι η αντίληψη ότι οι προ-φιλοσοφικές, αρχαϊκές και πρωτόγονες μορφές κουλτούρας και νοοτροπίας όπως π.χ. στους Σαμάνους, στους Ινδιάνους, στους Μαύρους της Αφρικής, στους προέλληνες κ.α. είναι οι μόνες που σέβονται την φύση ως μητέρα - τροφό του ανθρώπου και της συμπεριφέρονται ως μία ζωντανή, αξιοσέβαστη θεότητα.

Αυτή η θεωρία που έχει συναντήσει πολλούς υποστηρικτές έχει πολλά αληθινά στοιχεία αλλά και πολλές υπεραπλουστευμένες γενικεύσεις που μας απομακρύνουν από την αλήθεια.

Σε αυτήν την εργασία θα εξετάσουμε την σχέση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας με την φιλοσοφία των αρχών της οικολογίας και θα δείξουμε ότι, αυτή , δεν είναι μία ανθρωποκεντρική φιλοσοφία αντίθετη με την οικολογική φιλοσοφία αλλά, αντιθέτως, συμπεριλαμβάνει, τις οικολογικές αρχές, μέσα σε μία γενικότερη μυστηριακή κοσμοθεωρία.

Μύθος και Λόγος

Η εσωτερική φιλοσοφία, αυτή η φιλοσοφία που μας βοηθάει να επιλύσουμε τα αινίγματα της ζωής και να συνθέσουμε τις αντιφάσεις, γίνεται ο οδηγός μας στην μελέτη ενός ακανθώδους ζητήματος που έχει άμεση σχέση με την οικοφιλοσοφία. Η εσωτερική φιλοσοφία μας διδάσκει ότι ο άνθρωπος είναι ένα σύνθετο ον που περνάει στάδια εξέλιξης μέσα από κύκλους εκατομμυρίων ετών και υπόκειται σε αμετάβλητους κοσμικούς νόμους. Ένας από αυτούς τους νόμους είναι ο νόμος του Ρυθμού ή αλλιώς του "Εκκρεμούς". Λόγω αυτού του νόμου, η ανθρωπότητα ταλαντεύεται ανάμεσα σε ψυχικούς και ιδεολογικούς πόλους. Ένα ζευγάρι αυτού του είδους των πόλων είναι το ζευγάρι Μύθος - Λόγος.Ο Μύθος ανήκει σε εκείνη την φάση της συνείδησης του ανθρώπου που, πολύ εύστοχα, ο Κ. Καστανέντα την ονομάζει "Σιωπηλή Γνώση". Σε αυτόν τον πόλο η ανθρωπότητα αισθάνεται ένα με την φύση και "νιώθει", ασυνείδητα, τα αόρατα "σύμβολα" που κρύβει μέσα της. Η ανθρωπότητα λατρεύει τους Ήρωες, συντονίζεται με τους κύκλους και τους ρυθμούς του περιβάλλοντος, νιώθει την μία Ζωή που εμψυχώνει το παν, επαναλαμβάνει τις τελετουργίες της φύσης και πεθαίνει και γεννιέται χωρίς προκαταλήψεις κι άσκοπους πόνους.

Ο άλλος πόλος, ο Λόγος, που ο Κ. Καστανέντα ονομάζει ως "Λογική" υποδηλώνει τον κόσμο του θετικισμού, της επιστήμης, της ανάλυσης, του εμπορίου, της γραμματικής και της αριθμητικής. Είναι ο κόσμος της νόησης ή, καλύτερα, της νοημοσύνης.

Κατά καιρούς, η ανθρωπότητα περνάει από τον έναν πόλο στον άλλον χωρίς ποτέ να αισθάνεται ολοκληρωμένη διότι η ολοκλήρωση βρίσκεται στον "γάμο" αυτού του ζευγαριού. Υπάρχουν δύο γέφυρες που συνδέουν την μία θέση με την άλλη. Η μία γέφυρα που μας οδηγεί από την "Λογική" προς την "Σιωπηλή Γνώση" ονομάζεται "καθαρή κατανόηση". Η άλλη γέφυρα που μας οδηγεί από την "Σιωπηλή Γνώση" προς την "Λογική" ονομάζεται "έννοια". Αυτοί οι όροι που χρησιμοποιεί ο Κ. Καστανέντα, δανεισμένοι από την θρησκεία του αρχαίου Μεξικού, είναι οι "γέφυρες" που χρησιμοποιεί και η αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ: Η Γέφυρα ανάμεσα στον Μύθο και στον Λόγο.

Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι αυτός ο τομέας της ανθρώπινης δημιουργικής ερμηνείας που στηρίζει τις δύο γέφυρες ανάμεσα στον Μύθο και στον Λόγο. Εκπροσωπεί την γεφυρωματική λειτουργία ανάμεσα στην αρχαϊκή μυθική σκέψη και στην λογική, θετικιστική σκέψη που αρχίζει, μόλις τότε, να ανατέλλει. Αυτή η ιδιότητα της ελληνικής εσωτερικής φιλοσοφίας είναι και η υπεύθυνη για τις, κατά καιρούς, παρεξηγήσεις και μονόπλευρες ερμηνείες που της έχουν αποδοθεί.

Η προγενέστερη ορφική θεολογία και μυθολογία ανήκει περισσότερο στον χώρο του μυστηρίου και του μύθου. Ο Ορφέας, ο "Θεολόγος", όπως τον ονομάζουν, συχνότερα οι αρχαίοι φιλόσοφοι, είναι ο αδιαμφισβήτητος αγγελιοφόρος των θεών. Ελάχιστοι τολμούν να τον αμφισβητήσουν, κι αυτοί απλώς δηλώνουν ότι δεν τον καταλαβαίνουν αν και είναι σίγουροι ότι η ορφική θεολογία κρύβει πολλά περισσότερα από αυτά που μπορούν να γίνουν άμεσα κατανοητά. Οι ορφικοί ύμνοι είναι γεμάτοι από σημεία, σύμβολα και μυστήριο, είναι γεμάτοι από την "Σιωπηλή Γνώση". "Σιωπηλή" είναι διότι δεν εξηγεί, δεν αποδεικνύει, δεν "μιλάει" θετικιστικά και λογικά. "Γνώση" είναι διότι, αν και δεν εξηγεί, συμπεριλαμβάνει την απόκρυφη μυστηριακή διδασκαλία για το πνεύμα την ύλη, τον θεό και τα δημιουργήματά του, διδασκαλία την οποία παρέδωσαν, κατά τον μύθο, οι θεοί στους ανθρώπους.

Η προσωκρατική φιλοσοφία, κατ' αρχήν, είναι αυτή που αρχίζει να εισάγει την "έννοια" ως μία γέφυρα που οδηγεί από την "Σιωπηλή Γνώση" προς την "Λογική", από τον Μύθο προς τον Λόγο. Οι προσωκρατικοί, ήδη μυημένοι στα Μυστήρια της εποχής τους, παραλαμβάνουν την μυστική δοξασία και προσπαθούν να γίνουν οι λογικοί ερμηνευτές της. Αυτή η λογική ερμηνεία απέχει, ωστόσο, πάρα πολύ από αυτήν που σήμερα εννοούμε ως λογική - αποδεικτική διαδικασία. Χωρίς να "ξεριζώνονται" από το μυστηριακό τους έδαφος, οι προσωκρατικοί, απλώνουν τα φύλλα τους και τα κλαδιά τους στον χώρο της λογικής, δίνοντας, ως καρπούς, τις έννοιες. Αυτές οι έννοιες μολονότι ανήκουν στον χώρο της λογικής έχουν ωριμάσει με τους χυμούς και τα στοιχεία από το "μυστηριακό έδαφος".

Αρκεί ακόμη και μία επιπόλαια και γρήγορη ανάγνωση των κειμένων και των βιογραφικών στοιχείων που αφορούν τους προσωκρατικούς για να διαπιστώσουμε, αν δεν έχουμε παρωπίδες, ότι οι προσωκρατικοί σέβονται το "μυστήριο" κι ότι οι λεγόμενες "ερμηνείες" τους και οι κοσμογονικές τους "αρχές" και τα "στοιχεία" δεν είναι παρά μυστηριακά δόγματα περιτυλιγμένα από ένα "μανδύα" λογικών εννοιών κι επεξηγήσεων.
Μέσα σε αυτήν την διαδικασία ζεύξης των δύο αυτών τρόπων σύλληψης του Όλου, οι προσωκρατικοί εισάγουν στον κόσμο των εννοιών και την οικολογική οπτική, τις αρχές που, σήμερα, θα τις ονομάζαμε αρχές της οικολογικής φιλοσοφίας.

Προσωκρατικοί και Οικολογία

Κατ' αρχήν μία κοινή συνισταμένη εργασία των προσωκρατικών είναι η παρατήρηση του περιβάλλοντος, οι ρυθμοί, οι μεταλλαγές των φυσικών στοιχείων, καθώς και οι κυκλικές, φυσικές διαδικασίες. Αυτά είναι τα δώρα των προσωκρατικών που τα χρησιμοποιεί και η σημερινή επιστήμη της οικολογίας, όντας εργαλεία της επιστήμης της.

Ο Θαλής, αυτός ο πρωτοπόρος της φιλοσοφίας ενώ φαίνεται να είναι ένας μεγάλος γεωμέτρης, μαθηματικός κι αστρονόμος, ωστόσο φαίνεται να είναι κι αυτό που σήμερα θα λέγαμε πανθεϊστής ή ακόμα κι ανιμιστής ή υλοζωιστής. Μία φράση που αποδίδεται συχνά στον Θαλή είναι: "ο κόσμος είναι γεμάτος θεούς". Ο Θαλής, έτσι συμβιβάζει και συνενώνει τις νοητικές επιστήμες με την εσωτερική θρησκευτική αντίληψη ότι ο κόσμος δεν είναι άψυχος αλλά ότι τρέφεται, εμψυχώνεται και καθοδηγείται από θεούς, όπου θεοί είναι αυτά που ονομάζονται στον εσωτερισμό Στοιχειακά, Άγγελοι, Πλανητικά Πνεύματα κ.α.

Στον Αναξίμανδρο αποδίδονται τα παρακάτω λόγια:

"και η μήτρα από την οποία γεννήθηκαν τα πράγματα είναι η ίδια με αυτή στην οποία αποσυντίθενται όπως είναι αναγκαίο να γίνει, γιατί τιμωρούνται κι επανορθώνουν αμοιβαία για την αδικία, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου". (Σιμπλίκιος, εις Φυσικά 24,13).

Αυτή η φράση του Αναξίμανδρου μας δείχνει ότι τα αντίθετα μέσω της διαδοχικής υπεροχής του ενός πάνω στο άλλο αποτελούν τους κινητήριους πόλους της εξέλιξης και της αλλαγής. Η "τάξη του χρόνου" υποδηλώνει έναν νόμο που έχει καθολική ισχύ και που ελέγχει τις προθεσμίες και την "πληρωμή των χρεών" που έχουν προκληθεί από "αδικίες".

Αυτή η αρχή, ενώ δεν παύει να έχει καθολική ισχύ, μπορεί μα αποδειχτεί ότι ισχύει και στις ισορροπίες των οικοσυστημάτων. Στα οικοσυστήματα δεν υπάρχουν μονόπλευρες και μονοπολικές διεργασίες. Όλα βρίσκονται σε μία κατάσταση δυναμικής ισορροπίας. Η καταστροφή, η αποδόμηση και η δημιουργία, η αναδόμηση είναι συνεχείς και εναλλασσόμενες διαδικασίες. Η γέννηση των νέων οργανισμών ισχύει μόνο αν υπάρχει ο θάνατος των γερασμένων μορφών, διότι το υλικό της σύνθεσης των νέων όντων προέρχεται από το ίδιο υλικό στο οποίο αποσυντίθενται τα όντα, ή όπως έλεγε ο Αναξίμανδρος "η μήτρα από την οποία γεννήθηκαν τα πράγματα είναι η ίδια με αυτή στην οποία αποσυντίθενται".

Αυτή την κατάσταση δυναμικής ισορροπίας που, την μεγάλη της σημασία, την αντιλήφθηκε η επιστήμη της Οικολογίας στα τέλη του αιώνα μας υπόκειται, για τον Αναξίμανδρο σε μία "τάξη του χρόνου", δηλαδή υπόκειται σε χρονικές περιόδους. Αυτή η παρατήρηση του Αναξίμανδρου απαντά και στους σημερινούς, παρατηρούμενους βιόκυκλους και βιορυθμούς των οικοσυστημάτων. Όπως έχει π.χ. παρατηρηθεί ότι σε κάθε ανοιχτό βιολογικό σύστημα υπάρχουν περίοδοι στην αύξηση και στην μείωση των πληθυσμών των ειδών που, αυτό περιέχει.

Η άγνοια της δύναμης αυτής της εξισορροπιστικής αρχής οδήγησε τον δυτικό πολιτισμό στο να επενδύσει ενέργεια και χρόνο σε επιλογές μονόδρομους, όπως π.χ. η επιλογή του ορυκτού πλούτου ως η βασική ενέργεια του πολιτισμού αγνοώντας ή παραβλέποντας το γεγονός ότι ο κύκλος ζωής αυτού του ορυκτού πλούτου μετριέται σε εκατομμύρια χρόνια.

Πολύ πιθανόν και η ανάπτυξη της σύγχρονης ιατρικής που εξαφάνισε πολλές αρρώστιες κι επιτέθηκε στους μικροοργανισμούς με τα αντιβιοτικά της, να οδήγησε σε μία νέα διαταραχή της ισορροπίας και ίσως γι' αυτό να γεννιούνται νέες ασθένειες και να επανακάμπτουν οι, σχεδόν, εξαφανισμένες ασθένειες. Όπως αποδείχτηκε, η επιλογή της, οδήγησε σε μία νίκη απέναντι στους μικροοργανισμούς, πρόσκαιρη όμως, διότι η "τάξη του χρόνου" επανορθώνει τις αδικίες οδηγώντας τους μικροοργανισμούς σε αντεπίθεση δημιουργώντας νέες μορφές τους που αναπροσαρμόζονται συνεχώς στα νέα και πιο ισχυρά αντιβιοτικά.

Αυτή η επιτακτική ανάγκη για δυναμική ισορροπία που εξάγεται ως συμπέρασμα από την φράση του Αναξίμανδρου, συναντάται και στην μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων, όπου όταν ο Ασκληπιός, από οίκτο, άρχισε να ανασταίνει νεκρούς, ο Δίας παρεμβαίνει και τον διατάζει να σταματήσει επειδή ο Άδης κινδύνευσε να μείνει χωρίς εργασία. Αυτό το παράδειγμα δείχνει, επίσης, πως συνυφαίνεται αρμονικά η μυθολογία με την φιλοσοφική ερμηνεία.

Ο Ξενοφάνης είναι ένας από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους ο οποίος με την φιλοσοφία του και τις παρατηρήσεις του πάνω στη φύση κτυπάει τον ανθρωποκεντρισμό. Στον Ξενοφάνη αποδίδονται τα δύο παρακάτω αποσπάσματα που μας τα σώζει ο Κλήμης της Αλεξανδρείας:

"Οι Αιθίοπες λένε ότι οι θεοί τους είναι πλακουτσομύτηδες και μαύροι, οι Θράκες ότι οι δικοί τους θεοί είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες". (Κλήμης, Στρωματείς, VII, 22).

"Αλλά αν τα βόδια και τα άλογα ή τα λιοντάρια είχαν χέρια ή μπορούσαν να σχεδιάσουν με τα χέρια τους και να κάνουν τα έργα που κάνουν οι άνθρωποι, τα άλογα θα απεικόνιζαν τους θεούς σαν άλογα, τα βόδια σαν βόδια και θα έκαναν το σώμα τους σαν το δικό τους". (Κλήμης, Στρωματείς V, 109,3).
Ο Ξενοφάνης τολμάει να ταρακουνήσει με σαρκασμό και ειρωνεία, την τάση των ανθρώπων να κρίνουν τα πάντα μόνο με βάση την δική τους αντίληψη και να αδυνατούν να κατανοήσουν το "Όλο" ή, τουλάχιστον, να σεβαστούν την φυσιολογική διαφορετικότητα. Αυτός ο ανθρωποκεντρισμός είναι, ίσως, η πιο ισχυρή αιτία που οδήγησε σε αντιπαλότητα όχι μόνο τους διάφορους πολιτισμούς, τις φυλές και τις θρησκείες μεταξύ τους αλλά που οδήγησε και σε ρήξη τις σχέσεις του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον. Η υιοθέτηση της άποψης του Ξενοφάνη, θα βοηθούσε τον άνθρωπο να σεβαστεί τους, διαφορετικούς από αυτόν, οργανισμούς, και θα τον οδηγούσε στην εύρεση του κοινού καλού όλου του περιβάλλοντος. Δυστυχώς η αναζήτηση ενός βραχυπρόθεσμου κέρδους για τον ίδιο τον άνθρωπο προκάλεσε την ανισορροπία του οικοσυστήματος και την αντίδρασή του απέναντι στις αντί-οικολογικές επιλογές του ανθρώπου.

Ο Ηράκλειτος δείχνει να συμφωνεί με τον Ξενοφάνη όταν λέει ότι:

"Το θαλασσινό νερό είναι το πιο καθαρό και το πιο μολυσμένο. Για τα ψάρια είναι πόσιμο κι ευεργετικό, αλλά για τους ανθρώπους μη-πόσιμο και βλαβερό". (Ιππόλυτος, Ελ., IX, 10,5).

Το ίδιο συμπέρασμα βγαίνει και από μία άλλη ρήση του:

"Ο Θεός είναι μέρα και νύχτα, χειμώνας και καλοκαίρι, χόρταση και πείνα, αλλάζει όπως η φωτιά, όταν ανακατεύεται με διάφορα μυρωδικά, ονομάζεται ανάλογα με την μυρωδιά του καθενός από αυτά". (Ιππόλυτος, Ελ., IX, 10,8).

Η άποψη του Ηράκλειτου για την σχετικότητα των αξιών, του καλού και του κακού βρίσκει απήχηση και στον τομέα του περιβάλλοντος και της βιολογίας. Η δυστυχία, η αρρώστια, ο θάνατος, οι σεισμοί, οι καταστροφές καθώς και όλοι οι υπόλοιποι "εχθροί" της ευημερίας των ανθρώπων είναι όψεις του Όλου, ίσως για εμάς "σκοτεινοί" και καταστροφικοί αλλά όχι για το Όλο, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα αντίθετα μέσα του. Ο Θεός του Όλου αλλάζει μορφές σαν την φωτιά και δίνει σχετική αξία σε κάθε αρχή που περιλαμβάνει, μόνο για ορισμένο χρόνο για να την αντικαταστήσει με την αντίθετή της αρχή στην "τάξη του χρόνου", όπως θα έλεγε ο Αναξίμανδρος.

Αυτή την αντιπαλότητα και τον ανταγωνισμό που σήμερα θα τον ονομάζαμε "δυναμική ισορροπία των οικοσυστημάτων", ο Ηράκλειτος, την ονόμαζε "πόλεμο"

"Πρέπει να ξέρουμε ότι ο πόλεμος είναι κοινό φαινόμενο και το δίκιο σημαίνει ανταγωνισμό κι ότι όλα συμβαίνουν σύμφωνα με τον ανταγωνισμό και την αναγκαιότητα". (Ωριγένης, Κατά Κέλσου, VI, 42).

"Το δίκιο σημαίνει ανταγωνισμός" λέει ο Ηράκλειτος κι εκεί όπου υπάρχει ζωντανός ανταγωνισμός, όπου τα αντιμαχόμενα μέρη υπακούουν στις περιόδους και τους ρυθμούς της "αναγκαιότητας", αυτά συμβιώνουν μέσω του ανταγωνισμού, χωρίς το ένα μέρος να κυριαρχεί ολοκληρωτικά πάνω στο άλλο.

Η αποδοχή, από τον σύγχρονο πολιτισμό, του μύθου της "γραμμικής προόδου" κατέστειλε την ολιστικότερη αρχή του ανταγωνισμού ή της "αρμονίας μέσω των αντιθέτων", της δυναμικής ισορροπίας. Με την προσαρμογή όλων των μορφών της επιστήμης και της τεχνικής στον μύθο της γραμμικής και συνεχόμενης προόδου, ο άνθρωπος "ξεριζώθηκε" από το περιβάλλον κι απαίτησε την πλήρη υποταγή της φύσης σε αυτόν. Υπερυψώνοντας τον εαυτό του, έξω από την φύση και τους νόμους της, θεώρησε τους ανθρώπινους νόμους και τις αξίες ως καλύτερα και ιδανικότερα και προσπάθησε να επιβάλλει το δικό του "δίκαιο" παραγνωρίζοντας αυτό που υποστήριξε ο Ηράκλειτος, ότι το "δίκιο σημαίνει ανταγωνισμός".

Πλάτωνας

Ο Πλάτωνας, όσο κι αν πολλοί μελετητές διατείνονται για το αντίθετο, υποστηρίζει τις γενικότερες αρχές της οικολογίας, ίσως σε ακόμη μεγαλύτερο και ριζοσπαστικότερο βαθμό απ' ότι σήμερα κάνουν πολλοί θεωρητικοί της οικολογίας. Αυτό αναγνωρίζεται στις απόψεις του για την δημιουργία και την φύση του κόσμου. Σε αντίθεση με την Ιουδαϊκή και Χριστιανική άποψη - την οποία θα την συγκρίνουμε, εκτενέστερα, με την εσωτερική φιλοσοφική άποψη, αργότερα - όλος ο κόσμος, για τον Πλάτωνα, δημιουργήθηκε για να είναι όμοιος με τον Θεό. Συνεπώς αυτό το προνόμιο δεν ανήκει μόνο στον άνθρωπο.

"Ήταν αγαθός [ο Δημιουργός], στο αγαθό δε, κανείς φθόνος δεν γεννιέται ποτέ για κανένα πράγμα. Επειδή, λοιπόν, ήταν χωρίς φθόνο θέλησε να γίνουν όλα όσο το δυνατόν όμοια με τον εαυτό του". (Τίμαιος, 29 e)

Ο κόσμος είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Δεν υπάρχει διαχωρισμός ζωντανών όντων και νεκρής φύσης. Το Παν είναι ζωντανό.

"Τοιουτοτρόπως, λοιπόν, σύμφωνα με τον πιθανό συλλογισμό πρέπει να λέμε ότι ο κόσμος αυτός, ο οποίος είναι αληθινά ζωντανό ον, έμψυχο και προικισμένο με νου, γεννήθηκε από την πρόνοια του Θεού". (Τίμαιος, 30 b).

Ο κόσμος και η φύση έχουν αυτάρκεια και αυτοσυντηρούνται. Η ανακύκλωση είναι η βασική αρχή του κόσμου. Ό,τι καταστρέφεται γίνεται η βάση για την δημιουργία του νέου.

"Αλήθεια ο κόσμος έχει κατασκευαστεί κατά τρόπο ώστε να δίνει ο ίδιος στον εαυτό του τροφή ό,τι από τον εαυτό του καταστρέφεται..." (Τίμαιος, 31 a).

Στωικισμός

Στον Στωικισμό έχουμε την συνέχεια της πλατωνικής παράδοσης. Από τα κείμενα που έχουν σωθεί αντιλαμβανόμαστε ότι ο Στωικισμός ανάγει σε βασική αρχή το να ζεις σύμφωνα με την Φύση και τον συνυπάρχοντα Λόγο.

Αυτές οι έννοιες δεν αναλύονται αλλά λαμβάνονται ως δεδομένες. Εξ άλλου ο Στωικισμός δεν φημίζεται για την ενασχόληση με τα θεωρητικά σχήματα και τις νοητικές αναλύσεις πάνω σε κοσμολογικά και μεταφυσικά ζητήματα.

Ακόμη, όμως, και μέσα από την ηθική του διδασκαλία διαβλέπουμε τον σεβασμό του για το Όλο, την αδελφική συνύπαρξη όλων των όντων και τον σεβασμό στην φύση του κάθε είδους.

Νεοπλατωνισμός

Ο Νεοπλατωνισμός με κυρίαρχο εκπρόσωπο τον Πλωτίνο επανέρχεται στην θεωρητική, δογματική Πλατωνική παράδοση. Στις "Εννεάδες" συναντούμε ένα σπάνιο και όμορφο απόσπασμα όπου η φύση, προσωποποιημένη, παρουσιάζει τον εαυτό της, την προέλευσή της και το έργο της.

"Εάν κάποιος ρωτούσε: ένεκα τίνος δημιουργεί; Και η φύση ήθελε να ακούσει τον ερωτώντα και να απαντήσει, σίγουρα θα έλεγε:

Δεν θα έπρεπε να με ρωτάς αλλά να καταλάβεις από μόνος, σωπαίνοντας όπως κι εγώ σωπαίνω και δεν συνηθίζω να μιλώ. Τι πρέπει λοιπόν να καταλάβεις; Ότι το δημιούργημα μου είναι ένα θέαμα δικό μου, της σιωπούσας, ένα αντικείμενο θέασης που προέκυψε εκ φύσεως κι έχει λάβει από εμένα - η οποία επίσης προέκυψα από μία τέτοια θέαση - την τάση να θεάται. Και η θέασή μου δημιουργεί το βλεπόμενο όπως ακριβώς ιχνογραφούν οι μαθηματικοί μόνον εφόσον θεώνται. Και ενώ εγώ βέβαια δεν ιχνογραφώ αλλά μόνο βλέπω, προκύπτουν οι γραμμές των σωμάτων κάπως σαν βροχόπτωση. Με εμένα δεν συμβαίνει τίποτε διαφορετικό από εκείνο που συμβαίνει με την μητέρα μου και τους γονείς μου. Κι εκείνοι προέκυψαν από μία τέτοια θέαση". (Εννεάδες, ΙΙΙ 8,4).

Ο Πλωτίνος παρακάτω ερμηνεύει τα λόγια της Φύσης.

"Τι σημαίνουν ετούτα; Σημαίνουν ότι η επονομαζόμενη "φύση" είναι ψυχή, γέννημα μιας ανώτερης ψυχής που ζει εντονότερα και σωπαίνοντας ασκεί εντός εαυτής την θέαση, όχι στραμμένη προς τα κάτω ούτε και προς τα πάνω, αλλά ιστάμενη εκεί που βρίσκεται μέσα στον εντός εαυτής - σκέπτεσθαι και αυτοσυναισθάνεσθαι. Και μέσα σε αυτήν την αυτοκατανόηση και αυτοσυναίσθηση θεάται όσα είναι μεθύστερα του εαυτού της κατά τις δυνάμεις της. Και τώρα πια δεν ζητά τίποτε άλλο μιας κι έχει γεννήσει ένα θέαμα λαμπερό και χαριτωμένο". (Εννεάδες, ΙΙΙ 8,5).

Ο Πλωτίνος αναγνωρίζει στην "Φύση" την αυτοσυνείδηση και την αυτοκατανόηση και την ψυχική της υπόσταση. Επίσης, της αναγνωρίζει την ικανότητα της γέννησης του φυσικού κόσμου, "ένα θέαμα λαμπρό και χαριτωμένο". Αυτή είναι μία ισχυρή απόδειξη ότι το αρχαιοελληνικό εσωτερικό, φιλοσοφικό ρεύμα βλέπει την φύση ως ένα είδος παγκόσμιας "ψυχής" που γεννά, συντηρεί και διοικεί τους φυσικούς οργανισμούς, ως ένα Όλο. Αυτή η δεύτερη ψυχή, βέβαια είναι γέννημα μιας ανώτερης ψυχής και λαμβάνει από αυτήν τους "λόγους" και τα "σπέρματα" των όντων τα οποία "ντύνει" με το υλικό τους "ένδυμα".

Τα σφάλματα στην φύση έχουν κι αυτά την αιτία τους. Η αιτία, όπως λέει ο Πλωτίνος, είναι η αδύναμη θέαση (δηλαδή η γέννηση) των όντων.

"Τα σφάλματα, τόσο κατά την γέννηση των πραγμάτων όσο και κατά το πράττειν, προέρχονται από το ότι οι θεώμενοι απομακρύνονται από το μοντέλο που θεώνται". (Εννεάδες, ΙΙΙ, 8,7).

Η φύση, δηλαδή, ως το τελευταίο γέννημα μιας σειράς γενεών δεν μπορεί να έχει τόσο ισχυρή δύναμη για να γεννά τα πλάσματά της όπως ακριβώς τα έχει παραλάβει, ως "πρότυπους λόγους" από την "μητέρα-ψυχή". Έτσι σε αυτήν την γενετική αναπαραγωγή, τα υλικά στοιχεία δεν υπακούουν και η συναρμογή τους είναι ασθενική με αποτέλεσμα να υπάρχουν βιολογικές ανωμαλίες και σφάλματα.

Κέλσος: Ελληνική Φιλοσοφία και Χριστιανισμός

Την καλύτερη, όμως, παρουσίαση της οικολογικής αντίληψης που είχε η αρχαιοελληνική φιλοσοφία την κάνει ο νεοπλατωνικός κι εκλεκτικός φιλόσοφος Κέλσος (2ος αιώνας μ.Χ).

Ο Κέλσος, διαβλέποντας την αλματώδη ανάπτυξη της χριστιανικής θρησκείας γράφει ένα βιβλίο όπου προσπαθεί να αντιπαραβάλλει την ελληνική φιλοσοφία με τις αντιλήψεις και τις ιδέες που πηγάζουν από την χριστιανική κοσμοθεωρία. Το σημαντικό, εδώ, είναι ότι ο Κέλσος δεν θέλει να προβάλλει κάποια δική του προσωπική άποψη ή θεωρία αλλά να αναδείξει τις ιδέες και τις αρχές του εκλεκτικισμού της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας.

Σε ένα αρκετά εκτενές απόσπασμα του βιβλίου του ειρωνεύεται και σαρκάζει τις αντιλήψεις του Χριστιανισμού για τον ρόλο του ανθρώπου στο σύμπαν καθώς και την σχέση ανθρώπου και ζώων.

"Ισχυρίζονται [οι Χριστιανοί] ότι τα πάντα δημιουργήθηκαν από τον Θεό για χάρη του ανθρώπου, ενώ εμείς υποστηρίζουμε ότι δεν έγιναν και δεν γίνονται, ούτε για χάρη των ανθρώπων ούτε για χάρη των ζώων. Κι ούτε είναι έργα του Θεού οι βροντές κι οι αστραπές κι οι βροχές. Ακόμα κι αν δεχόταν κανείς ότι τα φαινόμενα αυτά είναι έργα του Θεού, γιατί θα έπρεπε να βρέχει για χάρη του ανθρώπου (για να μπορεί δηλαδή ο άνθρωπος να έχει τροφή), κι όχι για χάρη των δένδρων ή των αγκαθιών ή των χόρτων; (...)

(...) Μα, θα μου πείτε, οι άνθρωποι είναι ανώτεροι από τα ζώα, διότι ζούνε σε πόλεις κι έχουν κράτη κι αξιώματα κι εξουσίες. Ε, λοιπόν, σιγά το πράμα. Και τα μυρμήγκια και οι μέλισσες το ίδιο. Οι μέλισσες - τουλάχιστον αυτές - έχουν αρχηγό, διαβαθμίσεις, περίθαλψη, κάνουν πολέμους, εξοντώνουν τους ηττημένους, χτίζουν πόλεις, ακόμα και προάστια. Τα μυρμήγκια από τους αποθηκευμένους σπόρους κόβουν τα φύτρα για να μην βλαστήσουν, έτσι ώστε να τους μείνουν για ένα χρόνο. Επίσης, τα νεκρά μυρμήγκια τα αποθέτουν σε έναν τόπο που έχουν ξεχωρίσει, ειδικά για αυτόν τον σκοπό, κι ο τόπος αυτός είναι για αυτά κάτι ανάλογο με τα δικά μας μνήματα. Επίσης όταν συναντιούνται, έχουν τρόπο να συνεννοούνται μεταξύ τους και να μην χάνουν τον δρόμο τους, χρησιμοποιούν φυσικά την δική τους γλώσσα, έχουν την δική τους λογική και νοήματα και συλλογικούς σκοπούς και σημαινόμενα. (...)
(...) Βλέπουμε, λοιπόν, ότι δεν δημιουργήθηκαν τα πάντα για χάρη του ανθρώπου, όπως δεν δημιουργήθηκαν για χάρη του λιονταριού ή του αετού ή του δελφινιού. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό κατά τρόπο ώστε όλα τα μέρη του να συμβάλλουν στην ολοκλήρωση και την τελειότητά του. Τα πάντα έχουν υπολογιστεί ώστε να εξυπηρετούν όχι το ένα το άλλο, αλλά το όλον. Κι ο Θεός για αυτό ενδιαφέρεται, κι έτσι το όλον δεν το εγκαταλείπει η πρόνοια και δεν εξελίσσεται προς το χειρότερο, ούτε ο Θεός αποφασίζει ύστερα από κάποια χρονική περίοδο απραξίας να το στρέψει προς τον εαυτό του, ούτε και εξοργίζεται με τους ανθρώπους, όπως δεν εξοργίζεται με τους πιθήκους ή τα ποντίκια". (Αληθής Λόγος, 87-89).

Οι παραπάνω φράσεις θα μπορούσαν κάλλιστα να υπάρχουν στα σύγχρονα εγχειρίδια οικολογίας και δείχνουν τον σεβασμό που έχει η εσωτερική φιλοσοφική παράδοση για το Όλο και την αλυσίδα των όντων.

Δυστυχώς, απ' ότι διαφαίνεται, η χριστιανική αντίληψη για την φύση ήταν, και ίσως παραμένει, μία παράφωνη νότα στις οικοφιλοσοφικές αξίες. Ίσως έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο για να βρει ο ανθρώπινος εγωισμός πρόσφορο έδαφος και να "αλώσει" τον φυσικό πλούτο ανατρέποντας χιλιόχρονες ισορροπίες.

Ο Ψελλός, αυτός ο επιφανής θεωρητικός και δογματικός του χριστιανισμού, επιβεβαιώνει ξεκάθαρα τις παραπάνω σκέψεις, σχολιάζοντας τα "Λόγια" ή αλλιώς τους "Χαλδαϊκούς Χρησμούς". Τα "Λόγια" ήταν κείμενα και διδασκαλίες που υποδέχτηκαν θερμά όλοι οι φιλόσοφοι που μελετούσαν και σέβονταν την αρχαιοελληνική φιλοσοφία και, μάλιστα, πολλοί, όπως ο Πρόκλος, τα χρησιμοποιούσαν ευρέως ως θεωρητικά στηρίγματα στις αναλύσεις τους και στα κείμενά τους.

Ο Ψελλός, γράφοντας σε χριστιανούς που θέλουν να μάθουν τι πρεσβεύουν τα "Λόγια" λέει τα παρακάτω.

"Μεταξύ των παραινέσεων, οι περισσότερες συμφωνούν με τις δικές μας εξηγήσεις, άλλες όμως απορρίπτονται. Έτσι, ενώ για την σαφώς υποστηριζόμενη άποψη της πίστης μας, η ορατή δημιουργία έγινε για τον άνθρωπο, ο Χαλδαίος δεν παραδέχεται την άποψη αυτή. Για αυτόν τα ουράνια όντα κινούνται αιωνίως από το έργο της ανάγκης και όχι για χάρη μας". ("Χαλδαϊκά Λόγια, σελ. 300).

Η Ιστορία γι' ακόμη μία φορά, όπως αποδεικνύεται δεν εξελίσσεται σύμφωνα με μία γραμμική πρόοδο. Αξίες, αρετές και αλήθειες της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, δυστυχώς, απορρίφθηκαν και ξεχάστηκαν όταν το "άστρο" του χριστιανισμού άρχισε να λάμπει.

Ίσως ήρθε η στιγμή για να ξαναβυθιστούμε στο γόνιμο ελληνικό πνεύμα και να ανασύρουμε κι άλλες αξίες, αλήθειες και ιδέες που μας είναι απαραίτητες για να βρούμε τον δρόμο που θα μας βγάλει από τα σύγχρονα, ψυχολογικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και πολιτικά μας αδιέξοδα.

Βιβλιογραφία

· Πλάτων, Πολιτικός, Εκδόσεις Κάκτος.

· Πλάτων, Τίμαιος, Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος.

· Πλωτίνος, Το Μεγάλο Βιβλίο, Εννεάδες, Εκδόσεις Δωδώνη.

· Οι Προσωκρατικοί, Εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ.

· Κέλσος, Αληθής Λόγος, Εκδόσεις Επιλογή.

· Χαλδαϊκά Λόγια, Εκδόσεις Ιδεοθέατρον.

· Επίκτητος, Διατριβές, Εκδόσεις Κάκτος.

· Κ. Καστανέντα, Η Δύναμη της Σιωπής, Η Εσωτερική Φλόγα, Εκδόσεις Κάκτος.

Joomla SEF URLs by Artio

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω