Η
Κοκό Σανέλ (Coco Chanel, ψευδώνυμο της Γαλλίδας Γκαμπριέλ Σανέλ,
γαλλ.Gabrielle Bonheur Chanel) ήταν μια από τις διασημότερες
σχεδιάστριες μόδας του 20ού αιώνα (19 Αυγούστου 1883 - 10 Ιανουαρίου
1971). Το 1909 άνοιξε το πρώτο της κατάστημα στο Παρίσι, με γυναικεία
καπέλα. Ίδρυσε ομώνυμο οίκο μόδας που παραμένει στην επικαιρότητα μέχρι
σήμερα. Το 1923 δημιούργησε το άρωμα "Σανέλ № 5" και εφηύρε το μικρό μαύρο φόρεμα.
Μόνο το όνομά της είναι αρκετό για να οριστεί ένα ζευγάρι παπούτσια,
ένα ταγέρ, μία ατζέντα, ένα άρωμα, ένα κόσμημα, μία ολόκληρη εμφάνιση.
Προσδίδει prestige, ποιότητα, άμεμπτο γούστο και αλάνθαστο στυλ. Είναι
μια υπογραφή αρτιότητας. Η Coco Chanel είχε ελάχιστη υπομονή και πολύ
ταλέντο. Δε θα μπορούσε να καταφέρει τίποτα λιγότερο. Η Gabrielle
Bonheur "Coco" Chanel (19 Αυγούστου 1883 – 10 Ιανουαρίου 1971) ήταν
πρωτοποριακή γαλλίδα σχεδιάστρια μόδας, της οποίας η μοντέρνα και
νεωτεριστική φιλοσοφία, οι εμπνευσμένες γυναικείες μόδες - από τις
αντρικές - και η αναζήτηση της πολυτελούς απλότητας, την έκαναν
αναμφισβήτητα τη σημαντικότερη φιγούρα στην ιστορία της μόδας του 20ου
αιώνα. Η επιρροή της στην υψηλή ραπτική ήταν τόση, (μέχρι το θάνατό της,
στα 87 της, η γαλλίδα σχεδιάστρια κατόρθωσε να εγκαθιδρύσει τον εαυτό
της ως το σημαντικότερο και ίσως το μοναδικό ρυθμιστή της μόδας του 20ου
αιώνα), που ήταν το μόνο πρόσωπο στον τομέα της που αναφερόταν στο
περιοδικό TIME, ανάμεσα στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επηροή στον
20ο αιώνα.
Μια γυναίκα μπροστά από την εποχη της, στην
πραγματικότητα, ίσως η πρώτη γυναίκα στο κινημα απελευθέρωσης των
γυναικών. Η φήμη της Chanel και το ύφος της, παρέμειναν περισσότερο από
τη ζωή της. Η Chanel, βέβαια, δεν θα προσδιόριζε ποτέ τον εαυτό της ως
φεμινιστρια, στην πραγματικότητα περισότερο μίλαγε για θυληκότητα παρά
για φεμινισμό, παρόλα αυτά η δουλειά της είναι αδιαμφισβήτητα μέρος της
απελευθέρωσης των γυναικών. Στάθηκε σωσήβια λέμβος για τις γυναίκες, όχι
μία, αλλά δύο φορες, κατά τη διάρκεια δυο ξεκάθαρα διαφορετικών
περιόδων, που χώριζαν πολλές δεκαετίες: τη δεκαετία του 1920 και τη
δεκαετία του 1950. Όχι μόνο έκανε αποδεκτά νέα στυλ και υφάσματα, αλλά
έκανε μόδα την ανάγκη και την απροκάλυπτη ανυπακοή. Επειδή δεν άντεχε
οικονομικά τα μοδάτα ρούχα της περιόδου, τα απέρριψε και έφτιαξε δικά
της, χρησιμοποιώντας σπορ jackets και γραβάτες, που μόνο οι άντρες
φορούσαν στην καθημερινότητά τους.
Δεν είναι τυχαίο ότι
συσχετίστηκε με το μοντερνο κινημα συμπεριλαμβανομένων των Ντιάγκιλεφ,
Πικάσο, Στραβίνσκι και Κοκτώ. Όπως αυτοί οι καλλιτέχνες, έτσι και η ίδια
ήταν αποφασισμένη να σπάσει τους παλαιούς κώδικες και να βρει ένα τρόπο
να εκφράσει τον εαυτό της. Ο Κοκτώ κάποτε είπε γι’ αυτήν ότι «ήταν κάτι
σαν θαύμα, δούλεψε στον κόσμο της μόδας με κανόνες οι οποίοι είχαν αξία
μόνο για τους ζωγράφους, τους ποιητές και τους μουσικούς».
Οι
καινοτομίες της είναι βασικά κομμάτια της γκαρνταρόμπας πολλών γενεών
γυναικών: τα jersey ταγέρ και φορέματα, τα ντραπέ τουρμπάνια, τα
πουκάμισα, οι πλισέ φούστες, τα γυναικεία πουλόβερ, οι μπλούζες χωρίς
γιακά, τα τουιντ (πλεχτά) ταγέρ, τα blazer, οι δίχρωμες (μπεζ με μαύρη
μύτη) γόβες χωρίς φτέρνα, τα strapless φορέματα, οι καμπαρντίνες...
Δημιουργησε, επίσης, το μικρο μαυρο φορεμα, τη ζωνη-αλυσιδα, το άρωμα №
5, το total look, τα κοσμηματα στα ρουχα, το κασμιρενιο καρντιγκαν, την
καπιτονέ τσάντα με την αλυσίδα, τις γυναικείες πυτζάμες (τις οποίες
κατόρθωσε να κάνει και κοινωνικά αποδεκτές), το unisex στυλ, το gypsy
look και τα γυναικεία παντελονια, ενώ, επίσης, αυτή ήταν που καθιέρωσε
το μαυρισμα και τα κοντα μαλλια στις γυναίκες.
Η σχεδιάστρια
χρησιμοποίησε, επίσης, τα ζωηρά χρώματα και τα θηλυκά τυπωμένα σιφόν στα
σχέδιά της που αφορούσαν στην πρωινή ενδυση. Τα βραδινά της σύνολα
ακολούθησαν τη μακριά και λεπτή γραμμή για την οποία η σχεδιάστρια ήταν
γνωστή, αλλά και το ενσωματωμένο τούλι, τη δαντέλλα, και τα διακοσμητικά
στοιχεία που μαλακώνουν και κανουν ρομαμαντικότερο το ένδυμα.
Τα γεγονοντα της ζωής της Coco Chanel δείχνουν ότι αναγνώρισε από νωρίς,
κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της, ότι η κοινωνία και η μόδα
συνδέονται άμεσα και περίπλοκα μεταξύ τους. Τα παθιασμένα ενδιαφέροντα
της σχεδιάστριας ενέπνευσαν τις μόδες της. Το διαμέρισμά της και ο
ιματισμός της ακολουθούσαν την αγαπημένη της χρωματική παλέτα, σκιές του
μπεζ, του μαύρου και του λευκού. Αντικείμενα από τη συλλογή τέχνης της
και τα θεατρικά ενδιαφέροντά της, της παρείχαν την κατάλληλη έμπνευση
για τα θέματα των collections της. Όταν η Chanel παρευρέθηκε σ’ ένα χορό
μεταμφιεσμένων, ντύθηκε σαν μια φιγούρα από πίνακα του Βατώ (Watteau)
και αργότερα ξαναδούλεψε αυτό το κοστούμι και το μετέτρεψε σε γυναικείο
κοστούμι.
Η Chanel, επίσης, εμπνεόταν για τις δημιουργίες της
από την καθημερινότητα και την προσωπική της ζωή. Κατά τη διάρκεια του
δεσμού της με τον Etienne Balsan εμπνεύστηκε τα σύνολα ιππασίας, ενώ η
συμβίωσή της με το δούκα του Γουέστμινστερ, την οδήγησε σε μια αγγλική
περίοδο - που κατόρθωσε να την εισάγει στους κλειστούς υψηλους κύκλους
της κοινωνίας. Η συνεχής ανάγκη για υψηλή ραπτικη και τα χρήματα για τη
χρηματοδότησή της, βρισκονταν εκεί στις αίθουσες χορού και στα σαλόνια
του Παρισιού. Και η αυξανόμενη φήμη της Chanel ως πρωτοποριακής
σχεδιάστριας, ενδυνάμωσε την επιθυμία της υψηλής κοινωνίας να την
συμπεριλάβει στους κύκλους της. Η κοινωνία, άλλωστε, πάντα αγαπά να
βρίσκεται κοντά στην δημιουργικότητα.
«Δεν μπήκα στην κοινωνία
αυτή επειδή έπρεπε να σχεδιάσω ρούχα. Σχεδίασα ρούχα, ακριβώς επειδή
μπήκα στην κοινωνία αυτή. Επειδή ήμουν η πρώτη που έζησε τη ζωή αυτού
του αιώνα» είχε πει η ίδια η Chanel.
Αργότερα, προσέλαβε
ρώσσους μετανάστες από τον φιλικό της κύκλο, για να εργαστούν στο
εργαστήριο κεντήματός της, δημιουργώντας, έτσι, σχέδια που μπορούσαν να
ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της. Γνωστή για την ανηλεή τελειομανία
της, είτε στο σχέδιο, είτε στην εφαρμογή, αλλά και για τις ισχυρές
απόψεις της σε κάθε θέμα γούστου, η Chanel δημιούργησε τα ρούχα της
έχοντας σαν αρχή την προσωπική της πεποίθηση.
Το κοφτερό μυαλό
της φαίνεται σε κάθε δημιουργία της. Από τη χρήση των logos, μέχρι τη
βαθιά κατανόηση της δύναμης της προσωπικότητας και των πακέτων
συσκευασίας. Ακόμα, για τη Chanel ήταν πολύ σημαντικο το να
αντιγραφεται.
Η Coco Chanel δεν ήταν απλά μπροστά από την εποχή
της. Ήταν μπροστά από τον ίδιο της τον εαυτό. Εάν κάποιος κοιτάξει τις
δουλειές των σύγχρονων σχεδιαστών μόδας, τόσο διαφορετικών μεταξύ τους,
όπως οι Tom Ford, Helmut Lang, Miuccia Prada, Jil Sander και Donatella
Versace, βλέπει ότι πολλές δημιουργίες τους αντανακλούν τις δικές της
δημιουργίες. Αποδεικνύεται, δηλαδή, πως το γούστο της και η αίσθηση του
στυλ που διέθετε, υπερπηδούν τη μόδα του σήμερα.