Παγκόσμια Ημέρα Αποχής από το Κρέας
Η καθιέρωση της 20ης Μαρτίου ως Ημέρας Αποχής από το Κρέας (Meat Out)
έγινε με πρωτοβουλία της αμερικανικής οργάνωσης FARM (Farm Animal
Reform Movement) το 1985. Έκτοτε διαδόθηκε και εκτός συνόρων των Η.Π.Α.
βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος σε αρκετές χώρες του δυτικού μοντέλου ζωής
και πολιτισμού. Η Ελλάδα συμμετέχει στο κίνημα αυτό από το 2009, κυρίως
μέσω της οργάνωσης ΠΟ.ΦΥ.ΖΩ. (Πολίτες για τα δικαιώματα της φύσης και της ζωής).
Η Παγκόσμια Ημέρα Αποχής από το Κρέας
προωθεί την χορτοφαγία προβάλλοντας τα οφέλη της στον άνθρωπο και το
περιβάλλον. Ταυτόχρονα στηλιτεύει ως βάρβαρο τον τρόπο προσπορισμού των
ζωικών προϊόντων όπως οι κακές συνθήκες διαβίωσης και μεταφοράς ζώων, η
απάνθρωπη συμπεριφορά και η επώδυνη σφαγή.
Σε επίπεδο διατροφολογίας η χορτοφαγία υπό
τις σωστές προϋποθέσεις , μπορεί να έχει οφέλη για την υγεία (μείωση
επιπέδων χοληστερόλης, υπέρτασης, διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους
κλπ). Ωστόσο όταν κάποιος ακολουθεί χορτοφαγική διατροφή πρέπει να
μεριμνά για την λήψη διαφόρων συστατικών προκειμένου να αποφύγει την
έλλειψη σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά όπως η βιταμίνη Β12, ο σίδηρος, το ασβέστιο κ.α. η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές τον οργανισμό.
Θεολογική και ποιμαντική προσέγγιση
Στην Εκκλησία η χορτοφαγία και η αποχή
από το κρέας έχει συνδεθεί στενά με όλες τις νηστείες του έτους. Η
στόχευση όμως είναι διαφορετική από αυτήν που θέτουν τόσο η αμερικανική
FARM όσο και η ελληνική ΠΟ.ΦΥ.ΖΩ. Οι δύο αυτές οργανώσεις, όπως και
άλλες όμοιες κινούνται επάνω στους άξονες του κινήματος των φιλόζωων και
των φυτοφάγων υγιεινιστών. Έχουν δηλαδή ως πρόταγμά τους είτε την
αναγνώριση και την προστασία των φερόμενων ως δικαιωμάτων των ζώων αφ’
ενός και την προώθηση της σωματικής υγείας του ανθρώπου αφ΄ετέρου.
Σεβασμός προς την κτίση εναντίον σύγχρονης «φιλοζωίας»
Απέναντι στα ζώα η ορθόδοξη θεολογία
τηρεί στάση σεβασμού όπως και απέναντι σ ολόκληρη την κτίση,
αναγνωρίζοντας μέσα σε αυτήν τους δημιουργικούς λόγους των όντων που
εναπέθεσε ο ίδιος ο Θεός. Έτσι, όπως δίδασκε ο Άγιος Σιλουανός ο
Αθωνίτης ο άνθρωπος του οποίου η καρδιά αγάπησε διαπύρως τον Κτίστη
είναι αδύνατον να μην καίεται από ευσπλαχνία προς κάθε κτίσμα. Παρόμοια
αντίληψη βλέπουμε στην διδασκαλία, αλλά και στο προσωπικό παράδειγμα
πολλών Πατέρων και Αγίων της Εκκλησίας μας.
Ωστόσο η αντίληψη αυτή δεν οδηγεί σε
απολυτοποιήσεις και σε ειδωλοποιήσεις της κτίσης, έμψυχης ή άψυχης,
ζωικής ή φυτικής. Η εκκλησία θεωρεί την κτίση με σεβασμό, η οποία όμως
δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο, την κορωνίδα της δημιουργίας. Ο άνθρωπος
πρέπει να «φυλάσσει» την κτίση, αλλά ταυτόχρονα να ζει μέσα σε αυτήν και
από αυτήν.
Τα ζώα και τα φυτά χρησιμεύουν ως τροφή
για τον άνθρωπο και κανένα από αυτά δεν μπορεί να αποκλειστεί. Έτσι οι
ίδιοι οι Άγιοι και οι Πατέρες, οι οποίοι εξέφραζαν την αγάπη και τον
σεβασμό για την φύση πουθενά δεν κατακρίνουν ούτε απαγορεύουν την
κατανάλωση κρέατος, ιχθύος ή οποιουδήποτε άλλου αγαθού. Επίσης ποτέ δεν
αναγνωρίζουν στα ζώα αυτονομημένα δικαιώματα σε σημείο που αυτά να
εξισώνονται με τον ίδιο τον άνθρωπο. Σε κανένα βιβλικό ή πατερικό
κείμενο δεν μπορούν να θεμελιωθούν οι ακραίες θέσεις που ακούγονται στις
μέρες μας και προβάλλουν κάποιες φιλοζωικές οργανώσεις.
Ο σεβασμός και η τιμή της κτίσεως έχει
για την Εκκλησία βαθύ θεολογικό περιεχόμενο. Είναι συνδεδεμένος άρρηκτα
με την λατρεία και την τιμή του «Κτίστου των απάντων». Παρά την
σαφή διαφοροποίηση ωστόσο, θα πρέπει να συμφωνήσει κανείς ότι η βάναυση
μεταχείριση, η ταλαιπωρία και η άσκοπη θανάτωση των ζώων βρίσκει
αντίθετο το βιβλικό και το πατερικό ορθόδοξο πνεύμα.
Νηστεία εναντίον Χορτοφαγίας
Όπως ήδη είπαμε στην ζωή της Εκκλησίας συχνά συναντά κάποιος την χορτοφαγία. Στους βίους των Αγίων Ασκητών το «λάχανα εσθίειν»
προβάλλει ως μια από πιο συνηθισμένες διατροφικές συνήθειες. Αλλά και
στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε απολυτοποίηση της διατροφικής συνήθειας. Η
νηστεία κατέχει κεντρική θέση στην ορθόδοξη πνευματική ζωή ως τρόπος
κατευνασμού των παθών και αγιασμού. Ωστόσο δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά
μέσο. Γι’ αυτό και ο εκκλησιαστικός ασκητικός χρόνος περιέχει τόσο
νηστείες όσο και καταλύσεις. Και όπου στους βίους των ασκητών απαντούν
ακραίες μορφές νηστείας με καθολική ξηροφαγία ή αποκλειστική χορτοφαγία,
αυτό δεν γίνεται για λόγους αποστροφής προς το κρέας, αλλά για λόγους
ασκήσεως.
Τα πιθανά οφέλη στην υγεία τα οποία
προκύπτουν από την χορτοφαγία δεν αποτελούν πρόταγμα για την πατερική
σκέψη, χωρίς βέβαια να παραθεωρούνται εντελώς. Η χορτοφαγία προβάλλεται
ως κίνημα υγείας και ως πολιτική και ηθική επιλογή από τις διάφορες
σχετιζόμενες οργανώσεις. Για την Εκκλησία αποτελεί πνευματική πράξη με
την συμμετοχή του σώματος. Χωρίς πνευματικό περιεχόμενο, χωρίς αρετή,
χωρίς προσευχή και μυστηριακή ζωή η νηστεία μένει κενό γράμμα.
Αποχή από το κρέας, χορτοφαγία και
προστασία των ζώων για τον Χριστιανό έχουν νόημα μόνο υπό το φως της
ορθόδοξης άσκησης και της τιμής προς την δημιουργία του Θεού.
Διαφορετικά μένουν πράξεις και κινήσεις επιφανειακές οι οποίες μέσα από
την εκκοσμικευμένη αυτονόμηση και η απολυτοποίηση οδηγούν σε αντιλήψεις
και καταστάσεις προβληματικές τόσο πνευματικά όσο και κοινωνικά.
