Konstantinos Tzamiotis
Φτωχοί, βρώμικοι και κακοί
Κάθε κοινωνία χρειάζεται απόβλητους. Φαίνεται πως τα αντιπαραδείγματα συσπειρώνουν την κοινότητα ευκολότερα από τα υποδείγματα. Και η εξουσία, κάθε εξουσία, το γνωρίζει καλύτερα από όλους. Κάπως έτσι συνέβη και με την απόπειρα «μετεγκατάστασης» του τσιγγάνικου καταυλισμού Χαλανδρίου πριν λίγες μέρες. Κανείς δεν υποστηρίζει πως λείπουν τα προβλήματα και δεν πρέπει να αναζητηθεί λύση, μα ως το σημείο να αποφασίζεται η εξορία τους σε μια ερημιά, υπάρχει μεγάλη απόσταση.
Για τους περισσότερους από εμάς το όλο ζήτημα είναι μάλλον ήσσονος σημασίας, αν μάλιστα δεν υπήρχαν αντιδράσεις (ΜΑΤ, κάψιμο κάδων, αποκλεισμός δρόμων) ούτε καν θα προσέχαμε την είδηση. Για την ακρίβεια η κοινή γνώμη μέσω των καθοδηγητών της (βλέπε σχετική αρθρογραφία Τ. Θεοδωρόπουλου στην Καθημερινή) μοιάζει να συμφωνεί πως παράγινε πια το κακό με τους τσιγγάνους που άλλο από το να δημιουργούν προβλήματα δεν ξέρουν, και έτσι ό,τι και αν τους συμβεί, κακό του κεφαλιού τους. Μοιάζει φυσιολογικό επακόλουθο. Υπάρχουν πολλές ανακρίβειες, υπερβολές και αυθαίρετες γενικεύσεις γύρω από αυτούς.
• Οι φυλακές είναι γεμάτες από δαύτους υποστηρίζουν πολλοί, υπονοώντας κάποια φυσική ροπή προς το έγκλημα. Το επιχείρημα έχει χρησιμοποιηθεί και παλαιότερα εναντίον των μεταναστών. Αλλά το ίδιο συμβαίνει παντού. Οι πιο φτωχοί και χειρότερα εκπαιδευμένοι είναι εκείνοι που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα προβλήματα με το νόμο οπουδήποτε. Στις ΗΠΑ είναι οι μαύροι και οι Λατίνοι των γκέτο, στη Γαλλία εκτός των τσιγγάνων είναι οι άποροι και αμόρφωτοι αφρικανοί και οι «ξεδοντιάρηδες» των κοινωνικών επιδομάτων. Στην Αγγλία, πάλι εκτός των τσιγγάνων, είναι οι αγράμματες στρατιές ανέργων που μαστίζονται από αλκοολισμό και ενδοοικογενειακή βία ή καταλήγουν σε συμμορίες.
Τα ίδια πάνω κάτω συμβαίνουν και εδώ. Ας μην ξεχνάμε ωστόσο:
Αν η Βιομηχανία μετάλλου χρειάζεται φτηνό χαλκό για να διατηρήσει την αύξηση των κερδών της, κάποιοι θα πρέπει να τον κλέψουν και να τον εμπορευτούν παράνομα.
Αν η κοινωνία χρειάζεται όλο και παραπάνω φτηνά ναρκωτικά κάποιοι απ’ όσους βρίσκονται ήδη στην βάση της κοινωνικής πυραμίδας θα βρεθούν να καλύψουν αυτή την ανάγκη.
Αν όλο και περισσότεροι θέλουν ένα φτηνό όπλο για «ασφάλεια» οι νόμοι της Αγοράς θα επιστρατεύσουν όσους δεν έχουν άλλο τρόπο να ζήσουν.
Αν καθωσπρέπει άτεκνα ζευγάρια επείγονται να αποκτήσουν «ξανθά» αγγελούδια παρακάμπτοντας τη νομοθεσία περί υιοθεσιών, κάποιοι θα κάνουν τη βρώμικη δουλειά αφού όσοι από τους ευυπόληπτους γιατρούς, δικηγόρους, κοινωνικούς λειτουργούς, ληξίαρχους και αστυνομικούς που ουσιαστικά δημιούργησαν και συντηρούν το κύκλωμα εμπορίας βρεφών, προτιμούν την ασφάλεια της επόπτευσης.
• Τα Δικαστήρια αν δεν υπήρχαν αυτοί θα δούλευαν καλύτερα επιμένουν αρκετοί. Ίσως να αποφεύγονταν ο συνωστισμός και η αίσθηση της διάλυσης, αλλά δεν φταίνε οι τσιγγάνοι αν οι δικογραφίες στον Άρειο πάγο μεταφέρονται με κλεμμένο(;) καροτσάκι σουπερμάρκετ, ούτε ευθύνονται για την γραφειοκρατία, την πολυνομία και την έλλειψη ενός λειτουργικού πλαισίου που προκαλεί καθημερινά ασφυξία στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
• Τα νοσοκομεία θυμίζουν εξαιτίας τους Τρίτο κόσμο αγανακτούν ορισμένοι άλλοι: πράγματι οι τσιγγάνοι είναι πιο φασαριόζοι, συχνά παραμελούν την υγιεινή τους και συνηθίζουν να συνοδεύουν τους ασθενείς τους ομαδικά, μα εδώ που τα λέμε δεν ευθύνονται για το κλείσιμο ιατρικών μονάδων, την έλλειψη γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού και τα φακελάκια.
• Είναι ανεπίδεκτοι μάθησης και αρνούνται να ενταχθούν στην κοινωνία: μετά από δεκαετίες πλήρους απαξίωσης και εγκατάλειψης, η ελληνική πολιτεία «ενεργοποιώντας» κοινοτικά κονδύλια επιχείρησε να στήσει εκπαιδευτικούς μηχανισμούς ειδικά για τις κοινότητες των τσιγγάνων. Όμως ο νομαδικός τρόπος ζωής τους, η προσήλωση στην προφορική κουλτούρα τους και το σχετικά μικρό χρονικό διάστημα εφαρμογής τούτης της προσπάθειας σε συνδυασμό με την απολύτως δικαιολογημένη καχυποψία απέναντι στους «μπαλαμούς» με τα κόλπα τους, και τις παρασπονδίες ορισμένων υπευθύνων, περιόρισαν τα αποτελέσματα του προγράμματος. Άλλωστε η ανάγκη για καθημερινή επιβίωση, μια πραγματικότητα αδιαμφισβήτητη για τη συντριπτική πλειοψηφία των τσιγγάνων, δεν ήταν ποτέ καλός σχολικός σύμβουλος. Απόδειξη πως η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων εμποδίζει πια όλο και περισσότερους «κανονικούς» πολίτες να ολοκληρώσουν την βασική εκπαίδευση. Το αποδεικνύουν οι στατιστικές.
• Όπου εγκαθίστανται βρωμίζουν και υποβιβάζουν το γύρω περιβάλλον: δέσμιοι της απληστίας μας και της λατρείας μας στο σκυρόδεμα, αρνούμαστε να δούμε πως είναι οι δικές μας επιλογές εκείνες που τραυματίζουν αμετάκλητα το περιβάλλον και όχι ο παρωχημένος τρόπος ζωής μερικών χιλιάδων νομάδων. Το οικολογικό αποτύπωμα των τσιγγάνων με τα τσαντίρια, τις παράγκες και τις υπαίθριες τουαλέτες, αποτελεί ασήμαντη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε σχέση με τον αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων προκειμένου να δομηθούν ελεύθερα, την ακραία τουριστική εκμετάλλευση ευαίσθητων βιοτόπων, το τσιμέντωμα αιγιαλών, τη μόλυνση ποταμών και την κατασπατάληση υδάτινων πόρων προς όφελος του ιδιωτικού κέρδους.
Η προκλητική δήλωση της μάλλον μικρόνοος κυβερνητικής εκπροσώπου πως η τοποθεσία μετεγκατάστασης των Τσιγγάνων στο όρος Πατέρας είναι «πολύ εντάξει», ενώ όπως προκύπτει δεν έχουν εξασφαλισθεί από την πλευρά της πολιτείας ούτε τα στοιχειώδη, δεν αποκαλύπτει μόνον σκληρότητα και παλιανθρωπιά, επιβεβαιώνει για πολλοστή φορά την ρατσιστική και ακροδεξιά ατζέντα τούτης της κυβέρνησης, μα ακόμη χειρότερα, φωτογραφίζει και τον ραγδαίο εκφασισμό ολόκληρης της κοινωνίας που δυσκολεύεται όλο και περισσότερο, όλο και πιο συχνά, να συνδέσει τα πραγματικά της προβλήματα με τις αιτίες τους.
Γι’ αυτό και η κυρία αυτή βρίσκεται ακόμη στη θέση της. Γι’ αυτό ίσως σηκώνουμε όλο και πιο εύκολα το δάκτυλο για να δείξουμε περιφρονητικά όσους μας φαίνονται φτωχοί, βρώμικοι και κακοί.
* Φωτογραφία του σημαντικού Έλληνα φωτογράφου Νίκου Οικονομόπουλου.
