Ευαγγέλης και Κωνσταντίνος Ζάππας
 |
| Ευάγγελος Ζάππας |
Ο Ευαγγέλης Ζάππας (1800
– 1865) ήταν βλαχόφωνος Έλληνας επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και εθνικός
ευεργέτης. Πρωτοστάτησε και έπαιξε κύριο ρόλο στην αναβίωση των
Ολυμπιακών αγώνων.
Γεννήθηκε στο χωριό Λάμποβο της Βορείου Ηπείρου (σημερινή Αλβανία) το 1800.
Ήταν ο νεότερος γιος του Βασίλη Ζάππα, έμπορος από τους σημαντικούς της
περιοχής και της Σωτηρίας, το γένος Μέξη. Το χωριό ανήκε στην επαρχία
Τεπελενίου, γενέτειρα του Αλή Πασά. Ο Ευαγγέλης, σε ηλικία 13 ετών,
στρατολογήθηκε απ' τον Αλή Πασά και στάλθηκε φρουρός σε ένα φρούριο
κοντά στα Γιάννενα. Με τη συμμαχία των Σουλιωτών με τον Αλή, ο Ζάππας
βρέθηκε στο στρατόπεδο του Αγώνα και μεταπήδησε στην εξουσία του Μάρκου Μπότσαρη.
Έγινε, μάλιστα, υπασπιστής και τον ακολούθησε. Μετά το θάνατο του
Μάρκου Μπότσαρη, ο Ευαγγέλης Ζάππας πολέμησε με τον Κωνσταντίνο
Μπότσαρη, αδερφό του ήρωα, και στη συνέχεια με τον στρατηγό Νικόλαο Ζέρβα, τον Λάμπρο Βέικο, τον Γκούρα, με συναγωνιστή τον Μακρυγιάννη, τον Νοταρά και τον Πανουργιά. Το 1824, έγινε ταξίαρχος και διοίκησε τα Βλαχοχώρια των Σαλώνων. Σύμφωνα με άλλες πηγές, πολέμησε με τον Καραϊσκάκη, τον Κολοκοτρώνη και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Στο τέλος της επανάστασης αρνείται την χρηματική αποζημίωση για τους
ήρωες της Επανάστασης και μεταναστεύει στο Βουκουρέστιτο 1831.
 |
| Ζάππειο Μέγαρο |
Η περιοχή
αυτή των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών είχε την περίοδο εκείνη μεγάλη ελληνική
παράδοση, από την εποχή που η Υψηλή Πύλη διόριζε Φαναριώτες στις
διοικητικές θέσεις. Ο Ζάππας εγκαταστάθηκε στη Βλαχία. Η
κοινωνικοοικονομική δομή της περιοχής χαρακτηριζόταν από την ισχνότητα
αστικών κέντρων και τα μεγάλα κτήματα. Ο Ζάππας εντάχθηκε στην τοπική
κοινωνία χρησιμοποιώντας ένα εκλεπτυσμένο σύστημα δημοσίων σχέσεων.
Φρόντισε να εξοικειωθεί με τους άρχοντες και τους ηγούμενους των
ελληνικών μοναστηριών οι οποίοι διαχειρίζονταν τα μοναστηριακά κτήματα. Ο
Ζάππας ακολούθησε την τακτική και άλλων Ελλήνων, νοίκιασε και
εκμεταλλεύτηκε μοναστηριακά κτήματα στην περιοχή της Γιαλόμιτζας, κοντά
στο Βουκουρέστι. Σε τρεις περίπου δεκαετίες απέκτησε τεράστια περιουσία
και αντίστοιχα εισοδήματα. Η μακροχρόνια απουσία του Ευαγγέλου απ' την
Ελλάδα και το ρίζωμα του στη Βλαχία, του δημιούργησε την διάθεση να
ευεργετήσει και τις δύο χώρες.
 |
| Ευάγγελος Ζάππας |
Ο κύριος αποδέκτης των ευεργεσιών του ήταν η Ελλάδα. Η πιο εντυπωσιακή εκδήλωση της προσφοράς του Ευαγγέλου προς την Ελλάδα ήταν το εγχείρημα αναβίωσης των Ολυμπιακών αγώνων. Ο Ευαγγέλης Ζάππας, μαζί με τον εξάδελφό του Κωνσταντίνο Ζάππα τιμούνται ως εθνικοί ευεργέτες από το 1859, όταν ιδρύθηκαν τα "Νέα Ολύμπια", έκθεση γεωργική, τεχνική και βιομηχανική που ορίστηκε να πραγματοποιούνται ανά τετραετία (στο "Ζάππειο").
Το 1863 ο Ευαγγέλης προσβλήθηκε από ψυχική νόσο. Πέθανε στις 19 Ιουνίου
του 1865 στο Μπροστένι, και ο ξάδερφος του Κωνσταντίνος στις 20
Ιανουαρίου του 1892 στο Μάντον της Γαλλίας. Ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας τους το διέθεσαν για κοινωφελείς και εθνικούς σκοπούς στην ιδιαιτέρα πατρίδα τους. Συγκεκριμένα, ίδρυσαν εκπαιδευτήρια στο Λάμποβο, την Πρεμετή, τη Νίβανη, το Δέλβινο και τη Δρόβιανη.
 |
| Παναθηναϊκό Στάδιο |
Οι Ζάππειοι αγώνες
Το 1856 έγραψε στο βασιλιά Όθωνα προσφέροντας 400 μερίσματα της Εθνικής Ατμοπλοΐας ώστε τα κέρδη να χρησιμοποιηθούν για την ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων, την Ολυμπιάδα
και για τα βραβεία των νικητών των αγώνων. Το 1859 κατάφερε να
αναβιώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε μια πλατεία της Αθήνας. Το 1865
πέθανε αφήνοντας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, που χρηματοδότησαν τους
αγώνες του 1870 και 1875 που πραγματοποιήθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο που επίσης αναστύλωσε [The Modern Olympics - A Struggle for Revival. The Johns Hopkins University Press. 1996].
Οι Ζάππειοι αγώνες του 1859, 1870 και 1875 ήταν επίσης διεθνείς αφού
συμμετείχαν αθλητές από την Ελλάδα και από την Οθωμανική αυτοκρατορία [εδώ].
Ο Ζάππας
αναβιώνοντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες για πρώτη φορά από την Αρχαιότητα,
έθεσε τη βάση για τους μεγάλους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. από το
βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερτέν και τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή που ιδρύθηκε το 1894. Ο Ζάππας επίσης χρηματοδότησε τη δημιουργία του Ζαππείου μεγάρου
που χρησιμοποιήθηκε για τους αγώνες ξιφασκίας στους Ολυμπιακούς αγώνες
του 1896 και ως κέντρο τύπου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
 |
Κωνσταντίνος Ζάππας
(1814-1892) |
Ο Κωνσταντίνος Ζάππας (1814–1892)
υπήρξε βλαχόφωνος Έλληνας επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και εθνικός
ευεργέτης. Έπαιξε κύριο ρόλο μαζί με τον εξάδελφό του Ευαγγέλη Ζάππα
στην αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων.
Γεννήθηκε το 1814 στο υπό οθωμανική διοίκηση Λάμποβο Τεπελενίου (Βόρεια Ήπειρος). Μετά τον θάνατο το Ευαγγέλη Ζάππα, διαχειρίστηκε την περιουσία του εξαδέλφου του, που ορίστηκε και επικαρπωτής της «Επιτροπής των Ολυμπίων», της επιτροπής δηλαδή που είχε σκοπό την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Το 1881 αγόρασε μεγάλα τσιφλίκια στη Θεσσαλία, μερίμνησε για την ανέγερση (1874-1888) του καλλιμάρμαρου Ζαππείου Μεγάρου στην Αθήνα. Με επιδοτήσεις από την προσωπική περιουσία του κτίστηκαν τα πρότυπα Ζάππεια παρθεναγωγεία στην Κωνσταντινούπολη καθώς και πολλά άλλα εκπαιδευτήρια σε πολλές πόλεις και κομωπόλεις της Ηπείρου και της Θράκης και συστήθηκαν υποτροφίες για τη μετεκπαίδευση σπουδαστών στις γεωργικές σχολές της Δυτικής Ευρώπης.
Πέθανε το 1892 στην πόλη Μαντ (Mantes-la-Jolie) της Γαλλίας.
Αδριάντες του Κωνσταντίνου και Ευαγγέλη Ζάππα έχουν ανεγερθεί μπροστά από το Ζάππειο Μέγαρο. (πηγή: εδώ και εδώ) περισσότερα στο σύνδεσμο
