"Αν ψάξω να βρω ποια είναι η αφορμή που με ώθησε να γράψω το βιβλίο, πρέπει να εξομολογηθώ μια αλήθεια: η πρώτη σκηνή από το μυθιστόρημα είναι απολύτως αληθινή ΄ ένας έλληνας συγγραφέας δέχεται (ή έτσι νομίζει) μια προσβολή από έναν Τούρκο για τη χώρα του και απο κεί κι έπειτα αποφασίζει να αποδείξει πως η Ελλάδα, παρά τα όσα άσχημα βιώνει σήμερα, θα καταφέρει να επιβιώσει..." ο συγγραφέας και φιλόλογος Κώστας Ακρίβος, αφηγείται στην Κρυσταλία Πατούλη τη δημιουργική εμπειρία της συγγραφής -από την ιδέα μέχρι το τυπογραφείο- του τελευταίου του βιβλίου Αλλάζει πουκάμισο το φίδι, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο....Ήταν ένα επεισόδιο που το έζησα όταν πήγα για μια ομιλία στο πανεπιστήμιο της Αδριανούπολης (Edirne) πριν από μερικά χρόνια΄ ένας μικροπωλητής με ειρωνεύτηκε (ή έτσι νόμισα), πως δηλαδή η Ελλάδα πηγαίνει φούντο για χρεοκοπία και θα κάνει πολλά χρόνια να σηκώσει κεφάλι, ίσως να εξαφανιστεί σαν χώρα.
Θέμα του βιβλίου είναι η αγωνία ενός Έλληνα να αυτοπροσδιοριστεί μες στο σημερινό ιστορικό πλαίσιο. Από την αρχή ως το τέλος ο αφηγητής, το alter ego του συγγραφέα, δεν κάνει άλλο από το να ψάχνει την ταυτότητά του. Όχι όμως την εθνική, όσο την πολιτισμική του ταυτότητα. Εννοώ τα στοιχεία εκείνα (γλώσσα, παράδοση, άνθρωποι με αξίες κ.ά.), χάρη στα οποία ο ελληνισμός καταφέρνει κάθε φορά, ιδίως στις δύσκολες περιστάσεις, να επιβιώνει και να κάνει μια επανεκκίνηση της ιστορίας του. Ανακαλύπτει λοιπόν πως δεν είναι το νταηλίκι και η σωματική δύναμη που γεννάει τη γενναιότητά μας, αλλά η αγάπη και ο σεβασμός σε βασικές έννοιες, όπως ο άνθρωπος, η ελευθερία, η αξιοπρέπεια.Βέβαια, κάποιος θα έλεγε ότι είναι παρακινδυνευμένο για τη λογοτεχνία να ασχολείται με ένα τόσο επίκαιρο θέμα, όπως είναι η τρέχουσα κρίση. Από τη μεριά μου θα πω πως σε κάθε γενιά αναλογεί και ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός : εμφύλιοι ή παγκόσμιοι πόλεμοι, δολοφονίες αρχηγών και βασιλιάδων, βίαιες ανατροπές καθεστώτων, εξεγέρσεις, δικτατορίες... Στην Ελλάδα οι συγγραφικές γενιές που ανδρώθηκαν λογοτεχνικά τον προηγούμενο αιώνα είχαν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν για τα μεγάλα τραύματα που τους έτυχαν, καθώς από το χυμένο αίμα άντλησαν το καλύτερο μελάνι τους.
Την ίδια όμως στιγμή, όσο κι αν αυτό ακούγεται κυνικό ή αντιουμανιστικό, η κατάσταση αυτή είναι μια πρώτης τάξεως δεξαμενή για θέματα και ιδέες προς λογοτεχνική επεξεργασία. Έχει τόσα προσωπεία και τόσες εκδοχές η κρίση, που αποκλείεται να αφήσει αδιάφορο όποιον θελήσει να ασχοληθεί συγγραφικά μαζί της. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να ανατραπεί ένα ταμπού χρόνων : εκείνο που θέλει τον συγγραφέα να κρατάει απόσταση από τα γεγονότα.Αυτό ίσχυε για συμβάντα που για τη λογοτεχνική τους ανάπλαση χρειαζόταν η απομάκρυνση από κάθε είδους φανατισμό ή ιδεολογική μονομέρεια και ταυτόχρονα η αναδίφηση σε ντοκουμέντα και ιστορικές πηγές. Η σημερινή κρίση επιβάλλει την καταγραφή των συμβάντων τώρα που είναι ακόμη νωπά. Αυτό όχι για να αποκτήσει η λογοτεχνία τον ρόλο του κοινωνικού μέντορα, όσο για να αναζητήσει τους λόγους που μας οδήγησαν εδώ και, το δυσκολότερο, για να ψάξει να βρει πρόσωπα και αξίες από τις οποίες θα πιαστούμε ώστε να φτιαχτεί ένα καλύτερο αύριο.
Ο τίτλος έχει μεταφορική σημασία και λειτουργεί σαν αντίστιξη στο μότο του βιβλίου, που είναι παρμένο από τη Σπηλιά του Πρόσπερου του Λόρενς Ντάρελ : “Σε άλλες χώρες μπορεί ν΄ ανακαλύψεις τοπία, παραδόσεις κι έθιμα΄ η Ελλάδα έχει κάτι σκληρότερο να σου προσφέρει – την ανακάλυψη του εαυτού σου”. Εν ολίγοις, τι πρέπει να κάνουμε όλοι μας, έτσι ώστε να διώξουμε τα πολλά κακώς κείμενα και να προχωρήσουμε προς το μέλλον με μια καινούρια νοοτροπία και συμπεριφορά.Προσωπικά νομίζω ότι πολλά πρέπει να γίνουν. Το κυριότερο όμως είναι πώς θα γίνει να μην μπει ο φασισμός στα σχολεία. Πώς να μην επιτρέψουμε να δηλητηριαστεί η συνείδηση των μαθητών από τις ρατσιστικές, ναζιστικές νοοτροπίες και συμπεριφορές. Αν το κατορθώσουμε αυτό, τότε θα μπορέσουμε να πούμε πως σαν λαός και σαν χώρα έχουμε ελπίδα για ένα πιο υγιές μέλλον.-
