Εδώ θα βρείτε ένα μωσαϊκό θεμάτων . Κλείσαμε 10ετία και γι αυτό κάποιες αναρτήσεις έχουν αλλοιωθεί.
Οι σελίδες που αναφέρω είναι τα νέα μου ιστολόγια που αλληλοστηρίζονται με αυτό εδώ το παλιό ... Σας ευχαριστώ!
Μοίρασε
την περιουσία της και πέθανε από τα βασανιστήρια των Τούρκων.Το σπίτι
της αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο δείγμα αρχοντικής κατοικίας των
μεταβυζαντινών χρόνων.
Κάτω από την Ακρόπολη. Σε μια πολύβουη γειτονιά της Πλάκας,
γεμάτη μαγαζιά με τουριστικά είδη πίσω από έναν ψηλό μαντρότοιχο -στην
οδό Αδριανού, αριθμός 96 – βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα
κτίρια της πόλεως των Αθηνών. Πρόκειται για το αρχοντικό της οικογένειας
των Μπενιζέλων-Παλαιολόγων, ένα κτίριο με συνεχή ζωή από τον 16ο αιώνα
που είναι απολύτως συνδεδεμένο με στιγμές του βίου της Αγίας Φιλοθέης
της Αθηναίας.
«Το σπίτι της Αγίας Φιλοθέης», λοιπόν, όπως είναι γνωστό το κτίριο στους
ανθρώπους της περιοχής. Άλλωστε, μέσα σε αυτό το κτίριο φαίνεται πως
βρισκόταν καλά κρυμμένο το σκήνωμα της Αγίας μέχρι να παραδοθεί στις
αρχές του 20ου αιώνα στους ιερείς της Αρχιεπισκοπής. Σήμερα, το σκήνωμα
της Αγίας βρίσκεται στη Μητρόπολη των Αθηνών και φυλάσσεται σε ασημένια
λάρνακα. Το κτιριακό συγκρότημα στο διάβα των αιώνων υπέστη ουκ ολίγες
αλλαγές, τόσο στη μορφή, όσο και στη χρήση του. Για παράδειγμα, για
κάποια περίοδο φιλοξένησε ακόμη και ταβέρνα. Στα τέλη της δεκαετίας του
’90 με πρωτοβουλία του πατρός Θωμά Συνοδινού -τότε πρωτοσύγκελου της
Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και στενού συνεργάτη του μακαριστού
αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου- το κτίριο παραχωρήθηκε από το Υπουργείο
Πολιτισμού στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, η οποία και ανέλαβε να προχωρήσει
με την αποφασιστική συνδρομή μιας ομάδας ειδικών από το ΕΜΠ στην
αποκατάστασή του. Επικεφαλής της ομάδας ανέλαβε ο αρχιτέκτων καθηγητής
της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ Γιάννης Κίζης. Στην ομάδα του έργου
συμμετείχαν η πολιτικός μηχανικός Ελευθερία Τσακανίκα (λέκτορας στο ΕΜΠ)
και οι αρχιτέκτονες Κλήμης Ασλανίδης και Χριστίνα Πινάτση. Το φθινόπωρο του 2006, όταν η μελέτη αναστήλωσης εγκρίθηκε από το
Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και οι μηχανικοί ανέλαβαν το έργο,
το αρχοντικό ήταν ερειπωμένο και βαθιά πληγωμένο από τον χρόνο και τις
πολλαπλές αλλοιώσεις. Σκοπός τους ήταν -και αυτό τελικά έγινε- το
κτιριακό συγκρότημα να αποκτήσει τη μορφή που είχε τον 17ο αιώνα. Σήμερα, το βασικό έργο της αναστήλωσης και της αποκατάστασης του
κτιρίου έχει ολοκληρωθεί και απομένει η διαμόρφωση του περιβάλλοντος
χώρου, έτσι ώστε ολόκληρο το κτιριακό συγκρότημα να καταστεί επισκέψιμο
για το κοινό. Μάλιστα, οι μελλοντικοί επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία
να δουν και να διαπιστώσουν τη σχέση αυτού του κτιρίου με την ιστορική
διαδρομή της ίδιας της πόλης. Στα έγκατά του -σε βάθος περίπου 4,5
μέτρων- βρίσκονται για παράδειγμα τα υπολείμματα του ρωμαϊκού τείχους.
Στο ισόγειο μπορεί κανείς να βρει ίχνη από παλαιότερα κτίσματα του 16ου
αιώνα -εποχή κατά την οποία έζησε εκεί η Αγία Φιλοθέη-, ενώ στον επάνω
όροφο που προστέθηκε πολύ αργότερα συναντάμε την αρχιτεκτονική ενός
τυπικού αθηναϊκού αρχοντικού της οθωμανικής περιόδου με τους οντάδες
κλπ. Το κτίριο μετά την αποκατάστασή του διατηρεί τα στοιχεία που
χαρακτήριζαν τα αρχοντικά της εποχής, την κομψή μαρμάρινη τοξωτή στοά
στο ισόγειο, το ανοικτό ευρύχωρο ξύλινο χαγιάτι σε σχήμα Τ στον όροφο,
τον κλειστό εξώστη (σαχνισί) στη νότια πλευρά του που βλέπει στην
Ακρόπολη, τους οντάδες με τα τζάκια, τα περιμετρικά μεντέρια και τους
περίτεχνους φεγγίτες.
Ολο το κτίριο θα λειτουργεί κυρίως ως μουσείο του εαυτού του, καθώς η
αναστήλωσή του αναπλάθει την εικόνα της ζωής της εύπορης αστικής τάξης
στην Αθήνα στα προεπαναστατικά χρόνια. Η Αγία Φιλοθέη Η Αγία ήταν μια αρχοντοπούλα της εποχής, κόρη Μπενιζέλων. Το κοσμικό
της όνομα ήταν Ρεγούλα ή Ρηγούλα. Το 1536 σε μικρή ηλικία -λέγεται πως
ήταν 14 χρονών- οι γονείς της την υποχρέωσαν σε γάμο με τον κατά πολύ
μεγαλύτερο της σε ηλικία Ανδρέα Χειλά. Τρία χρόνια μετά ο Χειλάς -γόνος
και εκείνος αρχοντικής οικογένειας της Αθήνας- πεθαίνει και εκείνη παρά
τις πιέσεις αρνείται να ξαναπαντρευτεί. Δέκα χρόνια αργότερα γίνεται
μοναχή λαμβάνοντας το όνομα Φιλοθέη. Τότε -το 1550 σύμφωνα με τις
διαθέσιμες πηγές- μετατρέπει τον γειτονικό οικογενειακό ναό του Αγίου
Ανδρέα σε γυναικείο μοναστήρι με 200 μοναχές. Εκεί διδάσκονταν γράμματα,
αλλά και κέντημα, ράψιμο, υφαντουργία κλπ. Μέσα στη μονή λειτουργούσε
νοσοκομείο, γηροκομείο αλλά και πτωχοκομείο. Το έργο της μοναχής Φιλοθέης προκάλεσε την αντίδραση των Οθωμανών.
Οι ταλαιπωρίες και τα δεινά της από τις αλλεπάλληλες διώξεις της δεν
έχουν τελειωμό. Τη νύχτα της 2ας Οκτωβρίου 1588 δέχθηκε μέσα στο
ασκητήριο της στην περιοχή της σημερινής Καλογρέζας επίθεση από Τούρκους
και υπέστη βαρύτατο τραυματισμό. Πέθανε λίγους μήνες αργότερα -19
Φεβρουαρίου 1589- και αγιοποιήθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη έναν
χρόνο αργότερα. Το αρχοντικό που έγινε και ταβέρνα! Στο βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη με τίτλο «Αθήνα,
Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» (μια
έκδοση του Βιβλιοπωλείου της Εστίας) και πιο συγκεκριμένα στη σελ. 95
διαβάζουμε μεταξύ άλλων: ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΜΠΕΝΙΖΕΛΟΥ-ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ (Αδριανού 96):
«Διώροφη οικία, μάλλον του 18ου αιώνα, ένα από τα παλαιοτέρα κτίσματα
της Αθήνας. Ήταν η κατοικία της αρχοντικής οικογένειας των
Μπενιζέλων-Παλαιολόγων, από την οποία καταγόταν η Αγία Φιλοθέη
(1522-1589). Αποτελεί τυπικό αθηναϊκό αρχοντικό της οθωμανικής περιόδου
με χαρακτηριστικά στοιχεία το χαγιάτι, την εσωτερική αυλή με τη βρύση
και τα βοηθητικά κτίρια (πχ. ελαιοτριβείο). Μέσα στον χώρο υπάρχουν ίχνη
από δύο παλαιότερα κτίσματα, που ανάγονται στο 16ο αιώνα και ίσως εκεί
ζούσε η Αγία Φιλοθέη.
»Μετά την επανάσταση του 1821 το αρχοντικό χρησιμοποιήθηκε και ως
ταβέρνα. Το κτίσμα είχε υποστεί προσθήκες τον 19ο, αλλά και τον 20ο
αιώνα που αλλοίωσαν την μορφή του, και οι οποίες σήμερα έχουν αφαιρεθεί.
Αποτελεί ιδιοκτησία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και αποκαθίσταται
προκειμένου να γίνει μουσείο».
ΔΥΟ
ΔΡΟΜΟΙ ΜΑΣ ΑΠΟΜΕΝΟΥΝ ΤΩΡΑ ΕΛΛΗΝΕΣ... Ή ΘΑ ΠΑΛΕΨΟΥΜΕ ΚΑΙ ΘΑ ΑΓΩΝΙΣΤΟΥΜΕ
ΓΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ Ή ΘΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΣΥΝΕΝΟΧΟΙ,ΜΕ ΤΗΝ ΣΙΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ
ΑΝΟΧΗ ΜΑΣ , ...
Συγχαρητήρια
στην Ναταλία Καπατσούλια που με το βιβλίο της "Η μαμά πετάει" είναι
στην βραχεία λίστα του διαγωνισμού του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου
στην παρακάτω κατηγορία: Βραβείο σε εικονογράφο και σε συγγραφέα εικονοβιβλίου (Picture Book) για την εικονογράφηση και για το κείμενο: https://www.diaplasibooks.gr/product-326.html
Καθ’ όλη τη διάρκεια
της Τουρκοκρατίας δεν έλειψαν τα επαναστατικά κινήματα των υπόδουλων
Ελλήνων.
Σε όλες αυτές τις εξεγέρσεις υψωνόταν και από μια σημαία, «εν πανίον»,
αυτοσχέδια επινόηση του κάθε αρχηγού, γεγονός φυσιολογικό εφόσον δεν
υπήρχε ενιαία κρατική υπόσταση να επιβάλλει ένα κοινό έμβλημα. Οι
περισσότερες σημαίες είχαν μερικά κοινά χαρακτηριστικά (βυζαντινή
πορφύρα, δικέφαλος ή μονοκέφαλος αετός κ.α.), με κυριότερο όλων τον
σταυρό, επειδή η Εκκλησία αποτελούσε τον κυριότερο παράγοντα συσπείρωσης
των Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας.
Πολύ γρήγορα ο σταυρός επιβλήθηκε ως θρησκευτικό και πολιτικό έμβλημα
του υποταγμένου έθνους, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε κληρικοί ετίθεντο
επικεφαλής εξεγέρσεων χρησιμοποιώντας ως σημαίες τα ιερά λάβαρα των
εκκλησιών τους. Στις αρχές της Επανάστασης του 1821 εμφανίστηκαν πολλές
σημαίες με διάφορες παραστάσεις, σύμφωνα με τη φαντασία καθενός αρχηγού,
με βάση το μίσος που είχε κατά των Τούρκων, τις ιστορικές γνώσεις, τις
οικογενειακές παραδόσεις και τη θρησκευτική του ευλάβεια. Αμέσως μετά
την κατάληψη της Τριπολιτσάς (Σεπτέμβριος 1821), ο Παπαφλέσσας έκοψε ένα
κομμάτι από την εσωτερική πλευρά του ράσου του και ταυτόχρονα ζήτησε
από τον οπλαρχηγό Παναγιώτη Κεφάλα να σχίσει δύο λωρίδες από τη λευκή
του φουστανέλα.
Πίνακας του Πέτερ φον Ες με θέμα την άλωση της Τριπολιτσάς. Ο Παναγιώτης
Κεφάλας υψώνει την επαναστατική σημαία στις επάλξεις των τειχών της
πόλης. Αν δεχθούμε τη συνεργασία του Παπαφλέσσα με τον Κεφάλα για την
κατασκευή της σημαίας ως γεγονός, τότε ο Γερμανός καλλιτέχνης δεν
απέδωσε στη σωστή θέση τα χρώματα.
Πίνακας του Πέτερ φον Ες με θέμα την άλωση της Τριπολιτσάς.
Ο Παναγιώτης Κεφάλας υψώνει την επαναστατική σημαία στις επάλξεις των
τειχών της πόλης.
Αν δεχθούμε τη συνεργασία του Παπαφλέσσα με τον Κεφάλα για την κατασκευή
της σημαίας ως γεγονός, τότε ο Γερμανός καλλιτέχνης δεν απέδωσε στη
σωστή θέση τα χρώματα.
Με αυτά τα κομμάτια κατασκευάστηκε μια αυτοσχέδια σημαία (γαλάζια με
λευκό σταυρό) η οποία υψώθηκε, κάτω από τις ιαχές των Ελλήνων
πολεμιστών, στο πρώην τουρκικό διοικητήριο της πόλης. Αυτή αποτέλεσε το
πρώτο σχέδιο της επίσημης σημαίας του ελληνικού κράτους μετά την
απελευθέρωση. Η ιστοριογραφία των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων έδωσε
και μια ρομαντική διάσταση στη σημαία, αποτέλεσμα συνεργασίας ενός
στρατιώτη και ενός ιερέα, αναφέροντας πως η γενναιότητα του
κλέφταρματολού στήριξε τις ελπίδες της στη χριστιανική πίστη.
Την 1η Ιανουαρίου 1822 συνήλθε στην Πιάδα της Επιδαύρου η
Α΄Εθνοσυνέλευση. Ανάμεσα στα πολλά που συζητήθηκαν τέθηκε και το ζήτημα
της καθιέρωσης ενιαίας επαναστατικής σημαίας, ώστε να σταματήσει η
σύγχυση που επικρατούσε μέχρι τότε από την εμφάνιση δεκάδων σημαιών. Με
το ΡΔ΄άρθρο του Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδας ορίστηκε η ενιαία
σημαία να συμβολίζει «την Πάρεδρον του Θεού Σοφίαν, την Ελευθερίαν και
την Πατρίδα» και καθιερώθηκε να φέρει ως σύμβολο τον σταυρό και ως
χρώματα το κυανό και το λευκό. Στις 15 Μαρτίου 1822 στην Κόρινθο, το
Εκτελεστικό Σώμα με το Διάταγμα 540 προσδιόρισε τις λεπτομέρειες της
παραπάνω απόφασης.
Η σημαία «των κατά γην δυνάμεων» θα ήταν τετράγωνη, κυανού χρώματος, με
έναν λευκό σταυρό στη μέση. Η ναυτική σημαία διακρινόταν σε πολεμική και
εμπορική. Η πολεμική διαιρέθηκε σε εννέα οριζόντια παραλληλόγραμμα.
Στην άνω εσωτερική γωνία της υπήρχε κυανό τετράγωνο με λευκό σταυρό στη
μέση. Τα παραπάνω ενέκρινε και επικύρωσε και το Πολιτικό Σύνταγμα της
Ελλάδας στην Τροιζήνα (Μάιος 1827), ορίζοντας να μη μεταχειρίζονται οι
Έλληνες άλλες σημαίες τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Η παραπάνω
διαταγή εφαρμόστηκε καθολικά στην αρχή, καθώς προσέκρουσε στο έντονο
τοπικιστικό πνεύμα των επαναστατών.
Βαθμιαία όμως η κυανόλευκη επικράτησε, με συνέπεια να τερματιστεί η
σύγχυση λόγω των ποικίλων χρωμάτων και σχημάτων. Στις 30 Ιουλίου 1828, ο
κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας εξέδωσε ένα ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο
«τα πολεμικά και εμπορικά πλοία της Ελλάδος θέλουν φέρει μιαν και την
αυτήν σημαίαν, την μέχρι σήμερον πολεμικήν», αποκαθιστώντας έτσι μια
μεγάλη αδικία σε βάρος του ελληνικού εμπορικού στόλου ο οποίος είχε
σηκώσει το βάρος του Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Όσον αφορά στο σκεπτικό της επιλογής των χρωμάτων (λευκού και κυανού),
τις σειρές και τους συμβολισμούς που επιδιώχθηκαν υπάρχουν ποικίλες
απόψεις, οι οποίες ακόμη και σήμερα οδηγούν σε διχογνωμία μεταξύ των
ιστορικών.
Συγκεκριμένα υποστηρίχθηκαν οι ακόλουθες απόψεις και εκδοχές αν και οι
περισσότερες αποτελούν ρομαντικές θεωρήσεις και στερούνται αποδεικτικών
στοιχείων.
Οι εκδοχές που έχουν ακουστεί
*Ο κυανόλευκος συνδυασμός προέρχεται από τα χρώματα του πέπλου της θεάς
Αθηνάς.
*Τα συγκεκριμένα χρώματα επελέγησαν από τις κυανόλευκες σημαίες του
στρατού του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή την κυανόλευκη επίσημη ενδυμασία των
Βυζαντινών αξιωματούχων ή από την αυτοκρατορική σημαία των Παλαιολόγων.
*Τα χρώματα και το σχήμα είναι δανεισμένα από τη σημαία του φημισμένου
οπλαρχηγού Ιωάννη Σταθά.
Πανομοιότυπο της σημαίας του Ιωάννη Στάθα.
Πανομοιότυπο της σημαίας του Ιωάννη Σταθά
*Το λευκό χρώμα συμβολίζει την αγνότητα και τον καλό σκοπό των Ελλήνων
που επιδίωκαν την ανεξαρτησία. Το κυανό χρώμα συμβολίζει τον ουρανό της
Ελλάδας, την ουράνια δύναμη η οποία βοήθησε τον άνισο αυτό Αγώνα να
τελειώσει ευνοϊκά για το ελληνικό έθνος (αυτή είναι και η επικρατούσα
άποψη).
*Τα χρώματα συμβολίζουν τον ουρανό (κυανό) και τον αφρό των κυμάτων της
θάλασσας (λευκό).
*Τα χρώματα είναι ο συνδυασμό της κυανής ναυτικής βράκας και της λευκής
φουστανέλας.
*Οι εννέα κυανές-λευκές οριζόντιες λωρίδες περιέχονταν στην
αυτοκρατορική σημαία του Νικηφόρου Φωκά, τις οποίες διατήρησε στο
οικόσημο της και στη σημαία της η οικογένεια των Καλλέργηδων πιστεύοντας
ότι αντλούσε την καταγωγή της από τον εν λόγω αυτοκράτορα.
*Οι εννέα οριζόντιες λωρίδες συμβολίζουν τις εννέα Μούσες.
*Οι παράλληλες επαναλαμβανόμενες λωρίδες συμβολίζουν τη θάλασσα και τους
κυματισμούς της.
*Οι οριζόντιες λωρίδες επιλέχθηκαν με βάση τα πρότυπα της αμερικανικής
σημαίας (πρόκειται για μια άποψη η οποία δεν στερείται σοβαρότητας).
*οι εννέα λωρίδες είναι μια, για κάθε συλλαβή της φράσης «ελευθερία η
θάνατος»
Greek Flag_GEORGE ARENTS COLLECTION_2Στο βιβλίο με τίτλο «Ιστορία του
Ελληνικού Στρατού 1821-1997», εκδόσεις ΓΕΣ/ΔΙΣ, αναφέρεται: «Με την
επιλογή του κυανού, του χρώματος του ουρανού, υποδηλώνεται η θεότητα του
Αγώνα, αφού ο Θεός ενέπνευσε στο έθνος τη μεγαλουργή ιδέα, παρότι
αδύνατο και άοπλο, να αναλάβει και να φέρει σε αίσιο πέρας τον άνισο
εκείνο αγώνα.
Με το λευκό υποδηλώνεται ο καθαρός, άμωμος και αγνός σκοπός των Ελλήνων
που μοναδική τους επιδίωξη ήταν η απελευθέρωση και η ανεξαρτησία του
έθνους και η απαλλαγή του από την πολύχρονη σκληρή τυραννία. Εξάλλου,
σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, οι εννέα κυανόλευκες ταινίες
αντιπροσωπεύουν τις εννέα συλλαβές της φράσης «Ελευθερία ή Θάνατος», που
ήταν και ο όρκος των παλικαριών της Επαναστάσεως».
Το βέβαιο είναι ότι σε κανένα από τα επίσημα κυβερνητικά έγγραφα, μέσω
των οποίων καθιερώθηκε η εν λόγω σημαία, δεν υπάρχει η αιτιολόγηση για
τη συγκεκριμένη χρωματική επιλογή και το σχήμα. Φαίνεται ότι η
κυανόλευκη κρατά ακόμα καλά κρυμμένα τα μυστικά της. Ωστόσο, συνεχίζει
να εμπνέει.
Νίκος Γιαννόπουλος
ιστορικός...
Σαν σήμερα στις 8 Απριλίου 1913 γεννήθηκε ο Μίμης Φωτόπουλος. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, μέλος της
Πανελλήνιας Ένωσης Ελευθέρου Θεάτρου και Πρόεδρος του Δ.Σ. Άρματος
Θέσπιδος. Έκανε θεατρικές περιοδείες στην Αμερική, Γερμανία, Αίγυπτο, Τουρκία και Κύπρο. Τιμήθηκε με τα παράσημα Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α' και Σταυρό του Αποστόλου Μάρκου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας.
share24.gr http://share24.gr/giati-ta-stafylia-sapizoun-pano-sto-abeli-prin-orimasoun-diavaste-pos-tha-prolavete/
Το αμπέλι είναι μια καλλιέργεια που θέλει αρκετή
υπομονή. Ξεκινάμε τις εργασίες από την αρχή του χρόνου με το πρώτο
κλάδεμα και μετά περιμένουμε μέχρι οι ταξιανθίες που εμφανίζονται την
άνοιξη, να εξελιχθούν σε καρπούς και το φθινόπωρο να μαζέψουμε επιτέλους
τα τσαμπιά με τα σταφύλια. Πολλές φορές με το πέρας του καλοκαιριού βλέπουμε τις ρώγες των σταφυλιών να αρχίζουν να σαπίζουν, κάτι το απογοητευτικό για τις προσπάθειές μας.
Δυστυχώς είναι αδύνατο να σώσουμε τα σταφύλια που ήδη μολύνθηκαν, και
ενδεχομένως να είναι δύσκολο να περιορίσουμε την εξάπλωση σε άλλα
τσαμπιά στο ίδιο η σε γειτονικά κλήματα. Απ’ την άλλη έχουμε την
ευκαιρία να μάθουμε ποιοι μύκητες, έντομα εχθροί και ελλείψεις θρεπτικών
συστατικών κάνουν τις ρώγες να σαπίζουν ή να μαραίνονται πάνω στους
βότρεις της αμπέλου και να ελέγξουμε/προλάβουμε εύκολα αυτές τις
ασθένειες με έγκαιρες καλλιεργητικές πρακτικές και ψεκασμούς. Ας διαβάσουμε παρακάτω τις κυριότερες αιτίες που κάνουν τις ράγες των σταφυλιών να σαπίζουν πριν φτάσουν στην ωρίμανση:
Τεφρά σήψη αμπέλου
Η τεφρά σήψη της αμπέλου οφείλεται στον μύκητα Botrytis cinerea. Ο μύκητας αυτός παρασιτεί πολλά ακόμα καλλιεργούμενα φυτά σε αδύναμους ιστούς στους καρπούς και τους βλαστούς τους. Στο αμπέλι κάνει ζημιά κυρίως στις ράγες ξεκινώντας λίγο πριν αρχίσει η ωρίμανσή τους. Αρχικά, εμφανίζεται μια καστανή και υδαρής κηλίδα σε μια ράγα στο τσαμπί που μολύνεται από το μύκητα. Η μόλυνση διευκολύνεται από τραυματισμό της επιδερμίδας της ράγας
βρίσκοντας έτσι την ευκαιρία ο μύκητας να εισέλθει και να παρασιτήσει
στο εσωτερικό της. Η επιδερμίδα της ράγας μπορεί να είναι ευάλωτη και
λόγω των ακανόνιστων ποτισμάτων και της υπερβολικής λίπανσης.
Αφού παρασιτήσει την πρώτη ράγα, ο μύκητας καρποφορεί επάνω της και εξαπλώνεται εύκολα και γρήγορα στις γειτονικές.
Οι καρποφορίες του μύκητα έχουν χρώμα τεφροκάστανο και διακρίνονται
εύκολα σαν σκόνη πάνω στα σάπια σταφύλια. Αφού εξαπλωθεί, διακρίνουμε
σάπιες ρώγες, συνήθως συγκεντρωμένες κάπου στο κέντρο του τσαμπιού. Αν
αγγίξουμε τις προσβεβλημένες ράγες, η επιδερμίδα τους αποκολλάται εύκολα
από τη σάρκα.
Επίσης, τα σταφύλια μπορούν να μολυνθούν νωρίτερα στις αρχές του καλοκαιριού από άλλα παθογόνα, όπως μύκητες του γένους Alternaria sp., Aspergillus niger, Penicillium sp. κ.α. και διάφορα βακτήρια που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα χωρίς την τεφρή εξάνθηση και οδηγούν σε όξινη σήψη αφού σαπίσουν εντελώς. Αυτό το σύμπλοκο βακτηρίων και σακχαρομυκήτων μεταδίδεται από το ένα τσαμπί στο άλλο από διάφορα μυγάκια (Drosophila melanogaster κ.α.) που τρέφονται με τα σάκχαρα των ανοιγμένων ραγών.
Για να αντιμετωπίσουμε την τεφρά σήψη προληπτικά:
1) Εφαρμόζουμε ψεκασμούς με χαλκούχα 3 φορές την άνοιξη
κατά την άνθιση, αμέσως μετά την άνοιξη και πριν τη διόγκωση των καρπών
για να εμποδίσουμε τη μόλυνσή τους. Το φθινόπωρο και αφού έχει
ξεκινήσει η ωρίμανση των ραγών, η επιδερμίδα αρχίζει να είναι ευάλωτη
στις επιθέσεις του βοτρύτη και χρειάζεται να κάνουμε ψεκασμούς κάθε 10 με 15 μέρες μέχρι τη συγκομιδή.
Βέβαια, υπάρχουν που καλλιεργεί συμβατικά και επαγγελματικά μπορεί να
εφαρμόσει σκευάσματα που θα βρει στην αγορά κατά του βοτρύτη πιο
αποτελεσματικά από τον χαλκό.
2) Αφαίρεση των φύλλων στη βάση των τσαμπιών για να αερίζονται καλύτερα.
Είναι σημαντικό να μην το παρακάνετε και να μην αφαιρέσετε φύλλα που θα
εκθέσουν τους καρπούς στο φως του ήλιου για πολλές ώρες, ώστε να
αποτρέψουμε τυχόν το ηλιακά εγκαύματα.
3) Προσοχή στις εργασίες σας με τα κλαδευτήρια, τα μαχαίρια και τα άλλα εργαλεία που χρησιμοποιείτε, ώστε να μην τραυματίζετε τους καρπούς και να βρίσκει το παθογόνο σημεία εισόδου για να τους μολύνει.
4) Να μην κάνετε ακανόνιστα ποτίσματα. Να τηρείτε αυστηρά το ημερολόγιο και τα διαστήματα κατά τα οποία ποτίζετε. Επίσης, να μην το παρακάνετε με την αζωτούχο λίπανση
όταν τα σταφύλια μπαίνουν στην ωρίμανση. Εκτός του ότι βλάπτει την
επιδερμίδα των ραγών, μπορεί να υποβαθμίσει ποιοτικά τους καρπούς και
την συγκέντρωση σακχάρων και αρωματικών ενώσεων που περιέχουν.
Ωίδιο
Το ωίδιο της αμπέλου είναι μια ασθένεια που οφείλεται στον μύκητα Uncinula necator.
Προσβάλλει όλα τα νεαρά τμήματα και ιστούς της αμπέλου πάνω τα οποία
καλύπτει με το λευκό μυκήλιό του και τις καρποφορίες του (εξάνθηση).
Αυτή η λευκή ‘σκόνη’ πάνω στα φύλλα και τους βλαστούς είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της ασθένειας.
Οι ράγες μπορούν να μολυνθούν από την αρχή, την άνοιξη πριν διογκωθούν, μέχρι και λίγο πριν την ωρίμανσή τους. Ο μύκητας αναπτύσσεται πάνω στην επιφάνεια της επιδερμίδας των ραγών και στέλνει μυζητήρες στο εσωτερικό των κυττάρων της
για να απορροφήσει τους χυμούς τους. Όταν μολυνθούν οι ταξιανθίες νωρίς
την άνοιξη και όταν είναι ακόμα ανθισμένες, μπορεί να πέσουν ή οι ράγες
να μην αναπτυχθούν, να ξηρανθούν και να πέσουν.
Σε επόμενο στάδιο μέσα στο καλοκαίρι, η δραστηριότητα του μύκητα προκαλεί ρωγμές στην επιδερμίδα των ραγών, από τις οποίες βρίσκουν την ευκαιρία να εισέλθουν οι μύκητες που αναφέραμε πριν στην περίπτωση της τεφράς σήψης.
Αργότερα, αν ο μύκητας προσβάλλει τις ράγες που έχουν μπει στην ωρίμανση, προκαλούνται πάνω τους εσχαρώσεις που ρίχνουν την ποιότητα και την εμπορική αξία ιδιαίτερα των επιτραπέζιων ποικιλιών.
Για να αντιμετωπίσουμε το ωίδιο της αμπέλου θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή, νωρίς την άνοιξη:
1) Θειαφίζουμε κάνοντας επιπάσεις με θειάφι σε σκόνη την εποχή της άνοιξης και όταν δένουν οι καρποί.
Μπορούμε να θειαφίζουμε κάθε φορά που βλέπουμε τα συμπτώματα του
ωιδίου. Το θειάφι έχει προληπτική και θεραπευτική δράση στην περίπτωση
του ωιδίου. Θα πρέπει να προσέχουμε η θερμοκρασία να μην ξεπερνά τους 30
βαθμούς Κελσίου όταν θειαφίζουμε, γιατί σε διαφορετική περίπτωση
παρουσιάζεται φυτοτοξικότητα. Διαβάστε το σχετικό άρθρο: Πώς γίνεται το θειάφισμα στο αμπέλι;
2) Ψεκασμός με ωιδιοκτόνα του εμπορίου. Οι
επαγγελματίες και όσοι κάνουν συμβατική καλλιέργεια έχουν την επιλογή να
διαλέξουν μεταξύ αρκετών σκευασμάτων που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά
το ωίδιο. Μπορούν να κάνουν εφαρμογές από την αρχή της καλλιεργητικής
περιόδου, όταν βγαίνουν τα πρώτα φύλλα από τους βλαστάνοντες οφθαλμούς,
αργότερα στην άνθηση και στο δέσιμο των καρπών και φυσικά όποτε
παρατηρούν τα συμπτώματα του ωιδίου.
3) Επίσης, και γι’ αυτή την ασθένεια θα πρέπει να λαμβάνονται καλλιεργητικά μέτρα, όπως αφαίρεση των προσβεβλημένων νεαρών βλαστών, αφαίρεση προσβεβλημένων φύλλων και καρπών για να μην προχωρήσει η μόλυνση και σε γειτονικά σταφύλια.
Ευδεμίδα της αμπέλου
Η ευδεμιδα της αμπέλου είναι ένα λεπιδόπτερο (γκρι πεταλούδα) με επιστημονικό όνομα Lobesia botrana.
Πλήττει τόσο τις ταξιανθίες όσο και τους καρπούς. Στις ταξιανθίες, οι
προνύμφες τρέφονται με τα άνθη, τα οποία συνενώνουν σε ομάδες με νήματα
που υφαίνουν για να τρέφονται μέσα προστατευμένες.
Αργότερα οι επόμενες γενιές και κυρίως η τρίτη γενιά που συμπίπτει με το γυάλισμα των ραγών, ορύσσουν στοές στις ράγες και τρέφονται με τη σάρκα.
Παράλληλα υφαίνουν νήματα που συγκρατούν τις ράγες στις οποίες
τρέφονται στο τσαμπί. Κάθε προνύμφη μπορεί να τραφεί σε μια έως 5 ράγες
πάνω στο τσαμπί κατά τη διάρκεια του βιολογικού της κύκλου. Κάθε ράγα
που έχει δεχτεί επίθεση από την προνύμφη της ευδαιμίδας έχει μια οπή εισόδου ενώ μπορεί να είναι εμφανή και ροκανίδια από τη δραστηριότητα της προνύμφης.
Η ζημιά πολλαπλασιάζεται εκθετικά όταν στις ανοικτές ράγες και στην
εκτεθειμένη σάρκα τους παρασιτούν μύκητες όπως ό βοτρύτης που είδαμε πιο
πάνω. Αυτές οι δευτερογενείς μολύνσεις είναι πιο καταστροφικές από τη δραστηριότητα της ευδεμίδας.
Για την αντιμετώπιση της ευδεμίδας συστήνονται τα μέτρα:
1) Οι επαγγελματίες καλλιεργητές με συμβατικές καλλιέργειες θα πρέπει να εφαρμόζουν εγκαίρως ψεκασμούς με σκευάσματα που έχουν ωοκτόνο δράση.
Η καταπολέμηση της ευδεμίδας όταν αυτή είναι στο στάδιο της προνύμφης
είναι πιο δύσκολη μιας και προστατεύεται στο εσωτερικό των ραγών και από
τα νήματα που υφαίνει. Οι πληθυσμοί είναι απαραίτητο να
παρακολουθούνται με φερομονιικές παγίδες για να προλάβουμε να επέμβουμε
στο σωστό χρόνο και οι καλλιεργητές θα πρέπει να ενημερώνεται εγκαίρως από τα τεχνικά δελτία που εκδίδονται και ενημερώνουν για την αύξηση του πληθυσμού των εντόμων αυτών.
2) Επίσης οι καλλιεργητές μπορούν να χρησιμοποιούν σκευάσματα του εντομοπαθογόνου βακίλουBacillus thuringiensis που μπορεί να αντιμετωπίσει τα προνυμφικά στάδια.
3) Συνιστούνται ορισμένα καλλιεργητικά μέτρα, όπως εδαφοκάλυψη με πλαστικό νάιλον (του οποίου η αντανάκλαση απωθεί τα ενήλικα άτομα της εδεμίδας), βοτάνισμα των ζιζανίων, κλάδεμα των προσβεβλημένων μερών, κανονικά ποτίσματα και προγραμματισμός της συγκομιδής πρόωρα. Οι ερασιτέχνες καλλιεργητές με λίγα κλήματα μπορούν να επιθεωρούν συχνά τα σταφύλια, να εντοπίζουν τις φαγωμένες ρώγες και να τις απομακρύνουν με το χέρι εγκαίρως.
4) Υπάρχουν ορισμένες ποικιλίες που είναι ανθεκτικές στις προσβολές του εντόμου, κυρίως στις ταξιανθίες, λόγω της φυσιολογίας των ιστών και τις ικανότητας να αντέχουν στα μασήματα των προνυμφών.
Ξήρανση ράχης
Η ασθένεια αυτή οφείλεται σε ένα συνδυασμό προβλημάτων θρέψης και κλιματολογικών παραγόντων
που οδηγούν στην ξήρανση είτε της ταξιανθίας την άνοιξη, είτε του
τσαμπιού αργότερα στην αρχή της ωρίμανσης και στο τέλος του καλοκαιριού.
Στο τέλος του καλοκαιριού και στην αρχή του φθινοπώρου, οι πρώτες
βροχοπτώσεις μετά από περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας σε συνδυασμό με
ελλείψεις και προβλήματα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών προκαλούν ταχεία ωρίμανση των ραγών και τελικά ξήρανση του τσαμπιού συνήθως από κάτω προς τα πάνω όπως το βλέπουμε κρεμασμένο.
Πιο συγκεκριμένα, η έλλειψη μαγνησίου περιορίζει την
ανάπτυξη των ραγών, αυτές μένουν πιο μικρές σε μέγεθος σε σχέση με το
φυσιολογικό της ποικιλίας και αρχίζουν να ωριμάζουν και να ξεραίνονται
απότομα. Επίσης η διαταραχή της αναλογίας καλίου-ασβεστίου-μανησίου και αζώτου
οδηγούν σε αυτό το πρόβλημα. Όταν η θερμοκρασία πέσει απότομα η χαμηλή
συγκέντρωση των σακχάρων στους αποθησαυριστικούς ιστούς και στις ράγες
οδηγεί σε συσσώρευση αζώτου και διατάραξη της αναλογία των παραπάνω
στοιχείων στο φυτό. Ακόμα, η καλιούχος λίπανση στο στάδιο της ωρίμανσης επιδεινώνει το πρόβλημα μιας και εμποδίζει την απορρόφηση μαγνησίου από το έδαφος.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας συνιστάται:
1) Ψεκασμοί με διαφυλλικά λιπάσματα υψηλής περιεκτικότητας σε μαγνήσιο δύο με τρεις φορές πριν και κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των σταφυλιών. Εφαρμογή καλά χωνεμένης κοπριάς.
2) Αποφυγή της χρήσης καλιούχων λιπασμάτων στο στάδιο της ωρίμανσης.
3) Ισορροπημένα και κανονικά ποτίσματα και κλάδεμα των πρέμνων όποτε αυτό κρίνεται αναγκαίο για τον έλεγχο της ζωηρότητας της βλάστησής του.
Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ)
