Ένα από τα πιο κοινά παράσιτα των φυτών την περίοδο του καλοκαιριού είναι τα ακάρεα, με ποιο γνωστό από αυτά τον τετράνυχο.
Ο τετράνυχος βρίσκεται στην κάτω πλευρά των φύλλων και μπορεί να
παρατηρηθεί ως μικροσκοπικές σκουρόχρωμες κουκκίδες που μπορούν να
κινούνται και να δραστηριοποιούνται γύρω από το φυτό.
Αυτά τα ακάρεα ανήκουν στην κλάση των αραχνοειδών, στην οποία ανήκουν επίσης, τα τσιμπούρια και οι αράχνες. Και όπως συμβαίνει με τις αράχνες, αυτά τα μικροσκοπικά ακάρεα σχηματίζουν ιστούς που γίνονται πιο εμφανείς όταν ο πληθυσμός τους είναι μεγάλος.
Τα ακάρεα προκαλούν ζημιές στα φυτά από την απομύζηση των υγρών των φυτικών κυττάρων. Τρέφονται κυρίως σε φυτά θερμοκηπιακών καλλιεργειών και σε υπαίθριες καλλιέργειες.
Τα πρώτα συμπτώματα πάνω στα φύλλα είναι οι πολλές μικρές ανοιχτόχρωμες
κουκκίδες. Εάν δεν ελεγχθεί σε αυτό το σημείο η προσβολή, το φύλλο θα
αρχίσει να χάνει χλωροφύλλη, με αποτέλεσμα να
κιτρινίσει, να ξεραθεί και να πέσει. Όταν το πρόβλημα γενικευτεί πάνω
στο φυτό, τότε ολόκληρο το φυτό κινδυνεύει να ξεραθεί. Τα ακάρεα
τρέφονται πάνω στα φύλλα τρυπώντας τα φυτικά κύτταρα με
τα στοματικά τους μόρια και ρουφώντας το κυτταρικό υγρό που αρχίζει να
εκλύεται από αυτά. Οι αποικίες τους αποτελούνται από εκατοντάδες ακάρεα,
έτσι μια απλή αποικία μπορεί να βλάψει σε μεγάλο βαθμό ένα φυτό.
Πως να Εντοπίσετε τον Τετράνυχο στα Φυτά Σας
Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσουμε με το μάτι αυτά τα μικροσκοπικά παράσιτα, γιατί έχουν μέγεθος από 0,4 έως 1,2mm.
Με ένα μεγεθυντικό φακό, ενδεχομένως να μπορούμε να δούμε το ώριμο
θηλυκό άτομο (που είναι μεγαλύτερο από το αρσενικό) να έχει οκτώ πόδια
και χρώμα κόκκινο ή κιτρινοπράσινο.
Οι πληθυσμοί αναπτύσσονται γρήγορα και τα θηλυκά εναποθέτουν τα αυγά
τους στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, σε σχισμές πάνω στο φυτό ή στους
ιστούς που σχηματίζουν ανάλογα με το είδος αυτών των ακάρεων.
1. Κοιτάξτε στην επιφάνεια των φύλλων αν υπάρχουν ανοιχτόχρωμες κηλίδες.
Ο τετράνυχος τρέφεται στην κάτω επιφάνεια και η ζημιά που κάνει στα
κύτταρα αφήνει ανοιχτόχρωμα σημεία που είναι ορατά στο πάνω μέρος ειδικά
αν πέφτει φως στο πίσω μέρος.
Όταν ο πληθυσμός είναι μεγάλος, ο
τετράνυχος τρέφεται και στην πάνω επιφάνεια των φύλλων. Σε μια τέτοια
περίπτωση η ζημιά είναι εκτεταμένη και τέτοια φύλλα κιτρινίζουν με
μεγάλους κίτρινους κύκλους διάστικτους με πολλά καστανά σημεία. Σίγουρα
θα έχετε παρατηρήσει τέτοια φύλλα σε φυτά φασολιάς ή μελιτζάνας.
Υπάρχουν αρκετά ακόμα ακάρεα διαφορετικά
από τον τετράνυχο που προκαλούν άλλου είδους συμπτώματα στα φύλλα.
Τέτοια συμπτώματα περιλαμβάνουν στρέβλωση, παραμόρφωση, μαρασμό,
καρούλιασμα, κηκίδες, ραβδώσεις ή αποχρωματισμό στην επιφάνεια του
φύλλου. Ένα παράδειγμα τέτοιου παρασιτισμού είναι η ερίνωση στο αμπέλι.
2. Ελέγξτε για το αν υπάρχουν λευκοί ιστοί πάνω στους τρυφερούς βλαστούς του φυτού.
Είναι το πιο χαρακτηριστικό σημάδι του τετράνυχου. Γύρω και κάτω από
αυτούς τους ιστούς τα άτομα τρέφονται και γεννούν τα αυγά τους. Προσοχή
όμως γιατί δεν σχηματίζουν όλα τα ακάρεα, που προσβάλουν τα φυτά,
ιστούς.
3. Επιβεβαιώστε την παρουσία των ακάρεων.
Αν δεν μπορείτε να δείτε τον τετράνυχο, επειδή είναι αρκετά
μικροσκοπικός, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια απλή μέθοδο για να
επιβεβαιώσετε την παρουσία του. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να
πάρετε ένα λευκό φύλο χαρτιού και να το τοποθετήσετε
κάτω από το φυτό που υποψιάζεστε ότι έχει παρασιτιστεί, ανακινήστε
ελαφρά τα φύλλα του φυτού και παρατηρείστε τις μικρές κουκκίδες που
έπεσαν στο χαρτί. Αν οι κουκκίδες αρχίσουν να κινούνται, σημαίνει ότι
πιθανόν είναι άτομα τετρανύχου. Για να το επιβεβαιώσετε δείτε τα με μεγεθυντικό φακό.
4. Υπάρχουν φυτά που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στον τετράνυχο. Πιο συγκεκριμένα, δώστε προσοχή στα τριαντάφυλλα, στη φασολιά, στην μελιτζάνα, στις μηλιές, στις ροδακινιές, στη μέντα, σε πλατύφυλλα ζιζάνια, στις φράουλες,
και σε φυτά που καλλιεργείτε στο θερμοκήπιο. Όλα αυτά τα φυτά
προσελκύουν τον τετράνυχο. Υπάρχουν, γενικά, πάνω από 100 διαφορετικά
είδη φυτών που προσβάλλονται από τετράνυχο.
5. Να είστε σε εγρήγορση όταν επικρατούν ξηρές συνθήκες με ελαφρύ αεράκι.
Αυτές είναι οι συνθήκες όπου ο τετράνυχος μπορεί να προκαλέσει τη
μεγαλύτερη ζημιά, επειδή διψά και αναζητά υγρασίας από τα φύλλα του
φυτού. Γι’ αυτό το λόγο προσελκύεται από τις καλλιέργειες του
θερμοκηπίου και από φυτά που ποτίζονται συχνά (τα κύτταρά τους είναι σε σπαργή και γεμάτα χυμούς). Επίσης ο αέρας βοηθά τον τετράνυχο να μεταναστεύει από φύλλο σε φύλλο και από φυτό σε φυτό.
Αντιμετωπίστε τον Τετράνυχο Χωρίς την Χρήση Φυτοφαρμάκων με Οικολογικές Μεθόδους!
1. Πλύντε και σκουπίστε τα φυτά εσωτερικού χώρου τακτικά.
Είναι μια αρκετά εύκολη μη τοξική και αποτελεσματική μέθοδος για να
απαλλαγούμε από τον τετράνυχο. Χρησιμοποιήσετε χλιαρό νερό αναμεμειγμένο
με ένα πολύ ήπιο απορρυπαντικό πιάτων ή σαπούνι.
Χρησιμοποιήστε ένα σφουγγάρι εμποτισμένο με αυτό το νερό για να
σκουπίσετε την κάτω επιφάνεια κάθε φύλου του φυτού, ή τοποθετήστε το
διάλυμα σε ένα μπουκάλι σπρέι και ψεκάστε το κάτω μέρος των φύλλων.
Εφαρμόστε ξανά το διάλυμα σαπουνιού έξι ημέρες αργότερα, εάν η μόλυνση
συνεχίζεται. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ορισμένα είδη φυτών είναι
ιδιαίτερα ευαίσθητα στο σαπούνι και γι’ αυτό θα πρέπει να ελέγξετε το
διάλυμα σαπουνιού εφαρμόζοντάς το σε ένα μικρό τμήμα του φυτού πριν
ψεκάσετε όλα τα φυτά.
2. Ρίξτε νερό υπό πίεση με ένα λάστιχο σε φυτά που έχετε σε υπαίθριους χώρους στον κήπο σας.
Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος για τα παρασιτισμένα δέντρα ενώ
θα πρέπει να προσέχετε να μην το κάνετε σε φυτά που είναι ευαίσθητα στην
πίεση (να μην σπάσουν οι βλαστοί). Ρυθμίστε το νερό σε υψηλή πίεση και
προσπαθήστε να στοχεύετε στο κάτω μέρος των φύλλων.
3. Απαλλαγείτε από τον τετράνυχο ρίχνοντας θειάφι.
Χρησιμοποιήστε θείο σε σκόνη ή σε βρέξιμη μορφή ακολουθώντας πάντα τις
οδηγίες του κατασκευαστή. Μην κάνετε και μην δοκιμάζετε δικές σας
συνταγές που δεν περιλαμβάνετε στην ετικέτα του σκευάσματος, γιατί το
θείο μπορεί να σχηματίσει επικίνδυνες ενώσεις. Διαβάστε τις οδηγίες
καλά. Μην το χρησιμοποιείτε όταν ο καιρός είναι ζεστός γιατί υπάρχει
κίνδυνος να βλάψετε τα φυτά σας.
4. Χρησιμοποιήστε οινόπνευμα.
Το καθαρό οινόπνευμα σκοτώνει αποτελεσματικά τον τετράνυχο. Απλά ρίξτε
λίγο από το οινόπνευμα σε ένα καθαρό πανί και χρησιμοποιήστε το για να
σκουπίσετε την κάτω πλευρά των φύλλων του παρασιτισμένου φυτού.
5. Χρησιμοποιήστε ακαρεοκτόνα φυτικής προέλευσης.
Υπάρχουν αρκετά ακαρεοκτόνα στην αγορά που χρησιμοποιούν φυσικά
συστατικά για να σκοτώσουν τα ακάρεα, αφήνοντας το φυτό και τα άλλα
ωφέλιμα έντομα αβλαβή. Τα πιο δημοφιλή είναι τα εξής:
Πύρεθρο. είναι ένα φυσικό παρασιτοκτόνο που προέρχεται
από ένα συγγενικό είδος του χρυσάνθεμου. Είναι αποτελεσματικό εναντίον
του τετράνυχου, ωστόσο ορισμένα είδη ακάρεων έχουν αναπτύξει
ανθεκτικότητα σε αυτό.
Cinnamite. είναι ένα μη-επικίνδυνο παρασιτοκτόνο που προέρχονται από έλαια κανέλας.
Πολύ ασφαλές στη χρήση και αρκετά αποτελεσματικό για τη θανάτωση του
τετράνυχου, αλλά δεν θα καταστρέψει τα αυγά. Θα πρέπει να
χρησιμοποιείται περίπου κάθε 3 ημέρες κατά τη διάρκεια μιας περιόδου δύο
εβδομάδων, για να εξασφαλιστεί ότι όλα τα πρόσφατα εκκολαφθέντα αυγά
θανατώνονται. Στην Ελλάδα δεν κυκλοφορεί ακόμα, αλλά υπάρχουν διάφοροι
μέθοδοι με εκχύλισμα κανέλας που μπορείτε να δοκιμάσετε.
Φυτικό έλαιο neem. Eίναι ένα ακαρεοκτόνο που προέρχεται από τους σπόρους του δέντρου neem. Χρησιμοποιείται για αποπαρασιτώσεις, αλλά λειτουργεί επίσης καλά ως απωθητικό ακάρεων και ως εναλλακτική θεραπεία για το ωίδιο.
6. Αφαιρέστε τα μολυσμένα μέρη του φυτού.
Κόψτε κάθε φὐλλο ή βλαστό που βλέπετε παρασιτισμένο από τετράνυχο και
μαζέψτε όλα τα παρασιτισμένα φύλλα που έχουν πέσει στο έδαφος. Αυτό θα
αποτρέψει τα ακάρεα να μεταναστέψουν σε άλλα φυτά. Τοποθετήστε τα φύλλα
σε μια σφραγισμένη πλαστική σακούλα και ρίξτε τα στα σκουπίδια ή κάψτε
τα.
Αν ολόκληρο το φυτό έχει μολυνθεί, θα
πρέπει να το καταστρέψετε και να το ξεριζώσετε τελείως. Αυτό θα δώσει
μια καλύτερη πιθανότητα επιβίωσης στα υπόλοιπα.
7. Καθαρίστε τα ζιζάνια γύρω από τα φυτά σας.
Μην δίνετε στον τετράνυχο επιπλέον καταφύγια και κρυψώνες για να
επιτεθεί στα φυτά του κήπου σας. Αφαιρέστε όλα τα πλατύφυλλα ζιζάνια και
καταστρέψτε όλα τα υπολείμματα της καλλιέργειας που απομένουν μετά τη
συγκομιδή.
8. Χρησιμοποιήστε το δικό σας ακαρεοκτόνο εκχύλισμα από βότανα.
Αν θέλετε να φτιάξετε το δικό σας ακαρεοκτόινο στο σπίτι, μπορείτε να
κάνετε ένα εκχύλισμα από βότανα αναμειγνύοντας μια κουταλιά της σούπας κανέλα, μια κουταλιά της σούπας τριμμένο γαρύφαλλο και δύο κουταλιές της σούπας ιταλικό μείγμα μπαχαρικών
(μείγμα βασιλικού, μαντζουράνας, ρίγανης, δεντρολίβανου, φασκόμηλου,
θυμαριού μαϊντανού) σε ένα λίτρο νερού. Φέρτε το νερό σε σημείο βρασμού,
στη συνέχεια πάρτε το από τη φωτιά. Μόλις γίνει χλιαρό προσθέστε 2
κουταλιές της σούπας πολτοποιημένο φρέσκο σκόρδο. Αφήστε το νερό να κρυώσει εντελώς και φιλτράρετέ το.
Προσθέστε στο νερό μια κουταλιά σαπουνιού
πιάτων και ρίξτε το διάλυμα σε ένα μπουκάλι ψεκασμού. Ψεκάστε το κάτω
μέρος των φύλλων κάθε τρεις ημέρες κατά τη διάρκεια μιας περιόδου δύο
εβδομάδων.
9. Ενθαρρύνετε την παρουσία ωφέλιμων εντόμων που τρέφονται με τον τετράνυχο. Θηρευτές όπως πασχαλίτσες, αρπακτικοί θρίπες
και άλλα τέτοια έντομα μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους
πληθυσμούς των ακάρεων, αν τα ενθαρρύνετε να παραμείνουν στον κήπο σας.
Γι’ αυτό θα πρέπει να αποφεύγετε τα φυτοφάρμακα που σκοτώνουν αυτούς
τους πληθυσμούς.
Υπάρχουν μερικά αρπακτικά ακάρεα που
υπάρχουν στην αγορά και μπορείτε να τα αγοράσετε μέσω παραγγελίας από
καταστήματα γεωργικών εφοδίων, που είναι αποτελεσματικά σε βιολογικές
καλλιέργειες θερμοκηπίων.
Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ)
Για περισσότερες πληροφορίες και για επικοινωνία μαζί μας στείλτε e-mail
στο share24gr@gmail.com
Κάντε like στην σελίδα μας «Καλλιεργητικές Πρακτικές»
για να μένετε ενήμεροι και να βρείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με τις
Καλλιέργειες και τη Φύση! Πατήστε στο πλαίσιο που ακολουθεί το like (Μου αρέσει) (αν είστε ήδη μέλος στη σελίδα μην το πατάτε)!
!!! ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ !!! Κάθε αναδημοσίευση ολική η μερική θα πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά με αναφορά πηγής στο site μας και σύνδεσμο (link) στο άρθρο!
