Το Θόλος βρίσκεται 26km ανατολικά του Αγίου Νικολάου και 4km βόρεια του χωριού Καβούσι. Θα ακούσετε πολλούς να αναφέρονται στο Θόλος κι ως παραλία Καβουσίου. Σχηματίζεται στην έξοδο μιας εύφορης κοιλάδας, κατάφυτης από τεράστιους ελαιώνες, η οποία ξεκινάει κοντά στο Καβούσι. Η περιοχή έχει αναπτυχθεί τουριστικά, αλλά σε πολύ ήπιο βαθμό, κάνοντας την ιδανική για ήρεμες διακοπές.
Στο Θόλος υπάρχει μια όμορφη παραλία με βοτσαλάκι και στη δυτική μεριά της με άμμο. Υπάρχουν αρκετά αλμυρίκια δίπλα στην παραλία, όπου μπορείτε να βρείτε σκιά. Θα βρείτε αρκετά δωμάτια, ξενοδοχεία και ταβερνούλες τριγύρω, όπως και στο Καβούσι. Η θάλασσα είναι συνήθως λίγο ταραγμένη, αν και η ένταση του κύματος μετριάζεται κάπως από τη νήσο Ψείρα που βρίσκεται στα ανοιχτά του κόλπου. Όταν η θάλασσα είναι ανακατεμένη, δηλαδή αρκετά συχνά, τα νερά αποκτούν ένα χαρακτηριστικό ανοικτό γαλάζιο χρώμα.
Η παραλία της Μαλαύρας
2km ανατολικότερα ξεκινάει η απομονωμένη
ακτή της Μαλαύρας, περιτριγυρισμένη από κάθετους βράχους που προκαλούν
δέος.Η πρόσβαση στην παραλία γίνεται με βάρκα και συχνά έχει κύμα (όταν
φυσάει βόρειος άνεμος). Επίσης, μπορείτε να περπατήσετε από το
εργοστάσιο αξιοποίησης των πηγών της Μαλαύρας, που βρίσκεται δίπλα, ως
την παραλία. Για να φτάσετε στο εργοστάσιο θα πρέπει να οδηγήσετε έναν
χωματόδρομο ανατολικά του Θόλου. Η θέα στους γκρεμούς και στο νησί της
Ψείρας είναι απίστευτη.
Αξιοθέατα
Το
Θόλος βρίσκεται σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, αλλά και άγνωστες,
περιοχές της Κρήτης. Αν έρθετε στο Θόλος πρέπει οπωσδήποτε να
εξερευνήσετε την τριγύρω περιοχή, η οποία είναι γεμάτη ιστορικούς
χώρους, φυσικές καλλονές και παραδοσιακούς οικισμούς.
Αρχίζοντας από την παραλία στο Θόλος, θα εντυπωσιαστείτε από τις γιγάντιες ενετικές αποθήκες που χρησιμοποιούσαν οι Ενετοί για μεταφόρτωση εμπορευμάτων. Οι αποθήκες καταστράφηκαν από τους Γερμανούς την Κατοχή για να μην χρησιμοποιηθούν από τους Συμμάχους. Η περιοχή είναι διάσπαρτη και με πολλά γερμανικά καταφύγια. Δίπλα στην παραλία υπάρχει ο παλιός ναός της Παναγιάς με πολλές παλιές επιγραφές επισκεπτών, που εορτάζει της Αναλήψεως, ενώ παραπέρα έχει βρεθεί ρωμαϊκός οικισμός. Αν κουραστείτε, μπορείτε να δροσιστείτε στην πηγή με το φρέσκο νερό που έχει δημιουργήσει μια όαση δροσιάς με πλατάνια.
Το νησί Ψείρα, απέναντι από το Θόλος,
αποτέλεσε σημαντικότατο μινωϊκό λιμάνι. Στη Ψείρα, την οποία μπορείτε να
επισκεφτείτε με καραβάκι από το διπλανό Μόχλος,
έχει βρεθεί μεγάλος μινωϊκός οικισμός, σημαντικότερο εύρημα του οποίου
είναι οι ανάγλυφες τοιχογραφίες που βρέθηκαν σε τοίχο κτιρίου. Οι
τοιχογραφίες έχουν μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Δυτικά του Θόλους αξίζει να επισκεφτείτε
το παλιό τοιχογραφημένο ξωκλήσι του Αγίου Αντωνίου. Στη συνέχεια
μπορείτε να κάνετε μια βόλτα ως το Καβούσι και να περπατήσετε στο
παραδοσιακό χωριό, που είναι κτισμένο κοντά στην έξοδο του όμορφου
φαραγγιού του Άβγου. Στη κεντρική πλατεία θα δείτε την ενετική εκκλησία
του Αγίου Γεωργίου, με βυζαντινή αρχιτεκτονική, ενώ παραπέρα θα
συναντήσετε το ναό των Δώδεκα Αποστόλων.
Στον Αζοριά, 2km ανατολικά του Καβουσίου, υπάρχει ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημεία της φύσης, ένας ζωντανός μάρτυρας όλων των ιστορικών χρόνων της Κρήτης. Το μνημείο αυτό δεν είναι άλλο παρά μια ελιά 3500+ ετών, μια από τις αρχαιότερες στο κόσμο. Το δέντρο έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο μνημείο και θα σας εντυπωσιάσει η τεράστια περίμετρος της. Μάλιστα από το δέντρο αυτό κόπηκε κότινος (στεφάνι) για το στεφάνωμα της πρώτης νικήτριας στον Μαραθώνιο Γυναικών των Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004». 2km νότια από την μνημειακή ελιά, θα βρείτε το φαράγγι του Μέσωνα και του Χαυγά, ένα από τα πιο επιβλητικά (και δύσβατα) φαράγγια της Κρήτης.
Εκτός από τα παραπάνω, αξίζει να
επισκεφτείτε τους μινωικούς οικισμούς στις θέσεις «Βρόντος» και
«Κάστρο», τα αρχαία ορυχεία χαλκού της Μινωικής εποχής στη θέση
«Χρυσοκάμινο» (στις ακτές ανατολικά της Αγριόμαντρας), και την γειτονική σπηλιά (Θεριόσπηλο) με τους πολύ ενδιαφέροντες σταλαγμίτες. Ανατολικότερα από το Θεριόσπηλιο, θα βρείτε τον υστερομινωϊκό οικισμό Χυλόπιτες, όπου βρέθηκε ένα χάλκινο εγχειρίδιο και ένα λίθινο δοχείο.
Αν απομακρυνθείτε περισσότερο μπορείτε
να επισκεφτείτε το καταπράσινο οροπέδιο της Θρυπτής, καταμεσής του
άγριου και γνήσιου κρητικού τοπίου. Επίσης, μπορείτε να πεταχτείτε ως
την έξοδο του δύσβατου φαραγγιού του Χα και το μινωϊκό οικισμό της Βασιλικής, στο δρόμο για Ιεράπετρα.