Οι γιορτές τελειώνουν με τον λαμπρό εορτασμό των Φώτων σε όλη την
Ελλάδα. Η πλούσια σε έθιμα ελληνική παράδοση, γιορτάζει με διαφορετικό
τρόπο τα Φώτα σε κάθε γωνιά της χώρας. Γνωρίστε τα έθιμα της πατρίδας
μας και αν είστε τυχεροί, ταξιδέψτε στις όμορφες γωνιές της Ελλάδας, για
να τα παρακολουθήσετε και από κοντά.
Λευκάδα: τα ιερά πορτοκάλια
Οι πιστοί συγκεντρώνονται πλάι στην θάλασσα και ο ιερέας ρίχνει το
σταυρό στο νερό, όπως συμβαίνει σε πολλές περιοχές της χώρας. Όμως στη
Λευκάδα, μαζί με το σταυρό, ρίχνουν στη θάλασσα και ένα μάτσο πορτοκάλια
δεμένα μεταξύ τους με σκοινί. Στη συνέχεια, τα ευλογημένα αυτά
πορτοκάλια, κρεμιούνται πλάι στα εικονίσματα των εκκλησιών.
Ερμιόνη: οι ναυτικοί βουτηχτάδες
Λίγο πριν ο σταυρός πέσει στη θάλασσα, οι «βουτηχτάδες», όπως
χαρακτηριστικά ονομάζονται τα παλικάρια, που πρόκειται να βουτήξουν για
να πιάσουν το σταυρό, φορούν παραδοσιακές στολές παλαιών ναυτικών και
γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας. Οι νοικοκύρηδες τους
καλοδέχονται με ευχές και παραδοσιακά κεράσματα και τους εύχονται καλή
επιτυχία στη βουτιά που ακολουθεί.
Καστοριά: τα ραγκουτσάρια αναβιώνουν
Ανήμερα των Φώτων στην Καστοριά αναβιώνουν τα Ραγκουτσάρια. Οι κάτοικοι
φορούν τρομακτικές μάσκες για να ξορκίσουν το κακό από την περιοχή και
ζητούν «αμοιβή» από τους περαστικούς για το καλό που κάνουν στην πόλη.
Παρόμοιο είναι και το έθιμο «ροκατζάρια», που αναβιώνει στη Δράμα, όπου
κάτοικοι με τρομακτικές μάσκες διώχνουν τα κακά πνεύματα.
Χαλκιδική: ο βασιλιάς και οι φωταράδες
Σε πολλά χωριά της Χαλκιδικής αναβιώνει ακόμη και σήμερα το έθιμο των
Φωταράδων. Ο «βασιλιάς» που είναι φορτωμένος με κουδούνια ανοίγει τον
χορό και τον ακολουθούν οι Φωταράδες, οι πιστοί του υπήκοοι με ξύλινα
σπαθιά, που προσπαθούν να αποτρέψουν οποιονδήποτε προσπαθεί να κλέψει
ένα λουκάνικο που στήνεται στην πλατεία του χωριού
Γαλάτιστα Χαλκιδικής: η καμήλα και η απαγωγή...
Πρόκειται για ένα έθιμο, που αναβιώνει αδιαλείπτως από τα τέλη του 19ου
αιώνα. Τότε, κάποιος ερωτευμένος προκειμένου να απαγάγει την αγαπημένη
του κάτω από τα μάτια του Τούρκου επιτρόπου, σκαρφίστηκε ένα μοναδικό
κόλπο. Έστησε ένα γλέντι στο χωριό και παράλληλα έφτιαξε το ομοίωμα μιας
καμήλας μέσα στο οποίο κρύφτηκε ο ίδιος και οι απαγωγείς φίλοι του που
μπήκαν στο σπίτι, έκλεψαν την κοπέλα και την φυγάδευσαν κάτω από το
ομοίωμα της καμήλας. Σήμερα, το έθιμο αναβιώνει με το ομοίωμα της
καμήλας να γυρνά στο χωριό και με 6 άνδρες να κρύβονται από κάτω
χορεύοντας και τραγουδώντας.
Αγιος Πρόδρομος Χαλκιδικής: οι φούταροι και τα ρόπαλα
Πλούσια σε έθιμα των Φώτων, η Χαλκιδική αναβιώνει το έθιμο των φούταρων
στον Άγιο Πρόδρομο. Την παραμονή των Φώτων, κάποια παλικάρια, οι
φούταροι, λένε τα κάλαντα και αντί για χρήματα, οι νοικοκύρηδες τους
δίνουν κρέας και λουκάνικα. Την ημέρα του Αϊ Γιαννιού, οι φούταροι
χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Όταν κάνουν διάλειμμα και βγαίνουν από
τον κύκλο του χορού, αρπάζουν ένα ρόπαλο και μόλις ξαναμπαίνουν στο
χορό, πετούν τα ρόπαλα ψηλά και σφυρίζουν για να σηματοδοτήσουν το τέλος
των γιορτών.
Δράμα: τα μπαμπούγερα και η στάχτη
Αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα έθιμα, που θα συναντήσετε στη Δράμα
αυτές τις ημέρες. Την παραμονή των Φώτων, οι γυναίκες παίρνουν στάχτη
από το τζάκι και την σκορπίζουν με το δεξί χέρι μέσα στο σπίτι,
προφέροντας ξόρκια για να φύγουν οι καλικάντζαροι. Ανήμερα των Φώτων και
μετά τον αγιασμό των υδάτων, κάποιοι κάτοικοι –τα μπαμπούγερα-φορούν
προβιές ζώων, στέκονται απέξω από την εκκλησία και κρατούν ένα σακούλι
(υποτίθεται γεμάτο με στάχτη) για να χτυπούν με αυτό όποιους συναντούν
και να φοβερίζουν τους καλικάντζαρους!
Δράμα: οι αράπηδες και ο Μεγαλέξανδρος
Το έθιμο των αράπηδων μας ταξιδεύει πολλά χρόνια πίσω, τότε που οι
νέγροι πολεμιστές του Μεγάλου Αλεξάνδρου, λέγεται, πως με τους
αλαλαγμούς τους κατάφεραν να φοβερίσουν και να διώξουν τους ελέφαντες
των Ινδών αντιπάλων. Σήμερα, οι κάτοικοι της περιοχής, ντύνονται με
προβιές ζώων, φορούν κουδούνια και χορεύουν στο δρόμο για να διώξουν τα
κακά πνεύματα και τους καλικάντζαρους. Το έθιμο αυτό, αναβιώνει και σε
αρκετές περιοχές της Καβάλας.
Θεσσαλία: τα ποτάμια και το ράντισμα
Σε πολλά χωριά της Θεσσαλίας, όπου υπάρχουν ποτάμια, οι κάτοικοι
παίρνουν τα εικονίσματα από την εκκλησία και τα μεταφέρουν στο ποτάμι.
Εκεί, μέσα στα παγωμένα νερά των ποταμών, ρίχνουν τον σταυρό και με
αυτόν ραντίζουν τα εικονίσματα, τα οποία στη συνέχεια επιστρέφουν στην
εκκλησία ενώ συνηθίζουν να ραντίζουν με το ευλογημένο νερό και τα
χωράφια για να έχουν καλή σοδιά. Σε αρκετά χωριά της Θεσσαλίας, βουτούν
ολόκληρη την εικόνα μέσα στο ποτάμι!
Δωδεκάνησα: οι βουτηχτάδες κρατούν την ανάσα τους
Σε πολλά Δωδεκάνησα αλλά κυρίως στη Σύμη και την Κάλυμνο, οι
«βουτηχτάδες», όσοι δηλαδή βουτούν να πιάσουν το σταυρό αψηφώντας τις
χαμηλές θερμοκρασίες του νερού της θάλασσας, κρατούν την ανάσα τους για
να μείνουν όσο το δυνατόν περισσότερο κάτω από το κρύο νερό. Και φυσικά,
όσο διαρκεί η παγωμένη βουτιά, οι ψαράδες των νησιών με τις βάρκες
τους, σχηματίζουν έναν προστατευτικό κλοιό γύρω από τους βουτηχτάδες,
που θεωρούνται οι τυχεροί της νέας χρονιάς που μόλις μπήκε.
ΛΙΛΗ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ
