politischios.gr
Η Μαστίχα Χίου ή αλλιώς Pistacia lentiscus var.
Chia είναι ένας αειθαλής θάμνος της οικογένειας Anacardiaceae που καλλιεργείται στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο νότιο μέρος του νησιού της Χίου.
Η ρητίνη του φυτού χρησιμοποιείται πάνω από 2.500 χρόνια στην παραδοσιακή ελληνική θεραπευτική για διάφορες παθήσεις όπως η δυσπεψία, οι στομαχικές διαταραχές και η επούλωση πληγών. Πιο συγκεκριμένα, οι δράσεις της αναφέρονται ήδη από το 500 π.Χ. από τον Ηρόδοτο, τον 1ο αιώνα μ.Χ. από τον Διοσκουρίδη, και τον 2ο αιώνα μ.Χ. από το Γαληνό.
Τη σύγχρονη εποχή, ποικίλες επιστημονικές μελέτες έχουν διεξαχθεί σε σχέση με την in vivo και την in vitro δράση της έναντι του Helicobacter pylori (Hp) που θεωρείται ως ο κύριος υπεύθυνος για την εμφάνιση έλκους στομάχους. Ευρύτερα, αντικείμενα εκτενούς έρευνας έχουν υπάρξει οι αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμυκητιασικές, αντιοξειδωτικές, υπολιπιδαιμικές, αντί Crohn και κυτταροτοξικές δράσεις της. Παράλληλα, η Μαστίχα Χίου από το 1997, έχει χαρακτηρισθεί ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) και έχει καταχωρηθεί στον σχετικό Κοινοτικό Κατάλογο των Προϊόντων Π.Ο.Π. ενώ το 2014, η μαστιχοκαλλιέργεια εγγράφτηκε στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας (UNESCO 2003). Επίσης, σημαντική διάκριση για τη Μαστίχα αποτελεί τον Ιούλιο του 2015 η μονογραφία της από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων EMA ως παραδοσιακό φάρμακο φυτικής προέλευσης με δύο θεραπευτικές ενδείξεις. Ειδικότερα, η πρώτη ένδειξη είναι για την αντιμετώπιση ήπιων δυσπεπτικών διαταραχών και η δεύτερη για τη συμπτωματική θεραπεία ήπιων φλεγμονών του δέρματος και επούλωση μικρών πληγών.
Αξίζει να τονιστεί πως η παραγωγή της Μαστίχας γίνεται μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου, στα Μαστιχοχώρια, γεγονός που οφείλεται σε κάποια εδαφολογικά και κλιματολογικά στοιχεία εκτός από τη μακρόχρονη παράδοση. Μάλιστα, η υψηλή ζήτησή της αλλά και η χαμηλή παραγωγή της φέρονται ως τα πιθανότερα αίτια και της εκτεταμένης νοθείας της. Το γεγονός αυτό ενισχύεται και από την απουσία αξιόπιστων αναλυτικών μεθοδολογιών για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών δευτερογενών μεταβολιτών της με αποτέλεσμα η αυθεντική Μαστίχα Χίου να μην μπορεί να διακριθεί από τα νοθευμένα προϊόντα της.
Όσον αφορά το γαστρεντερολογικό κλάδο, η Μαστίχα Χίου έχει μελετηθεί ως προς τη δράση της έναντι στο Hp σε κλινικές μελέτες. Πιο συγκεκριμένα, στην κλινική μελέτη (Dabos et al., 2010), 52 ασθενείς με Hp χωρίστηκαν σε 4 ομάδες. Ειδικότερα, η ομάδα Α έλαβε κεκαθαρμένη Μαστίχα 350 mg τρεις φορές/ημέρα (t.i.d.) για 14 ημέρες, η ομάδα Β έλαβε κεκαθαρμένη Μαστίχα 1,05 g τρεις φορές/ημέρα (t.i.d.) για 14 ημέρες, η ομάδα C παντοπραζόλη 20 mg δύο φορές/ημέρα (b.i.d.) και 350 mg Μαστίχας τρεις φορές/ημέρα (t.i.d.) για 14 ημέρες, ενώ η ομάδα D το κλασικό σχήμα εκρίζωσης (παντοπραζόλη, αμοξυκιλλίνη, κλαριθρομυκίνη) για 10 ημέρες. Τα αποτελέσματα έδειξαν επιτυχή εκρίζωση στην ομάδα Α στους 4/13 ασθενείς, στην ομάδα Β στους 5/13 ασθενείς, ενώ στην ομάδα C δεν παρουσιάσθηκε εκρίζωση. Το κλασσικό τριπλό σχήμα υπερείχε με την ομάδα D να έχει πετύχει εκρίζωση στους 10/13 ασθενείς. Οι βακτηριοκτόνες ιδιότητες της Μαστίχας έναντι του Hp που έχουν αποδειχτεί in vivo έχουν ως αποτέλεσμα να συνιστάται χορήγηση Μαστίχας σε υψηλή δόση για εκρίζωση του Hp σε ασθενείς που αρνούνται να λάβουν ή αντιμετωπίζουν ανεπιθύμητες ενέργειες από την αγωγή εκρίζωσης με τα αντιβιοτικά.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης που παρουσιάσθηκαν στο 22ο Ελληνικό Συνέδριο ΕΕΜΕΛΟΠ στην Αθήνα το 2017 από το Σουγιουλτζή Σ., μελετήθηκε το Mastihatherapy caps 350 mg στη μείωση βακτηριακού φορτίου Hp και στην εκρίζωση σε κλινική μελέτη 62 ασθενών που χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Η ομάδα Α με 30 ασθενείς με Hp έλαβε τριπλό 10ήμερο σχήμα εκρίζωσης, ενώ η ομάδα Β με 32 ασθενείς με Hp έλαβαν τριπλό 10ήμερο σχήμα εκρίζωσης και Mastihatherapy caps. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως στην ομάδα Α υπήρξε εκρίζωση στους 21/30 ασθενείς (70%) ενώ στην ομάδα Β υπήρξε εκρίζωση στους 28/32 ασθενείς (87,5%). Η συγχορήγηση Μαστίχας με το κλασσικό τριπλό σχήμα εκρίζωσης αύξησε τα ποσοστά εκρίζωσης από το 70% στο 87,5% και μείωσε σημαντικά το βακτηριακό φορτίο Hp όπως εκτιμήθηκε με δοκιμασία αναπνοής ουρίας (UBT). Αξίζει να τονιστεί πως ο στόχος εκρίζωσης από μη αποδεκτός που είναι ≤80% στην ομάδα Α, έγινε αποδεκτός που είναι ≥ 85% στην ομάδα Β με τη συγχορήγηση Μαστίχας.
Συνεπώς, η ανεύρεση αξιόπιστων αναλυτικών μεθοδολογιών για την ταυτοποίησή της αυθεντικότητάς της ως μέρος του πρωτοκόλλου κυκλοφορίας ενός φαρμάκου, θα οδηγήσει σε προϊόντα της με βελτιωμένες ιδιότητες συμπεριλαμβανομένου και του γαστρεντερολογικού κλάδου. Για όλα τα παραπάνω, η Μαστίχα αποτελεί ένα μοναδικό θησαυρό της ελληνικής φύσης, καθώς εμπλέκεται στις θεραπευτικές και διατροφικές πτυχές των ανθρώπων διαφορετικών εποχών από το μακρινό παρελθόν στο σήμερα, όντας διαχρονική.
Βασιλική Κ. Παχή, Χημικός, MSc, Υπ. Διδάκτωρ Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ
