Στο δήμο Οροπεδίου Λασιθίου, λίγο πριν το Τζερμιάδο , συναντάμε το γραφικό χωριό Λαγού.
Το χωριό βρίσκεται 54 χιλίομετρα νοτιοανατολικά από το Ηράκλειο και μόνο 2 χιλιόμετρα από το Τζερμιάδο.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 το χωριό Λαγού είχε 46 κατοίκους
Το χωριό του Λαγού οφείλει το
όνομα του στον πρώτο οικιστή, που λεγόταν Θωμάς Λαγός. Το επίθετο αυτό
δεν σώζεται ούτε στο χωριό Λαγού, ούτε σ’ άλλο χωριό του Οροπεδίου.
Σώζεται όµως στο Ηράκλειο, στο Ρέθυµνο και στην Ιεράπετρα.1
Γύρω από το χωριό έχουν βρεθεί διάφορα
αρχαϊκά αντικείμενα, αγγεία και συλημένοι θολωτοί τάφοι, που μαρτυρούν
ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί από το 650-550 π.Χ.
Το Λαγού αναφέρεται από τον ιστορικό
Καστροφύλακα (Κ105) ως Mettochio di Lagu, αλλά δεν αναφέρει τον αριθμό
των κατοίκων. Από τον Ιστορικό Βασιλικάτα αναφέρεται ως Metochio Lagu με
10 σπίτια το 1630 (Μνημεία Κρητ. Ιστ. V, σ.29). Στην τούρκικη απογραφή
του 1671 αναφέρεται ως Lagu με 29 κατοίκους (Ν. Σταυρινίδης,
Μεταφράσεις, Β’, σ. 136), στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 αναφέρεται
ως Lagii with Pinikiano με 20 χριστιανικές οικογένειες (Pashley, Travels
in Crete, II, σ.322).
Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται με τα ονόματα Λαγού και ΠΙΝΑΚΙΑΝΌ (ΔΕς ΕΔΏ) Πινακιανώ
στο δήμο Τζερμιάδω με 141 κατοίκους. Το 1900 είναι στον ίδιο δήμο με 96
κατοίκους . Το 1920 αποτελεί έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 119
κατοίκους, το 1928 βρίσκεται στην κοινότητα Τζερμιάδω με 158 κατοίκους,
το 1940 με 167 κατοίκους, το 1951 αποτελεί έδρα ομώνυμης κοινότητας με
197 κατοίκους, το 1961 με 189, το 1971 με 135, το 1981 με 104, το 1991
με 164 και το 2001 με 118..
Στο krassanakis.gr, διαβάζουμε: Το
χωριό Λαγού ήταν μετόχι που κτίστηκε επί Ενετοκρατίας και δεν είναι
αρχαίο. Στον κάμπο του Λασιθίου, σύμφωνα με τη παράδοση και τα
Βενετσιάνικα αρχεία, μέχρι οι Βενετοί να κάνουν τα αντιπλημμυρικά έργα
δεν υπήρχαν χωριά ή πόλεις, υπήρχαν μόνο οικισμοί στα υψίπεδα – ο λόγος
και που στον κάμπο δεν έχουν βρεθεί λείψανα οικισμών. Τα σημερινά χωριά
στο κάμπο του Λασιθίου: Λαγού, Τζερμιάδων κ.τ.λ. κτίστηκαν μετά από τα
προαναφερθέντα αντιπλημμυρικά έργα και από τους Λασιθιώτες (
τους Lassiti).
Ο Ἁγιος Παντελεήμονας βρίσκεται στον κενρικό δρόμο του χωριού
,Μετόχια που δηµιουργήθηκαν επί Ενετοκρατίας µετά τον 15ο αιώνα.
Αβρακόντε, Αγ. Γεωργίου, Αγ. Κωνσταντίνου, Αγ. Αναργύρων, Αγ. Κυρίλλου,
Αγουστί, Αλογόσπηλιοι, Αλέξαινας (Αγ. Πελαγίας), Βασιλικού, Βίδων,
Γαϊτανού, Γαϊδουρόµαντρα, Γεροντωµουρί, Εντιχτης (Χώνου), Καµινάκι,
Καρδαµούτσα, Κάτω Μετόχι, Κερασά, Κλήµα, Κοντού, Κουδουµαλιά, Λαγού,
Μαγατζέδες, Μαγουλά, Μαρµακέτω, Μόρος, Μούση, Μυγογιάννη, Πινακιανώ,
Πλάτη, Σιδιακού, Σκαφίδια, Σπέρα, Ταπεινού Ορφανού, Τζερµιάδω, Τζόγια,
Τσαγκαλοχώρι, Φαρσάρω, Φοραδάρη, Ψυχρό, Ωχρα. Από τα παραπάνω µετόχια,
άλλα έσβησαν, διαλύθηκαν ύστερα από κάποια χρόνια και διατηρούνται
σήµερα ως τοπωνύµια και άλλα διατηρήθηκαν και εξελίχθηκαν σε χωριά. Σ’
αυτά δεν αναφέρονται τα χωριά Μ. Λασίθι, Μ. Λασιθάκι, Μέσα Ποτάµοι, και
Εξω Ποτάµοι γιατί δεν αναφέρονται σαν µετόχια. 1
,
1.Τα µετόχια του Οροπεδίου Λασιθίου επί Ενετοκρατίας- Εµµ. Ν. Μπελιβάνη
Φωτογραφίες: Βασιλική παπουτσάκη