Η ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ
Γιορτάζουμε
κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου την εορτή της αγίας Σκέπης. Και για την
γιορτή αυτή συμβαίνει αυτό που λέγει ο άγιος Χρυσόστομος για τις μεγάλες
γιορτές της Εκκλησίας μας, ότι πολλοί γιορτάζουν τις μεγάλες γιορτές,
ξέρουν το όνομά τους, δεν ξέρουν όμως το βαθύτερο νόημά τους, ούτε το
μήνυμα που θέλει να εξαγγείλει η Εκκλησία μας μέσω των εορτών αυτών. Και
αυτό γιατί οι περισσότεροι, λέγει ο ιερός πατήρ, έρχονται στην Εκκλησία
από συνήθεια και όχι από ευσέβεια. Γι’ αυτό ας ασχοληθούμε σήμερα με
την υπόθεση της γιορτής καθώς και για το μήνυμά της προς το λαό του
Θεού.
Πως καθιερώθηκε η γιορτή της αγίας Σκέπης.
Στα
χρόνια του βασιλέως Λέοντος του Μεγάλου (457-474 μ. Χ.) ζούσε στην
Κων/πολη ο όσιος Ανδρέας, ο κατά Χριστόν σαλός. Σαλός είναι ο τρελλός
και κατά Χριστόν σαλοί ονομάζονται κάποιοι άγιοι, οι οποίοι κάνανε
κάποια περίεργα και παράλογα πράγματα, με απώτερο σκοπό να τους θεωρούν
παλαβούς ή παλιανθρώπους και να μη τους τιμούν οι άνθρωποι· και έτσι
αυτοί να ζουν εν ταπεινώσει και αφανεία. Μια νύχτα που γινότανε αγρυπνία
στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, ο όσιος Ανδρέας μαζί με τον μαθητή
του Επιφάνιο, που έγινε αργότερα πατριάρχης Κων/πόλεως (520-536 μ. Χ.),
είδαν την Υπεραγία Θεοτόκο οφαλμοφανώς, όχι σε όραμα, να μπαίνει από την
κεντρική πύλη του ναού. Την συνόδευαν οι παρθένοι Ιωάννης ο Πρόδρομος
και Ιωάννης ο Θεολόγος και πλήθος αγγέλων. Αφού μπήκε μέσα στο ναό
προχώρησε στον σολέα. Εκεί γονάτισε και προσευχήθηκε πολλή ώρα με θερμά
δάκρυα υπέρ της σωτηρίας των πιστών, ενώ την βλέπανε μόνο ο Ανδρέας και ο
Επιφάνιος. Αφού προσευχήθηκε για πολύ η Θεοτόκος σηκώθηκε και μπήκε
μέσα στο ιερό, όπου φυλασσόταν το μαφόριο της δηλαδή το τσεμπέρι της, το
πήρε στα χέρια της και βγαίνοντας έξω το άπλωσε πάνω από τους πιστούς,
για να δείξει ότι τους σκέπει και τους προστατεύει.
Αυτό
είναι το γεγονός το οποίο στάθηκε αφορμή η Εκκλησία μας να καθιερώσει
την γιορτή της αγίας Σκέπης δηλαδή τη γιορτή προς τιμή της Παναγίας, η
οποία σαν τη φωτοφόρο νεφέλη που σκέπαζε τη μέρα και φώτιζε τη νύχτα
τους Ισραηλίτες στην έρημο, σκέπει και προστατεύει το λαό του Θεού και
φωτίζει τους πιστούς στο δρόμο για την τελείωση. Πως μας σκεπάζει και
πως μας προστατεύει η Παναγία μας; Με τις προσευχές της, με τις
παρακλήσεις της και με τα δάκρυά της.
Μα
θα μου πείτε, είναι τόσο μεγάλο το γεγονός που η Παναγία μας
προσεύχεται για μας, ώστε η Εκκλησία μας να έχει ιδιαίτερη γιορτή γι’
αυτό το γεγονός; Ναι μάλιστα είναι μεγάλο και σπουδαίο και ζωτικής
σημασίας. Λέγει κάπου ο ιερός Χρυσόστομος ότι πάντοτε έχουμε την ανάγκη
των προσευχών των άλλων όσο και ενάρετοι και ευσεβείς κι αν είμαστε.
Παράδειγμα
χαρακτηριστικό γι’ αυτό είναι ο απόστολος Παύλος, αυτός που ανέβηκε
μέχρι τρίτου ουρανού κι άκουσε άρρητα ρήματα, αυτός που ονομάσθηκε στόμα
Χριστού, αυτός που είχε «νουν Χριστού», αυτός που «αναπλήρωνε τα
υστερήματα των θλίψεων του Χριστού στο σώμα του», αυτός λοιπόν ο γίγας
της αρετής και της ευσέβειας, πάντα ζητούσε τις προσευχές των
χριστιανών. Αν και αυτοί που θα προσευχότανε για τον Παύλο δεν ήταν ούτε
ανώτεροι του ούτε ισάξιοί του. Μοιάζει το γεγονός σαν ένας στρατιώτης
να μιλά στον πρόεδρο της δημοκρατίας για τον στρατηγό. Κι όμως ο Παύλος
όχι μόνο δεν αρνήθηκε τις προσευχές των χριστιανών, αλλά αντίθετα τους
προέτρεψε και τους παρακαλούσε να προσεύχονται για κείνον.
Στην
προς Ρωμαίους (15,30) γράφει· «Παρακαλώ δε υμάς αδελφοί μου …
συναγωνίσασθαί μοι εν ταις προσευχαίς υπέρ εμού προς τον Θεόν». Στους
Εφεσίους (6,18-19) συνιστά δέηση περί «πάντων των αγίων» και περί
εαυτού. Τους Κολοσσαείς (4,2-3) παροτρύνει «τη προσευχή προσκαρτερείτε …
προσευχόμενοι άμα και περί ημών». Τους Θεσσαλονικείς (Α΄ Θεσ. 5,25 · Β΄
Θεσ. 3,1) παρακαλεί «αδελφοί προσεύχεσθε υπέρ ημών».
Όχι
δε μόνο ζητά να προσεύχονται γι’ αυτόν και για τους συνεργάτες του,
αλλά και πιστεύει ότι ήδη το κάνουν και στις προσευχές τους οφείλει την
υγεία του και τη σωτηρία από μεγάλους κινδύνους (πρβλ. Φιλημ. 22 · Β΄
Κορ. 1,10-11).
Αλλά
και ο Πέτρος δεν είπε τι μου χρειάζεται η προσευχή των άλλων αφού είμαι
απόστολος, αφού ομολόγησα το θεανθρώπινο του Χριστού, αφού πάνω στην
ομολογία μου στηρίχθηκε η Εκκλησία. Έτσι όταν ήταν στη φυλακή από τον
Ηρώδη τον Αγρίππα τον Α΄, οι χριστιανοί των Ιεροσολύμων προσευχόταν γι’
αυτόν με αποτέλεσμα να τον ελευθερώσει άγγελος Κυρίου κατά θαυμαστόν
τρόπο.
Λοιπόν
κι αν είσαι Παύλος κι αν είσαι Πέτρος έχεις ανάγκη των προσευχών των
άλλων και μάλιστα των αγίων και μάλιστα της Παναγίας. Βέβαια οι
αιρετικοί διαφωνούν στο σημείο αυτό και λένε να προσευχόμαστε κατ’
ευθείαν στο Θεό και όχι να επιζητούμε τις δεήσεις των αγίων. Ήδη τα
παραδείγματα που αναφέραμε δίδουν την απάντηση, γιατί, αν μας
χρειάζονται οι προσευχές των ζώντων και μη τελειωθέντων αδελφών μας,
πόσο περισσότερο ωφέλιμες είναι οι προσευχές των αγίων. Ας αναφέρουμε
όμως κι ένα χωρίο που είναι χαρακτηριστικό για το πόσο αναγκαία είναι η
δέηση των δικαίων ζώντων και τεθνεώτων. Στον Αβιμέλεχ ένα βασιλιά της
Αιγύπτου, που είχε υποπέσει σ’ ένα σοβαρό παράπτωμα, ο Θεός του είπε να
προσφύγει στον Αβραάμ, που ήταν τότε στην Αίγυπτο, και να ζητήσει την
προσευχή του. «Προφήτης εστί και προσεύξεται περί σου και ζήση» (Γεν.
20,7).
Πως είναι ωφέλιμη η προσευχή των αγίων.
Αλλά
ενώ η προσευχή έχει τεράστια δύναμη, ενώ είναι αναγκαία όσο ενάρετοι κι
αν είμαστε, χρειάζεται μια προϋπόθεση για να καρποφορήσει. Και η
προϋπόθεση είναι να προσπαθούμε κι εμείς· ν’ αγωνιζόμαστε· να μετανοούμε
για τις αμαρτίες μας· να βιάζουμε τον εαυτό μας προς εξάσκηση της
αρετής. Μη περιμένουμε τα πάντα από την προσευχή των αγίων, ενώ εμείς οι
ίδιοι οκνεύουμε και τεμπελιάζουμε. Η αγιότητα δεν μεταδίδεται κατά
μαγικό τρόπο· απαιτεί και ενεργό προσπάθεια εκ μέρους μας.
Έτσι
ενώ ο Ιερεμίας προσευχήθηκε τρεις φορές για τους Εβραίους και στις
τρεις φορές άκουσε το Θεό να λέγει· «Μη προσεύχου, μηδέ αξίου περί του
λαού τούτου ότι ουκ εισακούσομαί σου» (7,16). Και ο Ιεζεκιήλ άκουσε το
εξής· «και εάν ώσιν (είναι) οι τρεις ούτοι εν μέσω αυτής, Νώε και Δανιήλ
και Ιώβ, αυτοί εν τη δικαιοσύνη αυτών σωθήσονται … η δε γη έσται εις
όλεθρον» (14, 14-16). Και στον Ιερεμία είπε ο Θεός· «εάν στη (σταθεί)
Μωσής και Σαμουήλ προ προσώπου μου, ουκ έστιν η ψυχή μου προς αυτούς»
(15,1). Και τα λέγει αυτά ο Θεός στον Ιερεμία και στον Ιεζεκιήλ για να
τους δείξει όχι ότι δεν δέχεται την ικεσία τους και τους περιφρονεί,
αλλά δεν αξίζουν οι Ιουδαίοι για να τους βοηθήσει. Γι’ αυτό και αναφέρει
τα ονόματα του Νώε, του Δανιήλ, του Ιώβ, του Μωϋσή, και του Σαμουήλ,
που είχαν καθιερωθεί ως άγιοι μεγάλου βεληνεκούς, θεοπρόβλητοι και
θεάρεστοι. Είναι σαν να λέγει ο Θεός σήμερα· «Ακόμη και η Παναγία και οι
απόστολοι και ο Χρυσόστομος και ο Αθανάσιος να προσευχηθούν για σας,
δεν σας βοηθώ. Η κακία σας είναι απροσμέτρητη και φοβερή.
Είναι
χαρακτηριστική και η λεπτομέρεια ότι η Παναγία μας άπλωσε το μαφόριο
της εντός του ναού και σκέπασε όσους αγρυπνούσαν και προσευχόταν. Θέλει
να πει ότι πρέπει να έχουμε ουσιαστική σχέση με την Εκκλησία για να μας
σκεπάσει με τις πρεσβείες της.
Την
έχουμε αυτή τη σχέση; Πηγαίνουμε στην Εκκλησία, κοινωνούμε,
εξομολογούμαστε, αγρυπνούμε, νηστεύουμε, ελεούμε, συγχωρούμε,
προσπαθούμε να τηρήσουμε τις εντολές; Ο καθένας ας ρωτήσει τον εαυτό του
και ας δώσει προσωπικά και υπεύθυνα την απάντηση.
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ
Ο
Goethe, ο μεγάλος εραστής της ζωής, ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς
της μηχανοποίησης και της καταστροφής του ανθρώπου, έχει εκφράσει το
είναι σαν κάτι αντίθετο στο έχει σε πολλά ποιήματα του. Στον Φάουστ
δίνει μια δραματική περιγραφή της πάλης ανάμεσα στο είναι και το έχει (ο
Μεφιστοφελής αντιπροσωπεύει το έχει). Στο παρακάτω ποίημα, εκφράζει την
ποιότητα του είναι με τη μεγαλύτερη απλότητα:
