Του Αγ. Φιλίππου επίσης πραγματοποιούνται οι λεγόμενες «Σήκωσες»πριν
την έναρξη της νηστείας των Χριστουγέννων. Χαρακτηριστικό είναι το
δίστιχο:
«Τ’ Άη Φιλίππου πέρασεν τζ’ ήρταν οι Τυρινάες
τζ’ εμείνασιν οι κορασιές με δίχως τους αντράες»
(δηλαδή η Εορτή του Αγίου Φιλίππου πέρασε, κι ήρθε η περίοδος της
νηστεία της Τυρινής, κι έμειναν οι νεαρές χωρίς άντρες), καθώς αυτή την
περίοδο, πριν την έναρξη της νηστείας, συνηθιζόταν η τέλεση αρραβώνων.
Στις 21 Νοέμβρη, που γιορτάζουμε τα Εισόδια της Θεοτόκου υπάρχει το
έθιμο -ιδιαίτερα στην επαρχία- που καλείται πολυσπόρι. Σύμφωνα με αυτό
οι νοικοκυρές φτιάχνουν το πολυσπόρι, ένα ιδιαίτερο φαγητό, το οποίο
πηγαίνουν στην εκκλησία να ευλογηθεί ώστε έτσι να ευλογηθούν και τα
γεννήματα της γης.
Τέλος στις 30 Νοέμβρη, του Αγίου Ανδρέα, υπάρχει το έθιμο του
τρυποτηγανίτη όπου οι νοικοκυρές φτιάχνουν τηγανίτες και με αυτές
σταυρώνουν τις αποθήκες και τους στάβλους ώστε οι μεν αποθήκες να είναι
πάντα γεμάτες, οι δε στάβλοι να έχουν γερά ζωντανά. Τις τηγανίτες αυτές
τρώνε τόσο οι άνθρωποι όσο και τα οικόσιτα ζώα του σπιτιού.
Αυτόν τον μήνα γίνεται και το μάζεμα της ελιάς:
Στην Αγιάσο της Λέσβου, στο τέλος της συγκομιδής, γινόταν ολόκληρη
γιορτή. Ένας από τους ραβδιστές μπήγει ανάποδα το ραβδί του στη γη και
του βάζει φωτιά, πιστεύοντας πως όταν λυγίσει το μακρύ ραβδί, θα
λυγίσουν και οι ελιές του χρόνου από το βάρος των καρπών.
Οι γυναίκες στύβουν τις ελιές, με το μαύρο ζουμί τους, αλείφουν το
πρόσωπό τους και χορεύουν γύρω από τη φωτιά, πετώντας τα καλάθια τους με
ευχές στο νοικοκύρη, να έχει του χρόνου περισσότερο καρπό και στις
ανύπαντρες να παντρευτούν.
Στις 3/11 Αίνο Θράκης, δεν άφηναν τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι,
όπως συνηθιζόταν αλλά τα έπαιρναν μέσα, «ίνα μη ιδών αυτά ο
αρχιστράτηγος Μιχαήλ, ενθυμηθεί αυτούς και αναλάβει εκ της ζωής»
Στις 11/11 (του Αγ. Μηνά), οι τσοπάνηδες τον επικαλούνται για να βρουν ζώα που έχουν χάσει.
Οι γυναίκες δεν ανοίγουν ψαλίδι, με τη μαγικοδεισιδαιμονική σκέψη «να'
ναι το στόμα του λύκου κλειστό», ή στο σπίτι του τσοπάνη έκαναν ένα
σπάγκο από μαλλί του προβάτου και το έδεναν 3 φορές. Έτσι πίστευαν ότι ο
λύκος δε θα έκανε κακό στο κοπάδι τους. Αλλά έτσι «έραβαν» και τα κακά
στόματα του χωριού.
Στις 26/11 (του Αγ. Στυλιανού), στον Βώλακα Δράμας, οι γυναίκες (όσες
είχαν παιδιά) δεν δούλευαν, αλλά έβραζαν σιτάρι και το πήγαιναν στην
εκκλησία και το μοίραζαν για υγεία, για να ζήσουν τα παιδιά.
Στις 30/11 (του Αγ. Ανδρέα), οι γυναίκες στο Βόιο Κοζάνης, έκαναν
τηγανίτες (λαγγίτες), «για να μην τρυπήσει το τηγάνι». Απ' αυτές έτρωγαν
όλοι και έδιναν και στα ζωντανά τους.
Την παραμονή της γιορτής για την ευκαρπία της γης βράζουν σιτάρι και
καλαμπόκι. Την ημέρα αυτή στη Σιάτιστα τελείται θεία λειτουργία στην
εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων που κτίστηκε το έτος 1744. Την ημέρα αυτή
στη Σιάτιστα λένε την παρακάτω ιστορία.
«Μια φορά του βραδ΄ τ΄ Αντριά, μια γυναίκα με τουν άντρα τς που τουν
ίλιγαν Αντρέα πήγαν στα πιθιρικά τς να φιλιφτούν. Ου άντρας ήταν κι
λίγου αχμάκ(ης) κι έτρουγι πουλύ. Γι΄αυτό κι η γυναίκα τ΄έβαλι ένα ψουμί
στουν τρουβά. Του ΄χιν πει στου δρόμου που πήγιναν. Κοίτα να μη
ξαστουχθείς κι φας πουλύ. Άμα σι πατήσου στου πουδάρ να σταματήσεις. Τα
πιθιρικά τς καλουδέθκαν κι άμα ήρθιν η ώρα έβαλαν να φαν. Ικεί που
έτρωγαν πέρασιν η γάτα που κάτω π΄του τραπεζ΄κι πάτσιν τουν Αντρέα.
Αυτός θάρσιν τουν πάτσιν η γυναίκα τ΄ για να μη φάει άλλου κι σταμάτσιν.
Φάει, γαμπρέ, τι σταμάτσις;Του ΄πιν η πιθιρά. Μα ου γαμπρός δεν ήθιλιν
να φάει. Τουν παρακάλισιν κι ου πιθιρός κι η γυναίκα τ΄ για να φάει,
τίπουτα ο Αντρέας. Αφού έφαγαν, έκατσαν όσο έκατσαν κι πλάγιασαν να
κοιμηθούν. Απουκοιμήθκαν οι άλλ΄, μα τουν Αντρέα δεν τουν έπιανιν
ύπνους. Σκώνιτι , παίρν΄ τουν τρουβά μι του ψουμί, βγαίν΄ όξου κι
χιρνάει να τρώει. Ικείν΄ τν ώρα είχιν σκουθεί κι ου πιθιρός κι πήγινιν
στ΄αχούρ να ρίξ΄τα βόιδια άχυρου. Είχιν αρχίσ΄ να χιουνίζ ΄κι΄ου πιθιρός
τήρσιν κατά τουν ουρανό, κι ΄είπιν στουν Άγιου που χιόντζιν. Αντριά
μ΄ρίξι. Ου Αντρέας νόμισιν πως λέει αυτόν ου πιθιρός, γιατί έτρουγι κι
του ΄πιν . Ε! ρε, σα ρίχνου, από του βιό μ΄ρίχνου.
17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ