Λεπτομέρειες
Ενώ
τόσα είναι χιλιοειπωμένα για τον Κωνσταντίνο Πέτρου Φωτιάδη Καβάφη,
ούτε έφθειραν τη φήμη του ποιητή, ούτε ευτέλισαν τα ποιήματα του και τη
νοηματική τους. Το αντίθετο συμβαίνει μάλιστα, κάθε φράση σε ποίημα του ή
κάθε του λέξη, σε προχωρά σε άλλα επίπεδα κι διαφορετικές ερμηνείες που
δεν παραμένουν σε όρια ώστε να πάψουμε να ενδιαφερόμαστε για το έργο
της ποίησης του Καβάφη.
Κινήθηκε
όμως έξυπνα ο Καβάφης σε πολλά σημεία. Συγκεκριμένα επειδή έγραφε σε
μια χρονική περίοδο που μεσουρανούσε ο Φερνάντο Πεσσόα, έκανε το εξής:
Κοινοποιούσε ή έγραφε με πολλά ψευδώνυμα που εφεύρισκε, έτσι ώστε δεν
ήξεραν πως ανήκουν σε έναν ποιητή, αλλά σε διαφορετικούς.
Όλα
αυτά τα γραπτά του, είτε είχαν εκδοθεί, είτε όχι, τα βρήκαν σε ένα
μπαούλο, τακτοποιημένα και συλλεγμένα μετά το θάνατο του, που το
άνοιξαν. Κινήθηκε λοιπόν ανώνυμα, μη γυρεύοντας τη δόξα και έγραφε μέσα
στην ανυπαρξία, δίχως να μάχεται για τιμές και διακρίσεις.
Ως
γνωστό σε όλους μας, ο Καβάφης κατέληξε στις 29 Απριλίου 1933, όπου κι
έκλεινε τα εβδομήντα έτη ζωής του, από καρκίνο του λάρυγγα. Σε όλα του
όμως ήταν λες κι είχε κάνει συμφωνία με το πεπρωμένο. Απεβίωσε στη
γενέτειρα του, είχε φροντίσει δέκα χρόνια πριν για τη διαθήκη του, χωρίς
να σημαίνει πως ζούσε περιμένοντας το θάνατο, αλλά το αντίστροφο,
έβλεπε την προοπτική του θανάτου με μια πολύ σοβαρά υπεύθυνη στάση προς
την ετοιμότητα του συμβάντος.
Ο
ποιητής μας, φαίνεται πως έχει δεχθεί τις απόψεις και τα πιστεύω του
Φιλοσόφου Φρίντριχ Νίτσε, γιατί και χρονολογικά ήταν ο πρώτος Έλληνας
ποιητής που γίνονται αναφορές άμεσα στα γραπτά του. Από τη πρώτη μάλιστα
δημιουργική του περίοδο, απ΄ την αρχή της δεκαετίας του 1890 κι ύστερα,
οι έννοιες στα ποιήματα του χαρακτηρίζονται από όρους καθαρά
νιτσεϊκούς. Παράδειγμα ισχυρό, η επιθυμία για δύναμη, να αποκτήσει
δηλαδή ο άνθρωπος τεράστια δύναμη, να γίνει κατά Νίτσε υπεράνθρωπος.
Στο ποίημα του Καβάφη με τίτλο «Δυνάμωσις»,
φαίνεται απροκάλυπτα ο πόθος για την υπέρβαση απόκτησης δύναμης.
Πιθανολογούν πως το συγκεκριμένο ποίημα γράφτηκε το 1903, όπου σ΄ αυτό
βρίσκουν λέξεις κλειδιά.
«Δυνάμωσις»
Όποιος το πνεύμα του ποθεί να δυναμώσει
να βγει από το σέβας κι από την υποταγή.
Από τους νόμους μερικούς θα τους φυλάξει,
αλλά το περισσότερο θα παραβαίνει
και νόμους κ΄ έθιμα απ΄ την παραδεγμένη
και την ανεπαρκούσα ευθύτητα θα βγει.
Απ΄ τες ηδονές πολλά θα διδαχθεί.
Την καταστρεπτική δεν θα φοβάται πράξι
το σπίτι το μισό πρέπει να γκρεμισθεί.
Έτσι θ΄ αναπτυχθεί ενάρετα τη γνώσι.
Στο
ποίημα αυτό διακρίνουμε τις απόψεις του που είναι καθαρά περί
ελευθερίας και την περιγραφή μιας προτροπής προς την σκιαγράφηση για
μία διαδρομή με κατεύθυνση τη γνώση και τη διανόηση. Ο στόχος του ήταν
μόνιμα η κατάκτηση για γνώση και όντως η απόλυτη γνώση διακρίνουμε πως
φωλεύει στην ποίηση του.
Για
τον Καβάφη εκεί που είναι κρυμμένες οι αρνήσεις, είναι και οι
καταφάσεις. Η γνώση είναι δύναμη, ισχύς, είναι η σωτηρία από δεινά
ανόητων καταστάσεων της ζωής. Μέσα στο αδύναμο, είναι κρυμμένο το
δυνατό. Το δυνατό που έχει εξουσία στην δίωξη της
«Αθλιότητας»….
