πηγή http://www.facebook.com/photo.php?fbid=472073152827397&set=a.353804127987634.87247.108511895850193&type=1&theater
Ο
Ευριπίδης (485 π.Χ. - 406 π.Χ.), υπήρξε τραγικός ποιητής και ένας από
τους τρεις μεγάλους διδάσκαλους του αττικού δράματος στο αρχαίο ελληνικό
θέατρο. Καταγόμενος από τη Φλύα, δήμος της Κεκρωπίας (σημ. Χαλάνδρι)
λέγεται ότι γεννήθηκε στην Σαλαμίνα την ημέρα της ναυμαχίας όταν ο
Αισχύλος αγωνίζονταν ως πρόμαχος άνδρας ο δε Σοφοκλής ως έφηβος που
έσερνε το χορό των επί το τρόπαιο επινικίων. Το γένος
του ποιητού δεν ήταν επιφανές όπως των άλλων τραγικών. Γονείς του
φέρονται ο Μνήσαρχος και η Κλειτώ την οποία ο Αριστοφάνης σκώπτει ως
λαχανοπώλη (Αχαρν.480, Ιππ.19). Ο Ευριπίδης έζησε σε εποχή ακμάζουσα,
τον χρυσό αιώνα του Περικλέους.Απο την άλλη βέβαια έζησε και σε μια
εποχή που είχε σημαδευτεί απο τον Πελλοπονησιακό πόλεμο,το έργο των
σοφιστών και γενικότερα απο τις νέες ιδέες και τα καινούρια
προβλήματα,τα οποία όλα μαζί συνηπάρχουν στα έργα του
Ευριπίδη,αντικατοπρίζοντας
τις πνευματικές έριδες.Κατά τον Φιλόχορο ο ποιητής έτυχε επιμελημένης
αγωγής, σε συμμετοχή του σε εορτές του δήμου του, έγινε πυρφόρος του
εκεί λατρευομένου Ζωστηρίου Απόλλωνα σε δε αγώνες έλαβε μέρος στο
παγκράτιο και στη πυγμήν όπου και νίκησε ακόμη και στους Παναθήναιους
γυμνικούς αγώνες. Γρήγορα όμως απαρνήθηκε τον αθλητισμό και μίσησε τους
αθλητές διότι κατά τον ίδιον "κακών γαρ μυρίων όντων καθ΄ Ελλάδα, ουδέν
κάκιον έστιν αθλητών γένος" (Αποσπ.284).
Ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική έργα του οποίου παρουσιάσθηκαν στα Μέγαρα, την δε επ΄ αυτού ιδιοφυΐα μαρτυρούν και πλείστες εικόνες στις τραγωδίες του. Για λίγο ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία και την ποίηση,αλλά και την μουσική.Ήταν πρωτοφανής η αγάπη του για την θάλασσα,η οποία σφράγισε οριστικώς και το όλο έργο του Ευριπίδη.Ο Ευριπίδης ήταν τύπος αντικοινωνικός(είχε ελάχιστους φίλους),εσωστρεφής,μελαγχο
Με την πολιτική δεν ασχολήθηκε όπως οι άλλοι τραγικοί αλλά τη δική του θέση, γνώμη και θεωρία τις παρουσίαζε μέσα από τα έργα του κρίνοντας την άκρατη οχλοκρατία αλλά και κατακρίνοντας με σφοδρότητα τους δημαγωγούς που με ιταμότητα παρέσερναν στον όλεθρο τα πλήθη ενώ την μεσαία τάξη των πολιτών θεωρούσε σωτήρες της πόλης και φύλακες της τάξης "Τριών δε μοιρών η εν μέσω σώζει πόλεις,κόσμον φυλάττουσ΄ όντιν αν τάξη πόλις" (Ικετ.244-247). Αλλά και η φιλοπατρία του ποιητή είναι φλογερή και ενθουσιώδης όπως φαίνεται στα έργα του που δεν διστάζει και να καυτηριάσει τους νικητές του Πελοποννησιακού πολέμου τους Λακεδαιμονίους για τους οποίους λέγει:
"Ώ πάσιν ανθρώποισιν έχθιστοι βροτών
Σπάρτης ένοικοι, δόλια βουλευτήρια,
ψευδών άνακτες, μηχανορράφοι κακών
ελικτά κουδέν υγιές, αλλά παν πέριξ
φρονούντες αδίκως ευτυχείτ΄ αν Ελλάδα" (Ανδρομ. 444 κ.εξ).
Ήταν σύγχρονος των σοφιστών και γι' αυτόν τον λόγο άλλωστε πολλές απο τις απόψεις τους είτε δεν τις δεχόταν είτε τις παραποιούσε σύμφωνα με την δική του σκέψη. Ο Ευριπίδης με τις τραγωδίες του προβληματίζει τους πάντες ακόμη και σήμερα. Η τραγωδία του "Ελένη" παρουσιάζει στοιχεία πρωτοφανή για την εποχή εκείνη καθώς ο Ευριπίδης δίνει λόγο σε ρόλους ως τότε "βουβούς", όπως ο ρόλος το δούλου. Αρκετές φορές μέσα από τα έργα του αμφισβητεί τα πάντα, ακόμη και την ύπαρξη των Θεών, χωρίς ωστόσο να είναι άθεος.
Ο ιδιωτικός του όμως βίος του ποιητή δεν ήταν ευτυχής. Τη πρώτη του γυναίκα την Χοιρίνη την απέπεμψε για ακολασία. Η δεύτερη η Μελιτώ, υπήρξε πιο ακόλαστη απ τη πρώτη και τον εγκατέλειψε. Από την πρώτη απέκτησε τρεις γιους τον Μνησαρχίδη - έμπορος, τον Μνησίλοχο έγινε υποκριτής και τον Ευριπίδη τον νεότερο που δίδαξε (ανέβασε και παίχθηκαν) δράματα του πατέρα του μετά τον θάνατο εκείνου.
Ο Ευριπίδης τον περισσότερο χρόνο της ζωής του τον πέρασε στην Αθήνα αλλά τα τελευταία τα πέρασε στη Μακεδονία προσκεκλημένος στην βασιλική αυλή στη Πέλλα από τον ίδιο τον φιλόμουσο Βασιλιά τον Αρχέλαο που συνήθιζε να καλεί μεγάλους καλλιτέχνες προκειμένου να λαμπρύνει αλλά και να αναπτύξει στη χώρα του καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Εκεί ο ποιητής μετά ολιγόχρονη παραμονή στη Μαγνησία όπου τιμήθηκε τα μέγιστα μέχρι προξενίας και ατέλειας, έγινε δέκτης επίσης μεγάλων τιμών από τον ίδιο τον Βασιλιά. Εκεί ποίησε δράμα με τον τίτλο «Αρχέλαος» στο οποίο εγκωμίαζε τον Βασιλιά καθώς και το έργο «Βάκχαι» που όμως δεν αξιώθηκε να το παρουσιάσει αλλά ούτε και την πατρίδα του να ξαναδεί λόγω του πρόωρου θανάτου του. Ο Βασιλεύς πένθησε και ανήγειρε μεγαλοπρεπή τάφο που αργότερα έγινε τόπος προσκυνήματος των θαυμαστών του.
Αλλά και οι Αθηναίοι, όταν έμαθαν το θάνατό του πένθησαν. Ο δε Σοφοκλής παρουσιάσθηκε με μαύρο χιτώνα και εισήγαγε αστεφάνωτους(λόγω του θανάτου του Ευριπίδη) τους υποκριτές και τον χορό κατά την είσοδό τους στο Θέατρο. Αλλά και μετά την άρνηση του Μακεδόνα Βασιλιά να τους παραδώσει τα οστά του Ευριπίδη, εκείνοι ανήγειραν μέγα κενοτάφιο στην άγουσα προς Πειραιά οδό (Παυς. 1,2,2) με το υπό Θουκυδίδη επίγραμμα:
«Μνήμα μεν Ελλάς άπασ΄ Ευριπίδου. οστέα δ΄ ίσχει
γή Μακεδών. η γαρ δέξατο τέρμα βίοο.
πατρίς δ΄ Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι. Πλείστα δε Μούσα:
τέρψας εκ πολλών και τον έπαινον έχει»
Κατόπιν οι Αθηναίοι με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου έστησαν χάλκινο ανδριάντα του ποιητή στο θέατρο του Διονύσου. Κατά τον βιογράφο ο τραγικός ποιητής φαίνονταν σκυθρωπός, αυστηρός και αγέλαστος, εικόνα θεόπνευστου ποιητή.
Ο Ευριπίδης εκτός ενός επινίκιου προς τιμή του Αλκιβιάδη που νίκησε στο άρμα και μιας ελεγείας προς τιμή των πεσόντων Αθηναίων στις Συρακούσες εποίησε 92 δράματα ή 23 τετραλογίες αλλά στα χρόνια των βιογράφων του σώζονταν μόνο τα 78 εκ των οποίων τα 8 ήταν σατυρικά. (Στην πίσω πλευρά του εις Λούβρο ανδριάντα αναγράφονται σε αλφαβητική σειρά 37 δράματα μέχρι του Ορέστη). Σήμερα είναι γνωστοί 81 τίτλοι έργων εκ των οποίων έχουν διασωθεί «πλήρη» 19 εξ ων 1 σατυρικό. Αν και η συγγραφική σταδιοδρομία του Ευριπίδη υπήρξε έντονη,εντούτοις προξένησε υπερβολικά πολύ θόρυβο για την εποχή του και για αυτό δεν πέρασε και ιδιαίτερη επιδοκιμασία απο το κοινό,γεγονός που φαίνεται απο το ότι ο Ευριπίδης αν και συμμετείχε πενήντα χρόνια στους δραματικούς αγώνες,βγήκε πρώτος σε αυτούς μόλις τέσσερις φορές.Για πρώτη φορά συμμετείχε σε ποιητικό αγώνα το 455 π.Χ.,τρία χρόνια έπειτα απο την "Ορέστεια" του Αισχύλου(358πΧ),όπου βγήκε τρίτος(ο Ευριπίδης),διδάσκοντας το έργο «Πελιάδας» με το οποίο και έλαβε τις «τριτείες» και εφεξής δίδασκε μέχρι το τέλος του βίου του. Κατά το Πάριο μάρμαρο το 441 π.Χ. σε αγώνα αξιώθηκε των πρωτείων σε ηλικία μόλις 39 ετών.
Ένα επίγραμμά του σώζεται στην Παλατινή Ανθολογία (Χ 107).
«σοφός Σοφοκλής, σοφότερος Ευριπίδης, ανδρών δ΄ απάντων Σωκράτης σοφότατος»
(ο παρά του Πλάτωνα χρησμός, υπό τινός σχολιαστή μνημονευόμενος).
Τα διασωθέντα 19 πλήρη έργα από τους 81 γνωστούς τίτλους, κατ΄ αλφαβητική σειρά με το έτος παρουσίασης
Άλκηστις - 438 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Άλκηστις
Ανδρομάχη - 420 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ανδρομάχη
Βάκχαι έτος άγνωστο - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Βάκχαι
Εκάβη - 425 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Εκάβη
Ελένη - 412 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ελένη
Ηλέκτρα - 413 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ηλέκτρα
Ηρακλείδαι - 417 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ηρακλείδαι
Ηρακλής μαινόμενος - 424 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ηρακλής μαινόμενος
Ικέτιδες - 420 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ικέτιδες
Ιππόλυτος - 428 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ιππόλυτος
Ιφιγένεια εν Αυλίδι άγνωστο έτος - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ιφιγένεια εν Αυλίδι
Ιφιγένεια εν Ταύροις άγνωστο έτος - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ιφιγένεια εν Ταύροις
Ίων - 412 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ίων
Κύκλωψ - (το μοναδικό σατυρικό), έτος άγνωστο. Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Κύκλωψ
Mήδεια - 431 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Μήδεια
Ορέστης - 408 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ορέστης.
Άλκηστις
Γ.Τσοκόπουλος ("Φέξης" 1910)
Δημήτριος Σάρρος (1934)
Παναγής Λεκατσάς (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1954 και "Διόνυσος" 1962)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Μήδεια
Γιώργος Σημηριώτης (Σμύρνη 1909 και "Γ.Βασιλείου" 1932)
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1921 και "Κύκλος" 1935)
Μυρτιώτισσα (Μουσικά Χρονικά 1933
Κούλης Αλέπης ("Μαυρίδης" 1966)
Παναγής Λεκατσάς (& αρχαίο κείμενο - "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" 1939)
Παντελής Πρεβελάκης (1956)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ηρακλείδαι
Κ.Βάρναλης ("Φέξης" 1913)
Δημήτριος Σάρρος (1938)
Παναγής Λεκατσάς (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1955)
Ιππόλυτος
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1920 και Αθήνα 1934)
Κώστας Κόντος (& αρχαίο κείμενο - "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" 1940)
Παναγής Λεκατσάς (1953)
Κ.Βάρναλης ("Κέδρος" 1965)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ανδρομάχη
Δημήτριος Σάρρος ("Κύκλος" 1935)
Νικόλαος Ποριώτης ("Γκοβόστης" 1943)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Εκάβη
Νικόλαος Ποριώτης ("Φέξης" 1912)
Απόστολος Μελαχρινός (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Δημήτριος Σάρρος ("Κύκλος" 1935)
Νίκος Σούλιας (1938, 1967)
Ικέτιδες
Δημήτριος Σάρρος (1938)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Ηρακλής μαινόμενος
Κ.Βάρναλης ("Φέξης" 1911)
Ηλίας Παπαλάς (1972)
Ίων
Πολύβιος Δημητρακόπουλος ("Φέξης" 1911)
Νικόλαος Ποριώτης ("Εστία" 1933 και "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" & αρχαίο κείμενο, 1939)
Τρωάδες
Αλέξανδρος Κάσδαγλης (1904)
Άριστος Καμπάνης ("Φέξης" 1911)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Πέτρος Σπανδωνίδης (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1954)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Κ.Βάρναλης ("Κέδρος" 1966)
Ηλέκτρα
Ιωάννης Πολέμης ("Ι,Ν.Σιδέρης" 1923)
Δημήτριος Σάρρος ("Κύκλος" 1935)
Κούλης Αλέπης ("Μαυρίδης" 1944, 1966)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ιφιγένεια η εν Ταύροις
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1921 και "Κύκλος" 1935)
Απόστολος Μελαχρινός (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" & αρχαίο κείμενο, 1956 και "Εστία" 1972)
Θανάσης Παπαθανασόπουλος ("Δωδεκάτη ώρα" 1968)
Γιώργος Ιωάννου (& αρχαίο κείμενο - "Κέδρος" 1969)
Ελένη
Άρ.Καμπάνης ("Φέξης" 1912)
Θρασύβουλος Σταύρου (1962 και "Εστία" 1972)
Δώρα Μοάτσου-Βάρναλη (1970)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Φοίνισσαι
Νικόλαος Ποριώτης ("Φέξης" 1911)
Δημήτριος Σάρρος (1938)
Κώστας Φριλλίγγος (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1955)
Γεράσιμος Σπαταλάς ("Ελληνικό βιβλίο" 1960)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ορέστης
Ιωάννης Ζερβός ("Φέξης" 1913)
Ηλίας Παπαλάς (1971)
Άγγελος Τερζάκης (1971)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Βάκχαι
Κ.Βάρναλης ("Φέξης" 1910)
Θρασύβουλος Σταύρου (1962 και "Εστία" 1972)
Πέτρος Σπανδωνίδης (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1954)
Παναγής Λεκατσάς (περιοδ. Θέατρο, αρ.1)
Παντελής Πρεβελάκης ("Σχολή Μωραϊτη 1972))
Νίκος Σφυρόερας ("Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1920 και "Κύκλος" 1935)
Αλέκος Φωτιάδης ("Παρνασσός" 1935)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" & αρχαίο κείμενο, 1956 και "Εστία" 1972)
Απόστολος Μελαχρινός (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ρήσος
Άριστος Καμπάνης ("Φέξης" 1912)
Τάσος Ρούσσος (1968)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Κύκλωψ
Γ.Τσοκόπουλος ("Φέξης" 1911)
Δημήτριος Σάρρος (Νέα Εστία, 1931 Α΄ και "Εστία" 1931)
Παναγής Λεκατσάς (Καινούργια Εποχή, χειμ.1958 και "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" 1954)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ο
Ευριπίδης (485 π.Χ. - 406 π.Χ.), υπήρξε τραγικός ποιητής και ένας από
τους τρεις μεγάλους διδάσκαλους του αττικού δράματος στο αρχαίο ελληνικό
θέατρο. Καταγόμενος από τη Φλύα, δήμος της Κεκρωπίας (σημ. Χαλάνδρι)
λέγεται ότι γεννήθηκε στην Σαλαμίνα την ημέρα της ναυμαχίας όταν ο
Αισχύλος αγωνίζονταν ως πρόμαχος άνδρας ο δε Σοφοκλής ως έφηβος που
έσερνε το χορό των επί το τρόπαιο επινικίων. Το γένος
του ποιητού δεν ήταν επιφανές όπως των άλλων τραγικών. Γονείς του
φέρονται ο Μνήσαρχος και η Κλειτώ την οποία ο Αριστοφάνης σκώπτει ως
λαχανοπώλη (Αχαρν.480, Ιππ.19). Ο Ευριπίδης έζησε σε εποχή ακμάζουσα,
τον χρυσό αιώνα του Περικλέους.Απο την άλλη βέβαια έζησε και σε μια
εποχή που είχε σημαδευτεί απο τον Πελλοπονησιακό πόλεμο,το έργο των
σοφιστών και γενικότερα απο τις νέες ιδέες και τα καινούρια
προβλήματα,τα οποία όλα μαζί συνηπάρχουν στα έργα του
Ευριπίδη,αντικατοπρίζοντας
τις πνευματικές έριδες.Κατά τον Φιλόχορο ο ποιητής έτυχε επιμελημένης
αγωγής, σε συμμετοχή του σε εορτές του δήμου του, έγινε πυρφόρος του
εκεί λατρευομένου Ζωστηρίου Απόλλωνα σε δε αγώνες έλαβε μέρος στο
παγκράτιο και στη πυγμήν όπου και νίκησε ακόμη και στους Παναθήναιους
γυμνικούς αγώνες. Γρήγορα όμως απαρνήθηκε τον αθλητισμό και μίσησε τους
αθλητές διότι κατά τον ίδιον "κακών γαρ μυρίων όντων καθ΄ Ελλάδα, ουδέν
κάκιον έστιν αθλητών γένος" (Αποσπ.284).Ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική έργα του οποίου παρουσιάσθηκαν στα Μέγαρα, την δε επ΄ αυτού ιδιοφυΐα μαρτυρούν και πλείστες εικόνες στις τραγωδίες του. Για λίγο ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία και την ποίηση,αλλά και την μουσική.Ήταν πρωτοφανής η αγάπη του για την θάλασσα,η οποία σφράγισε οριστικώς και το όλο έργο του Ευριπίδη.Ο Ευριπίδης ήταν τύπος αντικοινωνικός(είχε ελάχιστους φίλους),εσωστρεφής,μελαγχο
Με την πολιτική δεν ασχολήθηκε όπως οι άλλοι τραγικοί αλλά τη δική του θέση, γνώμη και θεωρία τις παρουσίαζε μέσα από τα έργα του κρίνοντας την άκρατη οχλοκρατία αλλά και κατακρίνοντας με σφοδρότητα τους δημαγωγούς που με ιταμότητα παρέσερναν στον όλεθρο τα πλήθη ενώ την μεσαία τάξη των πολιτών θεωρούσε σωτήρες της πόλης και φύλακες της τάξης "Τριών δε μοιρών η εν μέσω σώζει πόλεις,κόσμον φυλάττουσ΄ όντιν αν τάξη πόλις" (Ικετ.244-247). Αλλά και η φιλοπατρία του ποιητή είναι φλογερή και ενθουσιώδης όπως φαίνεται στα έργα του που δεν διστάζει και να καυτηριάσει τους νικητές του Πελοποννησιακού πολέμου τους Λακεδαιμονίους για τους οποίους λέγει:
"Ώ πάσιν ανθρώποισιν έχθιστοι βροτών
Σπάρτης ένοικοι, δόλια βουλευτήρια,
ψευδών άνακτες, μηχανορράφοι κακών
ελικτά κουδέν υγιές, αλλά παν πέριξ
φρονούντες αδίκως ευτυχείτ΄ αν Ελλάδα" (Ανδρομ. 444 κ.εξ).
Ήταν σύγχρονος των σοφιστών και γι' αυτόν τον λόγο άλλωστε πολλές απο τις απόψεις τους είτε δεν τις δεχόταν είτε τις παραποιούσε σύμφωνα με την δική του σκέψη. Ο Ευριπίδης με τις τραγωδίες του προβληματίζει τους πάντες ακόμη και σήμερα. Η τραγωδία του "Ελένη" παρουσιάζει στοιχεία πρωτοφανή για την εποχή εκείνη καθώς ο Ευριπίδης δίνει λόγο σε ρόλους ως τότε "βουβούς", όπως ο ρόλος το δούλου. Αρκετές φορές μέσα από τα έργα του αμφισβητεί τα πάντα, ακόμη και την ύπαρξη των Θεών, χωρίς ωστόσο να είναι άθεος.
Ο ιδιωτικός του όμως βίος του ποιητή δεν ήταν ευτυχής. Τη πρώτη του γυναίκα την Χοιρίνη την απέπεμψε για ακολασία. Η δεύτερη η Μελιτώ, υπήρξε πιο ακόλαστη απ τη πρώτη και τον εγκατέλειψε. Από την πρώτη απέκτησε τρεις γιους τον Μνησαρχίδη - έμπορος, τον Μνησίλοχο έγινε υποκριτής και τον Ευριπίδη τον νεότερο που δίδαξε (ανέβασε και παίχθηκαν) δράματα του πατέρα του μετά τον θάνατο εκείνου.
Ο Ευριπίδης τον περισσότερο χρόνο της ζωής του τον πέρασε στην Αθήνα αλλά τα τελευταία τα πέρασε στη Μακεδονία προσκεκλημένος στην βασιλική αυλή στη Πέλλα από τον ίδιο τον φιλόμουσο Βασιλιά τον Αρχέλαο που συνήθιζε να καλεί μεγάλους καλλιτέχνες προκειμένου να λαμπρύνει αλλά και να αναπτύξει στη χώρα του καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Εκεί ο ποιητής μετά ολιγόχρονη παραμονή στη Μαγνησία όπου τιμήθηκε τα μέγιστα μέχρι προξενίας και ατέλειας, έγινε δέκτης επίσης μεγάλων τιμών από τον ίδιο τον Βασιλιά. Εκεί ποίησε δράμα με τον τίτλο «Αρχέλαος» στο οποίο εγκωμίαζε τον Βασιλιά καθώς και το έργο «Βάκχαι» που όμως δεν αξιώθηκε να το παρουσιάσει αλλά ούτε και την πατρίδα του να ξαναδεί λόγω του πρόωρου θανάτου του. Ο Βασιλεύς πένθησε και ανήγειρε μεγαλοπρεπή τάφο που αργότερα έγινε τόπος προσκυνήματος των θαυμαστών του.
Αλλά και οι Αθηναίοι, όταν έμαθαν το θάνατό του πένθησαν. Ο δε Σοφοκλής παρουσιάσθηκε με μαύρο χιτώνα και εισήγαγε αστεφάνωτους(λόγω του θανάτου του Ευριπίδη) τους υποκριτές και τον χορό κατά την είσοδό τους στο Θέατρο. Αλλά και μετά την άρνηση του Μακεδόνα Βασιλιά να τους παραδώσει τα οστά του Ευριπίδη, εκείνοι ανήγειραν μέγα κενοτάφιο στην άγουσα προς Πειραιά οδό (Παυς. 1,2,2) με το υπό Θουκυδίδη επίγραμμα:
«Μνήμα μεν Ελλάς άπασ΄ Ευριπίδου. οστέα δ΄ ίσχει
γή Μακεδών. η γαρ δέξατο τέρμα βίοο.
πατρίς δ΄ Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι. Πλείστα δε Μούσα:
τέρψας εκ πολλών και τον έπαινον έχει»
Κατόπιν οι Αθηναίοι με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου έστησαν χάλκινο ανδριάντα του ποιητή στο θέατρο του Διονύσου. Κατά τον βιογράφο ο τραγικός ποιητής φαίνονταν σκυθρωπός, αυστηρός και αγέλαστος, εικόνα θεόπνευστου ποιητή.
Ο Ευριπίδης εκτός ενός επινίκιου προς τιμή του Αλκιβιάδη που νίκησε στο άρμα και μιας ελεγείας προς τιμή των πεσόντων Αθηναίων στις Συρακούσες εποίησε 92 δράματα ή 23 τετραλογίες αλλά στα χρόνια των βιογράφων του σώζονταν μόνο τα 78 εκ των οποίων τα 8 ήταν σατυρικά. (Στην πίσω πλευρά του εις Λούβρο ανδριάντα αναγράφονται σε αλφαβητική σειρά 37 δράματα μέχρι του Ορέστη). Σήμερα είναι γνωστοί 81 τίτλοι έργων εκ των οποίων έχουν διασωθεί «πλήρη» 19 εξ ων 1 σατυρικό. Αν και η συγγραφική σταδιοδρομία του Ευριπίδη υπήρξε έντονη,εντούτοις προξένησε υπερβολικά πολύ θόρυβο για την εποχή του και για αυτό δεν πέρασε και ιδιαίτερη επιδοκιμασία απο το κοινό,γεγονός που φαίνεται απο το ότι ο Ευριπίδης αν και συμμετείχε πενήντα χρόνια στους δραματικούς αγώνες,βγήκε πρώτος σε αυτούς μόλις τέσσερις φορές.Για πρώτη φορά συμμετείχε σε ποιητικό αγώνα το 455 π.Χ.,τρία χρόνια έπειτα απο την "Ορέστεια" του Αισχύλου(358πΧ),όπου βγήκε τρίτος(ο Ευριπίδης),διδάσκοντας το έργο «Πελιάδας» με το οποίο και έλαβε τις «τριτείες» και εφεξής δίδασκε μέχρι το τέλος του βίου του. Κατά το Πάριο μάρμαρο το 441 π.Χ. σε αγώνα αξιώθηκε των πρωτείων σε ηλικία μόλις 39 ετών.
Ένα επίγραμμά του σώζεται στην Παλατινή Ανθολογία (Χ 107).
«σοφός Σοφοκλής, σοφότερος Ευριπίδης, ανδρών δ΄ απάντων Σωκράτης σοφότατος»
(ο παρά του Πλάτωνα χρησμός, υπό τινός σχολιαστή μνημονευόμενος).
Τα διασωθέντα 19 πλήρη έργα από τους 81 γνωστούς τίτλους, κατ΄ αλφαβητική σειρά με το έτος παρουσίασης
Άλκηστις - 438 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Άλκηστις
Ανδρομάχη - 420 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ανδρομάχη
Βάκχαι έτος άγνωστο - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Βάκχαι
Εκάβη - 425 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Εκάβη
Ελένη - 412 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ελένη
Ηλέκτρα - 413 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ηλέκτρα
Ηρακλείδαι - 417 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ηρακλείδαι
Ηρακλής μαινόμενος - 424 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ηρακλής μαινόμενος
Ικέτιδες - 420 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ικέτιδες
Ιππόλυτος - 428 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ιππόλυτος
Ιφιγένεια εν Αυλίδι άγνωστο έτος - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ιφιγένεια εν Αυλίδι
Ιφιγένεια εν Ταύροις άγνωστο έτος - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ιφιγένεια εν Ταύροις
Ίων - 412 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ίων
Κύκλωψ - (το μοναδικό σατυρικό), έτος άγνωστο. Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Κύκλωψ
Mήδεια - 431 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Μήδεια
Ορέστης - 408 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ορέστης.
Άλκηστις
Γ.Τσοκόπουλος ("Φέξης" 1910)
Δημήτριος Σάρρος (1934)
Παναγής Λεκατσάς (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1954 και "Διόνυσος" 1962)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Μήδεια
Γιώργος Σημηριώτης (Σμύρνη 1909 και "Γ.Βασιλείου" 1932)
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1921 και "Κύκλος" 1935)
Μυρτιώτισσα (Μουσικά Χρονικά 1933
Κούλης Αλέπης ("Μαυρίδης" 1966)
Παναγής Λεκατσάς (& αρχαίο κείμενο - "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" 1939)
Παντελής Πρεβελάκης (1956)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ηρακλείδαι
Κ.Βάρναλης ("Φέξης" 1913)
Δημήτριος Σάρρος (1938)
Παναγής Λεκατσάς (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1955)
Ιππόλυτος
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1920 και Αθήνα 1934)
Κώστας Κόντος (& αρχαίο κείμενο - "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" 1940)
Παναγής Λεκατσάς (1953)
Κ.Βάρναλης ("Κέδρος" 1965)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ανδρομάχη
Δημήτριος Σάρρος ("Κύκλος" 1935)
Νικόλαος Ποριώτης ("Γκοβόστης" 1943)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Εκάβη
Νικόλαος Ποριώτης ("Φέξης" 1912)
Απόστολος Μελαχρινός (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Δημήτριος Σάρρος ("Κύκλος" 1935)
Νίκος Σούλιας (1938, 1967)
Ικέτιδες
Δημήτριος Σάρρος (1938)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Ηρακλής μαινόμενος
Κ.Βάρναλης ("Φέξης" 1911)
Ηλίας Παπαλάς (1972)
Ίων
Πολύβιος Δημητρακόπουλος ("Φέξης" 1911)
Νικόλαος Ποριώτης ("Εστία" 1933 και "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" & αρχαίο κείμενο, 1939)
Τρωάδες
Αλέξανδρος Κάσδαγλης (1904)
Άριστος Καμπάνης ("Φέξης" 1911)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Πέτρος Σπανδωνίδης (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1954)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Κ.Βάρναλης ("Κέδρος" 1966)
Ηλέκτρα
Ιωάννης Πολέμης ("Ι,Ν.Σιδέρης" 1923)
Δημήτριος Σάρρος ("Κύκλος" 1935)
Κούλης Αλέπης ("Μαυρίδης" 1944, 1966)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ιφιγένεια η εν Ταύροις
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1921 και "Κύκλος" 1935)
Απόστολος Μελαχρινός (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" & αρχαίο κείμενο, 1956 και "Εστία" 1972)
Θανάσης Παπαθανασόπουλος ("Δωδεκάτη ώρα" 1968)
Γιώργος Ιωάννου (& αρχαίο κείμενο - "Κέδρος" 1969)
Ελένη
Άρ.Καμπάνης ("Φέξης" 1912)
Θρασύβουλος Σταύρου (1962 και "Εστία" 1972)
Δώρα Μοάτσου-Βάρναλη (1970)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Φοίνισσαι
Νικόλαος Ποριώτης ("Φέξης" 1911)
Δημήτριος Σάρρος (1938)
Κώστας Φριλλίγγος (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1955)
Γεράσιμος Σπαταλάς ("Ελληνικό βιβλίο" 1960)
Έφη Φερεντινού (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ορέστης
Ιωάννης Ζερβός ("Φέξης" 1913)
Ηλίας Παπαλάς (1971)
Άγγελος Τερζάκης (1971)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Βάκχαι
Κ.Βάρναλης ("Φέξης" 1910)
Θρασύβουλος Σταύρου (1962 και "Εστία" 1972)
Πέτρος Σπανδωνίδης (& αρχαίο κείμενο - "Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" 1954)
Παναγής Λεκατσάς (περιοδ. Θέατρο, αρ.1)
Παντελής Πρεβελάκης ("Σχολή Μωραϊτη 1972))
Νίκος Σφυρόερας ("Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
Δημήτριος Σάρρος (Κωνσταντινούπολη 1920 και "Κύκλος" 1935)
Αλέκος Φωτιάδης ("Παρνασσός" 1935)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Ι.Ν.Ζαχαρόπουλος" & αρχαίο κείμενο, 1956 και "Εστία" 1972)
Απόστολος Μελαχρινός (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ρήσος
Άριστος Καμπάνης ("Φέξης" 1912)
Τάσος Ρούσσος (1968)
Θρασύβουλος Σταύρου ("Εστία" 1972)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Κύκλωψ
Γ.Τσοκόπουλος ("Φέξης" 1911)
Δημήτριος Σάρρος (Νέα Εστία, 1931 Α΄ και "Εστία" 1931)
Παναγής Λεκατσάς (Καινούργια Εποχή, χειμ.1958 και "Ι.& Π.Ζαχαρόπουλος" 1954)
Νίκος Σφυρόερας (& αρχαίο κείμενο - "Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός" χχ)
Ρήσος - 453 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Ρήσος
Τρωάδες - 415 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Τρωάδες και
Φοίνισσαι - 408 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Φοίνισσαι.
Τρωάδες - 415 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Τρωάδες και
Φοίνισσαι - 408 π.Χ. - Περί του έργου και την υπόθεσή του δείτε Φοίνισσαι.
σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου