Ἔθιμα Πρωτοχρονιᾶς τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ Γρεβενῶν

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη δημοσίευση του χρήστη Ἑλληνοϊστορεῖν.

Ἑλληνοϊστορεῖν

1 Ιανουαρίου στις 9:14 π.μ. ·

Ἔθιμα Πρωτοχρονιᾶς τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ Γρεβενῶν.
Ἡ ἀγάπη γιὰ τὴν Ἑλλάδα ἔδωσε τὴν δύναμη στὸν «ἀγράμματο» - ὅπως ἀποκαλεῖ ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτὸ του - Ἀθανάσιο Τόλιο, νὰ καταγράψῃ τὴν ἱστορία καὶ λαογραφία τῆς ἰδιαίτερης πατρίδας του, τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ Γρεβενῶν.
«…Ὅσα γνωρίζω τὰ ἔμαθα ἀπὸ τοὺς παπποῦδες καὶ πατεράδες καὶ ὅσα συγκράτησε ἡ μνήμη μου ἀπὸ διάφορες διηγήσεις…[…]… τόσοι διανοούμενοι στὸ χωριὸ δὲν θέλησαν νὰ γράψουν τὴν ἱστορία μας νὰ βλέπουν οἱ μεταγενέστεροι τί τραβοῦσαν οἱ πατεράδες μας καὶ παπποῦδες μας στὰ σκοτεινὰ χρόνια τῆς ἐπάρατης σκλαβιᾶς ἀπὸ τοὺς τούρκους. Σὰν δὲν εἶναι τέλεια ζητῶ συγνώμη, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ νὰ μὴν ὑπάρχει καθόλου νομίζω συμπλήρωσα ἕνα κενό…».
Καλὸ καὶ Εὐλογημένο Νέον Ἔτος.

 

'Aνιχνευτές: Πρωτοχρονιά. Θύμησες Ἀθανασίου Τόλιου, γεννηθεῖς τὸ ἔτος 1904.

anihneftes.blogspot.com|Από Χλόη

Εἶναι ἡ Ἀγάπη αὐτὴ ποὺ μᾶς ὁρίζει, ἡ ἀγάπη γιὰ τὸν τόπο μας, γιὰ τὴν Ἑλλάδα μας. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη μᾶς κάνει δυνατούς, ἔτοιμους νὰ προσφέρουμε ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ἀπὸ τὴ σκέψη μας, ἀπὸ τὴ ζωὴ μας. Ἀγάπη ἀγνή, πολύτιμη... 

     «Ἀπὸ μικρὸς μόλις 6 ἐτῶν ἦμουν πολὺ περίεργος νὰ παρακολουθῶ καὶ νὰ ἀφουγκράζομαι τοὺς ἡλικιωμένους καὶ νὰ μαθαίνω ἱστορίες ποὺ συζητοῦν καὶ στοίβαζα στὸ μυαλό μου ὅλα ὅσα ἄκουγα, μὰ σὰν ἀγράμματος, Δ΄ Δημοτικοῦ, δὲν μποροῦσα νὰ ἀξιοποιήσω καὶ μὲ κατεῖχε μεγάλη πικρία ἔως ὅταν διορίστηκε δάσκαλος στὸ χωριό μου ὁ Τσάμης Κωνσταντῖνος ἀπὸ τὰ Ρονσαίϊκα Ἀγρινίου, ποὺ διψοῦσε γιὰ ἱστορίες.

     Ρώτησε ἐδῶ στὸ χωριὸ τί ξέρουν καὶ τοῦ εἶπαν μόνο ὁ Θανάσης Τόλιος ξέρει ἀπὸ ἱστορία καὶ σὲ μιὰ συνάντηση μὲ ρώτησε καὶ εἴπαμε μερικὰ γιὰ τὸ παλαιό μας χωριὸ καταστραφὲν ἀπὸ τοὺς ἄτακτους Τουρκαλβανούς, ποὺ ἐλέγετο Μεληδόνιστα. Ψάχνοντας σὲ μιὰ ἐγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, τὸ βρῆκε καὶ τὸ εἶδε πολυάνθρωπον χωρίον, ἐπαρχίας Ἀνασελίτσης.

Οἱ κάτοικοι ἀπὸ τὴν καταστροφὴ διασκορπίστηκαν ἐδῶ καὶ ἐκεῖ καὶ λίγοι ποὺ ἔμειναν ἦρθαν καὶ ἔκαναν καλύβες στὸ σημερινὸ χωριό, μία δὲ ὁμάδα μετοίκησε καὶ ἔκανε χωριὸ ἀντίκρυ τῆς Νεαπόλεως πέραν τοῦ Ἀλιάκμονος καὶ τὸ ὀνόμασαν Μελιδόνι.

     Ἱστορικὰ ντοκουμέντα δὲν ὑπάρχουν παρὰ μόνο μερικὰ μνημεῖα στὰ ἐξωκλήσια Ἁγ. Παρασκευῆς καὶ Ἄι Νικόλα διότι τὰ σπίτια ἦταν πρόχειρα, ἀχυροκαλύβες καὶ οἱ κάτοικοι ἦταν φυγάδες ἀπὸ τὴν Ἤπειρο, γύρω ἀπὸ τὸν ποταμὸ Καλαμᾶ. Ὅσα γνωρίζω τὰ ἔμαθα ἀπὸ τοὺς παπποῦδες καὶ πατεράδες καὶ ὅσα συγκράτησε ἡ μνήμη μου ἀπὸ διάφορες διηγήσεις…[…]… τόσοι διανοούμενοι στὸ χωριὸ δὲν θέλησαν νὰ γράψουν τὴν ἱστορία μας νὰ βλέπουν οἱ μεταγενέστεροι τί τραβοῦσαν οἱ πατεράδες μας καὶ παπποῦδες μας στὰ σκοτεινὰ χρόνια τῆς ἐπάρατης σκλαβιᾶς ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Σὰν δὲν εἶναι τέλεια ζητῶ συγνώμη, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ νὰ μὴν ὑπάρχει καθόλου νομίζω συμπλήρωσα ἕνα κενό.

     Οἱ διαβάζοντες ἂς μὲ κρίνουν ἐπιεικῶς, τόσα ἤξερα, τόσα ἔγραψα, εὔχομαι ἄλλος νὰ γράψῃ καλλίτερα… »

ΙΣΤΟΡΙΚΑ – ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ, ΑΓ. ΚΟΣΜΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, 1992, ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΟΛΙΟΥ, Συνταξιούχου ΟΓΑ, Δ' Δημοτικοῦ, Γεννηθεῖς τὸ ἓτος 1904.

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἀθανασίου Τόλιου (1904-1995) … 
«ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ 

     Ἀπὸ τὴν παραμονὴ οἱ γυναῖκες ἐτοιμάζουν τὰ γλυκίσματα τὶς κολοῦρες γιὰ τὰ κόλιντα καὶ τὶς πίττες μὲ τὰ πολλὰ φύλλα ποὺ μέσα βάζουν τὸ νόμισμα. Τὸ βράδυ μαζεύονται ὅλοι στὰ σπίτια τους τρώγουν ὅλοι μαζὶ καὶ διασκεδάζουν μέχρι τὶς 12 τὰ μεσάνυχτα, τὶς δώδεκα τὰ μεσάνυχτα μὲ τὴν ἀνατολὴ τοῦ νέου ἔτους βγαίνουν ὅλοι ἔξω γιατὶ ἔτσι εἶναι καλά.

     Παλιὰ ἄναβαν καὶ φωτιὲς καὶ κατὰ τὸ πρωΐ περνοῦσαν οἱ νέοι γιὰ κόλιντα. Τὰ πρωτοχρονιάτικα κάλαντα εἶναι τὰ γνωστὰ κάλαντα.

Ἅγιος Βασίλης ἔρχεται ἀπὸ τὴν Καισαρεία 

Κρατᾶ εἰκόνα καὶ χαρτί, χαρτὶ καὶ καλαμάρι.

     Ἀνήμερα τῆς Πρωτοχρονιᾶς μεταμφιέζονται παλιὰ σὲ τσολιάδες καὶ γυναῖκες μὲ παλιὰ τοπικὴ ἐνδυμασία. Διάλεγαν ἀνάμεσα τους ἕνα παπὰ, ἕνα γαμβρὸ καὶ μία νύφη. Ἔκαναν ψεύτικο γάμο. Μετὰ τὸ γάμο ἀκολουθοῦσε γλέντι τρικούβερτο.

     Στὸ τέλος ἐμφανίζονταν ὁπλοφόροι σημάδευαν τὸν γαμβρὸ καὶ τοῦ ἔριχναν μὲ ψεύτικα βόλια. Αὐτός ἔπεφτε κάτω καὶ ἡ νύφη ἔσκουζε ἀπὸ πάνω του, ἐνῶ ὁ παπὰς δίπλα τὴν παρηγοροῦσε.

Ἔκλαιγαν γιὰ νὰ γελοῦν ὅλο τὸν χρόνο. Γιὰ νὰ πάῃ καλὰ ἡ χρονιά. Μ' αὐτὸ τὸ ψεύτικο γάμο καὶ τὴν ψεύτικη κηδεία περνοῦσε καὶ ἡ Πρωτοχρονιά…»

Τὸ βιβλίο μπορεῖτε νὰ τὸ διαβάσετε ἐδῶ!

Γιὰ τὸν Ἁγιο Κοσμᾶ Γρεβενῶν μάθετε περισσότερα στὸ www.tsiraki.gr