Μελισσοκομικά φυτά-δέντρα του διμήνου (Μαρτίου Απριλίου).

Μελισσοκομικά φυτά-δέντρα του διμήνου (Μαρτίου Απριλίου).

Ως µελισσοκοµικό φυτό ορίζεται το φυτό που παρέχει τροφή στη µέλισσα.

Αυτή η τροφή µπορεί να είναι νέκταρ, µελιτώµατα ή γύρη, ενώ υπάρχουν και φυτά που παρέχουν όσο νέκταρ όσο και γύρη.

Η περίοδος που ένα φυτό δίνει νέκταρ ή γύρη λέγεται περίοδος µελιτοφορίας, ή απλά µελιτοφορία.

Αυτοφυή δένδρα όπως το Πεύκο,η Γκορτσιά ανοιξιάτικη Κουμαριά, η Κουτσουπιά το Αλμυρίκη της άνοιξης, το Μηλιάδη,η Ιτιά είναι πηγές μελιού (νέκταρ ή μελιτώματος) και γύρης. 

Με τον όγκο τους εξασφαλίζουν την παραγωγική συνύπαρξη πολλών Μελισσιών σε μικρές περιοχές.

Αυτοφυής μεγάλοι θάμνοι επίσης όπως τα ανοιξιάτικα Ρείκια, ο Σχίνος, η Αγριοτριανταφυλλιά είναι αξιόλογα γυρεοδοτικά φυτά, καθώς και πλούσια τα (Ρείκια) σε νέκταρ.

Καλλιεργούμενα δέντρα με μεγάλη σημασία στη μελισσοκομία, όπως η Αμυγδαλιά και Βερικοκιά το Μάρτιο και πορτοκάλια και η μηλιά τον Απρίλιο.

Καλλιεργούμενοι Καλλωπιστικoί θάμνοι ή δένδρα, όπως το Βιβούρνο, η Πασχαλιά, η Δάφνη, ο Καλλιστήμων είναι κυρίως ως γυρεοδοτικά φυτά.

Από τη χαμηλή βλάστηση ο Ασφόδελος, η Αστοιβή, η Λαψάνα, το Φασκόμηλο, η Καβάλλαριά, η Μολόχα, η Αγριορίγανη ή Θυμαράκι,  η Λαδανιά,η Ξυνίδα,το Τουρέκι ή Αλληλούια η Ανεμώνη και πολλά άλλα συμπληρώνουν τη θαυμάσια Μελισσοκομική χλωρίδα της πρώιμης  Άνοιξης.

Επιλέγουμε ορισμένα από αυτά.

Λαψάνα ή Αγριοσινάπι – Sinapis arvensis:

Αγριολούλουδο με κίτρινα άνθη που σχηματίζουν ταξιανθίες. Πολύ ανθεκτικό φυτό στην ξηρασία. Ανθίζει από τις αρχές Απριλίου μέχρι τις αρχές Μαίου σε υψόμετρο από 0-1200 m. Εξαιρετικά σημαντικό φυτό για τις μέλισσες στην άνοιξη. Δίνει γύρη και νέκταρ.

Γκορτσιά (Αγραπιδιά-Αγριοαχλαδιά)

Μια εξαιρετική ανθοφορία βρίσκεται στο αποκορύφωμα της αυτό τον καιρό στην χώρα μας.

Ο λόγος για τις Γκορτσιές, ή αλλιώς Αγραπιδιές.

Η ανθοφορία αυτή δίνει το τελειωτικό ερέθισμα στα μελίσσια μας για την μεγάλη τους ανάπτυξη. 

Όταν ο καιρός τις ευνοήσει δίνουν καλά.

Φυσικά λόγο εποχής δεν μπορούμε να μιλάμε για μεγάλες ποσότητες μελιού, 

επειδή το περισσότερο μέλι το τρώει ο γόνος τώρα, αλλά κάνα δυο πλαίσια μπορεί και το μαζεύει το κάθε μελίσσι.

Αυτά τα δυο πλαισιάκια όμως είναι αρκετά για να δώσει τα αρώματα και τις ωραίες της γεύσεις στο σύνολο του μελιού που θα τρυγήσουμε αργότερα.Φυσικά δίνει και γύρη.

Το φασκόμηλο, το ''ελληνικό τσάι'' κατά τους Γάλλους ή το ''ελληνικό βλαστάρι'' κατά τους Κινέζους,  είναι ένα πραγματικά χαρισματικό φυτό γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του και άλλες ιδιότητες.

Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότερα από 20 διαφορετικά είδη φασκόμηλου. Απαντάται ιδαίτερα στους ξηρούς και πετρώδεις τρόπους και υπάρχει σε ιδιαίτερη αφθονία στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα στην περιοχή της Κρήτης όπου θεωρείται ένα από τα σημαντικά τοπικά 'προιόντα'. Τα κρητικά βουνά πραγματικά ευωδιάζουν από το εξαίσιο άρωμα που αναδύουν οι άγριες φασκομηλιές που φυτρώνουν στις πλαγιές τους.

Μηλιά

Η καλλιέργεια της μηλιάς είναι η τέταρτη σε σημασία μετά από εκείνη της ροδακινιάς, της ελιάς και των εσπεριδοειδών. Η μηλιά έχει πλούσιο ριζικό σύστημα, είναι φυλλοβόλο δέντρο και κυμαίνεται σε ύψος από τα 5 μέχρι και τα 12 μέτρα, ανθίζει την άνοιξη με λευκά άνθη – στην αρχή ροζ – και τα φρούτα της ωριμάζουν το φθινόπωρο, με διάμετρο περίπου 7 εκατοστά και σε ελάχιστες περιπτώσεις αγγίζουν τα 15 εκατοστά.

Η κοινή ονομασία της μηλιάς είναι Μηλιά και ανήκει στην οικογένεια των Ροδοειδών.

Προσφέρει νέκταρ πλούσιο σε σάκχαρα (25-55%). και γύρη στις μέλισσες.

Καβαλλιάρα

Δίνει νέκταρ σε μεγάλες ποσότητες και ανθίζει στα τέλη Μαΐου - αρχές Ιουνίου αναλόγως με τον καιρό. Αν ποτιστεί από αρκετές βροχές μπορεί να δίνει συνεχώς επί ένα μήνα. Αναπτύσσει πολύ τα μελίσσια. Φυτρώνει σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές.

Ανοιξιάτικη κουμαριά

Αυτόφυτει σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Το μέλι της είναι  πολύ δυναμωτικό για ανθρώπους και μελίσσια, αφήνει όμως στο στόμα μιά υπόπικρη γεύση για αυτό και δεν αρέσει στον καταναλωτή. 

Συνήθως ο μελισσοκόμος το αφήνει μέσα στην κυψέλη για τροφή των μελισσιών.Προσφέρει νέκταρ και γύρη.

         

                                                                                         Ξυνίδα

Έχει μονάχα θετικά να μας δώσει η παρουσία της στο έδαφος.Δημιουργεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα έναν πυκνό χλοοτάπητα κάτω από τα δέντρα και με το τέλος των βροχοπτώσεων ξεραίνεται μεμιάς και τον Απρίλιο εξαφανίζεται, χωρίς να αφήνει το παραμικρό ίχνος παρουσίας. Οι παλιότεροι την χαρακτηρίζουν ως τον φυσικό τρόπο εμπλουτισμού του εδάφους με συστατικά, κυρίως άζωτο. 

Τα οφέλη της είναι πολλά. Εξουδετερώνει στα σημεία που φύεται πολλά άλλα βλαβερά ζιζάνια, οι ρίζες της ανοίγουν πολυάριθμους πόρους στο έδαφος, παρακρατεί υγρασία για αρκετούς μήνες, δεσμεύει άζωτο και το αποδεσμεύει την άνοιξη που τα ελαιόδεντρα το έχουν ανάγκη, και πολλά άλλα.

Σε κάθε όμως περίπτωση, είναι πολύ καλό μελισσοκομικό φυτό, αφού ανθίζει από το Μάρτιο (Πλακούστης) που δίνει νέκταρ και πορτοκαλί γύρη.

Ο Ασφόδελος είναι ένα σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό. 

Ανθίζει Φεβρουάριο και Μάρτιο και δίνει μεγάλες ποσότητες γύρη και νέκταρ.

Μολόχα – Malva silvestris:

Αγριολούλουδο. Ανθίζει αρχές Φεβρουαρίου μέχρι τον Οκτώβριο. Προσφέρει νέκταρ στις μέλισσες. Πολύ ανθεκτικό φυτό στις καιρικές μεταβολές

Κουτσουπιά

Είναι φυλλοβόλο δένδρο με ύψος μέχρι 5 μέτρα, το οποίο συχνά αναλαμβάνει διακοσμητικό ρόλο. Έχει όμορφα άνθη και πλούσιο φύλλωμα, έτσι προσφέρει σκιά σε δρόμους, αυλές, πάρκα, στις πόλεις και στα χωριά μας. Τα μελίσσια επισκέπτονται τα άνθη της κουτσουπιάς και συλλέγουν νέκταρ σε πολύ καλές ποσότητες, αλλα και γύρη σε μικρότερες ποσότητες.

Λεβάντα 

Πολυετής θάµνος, που ευδοκιµεί σε δροσερές, ηµιορεινές περιοχές ολόκληρης της χώρας. Ανθίζει Μάιο-Ιούνιο, δίνοντας µέλι µε εξαιρετικό άρωµα και γεύση σε µεγάλες ποσότητες, µέχρι 250 Kg/στρ.

Φασκόμηλο, Αλιφασκιά. 

Λατινική ονομασία Salvia. Ανθίζει από μέσα Φεβρουαρίου έως μέσα Μαίου. 

Πολυετές, θαμνώδες με πολυάριθμα κλαδιά ύψους μέχρι μισό μέτρο ή και μέχρι ενός μέτρου σε κάποια είδη (απαριθμούνται από 700 ως 900 είδη!!!) και  γκριζολευκοπράσινα φύλλα βρίσκεται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας,  κυρίως σε ξηρούς και πετρώδεις τόπους. Η σπορά και η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 70-80 εκατ. ενώ η ανθοφορία του κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο.Δίνει νέκταρ και γύρη.

Αγριοράδικο

Πολυετής πόα, που αυτοφύεται σε όλη τη χώρα.

Ανθίζει το Μάιο και δίνει νέκταρ για 2 περίπου βδοµάδες. Η περίοδος µελιτοφορίας επιµηκύνεται από ζεστές ηµέρες. ∆ίνει νέκταρ και γύρη.

Ακακία

Φυλλοβόλο δέντρο, που φύεται σε όλη τη χώρα. Ανθίζει τον Απρίλιο, µε κάθε άνθος να ‘ζει’ 5-6 µέρες. ∆ίνει άφθονο νέκταρ (2 mg/άνθος), πολύ πλούσιο σε σάκχαρα (33-67%). Έχει υπολογιστεί ότι κάθε εκτάριο µε ακακίες µπορεί να δώσει παραγωγή 500 Κg µελιού. Το παραγόµενο µέλι είναι πολύ γλυκό, ανοιχτόχρωµο, µε απαλό άρωµα.

Βερικοκιά

Φυλλοβόλος θάµνος, που καλλιεργείται κυρίως σε Αργολίδα, Κορινθία και Χαλκιδική. Ανθίζει νωρίς την άνοιξη, ακόµα και στα µέσα του Φλεβάρη, ανάλογα µε την ποικιλία. Το ενδιαφέρον των µελισσοκόµων αφορά στις πιο πρώιµες ποικιλίες, που ανθίζουν από τα µέσα Φλεβάρη ως τα µέσα Μάρτη. Παρέχει άφθονη και θρεπτική γύρη, όπως η αµυγδαλιά, υπερτερεί όµως αυτής σε νέκταρ. Αν και είναι πολύ καλό µελισσοκοµικό φυτό, ενέχει κινδύνους απώλειας µελισσών λόγω ψεκασµών µε εντοµοκτόνα.

Έλατο

∆ένδρο, που φύεται σε όλη τη χώρα, σε υψόµετρο 800-1500 m. Τον Μάιο και τον Ιούνιο δίνει άφθονο µελίτωµα, καθώς προσβάλλεται από διάφορα είδη εντόµων, µε κυριότερο το Physokermes hemicryphus. Η έκκριση του µελιτώµατος ευνοείται από υψηλές θερµοκρασίες και σχετική ξηρασία. Το µέλι είναι εξαιρετικής ποιότητας και φτάνει περίπου στο 5% της ετήσιας ελληνικής παραγωγής.

Ερείκη

Στη χώρα µας φύονται δύο είδη, τα οποία ανθίζουν διαφορετική εποχή. Έτσι, η φθινοπωρινή ερείκη ανθίζει κυρίως Οκτώβρη και Νοέµβρη (ανάλογα την περιοχή), ενώ η ανοιξιάτικη ερείκη ανθίζει το Μάρτιο.

Μείζονος σηµασίας για την ελληνική µελισσοκοµία είναι η φθινοπωρινή ερείκη, τόσο για την άφθονη και θρεπτική τροφή (γύρη και νέκταρ), όσο και για το κρίσιµο της περιόδου άνθισης. Αυτή την περίοδο, οι περισσότεροι µελισσοκόµοι παίρνουν τα µελίσσια τους από το πεύκο, όπου κυριολεκτικά αποδεκατίζονται, καθώς η συλλογή µελιτωµάτων είναι εντατική, ενώ ο γόνος δεν ανανεώνεται. Αν η µελιτοφορία της ερείκης είναι καλή, οι µέλισσες θα ανανεώσουν τον πληθυσµό τους, θα συλλέξουν µέλι και θα περάσουν εύκολα το χειµώνα. Τις περισσότερες φορές, ο µελισσοκόµος παίρνει και παραγωγή µελιού, το οποίο είναι σκουρόχρωµο, µε έντονο άρωµα και υψηλή θρεπτική αξία. Γι’ αυτόν τον λόγο, το µέλι ερείκης διατίθεται στα καταστήµατα υγιεινής διατροφής. Πολύ σηµαντικό µειονέκτηµα της ερείκης είναι η διακύµανση της µελιτοφορίας από χρονιά σε χρονιά, γεγονός που µπορεί να αποβεί µοιραίο για τον µελισσοκόµο σε περιόδους φτωχής µελιτοφορίας.

                                                                                 Εσπεριδοειδή- Πορτοκαλιά

Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται κυρίως στην Πελοπόννησο, την Ήπειρο, την Κρήτη και τα νησιά. Από τα εσπεριδοειδή, σε µεγαλύτερη έκταση καλλιεργείται η πορτοκαλιά , η οποία ανθίζει Μάρτιο-Απρίλη (ανάλογα µε την καλλιεργούµενη ποικιλία). Η ανθοφορία διαρκεί περίπου τρεις βδοµάδες, δίνοντας άφθονο νέκταρ και θρεπτική γύρη. Περίπου το 10% της ελληνικής παραγωγής είναι µέλι πορτοκαλιάς. Η περίοδος άνθισης της πορτοκαλιάς συµπίπτει µε την περίοδο ανάπτυξης του µελισσιού, γι’ αυτό πρέπει να εφαρµοστούν µελισσοκοµικές τεχνικές ώστε τα µελίσσια να είναι έτοιµα όταν ανθίσει η πορτοκαλιά και έτσι να πάρει ο παραγωγός ικανοποιητική ποσότητα µελιού.

Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στους ψεκασµούς, πρόβληµα που υφίσταται σε όλες τις µελιτοφορίες καλλιεργούµενων οπωροφόρων.

Κερασιά

Φυλλοβόλο δένδρο, που καλλιεργείται σε όλη σχεδόν τη χώρα, ενώ χρησιµοποιείται και ως καλλωπιστικό. Ανθίζει τον Απρίλιο, δίνοντας άφθονο νέκταρ (περίπου 2 mg/άνθος) και πλούσιο σε σάκχαρα (20-60% ανάλογα την ποικιλία).

Πεύκο

Πρόκειται για το σηµαντικότερο µελισσοκοµικό φυτό της χώρας µας, καθώς δίνει το 65% της ετήσιας παραγωγής. Σε όλη τη χώρα συναντάµε κυρίως την Χαλέπειο πεύκη αν και στη Θάσο βρίσκουµε την Τραχεία πεύκη .Το µέλι παράγεται από µελιτώµατα  που συλλέγουν οι µέλισσες από το παράσιτο Marchalina hellenica . Υπάρχουν και άλλα έντοµα, τις εκκρίσεις των οποίων συλλέγουν οι µέλισσες. Γενικά, τα πεύκα δίνουν µελίτωµα 3 περιόδους κάθε χρόνο:

 α) 1/3-15/4 (έντονη µελιτοέκκριση),

 β) 15/6-30/8 (περιορισµένη µελιτοέκκριση) 

 γ) 15/9-30/10 (έντονη και σταθερή µελιτοέκκριση). 

Από αυτές τις µελιτοφορίες, οι µελισσοκόµοι εκµεταλλεύονται κυρίως αυτή του φθινοπώρου, και δευτερευόντως την ανοιξιάτικη.

Το παραγόµενο µέλι είναι εύγευστο, χρώµατος ανοιχτού καφέ, µε χαµηλή συγκέντρωση φρουκτόζης, κάτι που το κάνει ελαφρύ στη γεύση. Είναι πολύ πλούσιο σε µεταλλικά στοιχεία και ιχνοστοιχεία, ενώ έχει υψηλή αντιοξειδωτική δράση. Πρόκειται, λοιπόν, για µέλι µε υψηλή θρεπτική αξία. Να πούµε, τέλος, ότι το ανοιξιάτικο µέλι διαφέρει από το φθινοπωρινό, όντας πιο ανοιχτόχρωµο και διαφορετικό στη γεύση.

Η µελιτοφορία του πεύκου παρουσιάζει σηµαντικά πλεονεκτήµατα, καθώς επίσης και µειονεκτήµατα. 

Τα πλεονεκτήµατα είναι:

α) Μεγάλη σταθερότητα από χρονιά σε χρονιά. 

β) Μεγάλη µελισσοχωρητικότητα, εννοώντας ότι µπορούν αν συνυπάρξουν πολλά µελίσσια σε συγκεκριµένο χώρο. 

γ) Ασφάλεια από ψεκασµούς, καθώς τα πευκοδάση δεν ψεκάζονται.

δ) Μεγάλες αποδόσεις, καθώς εκτιµάται ότι µπορούν να παραχθούν πάνω από 500 Κg µέλι ανά στρέµµα.

Από την άλλη, µειονεκτήµατα είναι: 

α) Κίνδυνος µετάδοσης εχθρών και ασθενειών από την παραπλάνηση, λόγω του µεγάλου συνωστισµού 

β) Προβλήµατα στο ξεχειµώνιασµα, επειδή δεν ανανεώνεται ο πληθυσµός των µελισσών. Η γύρη των πεύκων δε συλλέγεται από τις µέλισσες λόγω της χαµηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, µε αποτέλεσµα τα µελίσσια να εισέρχονται στο χειµώνα µε γηρασµένες και καταπονηµένες µέλισσες. Σανίδα σωτηρίας αποτελεί η ανθοφορία της ερείκης, αλλά και του αρκουδόβατου, φυτά που παρέχουν την απαραίτητη γύρη.