Ραβανί μαγευτικό...!

http://tselemedes.blogspot.gr/2013/10/blog-post_7321.html?spref=fb

 

Ραβανί μαγευτικό...!

tselemedes● Τετάρτη, 9 Οκτωβρίου 2013

Ένα γλυκό απίστευτο. Αν δεν το έχετε δοκιμάσει ή δεν το έχετε φτιάξει, να η ευκαιρία.

Υλικά

1 1/2 πακέτο βούτυρο

4 φλ. τσαγιού ζάχαρη

6 αυγά

ξύσμα πορτοκαλιού

2 φλ. τσαγιού αλεύρι

1 φλ. σιμιγδάλι

2 κουταλάκια μπέικιν πάουντερ

1 φλ. τσαγιού γάλα

1/2 φλ. αμύγδαλα

χυμό 1/2 λεμονιού συνέχεια ζτο σύνδεσμο

 

 

Εκτέλεση

Χτυπάτε 1 1/2 πακέτο βούτυρο με 1 φλ. τσαγιού ζάχαρη.

Προσθέτετε 6 αυγά και ξύσμα πορτοκαλιού και ανακατεύετε καλά.

Αναμιγνύετε 2 φλ. τσαγιού αλεύρι, 1 φλ. σιμιγδάλι και 2 κουταλάκια μπέικιν πάουντερ.

Προσθέτετε το αλεύρι στο μίγμα σιγά σιγά αλληλοδιαδόχως με 1 φλ. τσαγιού γάλα.

Στο τέλος προσθέτετε και 1/2 φλ. αμύγδαλα.

Το ψήνετε στο φούρνο στους 175 βαθμούς για 1 ώρα.

Στο μεταξύ φτιάχνετε σιρόπι με 3 φλ. ζάχαρη, 1 1/2 φλ. νερό και το χυμό 1/2 λεμονιού.

Σιροπιάζετε με καυτό σιρόπι το γλυκό αφού κρυώσει τελείως.

Καλή επιτυχία και καλή σας όρεξη !

Δείτε κι άλλες συνταγές ΕΔΩ: http://www.exothema.gr/index.php/%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B1/%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1.html

 

Θεός Διόνυσος - Μύθοι και Λατρείες

http://www.e-zine.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=183

Θεός Διόνυσος - Μύθοι και Λατρείες
Δημοσιεύθηκε: 25 Friday June @ GTB Daylight Time
Θεματική Ενότητα: Σύμβολα - Μύθοι Ο θεός Διόνυσος είναι εκείνη η πνευματική παρουσία που μετουσιώνει την ύλη και εκφράζεται ως ζωτική δύναμη και ως μεστή χαρά για τη ζωή σε κάθε της έκφανση. Οδηγεί στην αντίληψη της ζωή ως μιας εκστατικής περιπέτειας και ως ενός μαγικού ταξιδιού αυτογνωσίας και προσφοράς.

Ο θεός Διόνυσος

Η Γέννηση του Διονύσου

Αρκετοί μύθοι υπάρχουν για την καταγωγή του Θεού Διονύσου, ο πιο διαδεδομένος εκ των οποίων είναι πως ο Διόνυσος γεννήθηκε δύο φορές.
Περιγράφεται ως γιος του Δία και της Σεμέλης, η οποία όντας έγκυος, ζήτησε από το Δία να τον συναντήσει και να τον θαυμάσει σε όλο του το μεγαλείο, με αποτέλεσμα να κεραυνοβοληθεί και να γεννήσει πριν την ώρα της. Ο Δίας τότε πήρε το έμβρυο, το έραψε στο μηρό του και από εκεί ξαναγεννήθηκε ο Διόνυσος ως Θεός. Γεννήθηκε ανάμεσα στα αστροπελέκια του Δία και την πυρκαγιά του ανακτόρου, γι’ αυτό και έφερε την επωνυμία πυριγενής και εξαιτίας της συνέχισης της κύησής του στον μηρό του πατέρα του μηρορραφής, διμήτωρ και δισσότοκος. Η Ινώ, η αδελφή της Σεμέλης, ανέλαβε να αναθρέψει τον Διόνυσο, αφού πρώτα τον μεταμφίεσε σε κοριτσάκι, προστατεύοντάς τον από το μένος της Ήρας που τον καταδίωκε σε όλη του τη ζωή.

Οι μυθολογικές παραδόσεις του Διονύσου-Ζαγρέα είναι πολλές και συνδέονται άμεσα με τη μυστικιστική λατρεία των Ορφικών. Σύμφωνα, όμως, με την επικρατέστερη εκδοχή, ο Δίας φοβούμενος την Ήρα, παρέδωσε το παιδί για φύλαξη στους Κουρήτες. Η Ήρα από την πλευρά της ανέθεσε στους Τιτάνες να τον βρουν, και ο Ζαγρέας στην προσπάθειά του για να τους ξεφύγει μεταμορφώθηκε διαδοχικά σε λιοντάρι, τίγρη, άλογο, φίδι και ταύρο. Ο μύθος αναφέρει πως κατόρθωσαν να τον συλλάβουν και αφού τον τεμάχισαν, άρχισαν να βράζουν και να τρώγουν τα μέλη του. Όταν ο Δίας κατάλαβε τι συμβαίνει από τη μυρωδιά, κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και ανέθεσε στον Απόλλωνα να θάψει τα υπόλοιπα μέλη του στον Παρνασσό. Την καρδιά του Ζαγρέα, που είχε μείνει ανέπαφη, την έκλεψε η Αθηνά και την πήγε στο Δία, ο οποίος κάνοντάς την σκόνη πότισε τη Σεμέλη, όπου ξαναέμεινε έγκυος στο Διόνυσο. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ύστερη ρωμαϊκή, τον Διόνυσο τον ξαναγέννησε ο Δίας, αφού κατάπιε τη σκόνη από την καρδιά του.

Σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Σίγκαλ, ο Διόνυσος ως μυθολογική οντότητα «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση ανάμεσα στα δύο». Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει «το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού» γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή Σοφία ή το αρχέτυπο του Κατεργάρη, παρόν σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.

Λατρεία και Γιορτές

Η λέξη «Διόνυσος» αποτελεί αναγραμματισμό του «Διός Νους». Αυτός ο Νους είναι το μέσον που θα μας οδηγήσει στην πραγμάτωση της θέωσης, δηλαδή το να φτάσει ο άνθρωπος και πιο συγκεκριμένα, η ψυχή του ανθρώπου, στα επίπεδα της θέωσης. Η ανθρώπινη υπόστασή του, από την πλευρά της μητέρας του Σεμέλης, μάς δείχνει ότι το γήινο σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το θεϊκό στοιχείο. Είναι ο φύλακας της ψυχής που θα την φτάσει στη θέωση, στο πνεύμα, ώστε να εκφραστεί η δύναμη του Λόγου. Για αυτό και ο Διόνυσος επονομάζεται Ζαγρέας, δηλαδή κυνηγός, που «κυνηγάει» τις ψυχές και τις οδηγεί προς τη θέωση, παίζοντας έτσι το ρόλο του ως Λυτήριος ή Λυσεύς αλλά και ως Ελευθερωτής.

Διασχίζοντας την Ελλάδα και την Ανατολή ο κυνηγημένος Διόνυσος ξαναγύρισε στον τόπο του, ενώ σε όλη του αυτή την πορεία κατέληξε να λατρεύεται από τους εκεί ντόπιους ως, Θεός Ξένος, που προερχόταν από άλλα μέρη. Αυτοί οι μύθοι είναι η πηγή μιας παράδοσης, σύμφωνα με την οποία ο Διόνυσος δεν ήταν ελληνικός θεός, όπου η λατρεία του διαδόθηκε ή επιβλήθηκε με τη βία από τη Θράκη και την Ανατολή. Η συγκεκριμένη παράδοση οφείλεται στο ότι, πιθανόν, ελήφθησαν κατά γράμμα οι μύθοι που σχετίζονταν με την ουσιαστική λειτουργία του θεού δηλ.: να αποκαλύπτει στον κάθε άνθρωπο αυτόν τον «ξένο – άγνωστο» που κρύβει μέσα του και τον οποίο οι σχετικές του λατρείες αναζητούν μέσω της χρήσης της μάσκας και της έκστασης. Δεν αμφισβητείται το γεγονός πως ο Διόνυσος εισήχθη στην ελληνική θρησκεία αργότερα, ούτε ότι ήταν «μετανάστης θεός» ούτε πως προερχόταν από τον εμπνευσμένο πνευματικό Βορρά. Ο Διόνυσος ως μορφή, σύμφωνα με τον μύθο, είναι θεότητα της Άνοιξης και του γλεντιού, την Άνοιξη εμφανίζεται και τον Χειμώνα εκδιώκεται.

Στους Δελφούς, όμως, η λατρεία του Διονύσου ήταν στενά συνυφασμένη και συμπληρωματική με εκείνη του Απόλλωνα, με τον Διόνυσο να θεωρείται κυρίαρχος του Χειμώνα. Στον ίδιο τόπο κάθε οκτώ χρόνια γιόρταζαν την άνοδο της Σεμέλης από το Κάτω Κόσμο.

Σε αντιδιαστολή με τον Ερμή, που εξασφαλίζει το πέρασμα στα αντίθετα ως θεός οδηγός ή θεός περαματάρης, ο Διόνυσος καταργεί τα σύνορα που υπάρχουν και αποδέχεται τα αντίθετα, τα ενσαρκώνει με αποτέλεσμα να καταργεί τους αυστηρούς διαχωρισμούς σε σχέση με τα υλικά και τα πνευματικά πεδία. Για παράδειγμα διάφοροι ερευνητές αναφέρουν την κατηγορία «άνθρωπος και ζώο» αφού η ακολουθία του αποτελείται από Σάτυρους, καθώς και την κατηγορία «άνδρας και γυναίκα», αφού ο ίδιος έχει μια γυναικεία πλευρά και φοράει πέπλο.

Στα Ανθεστήρια που ήταν διαδεδομένα και στην Ιωνία, που τελούνταν στην Αθήνα στο τέλος Φεβρουαρίου, ήταν γιορτή κατά την οποία οι νεκροί αναμειγνύονταν με τους ζωντανούς, και ο μόνος ναός που παρέμενε ανοικτός ήταν του θεού Διονύσου. Ήταν ο θεός των μεταμορφώσεων και των μασκαρεμάτων που παίρνουν μέρος την περίοδο όπου η χαρά, η αναστάτωση και η ανησυχία συνυπάρχουν.

Στην ιωνική γιορτή Λήναια που πραγματοποιείτο περίπου στα τέλη Ιανουαρίου υπήρχε ιδιαίτερη έμφαση στις Μαινάδες.

Στην περίπτωση των Ωσχοφορίων, που γιορτάζονταν στην Αθήνα τέλος Οκτωβρίου, οι νέοι κουβαλούσαν σταφύλια και παρέλαυναν μεταμφιεσμένοι σε κορίτσια. Επίσης και οι συμμετέχοντες στα Μεγάλα Διονύσια (εν άστει Διονύσια) που γιορτάζονταν στα τέλη Μαρτίου, στους κώμους φορούσαν γυναικεία ρούχα.

Στα κατ’ αγρούς Διονύσια, στις αρχές του Ιανουαρίου, οι αγρότες λάτρευαν μια αρχαϊκή όψη του Διονύσου ο οποίος αναπαρίστατο από έναν στύλο με μάσκα και διακοσμημένο με κλήμα.

Ο θεός Διόνυσος με δέρμα λεοπάρδαλης και εμφανή γυναικεία χαρακτηριστικά

Προς τιμήν του Διονύσου τελούνταν, συνολικά, τα Μεγάλα Διονύσια ή Διονύσια εν άστει, μία εκ των μεγαλυτέρων αττικών εορτών, τα Μικρά Διονύσια ή εν Άγραις Μυστήρια, εορτή σχετικά με τα Ελευσίνια, οι Χύτροι 3η ημέρα της εορτής των Ανθεστηρίων, οι Χόες 2η ημέρα της εορτής των Ανθεστηρίων, τα Πιθοίγια 1η ημέρα της εορτής των Ανθεστηρίων και τα Λήναια μια από τις αρχαιότερες μεγάλες εορτές. Με τις εορτές αυτές οι αρχαίοι Έλληνες ευχαριστούσαν τον θεό για το δώρο του και για την ξενοιασιά, που απλόχερα τους μοίραζε.

Οι κάτοικοι της Ικαρίας τιμούσαν ιδιαίτερα το θεό Διόνυσο.·Εδώ καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα ο διθύραμβος, ο ύμνος προς το θεό, που συνέθεσε ο μουσικός Αρίωνας. Μάλιστα, πρόσθεσαν και κάτι καινούριο. Στο μουσικό αυτό ύμνο πρόσθεσαν στίχους. Κι επειδή αυτή τη σύνθεση την τραγουδούσαν άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε τραγόμορφους Σατύρους, την ονόμασαν τραγωδία. Βέβαια, λατρευτικές εκδηλώσεις για το θεό του αμπελιού γίνονταν και σε πολλές άλλες περιοχές. Όσοι παρευρίσκονταν σε αυτές τις εκδηλώσεις έπρεπε να συμμετέχουν ενεργά πίνοντας κρασί και χορεύοντας υπό την επήρεια της μέθης. Όσοι αρνούνταν, ήταν εχθροί του θεού και επέσυραν την οργή του.

Στον Ορχομενό της Βοιωτίας και στο Άργος γιορτάζονταν προς τα τέλη του χειμώνα τα Αγριώνια (ή Αγριάνια). Στον Ορχομενό η συγκεκριμένη γιορτή είχε ως κεντρικό της θέμα τις ψυχές, με μυθολογική αναφορά στη μανία των Προιτίδων και τη θανάτωση των παιδιών τους. Ο μυθολογικός πυρήνας αυτής της γιορτής στο Άργος ήταν η μανία των θυγατέρων του βασιλιά Μινύα, που τόλμησαν να αμφισβητήσουν το Διόνυσο και η θανάτωση του εγγονού του Ίππασου.

Επίμονα αρνούνταν να λάβουν μέρος στις λατρευτικές τελετές οι κόρες του βασιλιά Μίνωα, όπως και του βασιλιά Προίτου. Προσβλημένος ο Διόνυσος τις έκανε να χάσουν τα λογικά τους, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι για τη μανία που κατέλαβε τις νεαρές κόρες του Προίτου υπεύθυνη ήταν η Ήρα.

Κάπως έτσι τραγικό τέλος βρήκε τον Πενθέα που θέλησε να παρακολουθήσει κρυφά τις οργιαστικές εορτές. Οι Μαινάδες, μια από τις οποίες ήταν και η μητέρα του, μέσα στη μανία που τις είχε καταλάβει, όρμησαν επάνω του και τον κατασπάραξαν.

Όλες αυτές οι γιορτές ήταν αιτία συγκέντρωσης του πληθυσμού και συμμετοχής του σε δημόσιους χορούς, ενώ συμμετείχε το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της πόλης. Σε αυτές τις γιορτές δεν υπήρχαν κοινωνικές τάξεις όλοι ήταν ίσοι, όλοι μπορούσαν να λάβουν μέρος και έτσι τα σύνορα που διαχωρίζουν τα πάντα αρχίζουν να θολώνουν ώστε να μην υφίστανται.

Στο μύθο επιμένει η αποχαλίνωση που φέρει η διονυσιακή μανία, αλλά στους δρόμους της πόλης η ακολουθία του θεού σταδιακά αρχίζει να λαμβάνει μια περισσότερο ελεγχόμενη εμφάνιση, και τα όργια τα διονυσιακά μια θεσμοθετημένη μορφή. Υπάρχουν επιγραφές που μαρτυρούν την επίσημη ύπαρξη των θιάσων των μαινάδων και το πολιτικό πλαίσιο της μύησης στα μυστήρια. Οι θίασοι και οι λατρευτικές εταιρείες οι οποίες πολλαπλασιάζονται κατά την ελληνιστική περίοδο, δέχονται πολλά μέλη τους οποίους συνήθως η θρησκεία τους αγνοούσε και ειδικά τις γυναίκες, καθώς δεν είχαν λόγο εκείνη την περίοδο. Ένας κανονισμός καθόριζε την ύπαρξη της ιέρειας και τους όρους τέλεσης των μυστηρίων. Ένα κομμάτι ωμού κρέατος, το οποίο η ιέρεια έπρεπε να το τοποθετήσει μέσα στο κάνιστρο, μας υπενθυμίζει την τελετουργία της ωμοφαγίας. Η πορεία προς στο βουνό μετατρέπεται σε πομπή και η έκσταση αρχίζει να υπακούει σε συγκεκριμένους κανόνες.

Τα αττικά αγγεία του 5ου αιώνα Π.Κ.Ε. παρουσιάζουν δύο εικόνες του εορτασμού του Διονύσου μέσα στην πόλη. Ο κώμος, η ακολουθία ανδρών, πίνει άφθονο κρασί και χορεύει παίζοντας μουσική με τον αυλό και τη βάρβιτο, ενώ οι Μαινάδες κρατούν τον θύρσο και είναι στεφανωμένες με τον κισσό, εξοπλισμένες με κύπελλα για τη λατρεία του θεού, άλλοτε σοβαρές και άλλοτε παραδομένες στη έκσταση και στο παραλήρημα.

Ο χώρος δράσης του θεού δεν περιοριζόταν μόνο στη γεωργία με την ιδιότητά του ως προστάτη της καλλιέργειας του αμπελιού ή γενικότερα ως σύμβολο της διαδικασίας της βλάστησης που πεθαίνει και ξαναγεννιέται κάθε χρόνο. Η λατρεία του στις πόλεις συνδεόταν, όπως και η λατρεία άλλων θεών (Απόλλωνα) με την ενηλικίωση των νέων.

Το κύριο επίθετο του Διονύσου είναι Βάκχος, όπως και Βάκχιος, Βακχείος, Βακχεύς, τα οποία σημαίνουν τον θεό σε κατάσταση ενθουσιαστικής μανίας που καλλιεργεί η λατρεία του και δηλώνει το ρήμα βακχεύειν. Κατάσταση ευδαιμονίας για τους λάτρεις του, αλλά και φοβερό όπλο του θεού, η μανία, κατά των εχθρών του ή όσων δεν τον αποδέχονται. Ο Πίνδαρος τον χαρακτηρίζει και σαν «καθαρτικόν» της μανίας, αποκαλύπτοντας μία άλλη πλευρά της διονυσιακής μανίας. Εκείνος που πάσχει από υστερικές ή άλλες ψυχικές διαταραχές, μανίες, βρίσκει θεραπεία μόνο με τη συμφιλίωση προς τη θεότητα, η οποία όπως πιστεύουν, τις διεγείρει. Μπαίνοντας οι πάσχοντες στο διονυσιακό θίασο συμφιλιώνονται με το θεό, ο οποίος τους φέρνει σε κατάσταση έκστασης ως ένα είδος προνομιακής επικοινωνίας μαζί του. Έτσι θεραπεύονται, με την έννοια ότι, η κατάστασή τους δεν είναι πια καταπιεστική για αυτούς και ό,τι τους απόκοβε από την κοινότητα βρίσκει μέσα στο θίασο την έκφρασή του. Έτσι ο Διόνυσος από μανιοδότης είναι συγχρόνως και απελευθερωτής από τη μανία.

Ο εύθυμος θεός ταξιδεύοντας επισκεπτόταν πολλές χώρες και πολιτείες για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς το κρασί. Και βέβαια, ως θεός της χαράς και του κεφιού, δεν ταξίδευε μόνος του. Τον ακολουθούσε ένα πολύβουο πλήθος. Στο πλήθος αυτό έβλεπες γυναίκες που χόρευαν μ’ έξαλλο τρόπο, τις Μαινάδες, όπως λέγονταν, και παράξενα όντα που ήταν άνθρωποι και ζώα μαζί. Αυτούς τους αποκαλούσαν Σατύρους και Σιληνούς. Με επικεφαλή τον Διόνυσο η μεγάλη πολύβουη παρέα, ξεσήκωνε τον κόσμο με τις φωνές και τα τραγούδια μεταδίδοντας τον ενθουσιασμό και τη χαρά τους. Το κρασί έρεε άφθονο και το γλέντι έφτανε στο αποκορύφωμα.

Οι Μαινάδες αντιπροσώπευαν το θηλυκό στοιχείο της συντροφιάς και κρατούσαν στο χέρι τους τον θύρσο, ένα καλάμι τυλιγμένο με φύλλα κισσού ή κλήματος, όπως ο Διόνυσος. Μερικές φορές κρατούσαν φίδια ή άλλα ζώα. Τα ρούχα τους είναι ελαφρά για να μπορούν να χορεύουν χωρίς δυσκολία. Οι Σάτυροι κι οι Σιληνοί ήταν περίεργα όντα, άνθρωποι έως τη μέση και στο κάτω μέρος του σώματος ζώα. Ήταν φαλακροί, με μυτερά αυτιά και ουρά, οι Σάτυροι είχαν πόδια και ουρά τράγου, ενώ οι Σιληνοί είχαν πόδια αλόγου. Πάντα συνόδευαν τον Διόνυσο στο γλέντι, χορεύοντας ασταμάτητα με τη συνοδεία μουσικών οργάνων ή παίζοντας οι ίδιοι τον αυλό και την κιθάρα. Ήταν όμως και πιστοί υπηρέτες του Διονύσου. Έτρεχαν να βοηθήσουν όταν τους καλούσε στον τρύγο και στο πατητήρι. Άλλωστε αυτή η δουλειά για τους εύθυμους συντρόφους του θεού γινόταν διασκέδαση.

Με έμβλημα τον φαλλό, το δένδρο -εξ ου και η προσωνυμία δενδρίτης- ή τον ταύρο είναι θεός της γονιμότητας και προστάτης των καλλιεργειών, κυρίως της αμπέλου. Ως ενθουσιαστικός Διόνυσος, με εμβλήματα τον θύρσο και τη δάδα, όπως επίσης την ακολουθία, των Μαινάδων, των Βακχών, των Θυιάδων, των Ληνών και των Βασσαριδών, όπως τις μετέφερε η μυθολογική αφήγηση. Στην αρχαιότερη μορφή του είναι οντότητα του Κάτω Κόσμου και φέρει την προσωνυμία Ζαγρεύς. Είναι γιος του καταχθόνιου Δία και της Περσεφόνης. Κατά τον Ν. Παπαχατζή σε αυτή του τη μορφή οι Ορφικοί τον ενσωμάτωσαν ως την κυριότερη θεότητά τους, ερχόμενοι σε αντίθεση με τους διονυσιαστές, τους οπαδούς του ενθουσιαστικού Διονύσου.

Εκστατικός διονυσιακός χορός. Η αριστερή μορφή είναι μαινάδα η οποία χορεύει κρατώντας στο χέρι της ένα φίδι.

Ο Διόνυσος, ως θεός των δένδρων και των φυτών, πραγματοποιεί την επιστροφή στο «ζωώδες πάθος» της φύσης, μακριά από τους περιορισμούς και τις αποκρυσταλλώσεις που επιβάλλει ο εξορθολογισμός, κάτι που διακρίνεται άμεσα στις Βάκχες του Ευριπίδη. Με την προσωνυμία βρόμιος λατρεύτηκε κυρίως ως θεός γεννημένος από το δημητριακό βρόμος, ίσως, αν και όχι σίγουρα, καταγωγή του οινοπνευματώδες ποτού που παράγεται από τη βρώμη.

Στην αρχαία Ελλάδα αυτή η στενή σχέση μεταξύ δράματος και μυθολογίας συνοψιζόταν στο προσωπείο, τη μάσκα που συμβόλιζε τον ίδιο τον Διόνυσο και ταυτόχρονα μια διαδικασία μέσω της οποίας οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονταν μια αναλαμπή των άγριων παράδοξων που συσχετίζονταν σε μύθους και θεσπίζονταν ως ιεροτελεστίες ή μυστηριακά δρώμενα. Τέτοιες μυστηριακές παραδόσεις ήταν κοινός τόπος στον αρχαίο κόσμο και μερικές είναι γνωστό ότι διήρκεσαν για χιλιάδες χρόνια. Για τους αρχαίους Έλληνες το προσωπείο ή persona ήταν ένα σύμβολο της ενότητας στη δυαδικότητα. Εκείνος που τη φορούσε ήταν ταυτόχρονα ο ίδιος και κάποιος άλλος, ή γινόταν προσωρινά η persona (που στα Ελληνικά σημαίνει ηχώ μέσω, δηλαδή μιλώ μέσω της μάσκας), ένας από τους χαρακτήρες του δράματος (dramatis personae). Το προσωπείο «κρατούσε ενωμένες» τις δύο ταυτότητες και φυσικά έπαιζε το ρόλο της πύλης ανάμεσα σε διαφορετικά βασίλεια ή κόσμους εμπειρίας. Τούτη η μετάβαση στην επικίνδυνη, σκιώδη σφαίρα του κάτω κόσμου, του χάους και του θανάτου είναι βασικό θέμα στη διονυσιακή λατρεία. Όπως παρατηρεί ο Godwin, είναι χαρακτηριστικό των θεών που κατεβαίνουν στον κάτω κόσμο για να λυτρώσουν τις περιπλανώμενες ψυχές.

Ο θεός του γλεντιού δεν είχε πολλές ερωτικές περιπέτειες, όπως οι υπόλοιποι θεοί. Οι γυναίκες στη ζωή του είχαν διαφορετική θέση: υπήρξαν παραμάνες του όταν ήταν μικρός και συντρόφισσές του στα ασταμάτητα γλέντια του. Κάποτε ερωτεύτηκε την όμορφη Αριάδνη, όταν την είδε να κοιμάται ήρεμα και γαλήνια, μοιάζοντας με θεά. Η κόρη του Μίνωα μαζί με τον Θησέα επέστρεφαν στην Αθήνα από την Κρήτη. Ξυπνώντας ένα πρωί στη Νάξο η Αριάδνη βλέπει πως ο σύντροφός της έφυγε και την εγκατέλειψε. Χωρίς να το ξέρει η ίδια, είχε έρθει ο Διόνυσος στο όνειρο του Θησέα και με απειλές τον ανάγκασε να φύγει για να κάνει δική του την όμορφη νέα. Ολομόναχη όπως ήταν στο έρημο νησί, σαν σωτήρας εμφανίστηκε ο θεός μπροστά της, νέος, γεροδεμένος, στεφανωμένος ως συνήθως με κισσόφυλλα. Αφού έγινε ο γάμος τους, πέταξαν με το άρμα του θεού προς τον ουρανό.


Έκσταση και Μεταμορφώσεις του Διονύσου

Η έκσταση είναι η σημαντικότερη όψη του διονυσιασμού. Είναι μια τελετουργική συμπεριφορά για την επίτευξη αλλαγής της κατάστασης συνείδησης. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η μετουσίωση σε μια διαφορετική συνειδητότητα. Η έκσταση, εκτός από την άμεση ατομική επικοινωνία με τη θεότητα, είναι ταυτόχρονα και συλλογική, κοινωνική στα πλαίσια του δραματικού θιάσου. Δεν είναι μια κατάσταση κρίσης που απομονώνει το άτομο από την εσωτερική του εμπειρία, «σύμφωνα με την οποία ο διονυσιασμός είναι ένα μέσο για την ανακάλυψη μιας αιώνιας εσωτερικής ζωής και ενός μυστικισμού», όπως αναφέρει ο E. Rohde στο βιβλίο του Η Ψυχή.

Οι γυναίκες που συνοδεύουν το Διόνυσο κατά την επιστροφή του στη Θήβα στην τραγωδία «Βάκχαι» του Ευριπίδη και οι οποίες αποτελούν το θίασό του, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η τρέλα και η μανία τους είναι μια κατάσταση ελεγχόμενη, αντίθετα από τη λύσσα που θα πιάσει όσους αμφισβητούν ή αρνούνται το θεό. Η αντίθεση ανάμεσα στην τελετουργική τρέλα και στη κτηνώδη τρέλα υπάρχει και σε άλλους μύθους που σχετίζονται με το Διόνυσο και τις θείες εκδηλώσεις του. Η τρέλα αυτή υπάρχει στο βασίλειο του Διονύσου, αλλά το τίμημα θα το πληρώσει όποιος δεν ξέρει πώς να κοιτάξει το θεό ίσια στα μάτια ώστε να ανακαλύψει τον έσω εαυτό του, μέσα από την άδεια μάσκα.

Ο Διόνυσος ανάμεσα στις μορφές που παίρνει, μεταμορφώσεις σε ζώο, ή φυτό ή αστέρι, είναι η αλλοίωση (μετουσίωση και ιεροποίηση) της πραγματικότητας που το μεθύσι (θεία μέθη) φέρνει στον άνθρωπο. Ο διονυσιακός συμβολισμός όμως αφορά και τη μεταμόρφωση του θεατή που γίνεται την ώρα της παράστασης. Η συνύπαρξη του μύθου και του θεατή δημιουργεί έναν νέο άνθρωπο, ο οποίος ξαναγεννιέται, όπως ο ίδιος ο Διόνυσος. Δεν πρέπει επίσης να λησμονούμε ότι στο διονυσιακό μεθύσι, σε συνδυασμό με το απολλώνιο πνεύμα, στηρίζει ο Νίτσε τη θεωρία για την αρχαία ελληνική, αλλά και παγκόσμια, δημιουργία της θεατρικής τέχνης τη Γέννηση της Τραγωδίας. Σύμφωνα με την παράδοση που ενώνει, κατά κάποιον τρόπο, τη σκηνή με το αμπέλι λέγετε πως, το πρώτο μακιγιάρισμα στην ιστορία έγινε με το κατακάθι του κρασιού.

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η μάσκα λοιπόν, απών και παρών ταυτόχρονα ο Διόνυσος, προσφέρει σε αυτούς που θα τον ανακαλύψουν μια εικόνα του Άλλου κι αυτού που γίνεται άλλο.


Μορφές και Σύμβολα του Διονύσου

Στις παραστάσεις της αρχαιότητας δίνονταν στους θεούς μορφές ζώων, και όταν αυτές οι μορφές γίνονταν ανθρώπινες τα ζώα που τους αντιπροσώπευαν μεταβλήθηκαν σε απλά εμβλήματα. Στους διονυσιακούς θιάσους επέβαλλαν τον ζωομορφισμό των θεών τους, έτσι ο θεός παρουσιάζεται με τη μορφή του λιονταριού, όπου κατά τους προϊστορικούς χρόνους υπήρχε στην Ελλάδα. Στην ουσία όμως το λιοντάρι δεν ανήκει στα ζώα της διονυσιακής ωμοφαγίας κι η συνένωσή του με το Διόνυσο ή μας έρχεται από παλαιότερη ισάξια θεότητα ή σχετίζεται με τη σεληνιακή πλευρά του Διονύσου. Αντίθετα ο μικρός πάνθηρας εμφανίζεται στα χέρια της συνοδείας του, των Μαινάδων, σαν ένα ζώο διονυσιακού σπαραγμού ενώ το δέρμα του αποτελεί συχνά ένδυμα τόσο των Μαινάδων όσο και του Διονύσου.

Από τις πρώτες ζωομορφικές μορφές του Διονύσου την πρώτη θέση κατέχει ο Ταύρος. Στις «Βάκχες» ο Χορός τον αποκαλεί σαν ταύρο, και ο Πενθέας τον βλέπει να έρχεται σαν ταύρος. Άλλη ζωομορφική μορφή του Διονύσου είναι το φίδι. Τα φίδια βρίσκονται συνέχεια στα χέρια και στα κεφάλια των Μαινάδων, αλλά τα συναντάμε και σε άλλες λατρείες. Αρχικά σαν σεληνιακά ζώα που σχετίζονται με τις μυήσεις που υπόσχονται αναγέννηση και ανανέωση, διότι αυτό το ζώο πιστεύεται ότι αναγεννιέται, ανανεώνεται συνέχεια με την αλλαγή του δέρματός του, αλλά και σαν παράσταση του Θείου Βρέφους, στη βαθύτερη καταγωγή του. Και ο γάιδαρος ήταν επίσης από τα ζώα που αφιερώνανε στο Διόνυσο, σπανιότερα του αφιέρωναν το άλογο, καθώς και το λαγό και τη μέλισσα, ενώ ο σκύλος εικονίζεται να συνοδεύει κάποιες φορές τον θεό.

Με την επίδραση της Ασιατικής λατρείας του Διονύσου, παρουσιάζονται κοντά στα άλλα οικεία του ζώα, το λιοντάρι, ο πάνθηρας, ο τίγρης, ο λύγκας. Τόσο ο ίδιος ο θεός όσο και οι συνοδοί του εικονίζονται συχνά να ανεβαίνουν σε τούτα τα θηρία, που τα έχουν ημερέψει. Ο Διόνυσος εικονίζεται συνήθως να φοράει ένδυμα από δέρμα γίδας, τράγου ή μικρού ελαφιού, αργότερα δε και από δέρμα πάνθηρα, ενώ το κυριότερο σύμβολο ήταν, φυσικά, το κλήμα. Ο θεός του κρασιού και τα πρόσωπα της ακολουθίας του παρουσιάζονται σχεδόν πάντοτε στεφανωμένοι με κληματοβλάσταρα και σε πολλές παραστάσεις εικονίζεται ο Διόνυσος να κρατάει μια κληματόβεργα στο χέρι. Εξίσου και ο κισσός είχε πάντα σπουδαία θέση στην λατρεία του θεού.

Είναι αφιερωμένα στο Διόνυσο και άλλα φυτά και δέντρα όπως η βαλανιδιά, η μυρτιά, το πεύκο, καθώς και η μηλιά, η καρυδιά, η ροδιά και προπαντός η συκιά. Από ξύλο συκιάς ήταν φτιαγμένα τα αρχαιότερα αγάλματα του θεού και από το ίδιο ξύλο έφτιαχναν τους φαλλούς, που κρατούσαν σε ορισμένες γιορτές οι πιστοί. Από τα λουλούδια, την πρώτη θέση ως σύμβολο του Διονύσου είχε το τριαντάφυλλο ενώ κάποιες φορές πρόσθεταν και τον ασφόδελο. Ένα από τα αρχαιότερα σύμβολά του ήταν το κουφόξυλο που ο μίσχος του έδωσε την ιδέα του θύρσου, το σπουδαιότερο σύμβολο του θεού. Ο θύρσος ήταν για το Διόνυσο ότι το κηρύκειο για τον Ερμή και είχε υποστεί πολλούς μετασχηματισμούς ενώ πολλές φορές χρησίμευε ακόμη και ως όπλο, ως μαγικό ραβδί. Του αποδόθηκε αυτή η ιδιότητα κάτω από την επίδραση του ορφισμού, που μας δείχνει το Διόνυσο να χτυπάει τους πιστούς του με το θύρσο για να τους εμπνεύσει τον ενθουσιασμό, που άγγιζε τα όρια της θείας τρέλας. Ως όπλο χρησιμοποιείτο και ο διπλός πέλεκυς που καμιά φορά γύρω του τυλίγονταν γεμάτα τσαμπιά από σταφύλια, ενώ τους πυρσούς, που έπαιζαν ρόλο στα νυχτερινά όργια, τους κρατούσαν συνήθως τα πρόσωπα της συνοδείας του θεού και πολύ σπάνια ο ίδιος ο Διόνυσος.

Έπαιζαν και τα μουσικά όργανα σημαντικό ρόλο στις βακχικές γιορτές, όπως αυλοί, σύριγγες, κύμβαλα, τύμπανα, και άλλα. Το ίδιο ίσχυε και για τα προσωπεία - μάσκες: είτε είναι τραγικά, κωμικά ή σατυρικά, όπου η αρχαιότητα μάς έχει κληροδοτήσει μερικές ενδιαφέρουσες αναπαραστάσεις τους.

Απεικόνιση μάσκας με τη μορφή του θεού Διονύσου.

Σχέσεις Διονύσου με Άλλες Παραδόσεις

Διόνυσος-Όσιρις
Ο Διόνυσος είναι θνήσκων θεός όπως ο Όσιρις, ο οποίος σχετίζεται με μυστηριακές τελετές βασισμένες στις παραστάσεις των παθών του. Σημαντική είναι επίσης η θέση των φαλλικών στοιχείων στη λατρεία του, ενώ οι φαλλικές πομπές της λατρείας του παρομοιάζονται με τις διονυσιακές φαλληφορίες. Ο Όσιρις σχετίζεται με το κλήμα και το κρασί και, οι ιερείς των μυστηρίων του κρατάνε θύρσους και κισσούς. Τον κισσό, το ιερό διονυσιακό φυτό, στην Αίγυπτο το λένε «χενόσιριν», που μεταφράζεται «φυτό του Όσιρι».

Η μυθολογία του Όσιρι είναι παρόμοια με τη διονυσιακή μυθολογία. Η Σεμέλη γεννά από το Δία βρέφος όμοιο του Όσιρι και ο Κάδμος το τυλίγει σαν μούμια. Ο Όσιρις αναθρέφεται στη Νύσα της Αραβίας τον υιοθετεί ο Δίας και ονομάζεται Διόνυσος, βρίσκει τα τραγούδια και τους χορούς στην Αιθιοπία συναντά τους Σατύρους και τις εννιά κόρες που οι Έλληνες τις λένε Μούσες, φεύγει για την Ινδία ιδρύοντας την πόλη Νύσα και από εκεί επιστρέφει όπως ο Διόνυσος στην Ευρώπη.

Διόνυσος–Χριστός
Η αρχαία θρησκεία έχει το ίδιο σύμβολο με τη νέα θρησκεία, το κεντρικό σύμβολό τους είναι το κλήμα. Τα σύμβολα του κρασιού και του κλήματος κυριεύουν τη νέα θρησκεία, ο Διόνυσος που παρουσιάζεται σε τοιχογραφία από την Πομπηία και που στο όνομά του τελούνται μυστήρια κατά τον 3ο χριστιανικό αιώνα, αντιμετωπίζει τον Ιησού. Η παράσταση ξαναβρίσκεται στα ποιήματα που αποδίδονται στον Οριέντιο και ο συμβολισμός τους ξετυλίγεται στη μετά - μεσαιωνική εικονογραφία, το παράξενο θέαμα του Ιησού που στύβεται με μηχανικό μέσο, μέσα σε ληνό, πιεστήρι. Σύμβολο αθανασίας το διονυσιακό κλήμα αναδύεται με οργιαστική βλάστηση σε ζωγραφιές κατακομβών και στη γλυπτική των σαρκοφάγων. Τους ταυτισμούς ή τις διασταυρώσεις τις διαβεβαιώνει η ορφική εικονογραφία των κατακομβών και άλλων χριστιανικών μνημείων. Ο Ορφέας παρουσιάζεται, όπως στην αρχαία εικονογραφία, να προσελκύει τα θηρία με τη λύρα του, ύστερα να ανακαλεί με την ίδια παράσταση σε παλαιές εικόνες, για να φτάσει τέλος στη νέα παράσταση του Καλού Ποιμένος. Υπάρχει μια σφραγίδα του 3ου - 4ου αιώνα, με έναν εσταυρωμένο κάτω από μισοφέγγαρο και εφτά αστέρια (σύμβολα της αστρικής αθανασίας) και με την επιγραφή «Ορφέας Βακχικός» που δείχνει πως ο Εσταυρωμένος δεν είναι ο Ιησούς μα μια διονυσιακή μορφή, ο Ορφέας «των Διονυσιακών Μυστηρίων». Τα δράματα των δύο θεοτήτων έχουν ενωθεί και είναι και οι δύο θυσιασμένοι θεοί. Και οι δύο θεοί σχετίζονται με το «κέντρο» (τσάκρα) της Καρδιάς, όμως, το κέντρο της Καρδιάς δεν είναι μόνο το κέντρο του θυσιασμένου θεού, αλλά το κέντρο του θεού της Μέθης, μιας μέθης που περιέχει την πνευματική φώτιση. Σε αυτό το κέντρο αντιστοιχεί επίσης και ο Όσιρις.

Διόνυσος και Σκάντα Μουρούκαν
Επί δεκαετίες, η ινδολογική έρευνα υποτίμησε τη σχέση μεταξύ του Διόνυσου και του Σκάντα-Μουρούκαν, ευνοώντας τη σύγκριση του Διόνυσου με τον μυθολογικό πατέρα του Σκάντα, τον Σίβα. Ωστόσο, υφίσταται ένα αξιοπρόσεκτο πρότυπο αντιστοιχιών μεταξύ του Διόνυσου και του Σίβα. Και οι δύο προσδιορίζονται από την εκστατική κατοχή, τον οίνο, τα βουνά, τα άγρια ζώα, τις ξέφρενες γυναίκες, τον μανικό χορό, τη γονιμότητα και ιδιαίτερα τη συνύπαρξη των αντιθέτων.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, οι αρχαίοι Έλληνες επισκέπτες της βόρειας Ινδίας έκαναν επίσης τον ίδιο προσδιορισμό. Από το 300 Π.Κ.Ε., ο Μεγασθένης, πρέσβυς του Σέλευκου Α΄ στον Τσαντραγκούπτα Μωρύα, αναφέρεται στο θεό που κατοικεί στα βουνά (Σίβα) ως Διόνυσο.

Ο Διόνυσος ως γιος του θεού Δία απεικονίζεται να κάθεται δεξιά του στα ολύμπια δώματα, αλλά και ο γιος του Σίβα Σκάντα, στη γνωστή απεικόνισή του ως Σομασκάντα κάθεται δίπλα στον Σίβα στο όρος Καϊλάσα. Όπως και ο Διόνυσος έτσι και ο Σκάντα Μουρούκαν, «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση ανάμεσα στους δύο». Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει «το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού» γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που είναι είτε διαβολικές ή θείες. Εδώ, αποκαλύπτεται η κοινή συγγένειά τους με τον Ερμή, το θεό της πονηριάς, της κλοπής και της ευγλωττίας, του οποίου το κηρυκείο, η μαγική ράβδος του αγγελιαφόρου βρίσκει το αντίστοιχό του στο βελ του Σκάντα-Μουρούκαν (Ταμίλ: «λόγχη»), το Τζνάνα Σάκτι (ή δύναμη της γνώσης).

Στην ελληνική μυθολογία, ο Διόνυσος γεννιέται από τον μηρό του πατέρα του και παραδίδεται σε δώδεκα νύμφες ή υδάτινα πνεύματα, τις Υάδες, οι οποίες γίνονται τροφοί του θεϊκού παιδιού και αργότερα εξυψώθηκαν στο ουράνιο στερέωμα ως αστερισμός των Πλειάδων. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Σκάντα, γεννημένος από τον ίδιο τον Σίβα, κατεβαίνει στη γη και βρίσκεται σε ένα έλος, περιτριγυρισμένος από έξι υδάτινα πνεύματα, τις νεράιδες Κριττίκα, που γίνονται τροφοί του θεού και αργότερα εξυψώνονται ως αστερισμός Κριττίκα –που δεν είναι άλλος βέβαια από τον αστερισμό των Πλειάδων. Επίσης, όπως ο Διόνυσος είναι Πυριγενής, έτσι και ο Σκάντα αποκαλείται Αγκνιμπού. Ο Σκάντα είναι Σαραντχαγιάνμα, δηλαδή «γεννημένος σε έλος με καλαμώνα». Ο Διόνυσος με τη σειρά του είναι Λιμναίος, φέρει εγγενώς την ποιότητα της «λίμνης ή έλους». Ο Διόνυσος είναι Διθύραμβος, «διγενής», γεννημένος πρώτα από τη φωτιά και κατόπιν από το νερό. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο Σκάντα γεννιέται πρώτα από το πύρινο στοιχείο, στο τρίτο μάτι του πατέρα του και κατόπιν γεννιέται για δεύτερη φορά στο υδάτινο στοιχείο του Σαραβάνα, ενός καλαμιώνα.

Στην ινδική κοσμοαντίληψη αυτή η ενέργεια ή δύναμη στα Σανσκριτικά σάκτι είναι θηλυκή εγγενής στον χαρακτήρα του Σκάντα-Μουρούκαν. Τόσο ο Διόνυσος, o oποίος αποκαλείτο περιφρονητικά «γυναικείος» όσο και ο Σκάντα Κουμάρα, το Ταμίλ όνομα του οποίου σημαίνει «ο τρυφερός», δεν είναι αμιγώς αρσενικοί θεοί, αλλά κατέχουν εξίσου ισχυρές θηλυκές όψεις. Οι γυναίκες ακόλουθοι του Καταραγκάμα παίζουν σημαντικό ρόλο στις ιεροπραξίες του όπως οι Αλάττι Άμμας, για παράδειγμα, συνοδεύουν τον θεό σε όλες τις τελετουργικές πομπές του. Αντίθετα, ο Σίβα είναι μια αρσενική ιθυφαλλική θεότητα, που περιβάλλεται από στρατεύματα, ενώ οι Σκάντα και Διόνυσος σπάνια απεικονίζονται ως ιθυφαλλικοί θεοί. Βέβαια, ο Σίβα παρουσιάζεται ενίοτε ως ανδρόγυνος, αλλά η θηλυκή όψη του δεν είναι τόσο κυρίαρχη όσο στους δύο γιους.

Ο Διόνυσος στο Δένδρο της Ζωής
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι τόσο ο Χριστός, όσο ο Όσιρις και ο Διόνυσος ως θυσιασμένοι θεοί συμβολικά σχετίζονται με τη σεφίρα Τίφαρετ του καββαλιστικού Δένδρου της Ζωής. Όλη η μυθολογία του αρχικού θανάτου (του Ζαγρέα) και της επακόλουθης πνευματικής αναγέννησης που συναντάμε στη μυθολογία του Διονύσου συμπυκνώνεται και εκφράζεται στο συμβολισμό του Τίφαρετ όπου ουσιαστικά ο Κατώτερος Εαυτός (προσωπικότητα) θυσιάζεται για να αναγεννηθεί ως Ανώτερος Εαυτός (ατομικότητα). Άλλωστε στη σεφίρα του Τίφαρετ υπάρχει εκείνη η Θεία Μέθη που πηγάζει από την Καρδιά και η οποία οδηγεί στην ταύτιση του Εαυτού με τον Κόσμο ολάκερο.

Η εμπειρία του Διονύσου σχετίζεται με την ιεροποίηση της ίδιας της ζωής. Η παρουσία του σηματοδοτεί ένα είδος βαθύτατης θείας μέθης που είναι ταυτόσημο με την ένωση με τον Ανώτερο Εαυτό και την πόλωση προς τα πνευματικά επίπεδα. Είναι εκείνη η πνευματική παρουσία που μετουσιώνει την ύλη και εκφράζεται ως ζωτική δύναμη και ως μεστή χαρά για τη ζωή σε κάθε της έκφανση. Είναι εκείνη που οδηγεί στην αντίληψη της ζωή ως μιας εκστατικής περιπέτειας και ως ενός μαγικού ταξιδιού αυτογνωσίας και προσφοράς. Είναι η πνευματική αναγέννηση για την οποία μιλούν οι εσωτερικές παραδόσεις των λαών του κόσμου, εκείνη η δεύτερη γέννηση του Διονύσου κατά την οποία ο άνθρωπος πλέον αναγεννημένος ως θεός περιδιαβαίνει στη Γη απ’ άκρο σ’ άκρο μετουσιώνοντας τα πάντα με την ευλογία που σκορπά.

Παγκόσμια και ιδιόμορφη θεότητα ο Διόνυσος διαφέρει από τους αθάνατους θεούς, γιατί πεθαίνει, αλλά διαφέρει και από τους θνητούς, γιατί πεθαίνει πολλές φορές και ανασταίνεται. Αυτή η ιδιότυπη σχέση του με την αθανασία καθορίζει και την απομάκρυνσή του από τον Όλυμπο. Είναι κύριος του υγρού στοιχείου, θεός ναυτικός θεός συμποσιαστής και θεός πολιτισμικός. Οι υδάτινοι δρόμοι και η θεία μέθη συνδέουν τους δύο κόσμους, τον πάνω και τον κάτω, και ο Διόνυσος εμφανίζεται ως ο κύριος αυτής επικοινωνίας. Ο Ηράκλειτος θεωρούσε πως ο Διόνυσος και ο Άδης είναι ένας και ο αυτός θεός, ενώ το συμπόσιο των νεκρών διατηρούσε για το ανθρώπινο γένος την ελπίδα της άλλης ζωής, εκεί όπου οι εκλεκτοί επαναλαμβάνουν την ιεροτελεστία της συνεύρεσης με τον Διόνυσο του Κάτω Κόσμου στον αέναο κύκλο της Ζωής και του Θανάτου.


Ε.Ρ.


Πηγές

Harrisson J. E. 2003, Προλεγόμενα στη μελέτη της ελληνικής θρησκείας: Ο θεός Διόνυσος, Ιάμβλιχος, Αθήνα.

Παπαχατζής N. 1989, «Διόνυσος» στο Παγκόσμια Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.

15 απλά θαυματουργά φυσικά καθαριστικά

1. 
   
2. 15 απλά θαυματουργά φυσικά καθαριστικά

   www.agrotikabook.gr

   Υπάρχουν πολλοί φυσικοί σύμμαχοι στην καθαριότητα του σπιτιού που δεν επιβαρύνουν την υγεία και το περιβάλλον. Τα απορρυπαντικά περιέχουν πολύπλοκα χημικά κοκτέιλ αποτελούμενα από διαλυτικά, αρώματα, λευκαντές κ.λπ. Πολλά συστατικά τους είναι παράγωγα του πετρελαίου και παρόλο που οι κατασκευαστές τ...http://www.agrotikabook.gr/15-%CE%B1%CF%80%CE
   

   https://enallaktikidrasi.com/2013/09/15-apla-thaymatourga-fysika-katharistika/
   

   15 απλά θαυματουργά φυσικά καθαριστικά

   Κυρ, 2013-09-15 23:00 

    

    

   

   Υπάρχουν πολλοί φυσικοί σύμμαχοι στην καθαριότητα του σπιτιού που δεν επιβαρύνουν την υγεία και το περιβάλλον. Τα απορρυπαντικά περιέχουν πολύπλοκα χημικά κοκτέιλ αποτελούμενα από διαλυτικά, αρώματα, λευκαντές κ.λπ. Πολλά συστατικά τους είναι παράγωγα του πετρελαίου και παρόλο που οι κατασκευαστές του συνήθως υποστηρίζουν ότι είναι βιοδιασπώμενα, αυτή η διάσπαση καθυστερεί αρκετά με αποτέλεσμα τον σχηματισμό καταλοίπων στους αγωγούς αποχέτευσης.
   Αυτό που δεν κατάλαβαν οι περισσότεροι όμως είναι ότι όλα αυτά είναι επιβλαβή για το περιβάλλον αλλά και για την ίδια την υγεία μας.
   Η χρήση των χημικών καθαριστικών κρύβει πολλούς κινδύνους και συνέπειες. Καταρχήν, τα χημικά καθαριστικά ήδη προκαλούν ρύπανση κατά την παραγωγή τους και πολλά αθώα ζωάκια έχουν χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωα για την παρασκευή και την παρατήρηση των ιδιοτήτων τους. Κατά δεύτερον, μετά τη χρήση τους επιστρέφουν στο περιβάλλον ως οικιακά απόβλητα μολύνοντας το ακόμη περισσότερο, αφού διεισδύουν στο οικοσύστημα μέσα από το έδαφος, τους υδάτινους πόρους με αποτέλεσμα να αφανίζονται πολλοί μικροοργανισμοί αλλά και ζώα και πουλιά.
   Και για όσους δεν δείχνουν κατανόηση στο περιβάλλον και την πανίδα, ας προσέξουν τουλάχιστον τη δική τους υγεία καθώς και των παιδιά τους αφού δεν είναι λίγοι αυτοί που παρουσιάζουν προβλήματα υγείας όπως αλλεργίες, διάφορες μορφές καρκίνου, αναπνευστικά και δερματικά προβλήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις επήλθε ακόμη και θάνατος, ιδιαίτερα από την αλόγιστη χρήση τους και την πρόσμιξη διαφόρων τέτοιων προϊόντων.
   Η φύσις έχει μια λύση για όλα τελικά.
   Σώστε την υγεία σας, των παιδιών σας, το περιβάλλον αλλά και τον προϋπολογισμό του σπιτιού σας με απλά υλικά που θα βρείτε στην κουζίνα σας με 10 + 5 απροσδόκητα φυσικά καθαριστικά που υπάρχουν στην κουζίνα και το μικρό οικιακό μας φαρμακείο.
   Οι παρακάτω απλές προτάσεις κάνουν την ζωή μας ευκολότερη κάθε μέρα και μας θυμίζουν τις θαυματουργές συνταγές της γιαγιάς που έχει την λύση σε κάθε πρόβλημα. Επίμονοι λεκέδες, θαμπά χρώματα, μαυρισμένα σκεύη και βρώμικος νεροχύτης. Μην ανησυχείτε για όλα υπάρχουν λύσεις και μάλιστα μέσα στο σπίτι μας.
   1. Αλάτι
   Για να καθαρίσετε τις κηλίδες από το φούρνο: Σκορπίστε αλάτι όταν είναι ακόμη ζεστός και καθαρίζετε μόλις κρυώσει.
   2. Ελαιόλαδο
   Για τα ξύλινα έπιπλα και τα ξύλινα πατώματα: Το μείγμα από ένα μέρος ελαιόλαδο και ένα μέρος χυμό λεμονιού θα τα καθαρίσει και θα τα γυαλίσει.
   Για το πλύσιμο των πιάτων:Χρησιμοποιήστε πράσινο ή άσπρο σαπούνι από λάδι ελιάς. Το τριμμένο σαπούνι ελιάς, διαλυμένο σε ζεστό νερό, χρησιμοποιείται για γενικό καθαρισμό, για πλύσιμο πιάτων, για σφουγγάρισμα δαπέδων και βέβαια για πλύσιμο ρούχων. Για επίμονους λεκέδες, προσθέστε λίγο ξίδι.
   3. Λεμόνι
   Για τις δυσάρεστες μυρωδιές της κουζίνας: Βράστε φέτες λεμονιού (ή ξυλαράκι κανέλας) σε νερό.
   Για τις ανοξείδωτες βρύσες: Γυαλίστε τες τρίβοντάς τες με μια φέτα λεμόνι.
   Για την σκουριά και το γράσο: Ο χυμός του λεμονιού αναμεμειγμένος με χοντρό αλάτι είναι ιδανικός για τα καθαρίσετε. Αν είναι σε λευκό ύφασμα ρίξτε λεμόνι και αλάτι και αφήστε το στον ήλιο για μία με δύο ώρες. Έπειτα πλύνετε το όπως συνηθίζετε.
   4. Ξύδι
   Για τους νεροχύτες: Διαλύστε μισή κούπα ξύδι σε 4 – με 5 λίτρα ζεστού νερού και καθαρίστε τους νεροχύτες και τις επιφάνειες της κουζίνας σας.
   Για τα κεραμικά πλακάκια: Αναμείξτε 8 κουταλιές ξύδι σε 3 λίτρα ζεστό νερό και σφουγγαρίστε.
   Για τα άλατα από το βραστήρα του νερού: Βράστε μέσα μισό φλιτζάνι ξίδι σε δύο φλιτζάνια νερό. Ξεπλύνετε καλά με ζεστό νερό όσο ο βραστήρας είναι ακόμη ζεστός.
   Για τα τζάμια και τους καθρέπτες: Ανακατέψτε 2 κουταλιές ξύδι ανά λίτρο ζεστού νερού και καθαρίστε τζάμια και καθρέπτες χρησιμοποιώντας παλιές εφημερίδες αντί για χαρτί κουζίνας ή ύφασμα.
   Για τα χαλιά: Χρησιμοποιείστε 3 μέρη χλιαρού νερού και ένα μέρος λευκού ξυδιού. Με μαλακή βούρτσα και λίγο διάλυμα (για να μη μείνει πολλή υγρασία στο χαλί), το βουρτσίζετε προς την κατεύθυνση του πέλους του.
   Στεγνώστε το χαλί σε σκιερό και δροσερό μέρος. Τον ίδιο τρόπο μπορείτε να χρησιμοποιείτε για να φρεσκάρετε τα χρώματα των χαλιών σας ανά διαστήματα, με ένα απλό πέρασμα με πανί.
   5. Σόδα φαγητού
   Για τη δυσοσμία από τα αποτσίγαρα: Βάλτε στον πάτο ενός σταχτοδοχείου 4 κουταλιές σόδα με 3 σταγόνες από ένα αιθέριο έλαιο.
   Για το φούρνο: Φτιάξτε μία παχύρρευστη κρέμα με σόδα με λίγο νερό και αλείψτε τις επιφάνειες του φούρνου που θέλετε να καθαρίσετε όταν είναι κρύος. Ψεκάστε με νερό όταν αρχίζει να ξεραίνεται και επαναλάβετε αρκετές φορές γιατί η σόδα πρέπει να είναι υγρή για να δράσει. Τέλος, σκουπίστε καλά με ένα πανί.
   Συνδυασμός ξυδιού, λεμονιού ή σόδας
   Για τη μούχλα: Διαλύστε ένα μέρος σόδας σε ένα μέρος ξύδι ή χυμό λεμονιού. Αφήστε το να δράσει μία με δύο ώρες και ξεπλύνετε.
   Αφού τρίψετε το σημείο με την μούχλα, καθαρίσει και στεγνώσει, μουσκέψτε ελαφρώς ένα πανί με ξύδι και περάστε το από πάνω. Η μούχλα δεν θα ξανά εμφανιστεί!!
   Για τη λεκάνη της τουαλέτας και των αποχετεύσεων: Ανακατέψτε μισό φλιτζάνι μαγειρική σόδα και μισό φλιτζάνι ξύδι.
   Η χημική αντίδραση διασπά τις λιπαρές ουσίες και καθαρίζει τις αποχετεύσεις. Μετά από 15 λεπτά ρίξτε βραστό νερό για να ξεπλυθούν τα κατάλοιπα. Μην το χρησιμοποιήσετε αυτό το διάλυμα αν έχετε ρίξει εμπορικά παρασκευάσματα απόφραξης γιατί θα δημιουργηθούν επικίνδυνες αναθυμιάσεις.
   6. Λευκό ψωμί
   Θέλετε να καθαρίσετε την ελαιογραφία που έχετε στον τοίχο του σαλονιού, χωρίς να θαμπώσει το χρώμα. Χρησιμοποιείστε ψίχα λευκού ψωμιού και με απαλές κινήσεις περάστε την επιφάνεια του πίνακα. Η σκόνη και η λιπαρότητα θα εξαφανιστούν, αφήνοντας τον πίνακα καθαρό και τα χρώματα πιο ζωηρά.
   7. Κέτσαπ
   Τα τηγάνια σας έχουν μαυρίσει; Υπάρχει λύση! Αφαιρέστε την μαυρίλα από τα χάλκινα και ορειχάλκινα σκεύη της κουζίνας με κέτσαπ. Bάλτε επάνω σε καθαρό πανί κέτσαπ και τρίψτε τηγάνια και κατσαρόλες. Μέσα σε λίγα λεπτά θα επανέλθουν στο αρχικό τους χρώμα. Ξεπλύνετε με ζεστό νερό, σκουπίστε τα αμέσως με μια πετσέτα και έγιναν σαν καινούρια!
   8. Ρύζι
   Καθαρίστε το εσωτερικό βάζων και μπουκαλιών με λεπτό λαιμό χρησιμοποιώντας ένα τρόφιμο που υπάρχει σε κάθε σπίτι. Γεμίστε τα τρία τέταρτα με ζεστό νερό και ρίξτε μέσα μια γεμάτη κουταλιά ρύζι (ξερό, όχι μαγειρεμένο). Κλείστε το στόμιο με το χέρι σας και ανακινείστε καλά με δύναμη. Ξεπλύνετε με άφθονο νερό.
   9. Πλιγούρι βρώμης
   Το γνωστό μας κουάκερ, μπορεί να γίνει το καλύτερο σκραμπ (απολεπιστικό προϊόν) για τα πολύ βρώμικα χέρια. Αναμείξτε το πλιγούρι βρώμης με λίγο νερό προκειμένου να φτιάξετε μια πηχτή πάστα κι έπειτα τρίψτε τα χέρια σας. Ξεπλύνετε καλά με μπόλικο νερό.
   10. Τσάι
   Έχετε σκουριασμένα εργαλεία για το σπίτι, τον κήπο ή το τζάκι; Η λύση είναι το μαύρο τσάι. Βράστε αρκετές δόσεις από μια δυνατή ποικιλία μαύρου τσαγιού και γεμίστε μια λεκάνη. Φροντίστε να χωράει μέσα τα εργαλεία και να τα σκεπάζει. Βυθίστε τα μέσα για λίγες ώρες, κατόπιν σκουπίστε τα με ένα πανί. Προσοχή, φορέστε γάντια γιατί τα χέρια σας θα γεμίσουν λεκέδες.
   11. Γλυκερίνη
   Απολαύσατε ένα ρομαντικό δείπνο με αναμμένα κεριά και το επόμενο πρωί εκτός από τα πιάτα στον νεροχύτη, έχουν μείνει και τα λερωμένα κηροπήγια. Αφαιρέστε όσο από το λιωμένο κερί είναι δυνατόν χωρίς να κάνετε γρατσουνιές στο κηροπήγιο. Στην συνέχεια μουσκέψτε ένα πανί σε γλυκερίνη και τρίψτε το μέχρι να φύγει.
   12. Ανθρακούχο νερό
   Κάντε τον νεροχύτη σας να λάμψει ξανά! Βρέξτε ένα πανί με ανθρακούχο νερό και περάστε τον ανοξείδωτο νεροχύτη ή όποιο ανοξείδωτο σκεύος έχει χάσει την λάμψη του. Μόλις περάσετε την επιφάνεια, καθαρίστε με ένα στεγνό πανί.
   13. Οξυζενέ
   Απολυμάνετε το πληκτρολόγιο του υπολογιστή σας με οξυζενέ. Βουτήξτε σε οξυζενέ μια μπατονέτα για να σαρώσετε τις περιοχές ανάμεσα στα πλήκτρα. Προσέξτε να μην στάζει το οξυζενέ γιατί θα προκαλέσει προβλήματα στην λειτουργία του πληκτρολογίου. Για τον ίδιο λόγο αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε πετσέτα.
   14. Οινόπνευμα
   Αφαιρέστε μόνιμους λεκέδες από φινιρισμένα ξύλινα πατώματα ή πάγκους κουζίνας με οινόπνευμα. Μην ρίξετε απευθείας οινόπνευμα επάνω στο ξύλο. Εφαρμόστε το επάνω σε ένα κομμάτι βαμβάκι κι έπειτα σκουπίστε προσεκτικά τον λεκέ, χωρίς να ασκείτε μεγάλη πίεση.
   15. Κορνφλάουρ
   Πατήσατε γράσα και τα φέρατε μέσα στο σπίτι γεμίζοντας λεκέδες τα χαλιά και τις μοκέτες. Μην ανησυχείτε, την κατάσταση θα σώσει το κορνφλάουρ. Καλύψτε με κορνφλάουρ τους λεκέδες και αφήστε το για 15 – 30 λεπτά. Κατόπιν, σκουπίστε με την ηλεκτρική σκούπα και οι λεκέδες θα έχουν εξαφανιστεί.
   Το μυστικό
   Αντί για τα τοξικά αποσμητικά χώρου χρησιμοποιήστε αιθέρια έλαια. Τα καλύτερα αποσμητικά είναι όλα τα εσπεριδοειδή, το τριαντάφυλλο, το γεράνι, η λεβάντα, το δεντρολίβανο, ο ευκάλυπτος και η μαντζουράνα.
   

   
   www.tovima.gr
   

Μασόντρα - χορτόπιτα

Χωριάτικα Σπιτικά Φαγητά - Country Home Cooking.

7 Νοεμβρίου

http://vlahofonoi.blogspot.gr/2013/11/blog-post.html

 

βλαχόφωνοι Έλληνες: Μασόντρα - χορτόπιτα από το Παλαιοχώρι Συρράκου

vlahofonoi.blogspot.gr

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν…

Τετάρτη, 6 Νοεμβρίου 2013

Μασόντρα - χορτόπιτα από το Παλαιοχώρι Συρράκου

Της Ελευθερίας Μπούτζα 

Μασόντρα, η βλάχικη ονομασία της λαχανόπιτας (όπως λένε στην Ήπειρο την χορτόπιτα) με καλαμποκάλευρο. Μια πίτα από το Παλαιοχώρι Συρράκου, πρωτότυπη και εύκολη ως προς την κατασκευή της και φυσικά πεντανόστιμη !!!

~ Υλικά

Για το χυλό

3 φλυτζάνια τσαγιού καλαμποκάλευρο

1 γιαούρτι αγελάδος 3.5%

3 κ. σ ελαιόλαδο

2 1/2 φλυτζάνια τσαγιού νερό 

1 αυγό

αλάτι, πιπέρι

Για τη γέμιση

1 κιλό σπανάκι

2 πράσα

1 ματσάκι φρέσκα κρεμμύδια

1 ματσάκι λάπαθα

1 ματσάκι άνηθος

1 αυγό

200 ml ελαιόλαδο

250 γρ. τυρί φέτα

αλάτι 

πιπέρι

συνέχεια στο σύνδεσμο

Πώς να καλλιεργήσετε λίλιουμ

1. http://www.back-to-nature.gr/2013/11/blog-post_255.html
   

   Επιστροφή στη φύση/Back to nature. 

   
   

   7 Νοεμβρίου
   

   Πώς να καλλιεργήσετε λίλιουμ.

   Τρίτη, Νοεμβρίου 05, 2013   ΦΥΤΑ  

   Tα λίλιουμ αναπτύσσονται εύκολα και προσθέτουν μια ζωηρόχρωμη πινελιά στο τοπίο και στον κήπο. Κάνοντας μια επιλογή από πρώιμους, μεσαίας πρωιμότητας και όψιμης ανθοφορίας βολβούς, μπορείτε να έχετε ανθισμένους κρίνους από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Αυτοί οι ανθεκτικοί βολβοί απαιτούν ελάχιστη φροντίδα. Κάθε ένας από αυτούς έχει την ικανότητα να αναπτυχθεί τελικά, σε μια μεγάλη συστάδα από ανθισμένα στελέχη.

   
   

   Ποια είναι πραγματικά τα λίλιουμ (Lilium-Lily-Λίλιο-Κρίνο);

   
   Lilium candidum - Παρθενόκρινος
   
   Πολλά φυτά που έχουν σαν συνθετικό τού ονόματός τους τη λέξη "lily" στο εξωτερικό (όπως daylily=Ημεροκάλη ή peace lily=Σπαθύφυλλο) δεν είναι στην πραγματικότητα λίλιουμ. Τα πραγματικά λίλιουμ ανήκουν στο γένος Lilium. Το ίδιο συμβαίνει και με τη λέξη κρίνος που χρησιμοποιείται σε πολλά φυτά. Όμως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο "Κρίνος της Παναγίας" είναι λίλιουμ (Lilium candidum). Τα λίλιουμ αναπτύσσονται από βολβούς που σχηματίζονται από σαρκώδη, επικαλυπτόμενα τμήματα, έχουν σχήμα σκάλας και δεν διαθέτουν εξωτερικό, προστατευτικό κάλυμμα.
   
   Τα πραγματικά κρίνα έχουν σκληρό και δύσκαμπτο μίσχο, με σχετικά στενά φύλλα σαν τιράντες, από την κορυφή μέχρι κάτω. Τα μεγάλα, ελκυστικά λουλούδια τους εμφανίζονται στην άκρη κάθε μίσχου και έχουν σχήμα τρομπέτας, κυπέλλου ή καμπάνας με αντικριστά πέταλα. Μπορεί να γέρνουν προς τα κάτω, να στρέφουν τα κεφάλια τους προς τα έξω ατενίζοντας τον ορίζοντα ή να τα γυρίζουν προς τα πάνω κοιτάζοντας τον ουρανό. Εμφανίζονται σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και πολλά απ' αυτά ευωδιάζουν.
   
   
   Αποφασίζοντας ποιες ποικιλίες λίλιουμ θα φυτέψουμε
   
   
   Πολλές διαφορετικές ποικιλίες λίλιουμ είναι διαθέσιμες, αλλά δεν αναπτύσσονται όλες, σε όλα τα εδάφη. Διαλέξτε λίλιουμ που είναι σκληραγωγημένα αν ζείτε σε ορεινές ή κρύες περιοχές. Για δοκιμασμένες ποικιλίες λίλιουμ, απευθυνθείτε σε γεωπόνους ή στο Valentine για να μοιραστείτε πληροφορίες που συστήνονται από έμπειρους και εμπειρικούς καλλιεργητές λίλιουμ.
   
   
   

   

   
   Lilium Stargazer - (Oriental lilies) 
    
   
   Οι ασιατικοί κρίνοι (Asiatic Lilies) και οι κρίνοι Oriental (Oriental Lilies) είναι οι δύο δημοφιλέστεροι τύποι κρίνων για τους ψυχρούς και μεσαίας θερμοκρασίας κήπους. Οι ασιατικοί κρίνοι είναι αυτοί που αναπτύσσονται πιο εύκολα. Είναι πολύ σκληραγωγημένοι, δεν χρειάζονται υποστήριξη με πασσάλους και δεν είναι ιδιαίτερα ιδιότροποι στο χώμα, εφ' όσον στραγγίζει καλά. Οι κρίνοι Oriental γίνονται όλο και περισσότερο δημοφιλείς, λόγω των μεγάλων εξωτικών λουλουδιών τους και το βαρύ, γλυκό άρωμά τους. Αναπτύσσονται εύκολα, με την προϋπόθεση ότι το χώμα είναι οργανικό και όξινο και έχει καλή αποστράγγιση, και τους καλύπτετε κάθε φθινόπωρο με στρώμα από σαπισμένα φύλλα για τη συγκράτηση της υγρασίας στο έδαφος.
   
   Όταν αγοράζετε λίλιουμ, ενημερωθείτε για το ύψος του φυτού και την περίοδο ανθοφορίας καθώς επίσης και το χρώμα των λουλουδιών. Την περίοδο ανθοφορίας δείτε άλλους φυτεμένους κήπους με λίλιουμ. Θα είναι ευκολότερο να διαλέξετε λίλιουμ για τον κήπο σας, αφού τα έχετε δει ανθισμένα.
   
   
   Πού, πότε και πώς φυτεύονται τα λίλιουμ
   
   
   

   

   
   Lilium Connecticut King - (Asiatic lilies)
   
   Οι περισσότεροι βολβοί των λίλιουμ φυτεύονται την άνοιξη ή, αλλά υπάρχουν και λίλιουμ όπως ο παρθενόκρινος (κρίνο της Παναγίας) που φυτεύονται το φθινόπωρο, συνήθως από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.
   
   Αν βρείτε σκληραγωγημένα λίλουμ, φυτεμένα σε γλάστρα, μπορείτε να τα προσθέσετε στον κήπο σας σε όλη τη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης. Όταν αγοράζετε οι ίδιοι βολβούς, διαλέξτε γερούς, παχουλούς βολβούς, που να διαθέτουν ρίζες. Φυτέψτε τους όσο το δυνατόν συντομότερα. Οι βολβοί δεν είναι ποτέ εντελώς κοιμώμενοι και γι' αυτό δεν πρέπει να στεγνώσουν πριν φυτευτούν. Βολβοί που παραλαμβάνετε σε δέματα, μετά από τηλεφωνικές αγορές σας ή αγορές μέσω internet είναι καλό να φυτευτούν το συντομότερο, επίσης.
   
   Τα ασιατικά και λίλιουμ και τα oriental αναπτύσσονται καλύτερα στο πλήρες φως του ήλιου. Χρειάζονται έξι με οκτώ ώρες άμεσου ηλιακού φωτός, για να έχουν καλύτερη απόδοση. Στο μειωμένο φωτισμό θα γίνουν πιο ψηλά, πιο αδύνατα και πιο πλαδαρά τα φυτά τους. Ορισμένα υβρίδια όπως τα Martagon (Tiger lilies) έχουν τη δυνατότητά να ανθίσουν καλά, ακόμη και σε πολύ σκιερά μέρη.
   
   

   

   
   
   Lilium Tigrinum - Martagon (Tiger lilies)
   
   Για καλύτερα αποτελέσματα, φυτέψτε λίλιουμ σε ομάδες τριών με πέντε όμοιων βολβών. Αφήστε διάστημα είκοσι με τριάντα πόντους ανάμεσα στους βολβούς και βάλτε κάθε ομάδα σε απόσταση 1 με 1 1/2 μέτρα, ανάλογα με το μέγεθός τους. Φυτέψτε τους μικρούς βολβούς λίλιουμ σε βάθος πέντε με δέκα εκατοστά και τους μεγάλους σε βάθος 10 με 15 εκατοστά, μετρώντας από την κορυφή του βολβού. Διαιρέστε και ξαναναφυτέψτε τις μεγάλες συστάδες των βολβών κάθε τρία χρόνια περίπου ή όταν φαίνεται ότι δεν ανθίζουν όπως οι αρχικοί βολβοί.
   
   Ποτέ μην φυτεύετε λίλιουμ σε περιοχές με στεκούμενο νερό ή όπου μαζεύεται νερό μετά τη βροχή. Το χώμα πρέπει να έχει καλή αποστράγγιση. Προσθέστε πολλές οργανικές ουσίες στο αργιλώδες χώμα για να ανυψώσετε το έδαφος και να βελτιώσετε την αποστράγγιση. Ενσωματώστε οργανικές ουσίες σε ελαφριά, αμμώδη χώματα για να βοηθήσετε να διατηρηθούν στο επάνω μέρος οι θρεπτικές ουσίες και να το προστατέψετε από την ταχεία ξήρανση.
   
   Πριν από το χειμώνα, καλύψτε τους νεοφυτεμένους βολβούς με ένα στρώμα πάχους 10 - 15 εκατοστά από φύλλα, πριονίδι ή αφράτο χώμα χωρίς ζιζάνια. Αυτό καθυστερεί το πάγωμα του εδάφους και επιτρέπει στις ρίζες να συνεχίσουν την ανάπτυξή τους. Το άχυρο ή η κοπριά επίσης, μονώνει το χώμα και προστατεύει τους βολβούς από τις χαμηλές θερμοκρασίες, οι οποίες καθυστερούν την εμφάνιση των τρυφερών βλαστών την άνοιξη.
   
   Οι βολβοί που έχουν εγκλιματιστεί είναι εξακριβωμένα σκληραγωγημένοι βολβοί δεν χρειάζονται επιπλέον προστασία το χειμώνα, γιατί η ακόμα και κάλυψη του εδάφους με χιόνι προσφέρει μια μόνωση από την παγωνιά. Παρ' όλα αυτά, και ανάλογα με τα τερτίπια του καιρού, είναι πάντα ασφαλέστερο να εφαρμόσετε κάποιο είδος προστασίας για το χειμώνα. Περιμένετε το Νοέμβριο, που αρχίζει το έδαφος να παγώνει και καλύψτε τότε.
   
    
   Φροντίδα για τα λίλιουμ
   
   
   

   

   
   Lilium Regale - (Aurelian lilies)
   
   Την άνοιξη, αφήστε την προστατευτική επικάλυψη του χειμώνα στη θέση της, μέχρι να περάσει ο κίνδυνος του μεγάλου παγετού. Αν οι βλαστοί αναπτύσσονται ανάμεσα στην επικάλυψη, ξεκινήστε να την αφαιρείτε σταδιακά, αλλά αφήστε την κάπου κοντά, ώστε να μπορείτε να τους καλύψετε ξανά, αν παρουσιαστεί μια ανοιξιάτικη δυνατή παγωνιά.
   
   Λιπάνετε το χώμα κάθε άνοιξη με λίπασμα πλούσιο σε φώσφορο. Τα λιπάσματα βραδείας απορροφήσεως έχουν καλά αποτελέσματα. Ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες της συσκευασίας, όταν χρησιμοποιείτε κάποιο λίπασμα.
   
   Τα λίλιουμ έχουν συνήθως λίγα παράσιτα, αλλά οι γυμνοσάλιαγκες μπορούν να γίνουν απειλή για τους νεαρούς βλαστούς. Οι αφίδες (ψείρες), μικρά έντομα που ρουφούν τους βλαστούς, μπορούν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα στα μάτια των λουλουδιών. Πλύνετε προσεκτικά τα φυτά που έχουν προσβληθεί, ψεκάζοντας δυνατά νερό με την μάνικα του κήπου για να αφαιρέσετε τις αφίδες.
   
   
   

   

   
   Lilium Staccato - (Asian lilies)
   
   Ο βοτρύτης, μια μυκητολογική ασθένεια, προκαλεί καφεκόκκινα σημάδια στα φύλλα και είναι συχνά αποτέλεσμα του υγρού καιρού ή του βραδινού ποτίσματος. Όταν ποτίζουμε τη νύχτα, η παραμονή συχνά υγρασίας στα φύλλα, μέχρι να ανατείλει ο ήλιος της επόμενης μέρας και να τα στεγνώσει, ενθαρρύνει τις ασθένειες των φύλλων. Όποτε είναι δυνατόν, ποτίστε νωρίς στην ημέρα ή στη βάση των φυτών καλύτερα, παρά επάνω. Η επαρκής απόσταση μεταξύ των συστάδων των λίλιουμ βοηθάει επίσης στην καλή κυκλοφορία του αέρα και μπορεί να αποτρέψει την ασθένεια.
   
   Αφαιρέστε τα παλιά λουλούδια που εξασθένισαν, σπάζοντάς τα προσεκτικά. Με αυτόν τον τρόπο, το φυτό δεν "σπαταλά" ενέργεια για την παραγωγή σπόρου. Ωστόσο, μην αφαιρείτε βλαστούς ή φύλλα. Θα συνεχίσουν να προφέρουν ενέργεια στο βολβό, όσο ακόμα είναι πράσινα. Αφαιρέστε το παλαιό φύλλωμα στα τέλη του φθινοπώρου ή στην αρχή της άνοιξης, κόβοντας τους νεκρούς μίσχους.