Ύψιστη η θέση της μουσικής στην αρχαία Ελληνική κοινωνία
Μεταξύ 750 π.Χ. και 400 π.Χ., οι Αρχαίοι Έλληνες συνέθεταν τραγούδια συνοδεύονταν από λύρα, αυλό και διάφορα κρουστά όργανα.
Περισσότερο από 2.000 χρόνια μετά, οι σύγχρονοι μελετητές βρήκαν τελικά
τον τρόπο να ανακατασκευάσουν και να παρουσιάσουν αυτά τα τραγούδια με
(όπως υποστηρίζουν) 100% ακρίβεια.
Γράφοντας στην ιστοσελίδα του BBC, ο Armand D’Angour, μουσικός και
δάσκαλος της κλασικής μουσικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σημειώνει:
[Τα αρχαία Ελληνικά] όργανα είναι γνωστά από τις
περιγραφές, τους πίνακες και τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία μας
επιτρέπουν να καθορίσουμε τα ηχοχρώματα και την έκταση του τόνου που
παράγουν.
Και τώρα, έχουν γίνει νέες αποκαλύψεις σχετικά με την Αρχαία
Ελληνική μουσική, από δεκάδες αρχαία έγγραφα χαραγμένα με μια φωνητική
σημειογραφία που δημιουργήθηκε περίπου το 450 π.Χ., αποτελούμενη από
γράμματα της αλφαβήτου και σύμβολα τοποθετημένα πάνω από τα φωνήεντα των
Ελληνικών λέξεων.
Οι Έλληνες είχαν επεξεργαστεί τις μαθηματικές αναλογίες των μουσικών
διαστημάτων – μια οκτάβα είναι 2:1, μια Πέμπτη 3:2, μια Τετάρτη 4:3 και
ούτω καθεξής. Ο συνδυασμός δίνει μια ακριβή ένδειξη του σχετικού τόνου.
Επομένως, πώς ακουγόταν η Ελληνική μουσική;
Παρακάτω μπορείτε να ακούσετε τον David Creese, έναν κλασικιστή από το Πανεπιστήμιο του Newcastle να παίζει «ένα αρχαίο Ελληνικό τραγούδι, παρμένο από επιγραφές πάνω σε πέτρες, σε ένα οκτάχορδο «κανόνι» (ένα όργανο που μοιάζει με σαντούρι) με κινούμενες γέφυρες».
Η μελωδία ανήκει στον Σείκιλο, σύμφωνα με το Archaeology Magazine.
Ο Σείκιλος έζησε στις Τράλλεις της Μικράς Ασίας κατά το 200 π.Χ.
Είναι γνωστός για το αρχαιότερο παγκοσμίως γνωστό τραγούδι, του οποίου σώζονται πλήρως και οι στίχοι και η μουσική.
Η μουσική στήλη
Ο Σείκιλος έγραψε το τραγούδι του μετά το 200 π.Χ. σε
επιτύμβια κυλινδρική στήλη που έχει ύψος 40 εκατοστά και περιέχει στην
κοινή ελληνική της ελληνιστικής εποχής ένα επίγραμμα δώδεκα λέξεων και
ένα μέλος (τραγούδι) δεκαεφτά λέξεων μαζί με τη μουσική του.
Στην κορυφή της στήλης, το επίγραμμα αναφέρει τον άνθρωπο που το έγραψε, καθώς και το σκοπό για τον οποίο το έγραψε:
ΕΙΚΩΝ Η ΛΙΘΟΣ ΕΙΜΙ. ΤΙΘΗΣΙ ΜΕ ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΝΘΑ ΜΝΗΜΗΣ ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΣΗΜΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΝ
(Εγώ η πέτρα είμαι μια εικόνα. Με έβαλε εδώ ο Σείκιλος ως διαχρονικό σήμα αθάνατης μνήμης).
Στη μέση υπάρχουν οι στίχοι του τραγουδιού μαζί με τα σύμβολα της μελωδίας, η οποία είναι του λεγόμενου φρυγικού τύπου:
ΟΣΟΝ ΖΗΣ ΦΑΙΝΟΥ, ΜΗΔΕΝ ΟΛΩΣ ΣΥ ΛΥΠΟΥ. ΠΡΟΣ ΟΛΙΓΟΝ ΕΣΤΙ ΤΟ ΖΗΝ, ΤΟ ΤΕΛΟΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΑΙΤΕΙ
(Όσο ζεις λάμψε, καθόλου μη λυπάσαι. Για λίγο διαρκεί η ζωή, ο χρόνος καθορίζει το τέλος).
Ο «επιτάφιος» του Σείκιλου, σε αρχαιοελληνική μουσική σημειογραφία.
Στο κάτω μέρος της στήλης αναγράφεται η αφιέρωση ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΥΤΕΡΠΗΙ (Ο Σείκιλος στην Ευτέρπη),
αλλά δεν γίνεται κατανοητό εάν πρόκειται για τη σύζυγο, την ερωμένη, τη
φίλη, την αδελφή ή την κόρη του, ή και απλώς την Μούσα της μουσικής.
Το μήνυμα αυτό αντιστοιχεί στο επικούρειο απόφθεγμα «όσο ζούμε πρέπει να χαιρόμαστε όπως οι θεοί»
γιατί ο θάνατος είναι το τέλος και δεν υπάρχει συνέχεια. Εμφανώς
επικούρεια είναι όλα τα αναφερόμενα συστατικά του μέλους: η ηδονή της
ζωής, η αταραξία, καθώς και το τελικό όριο της ζωής, ο θάνατος.
Η επιτύμβια στήλη ανακαλύφθηκε το 1883 στην τουρκική πόλη Αϊδίνιο, όπως είναι το σύγχρονο όνομα των αρχαίων Τραλλέων.
Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922 η στήλη
χάθηκε και πολλά χρόνια αργότερα ξαναβρέθηκε σε έναν κήπο τουρκικού
σπιτιού.
Η ιδιοκτήτρια του σπιτιού είχε κόψει τη βάση της στήλης για να την
χρησιμοποιήσει ως βάζο για λουλούδια. Σήμερα φυλάσσεται στο Εθνικό
Μουσείο της Δανίας στην Κοπεγχάγη. Πιστά αντίγραφά του υπάρχουν σε
διάφορα μουσεία.
