Κυριακή 3 Ιουνίου 2012

Μία αληθινή ιστορία με τον Έρνεστ Ράδερφορντ

rutherford_story.htm

Μία αληθινή ιστορία με τον Έρνεστ Ράδερφορντ

Ο σπουδαίος νεοζηλανδός πυρηνικός φυσικός Έρνεστ Ράδερφορντ είναι γνωστός ως ο πατέρας της πυρηνικής φυσικής. Έκανε καριέρα στην Αγγλία, δίδαξε στο Κέιμπριτζ και κέρδισε το Νόμπελ Χημείας το 1908.

Όταν ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο, του τηλεφώνησε ένας συνάδελφός του και τον ρώτησε αν ήθελε να διαιτητεύσει στο ζήτημα που είχε προκύψει με τη βαθμολόγηση ενός γραπτού Φυσικής. Ο συνάδελφός του ήταν αποφασισμένος να μηδενίσει το γραπτό ενώ ο φοιτητής ισχυριζόταν ότι θα έπρεπε να πάρει άριστα. Στο τέλος, συμφώνησαν να δεχτούν τη λύση που θα έδινε ένας ουδέτερος επιδιαιτητής και διάλεξαν τον Ράδερφορντ.

Ο Ράδερφορντ δέχτηκε να αναλάβει το ρόλο που του ανέθεσαν, πήγε στο γραφείο του συναδέλφου του και διάβασε την ερώτηση του διαγωνίσματος: «Δείξτε πώς μπορούμε να βρούμε το ύψος ενός ψηλού κτιρίου χρησιμοποιώντας ένα βαρόμετρο.» Η απάντηση του φοιτητή ήταν: «Παίρνουμε το βαρόμετρο και το ανεβάζουμε στο υψηλότερο σημείο του κτιρίου, το δένουμε στην άκρη ενός νήματος, το κατεβάζουμε μέχρι το επίπεδο του δρόμου, μετά το ξανανεβάζουμε και μετράμε το μήκος του νήματος. Το μήκος του νήματος από το δρόμο ως την κορυφή του κτιρίου είναι το ύψος του κτιρίου».

Ο Ράδερφορντ είπε, πρώτα απ' όλα, ότι ο φοιτητής είχε κάποιο δίκιο να ζητά να πάρει άριστα αφού ουσιαστικά είχε δώσει μια σωστή και πλήρη απάντηση στην ερώτηση. Από την άλλη, αν έπαιρνε άριστα για το γραπτό του, θα του ανέβαζε το συνολικό του βαθμό στη Φυσική. Ένας τέτοιος υψηλός βαθμός θα πιστοποιούσε αντίστοιχη γνώση του αντικειμένου, πράγμα που δεν αποδεικνυόταν από την απάντηση που είχε δώσει. Γι' αυτό, λοιπόν, ο Ράδερφορντ πρότεινε να δοθεί στο φοιτητή η ευκαιρία να δώσει άλλη μια απάντηση. Όπως περίμενε, ο συνάδελφός του δέχτηκε αυτή τη λύση, τον εξέπληξε όμως που τη δέχτηκε κι ο φοιτητής.

Ο Ράδερφορντ έδωσε στο φοιτητή έξι λεπτά να γράψει την απάντησή του στην ερώτηση, προειδοποιώντας τον ταυτόχρονα ότι η απάντησή του θα έπρεπε να πιστοποιεί γνώση της Φυσικής. Πέρασαν πέντε λεπτά και ο φοιτητής δεν είχε γράψει ούτε μια λέξη. Ο Ράδερφορντ τον ρώτησε αν σκόπευε να εγκαταλείψει την προσπάθεια αλλά ο φοιτητής τού απάντησε: «Όχι, απλώς έχω πολλές απαντήσεις και προσπαθώ να σκεφτώ ποια είναι η καλύτερη». Ο Ράδερφορντ ζήτησε συγγνώμη για τη διακοπή και παρακάλεσε το φοιτητή να συνεχίσει.

Μέσα στο επόμενο λεπτό, ο φοιτητής ξεπέταξε μια απάντηση που έλεγε: «Παίρνω το βαρόμετρο στην κορυφή του κτιρίου και σκύβω πάνω από το κενό. Αφήνω το βαρόμετρο να πέσει και χρονομετρώ την πτώση του. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τον τύπο s=½gt2, υπολογίζω το ύψος του κτιρίου». Αφού διάβασαν την απάντηση, ο Ράδερφορντ είπε ότι ο ίδιος θα ήταν διατεθειμένος να τη βαθμολογήσει με άριστα και ο συνάδελφός του συμφώνησε.

Καθώς έφευγε από το γραφείο του άλλου καθηγητή, ο Ράδερφορντ θυμήθηκε που ο φοιτητής είχε πει ότι προβληματιζόταν ποια απάντηση να διαλέξει, οπότε τον ρώτησε ποιες ήταν οι άλλες απαντήσεις που θα έδινε στο πρόβλημα. «Να σας πω», απάντησε ο φοιτητής. «Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μετρήσεις το ύψος ενός κτιρίου χρησιμοποιώντας ένα βαρόμετρο. Για παράδειγμα, αν λάμπει ο ήλιος, παίρνεις το βαρόμετρο, μετράς το ύψος του, το μήκος της σκιάς του και το μήκος της σκιάς του κτιρίου και με απλή μέθοδο των τριών βρίσκεις το ύψος του κτιρίου». [σ.σ. Είναι περίπου η μέθοδος που λέγεται ότι χρησιμοποίησε ο Θαλής για να μετρήσει το ύψος της πυραμίδας του Χέοπα - όχι βέβαια με βαρόμετρο, αλλά με ανθρώπινη σκιά.] «Εντάξει», είπε ο Ράδερφορντ. «Και οι άλλες λύσεις;» «Να», είπε ο φοιτητής, «υπάρχει μια πολύ στοιχειώδης μέθοδος που θα σας αρέσει. Παίρνουμε το βαρόμετρο κι αρχίζουμε να ανεβαίνουμε τα σκαλιά. Καθώς ανεβαίνουμε, χρησιμοποιούμε το βαρόμετρο σαν υποδεκάμετρο και σημαδεύουμε στον τοίχο κάθε φορά το μήκος του βαρόμετρου. Όταν θα έχουμε φτάσει στην κορυφή, μετράμε τα σημάδια και έχουμε το ύψος σε x μήκη βαρομέτρου».

«Μια πολύ άμεση και μάλλον επίπονη μέθοδος», σχολίασε ο Ράδερφορντ. «Βεβαίως. Αν θέλετε μια πιο εξεζητημένη μέθοδο, μπορείτε να δέσετε το βαρόμετρο στην άκρη ενός νήματος, να το βάλετε να ταλαντεύεται σαν εκκρεμές και να μετρήσετε την τιμή του g [επιτάχυνση βαρύτητας] στο επίπεδο του δρόμου και στην κορυφή του κτιρίου. Από τη διαφορά των δύο τιμών του g, μπορείτε θεωρητικά να υπολογίσετε το ύψος του κτιρίου. Επίσης, θα μπορούσατε να πάρετε το βαρόμετρο στο ψηλότερο σημείο του κτιρίου, και δεμένο όπως πριν στην άκρη ενός νήματος να το χαμηλώσετε μέχρι το επίπεδο του δρόμου και να το βάλετε να ταλαντεύεται σαν εκκρεμές, οπότε μπορείτε να υπολογίσετε το ύψος του κτιρίου από την περίοδο της μετατόπισης».

Ο Ράδερφορντ δεν μπορούσε παρά να συμφωνήσει με τις απαντήσεις του φοιτητή. «Βεβαίως», συνέχισε ο φοιτητής, «υπάρχουν και διάφοροι εναλλακτικοί τρόποι να μάθεις το ύψος του κτιρίου με ένα βαρόμετρο. Ίσως ο καλύτερος είναι να πάρεις το βαρόμετρο στο υπόγειο, να χτυπήσεις την πόρτα του επιστάτη και, όταν σου ανοίξει, να του πεις: Αγαπητέ κύριε, ορίστε ένα καταπληκτικό βαρόμετρο. Θα σας το κάνω δώρο, αν μου πείτε ακριβώς το ύψος αυτού του κτιρίου».

Σ' αυτό πια το σημείο ο Ράδερφορντ ρώτησε το φοιτητή αν ήξερε τη συμβατική λύση του προβλήματος. «Και βέβαια τη γνωρίζω», του απάντησε ο φοιτητής. «Απλώς βαρέθηκα στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο να μου λένε συνέχεια οι καθηγητές πώς θα πρέπει να σκέφτομαι».

Αυτή η συνάντηση σηματοδότησε την αρχή μιας γόνιμης επαγγελματικής συνεργασίας ανάμεσα στον Ράδερφορντ και το φοιτητή. Το όνομα του φοιτητή; Νιλς Μπορ, ο Δανός που στη συνέχεια της καριέρας του απέδειξε τις θεωρίες του Ράδερφορντ για τα ηλεκτρόνια και έδωσε σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη της Κβαντικής Φυσικής.

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ

http://users.uoa.gr/~nektar/science/history/the_book_of_general_ignorance.htm

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ
QI: The Book of General Ignorance

Από το ένθετο «Ε» της εφημερίδας Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 7 Ιανουαρίου 2006

Όπως έχει πει ο Γούντι Άλεν, «κάποιοι πίνουν βαθιά από το ποτάμι της γνώσης, ενώ κάποιοι άλλοι κάνουν γαργάρα»! Δεν είναι λόγος αυτός να νιώθουμε ταπεινωμένοι. Άλλωστε, η άγνοια είναι που οδηγεί στην ανάγκη της γνώσης. Για να το πούμε αλλιώς, αν δεν δημιουργηθεί η ερώτηση, δεν θα αναζητηθεί ποτέ η απάντηση! Το «Βιβλίο της γενικής άγνοιας» σπάει τα ταμεία στη Βρετανία και με τρόπο απλό και διασκεδαστικό μάς αποκαλύπτει ποια πράγματα νομίζαμε πως γνωρίζουμε, ενώ... ήμασταν βαθιά νυχτωμένοι.

Βασισμένο στο κωμικό τηλεπαιχνίδι «QI» του BBC, το «Βιβλίο της γενικής άγνοιας» δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα των οποίων την απάντηση νομίζαμε ότι ξέρουμε! Το Σινικό Τείχος ΔΕΝ φαίνεται απ' τη Σελήνη, η ατμομηχανή είναι αρχαία εφεύρεση και οι φεμινίστριες δεν έκαψαν ποτέ σουτιέν!

Από πού αντλούν την ονομασία τους τα Κανάρια νησιά; Από τα καναρίνια, είπατε; Λάθος, χάσατε! Μια σαρανταποδαρούσα -εδώ με... 30 πόδια- και το γνωστό... φυτό λούφα, για τους δύσπιστους που θεωρούν ότι είναι σφουγγάρι. Όσο για το ιγκλού, σήμερα μάλλον αποτελεί δημοφιλή τουριστικό μύθο!

Ποιο πλάσμα θα επιβιώσει από πυρηνικό πόλεμο; Αν απαντήσετε «η κατσαρίδα» κάνετε λάθος! Η σωστή απάντηση είναι «κανείς». Την επιστημονική αλήθεια, αντί των διαδεδομένων μύθων, έρχεται να αποκαταστήσει ένα διασκεδαστικό βιβλίο, αμετάφραστο ακόμη στη χώρα μας.

1. Πότε εφευρέθηκε η ατμομηχανή;
Η σωστή απάντηση είναι περί το 60 μετά Χριστόν! Εφευρέτης ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς, μέγας μαθηματικός και γεωμέτρης της εποχής και μέγας δάσκαλος στη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας. Παρότι υπάρχουν ενδείξεις ότι με τον ατμό πειραματίστηκε και ο Αρχιμήδης, η πρώτη μηχανική κατασκευή με ατμό είναι του Ήρωνος. Η «αιολόσφαιρα» ή «ατμοστρόβιλος» χρησιμοποιούσε ατμό ως προωθητικό αέριο για να κάνει μια σφαίρα να περιστρέφεται. Δυστυχώς, ο Ήρων δεν κατάφερε να δει τις πιθανές εφαρμογές της ανακάλυψης του κι έτσι η «αιολόσφαιρα» θεωρήθηκε κάτι σαν πρωτότυπο παιχνίδι. Το απίστευτο είναι ότι ο σιδηρόδρομος -δηλαδή οι ράγες πάνω στις οποίες μπορεί να κινείται ένα όχημα- είχε εφευρεθεί αιώνες νωρίτερα από τον Περίανδρο τον Κορίνθιο! Ναι, ο τύραννος για τον οποίο κάτι έχετε μάθει στο σχολείο είχε δημιουργήσει τη «διολκό» στον -τότε- ισθμό της Κορίνθου, για να μεταφέρονται τα καράβια πάνω σε ράγες από τη μία άκρη του στην άλλη.

2. Ποιο ζώο κρύβει το κεφάλι του στην άμμο;
Όχι! Όχι, σάς λέω, δεν έχει δει κανείς ποτέ στρουθοκάμηλο να χώνει το κεφάλι της στην άμμο! Οπότε και η έκφραση «στρουθοκαμηλισμός», άκυρη! Ο μύθος ίσως βγήκε γιατί το πουλί αυτό ξαπλώνει φαρδύ-πλατύ με το λαιμό και το κεφάλι στο έδαφος. Το λάθος πρωτοέκανε ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ρωμαίος ιστορικός, που επίσης υποστήριζε ότι οι στρουθοκάμηλοι καταφέρνουν να εκκολάψουν τα αβγά τους κοιτάζοντάς τα με ένταση! Από εκεί να καταλάβετε! Αν το κεφάλι του μπει στο χώμα, το πτηνό θα πεθάνει από ασφυξία!

3. Πόσα πόδια έχει η σαρανταποδαρούσα;
Δεν είναι σαράντα - ούτε και εκατό, όπως υποδεικνύει το λατινικής ρίζας όνομα centipede. Η σαρανταποδαρούσα μπορεί να έχει από 15 έως 91 ζευγάρια πόδια - βασικό χαρακτηριστικό της, ο αριθμός των ζευγών είναι μονός! Συνήθως γεννιέται με 7 ζευγάρια πόδια, τα οποία αυξάνονται με το χρόνο. Μπρρρ...

4. Ποιος ζει σε ιγκλού;
Μάλλον κανένας πια... Ιγκλού στη γλώσσα της φυλής Ινουίτ σημαίνει σπίτι, και τα σπίτια τους χτίζονται από πέτρα ή δέρματα. Ιγκλού από πάγο έχτιζαν οι προγενέστεροι των Ινουίτ, Θούλι, και τα χρησιμοποιούσαν μέχρι αρκετά πρόσφατα στον κεντρικό και ανατολικό Καναδά. Και μόνο εκεί. Ούτε οι Εσκιμώοι της Αλάσκας ούτε αυτοί της Γροιλανδίας κατοικούν σε ιγκλού. Για να καταλάβετε, ήδη τη δεκαετία του 1920, σε μια απογραφή στην παγωμένη Γροιλανδία, μόνο 300 από 14.000 Εσκιμώους είχαν δει ιγκλού στη ζωή τους. Σήμερα απομένουν ελάχιστα τέτοια κτίσματα από χιόνι. Γλυκιά λεπτομέρεια, οι Θούλι της Γροιλανδίας, μάστορες του ιγκλού -κατασκεύαζαν τεράστιες σάλες για χορούς, γιορτές και αγώνες- ζούσαν σε τέτοια απομόνωση, που μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα πίστευαν ότι είναι ο μόνοι άνθρωποι στον κόσμο!

5. Ποιες ανθρώπινες κατασκευές φαίνονται από τη Σελήνη;
Αν είπατε το Σινικό Τείχος, καίγεστε! Καμία ανθρώπινη κατασκευή δεν είναι ορατή από το φεγγάρι, με γυμνό μάτι με το ζόρι διακρίνονται οι ήπειροι! Προσοχή, άλλο το Διάστημα και άλλο η Σελήνη. Το Διάστημα ξεκινάει στα 100 χιλιόμετρα από την επιφάνεια της Γης. Κι από εκεί πολλά ανθρώπινα επιτεύγματα είναι ορατά· πόλεις, δρόμοι... Η Σελήνη απέχει πάνω από 400.000 χιλιόμετρα! Και μην ακούτε τι λέει το «Trivial Pursuit», δεν υπάρχει καμία ενδιάμεση απόσταση απ' όπου να διακρίνεται μόνο το Σινικό Τείχος!

6. Τι έκαναν οι φεμινίστριες με τα σουτιέν τους;
Ε, όχι! Δεν τα έκαψαν! Πρόκειται για άλλη μια παραπλάνηση των μίντια -και ένα κλασικό δείγμα για το πώς δημιουργούνται οι αστικοί μύθοι. Ξακουστή διαδήλωση φεμινιστριών ήταν αυτή που έγινε έξω από τα καλλιστεία για τη Miss America το 1968. Δεν ήταν πολλές, αλλά έκλεψαν τις εντυπώσεις, με πλακάτ που έλεγαν «Ας κριθούμε ως άνθρωποι» και «Ain't she sweet; making profits off her meat» (Τι γλυκούλα! Βγάζει κέρδη από το κρέας της). Τα κορίτσια έστεψαν ένα πρόβατο «Μις Αμέρικα» και μετά πέταξαν τακούνια, σουτιέν, τσιμπιδάκια για τα φρύδια και ρόλεϊ μέσα σ' ένα «Δοχείο απορριμμάτων της ελευθερίας». Τα σουτιέν τους δεν τα έκαψαν. Ήθελαν, αλλά η αστυνομία τις απέτρεψε, με το πειστικό επιχείρημα ότι υπήρχε κίνδυνος για φωτιά στην ξύλινη εξέδρα όπου βρίσκονταν! Αυτά είναι τα γεγονότα. Όμως, μια δημοσιογράφος της «New York Post», η Λίντσι βαν Γκέλντερ, έγραψε ένα άρθρο στο οποίο ανέφερε ότι οι φεμινίστριες ήθελαν να κάψουν τα σουτιέν και τις ζαρτιέρες τους. Ο «υλατζής» -κατά την ελληνική ορολογία- το πήγε λίγο παραπέρα, βάζοντας στον τίτλο τη φράση «BRA BURNERS» (αυτές που καίνε τα σουτιέν). Οι άλλες εφημερίδες άρπαξαν τον τίτλο και τον έκαναν μύθο.

7. Πού μπορείς να βρεις λούφα;
Στα δέντρα! Αν νομίζατε μέχρι σήμερα ότι η λούφα, σαν το σφουγγάρι, βρίσκεται στα βάθη της θαλάσσης, μάθετε ότι αυτό με το οποίο τρίβετε την πλατούλα σας στο μπάνιο προέρχεται από το αναρριχητικό φυτό loofah AEGYPTIACA! Οι καρποί του δέντρου, που μοιάζουν αρκετά με αγγουράκια, είναι και βρώσιμοι στη χλωρή τους μορφή (στο τηγάνι). Αν τους αφήσεις όμως να ξεραθούν πάνω στο δέντρο, κιτρινίζουν και ξεφλουδίζονται, για να αφήσουν έναν σκελετό που εξολοθρεύει τα νεκρά κύτταρα από το δέρμα!

8. Τι έκανε ο Νέρωνας ενώ η Ρώμη καιγόταν;
Πάντως δεν συνέθετε μελωδίες με την άρπα, εμπνεόμενος από την καταστροφή, πόσω μάλλον με βιολί- που δεν εμφανίστηκε παρά 1.000 χρόνια αργότερα! Η αλήθεια είναι -κατά τον Τάκιτο- ότι βρισκόταν περίπου 56 χιλιόμετρα μακριά -στο Άντιουμ, στα παραθαλάσσια θερινά του ανάκτορα. Όταν έμαθε για την πυρκαγιά, έσπευσε να επιστρέψει στην πόλη, όπου ανέλαβε προσωπικά το συντονισμό για την πυρόσβεση! Ο λόγος που ο εμπρησμός καταλογίστηκε στον Νέρωνα ήταν ότι είχε μακρόπνοα σχέδια για την οικιστική ανάπτυξη της πόλης - και τα έβαλε όντως σε λειτουργία μετά τη φωτιά. Το γεγονός πάντως είναι ότι, όντως, την πλήρωσαν οι χριστιανοί!

9. Από ποιο ζώο πήραν την ονομασία τους τα Κανάρια νησιά;
Κι όμως, δεν είναι από τα καναρίνια, είναι από τα... σκυλιά! Το αρχιπέλαγος πήρε το όνομά του από τους Ρωμαίους που βρήκαν πολλά σκυλιά -άγρια και εξημερωμένα- στο κεντρικό νησί. Η λατινική ονομασία είναι «Insula Canaria». Τα καναρίνια πήραν το όνομά τους από τα νησιά - όχι το αντίστροφο!

10. Πόσες αισθήσεις έχει ο άνθρωπος;
Τουλάχιστον εννέα! Οι 5 αισθήσεις που απαγγείλατε μόλις διαβάσατε την ερώτηση (όραση, ακοή, όσφρηση, αφή, γεύση) καταγράφηκαν από τον Αριστοτέλη. Ε, έχει κι άλλες, τουλάχιστον τέσσερις είναι αποδεκτές, αν και οι νευρολόγοι κατά καιρούς επιχειρηματολογούν για περισσότερες. Ιδού με τους λατινικούς τους όρους:
1. Thermoception: η αίσθηση της θερμότητας (ή της απουσίας θερμότητας) στο δέρμα.
2. Equilibrioception: η αίσθηση της ισορροπίας.
3. Nociception: η αίσθηση του πόνου.
4. Proprioception: η συνείδηση του σώματος, το να γνωρίζεις πού βρίσκονται τα διάφορα μέλη του σώματός σου.
Και, βέβαια, λένε οι ειδικοί, τι είναι η αίσθηση της πείνας ή της δίψας ή η αίσθηση του βάθους; Άσε που άλλα πλάσματα έχουν αισθήσεις που εμείς δεν έχουμε. Οι καρχαρίες, για παράδειγμα, έχουν electroception (νιώθουν τα ηλεκτρικά πεδία), έντομα και πουλιά έχουν ιmagnetoception (αντιλαμβάνονται μαγνητικά πεδία), ενώ οι κουκουβάγιες, μεταξύ άλλων, έχουν υπέρυθρη όραση!

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Τεχνολογίες αιχμής που άφησαν εποχή

http://users.uoa.gr/~nektar/science/history/kathimerini_enterprizing_technologies.htm

Τεχνολογίες αιχμής που άφησαν εποχή

Δέκα εφαρμογές που άλλαξαν τη ζωή μας, όπως περιγράφονται από το περιοδικό του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης

Επιμέλεια: Γιάννης Ελαφρός, «Κόσμος», Καθημερινή της Κυριακής, 29 Απριλίου 2001

Δεν υπάρχει ίσως άλλη λέξη που να διεκδικεί τόσο επίμονα το μονοπώλιο του μέλλοντος, υποσχόμενη λύσεις στα σύγχρονα προβλήματα του ανθρώπου, όπως η τεχνολογία. Αλλά τεχνολογία υπήρχε και χθες. Μια διαχρονική οπτική στην πορεία της τεχνολογίας, στις τομές που σφράγισαν εποχές, που ξεπεράστηκαν ή που έμειναν σημεία αναφοράς, βοηθάει να κατανοήσουμε και την εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά και την αξία σημερινών εφαρμογών, κατανοώντας πως ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός. Ένα πρόσφατο αφιέρωμα του περιοδικού «Τεχνολογική Επιθεώρηση», του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (MIT), σε δέκα τεχνολογίες που πέρασαν αφήνοντας εποχή, μας δίνει μια καλή ευκαιρία για μια ματιά στο παρελθόν. Περιπλανώμενοι στη γοητεία του παλιού, ανακαλύπτουμε ότι δεν νικούσε πάντα ο καλύτερος. Η δυνατότητα ανταπόκρισης στις απαιτήσεις της αγοράς και η επιδίωξη μεγαλύτερης κερδοφορίας έπαιζαν αποφασιστικότερο ρόλο συχνά από την ποιότητα. Γι' αυτό νικήθηκε ο κύλινδρος εγγραφής μουσικής, που εισήγαγε ο Τόμας Έντισον, από το δίσκο. Τα συμφέροντα της παντοδύναμης αυτοκινητοβιομηχανίας περιόρισαν την ανάπτυξη του τρόλεϊ, αφού πρώτα κατέστρεψαν το τραμ. Από την άλλη, πολλές από τις νέες «μόδες» που κυριάρχησαν, αποδείχθηκαν τελικά βλαβερές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μηχανές με μοτέρ για το κούρεμα του γκαζόν. Σήμερα στις ΗΠΑ, κατηγορούνται για μόλυνση και τραυματισμούς. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι πολλοί επιστρέφουν στις απλές χειροκίνητες μηχανές. Εκτός των άλλων, χρειάζεται και λίγη σωματική άσκηση...

Παλιές τεχνολογίες διεκδικούν την επιστροφή τους, με νέους τρόπους φυσικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα αερόπλοια. Γερμανική εταιρεία προτίθεται να αναστήσει το όνειρο του Ζέπελιν, κατασκευάζοντας πενήντα τεράστια αερόπλοια.

Φυσικά, υπάρχουν κι εκείνες οι εφαρμογές που δεν πέθαναν ποτέ, απλά πέρασαν συχνά σε μια δεύτερη ζωή, παρέχοντας τις ιστορικές τους καινοτομίες σε επόμενα, πιο εξελιγμένα συστήματα. Έτσι, οι παλιότεροι προγραμματιστές θα σκέφτονται πάντα με νοσταλγία την Amiga ή το WordStar, ξέροντας ότι οι πιο σημαντικές από τις τομές τους ενσωματώθηκαν στα επόμενα βήματα των υπολογιστών.

Το όραμα του Ζέπελιν

Ήταν 6 Μαΐου του 1937. Ένα ενθουσιασμένο πλήθος περίμενε να δει το ξεκίνημα της πρώτης πτήσης ενός πραγματικού κοσμήματος: του αερόπλοιου Χίντεμπουργκ, δημιούργημα του Φερντινάντ Γκραφ Φον Ζέπελιν. Η έκρηξή του στον αέρα δεν οδήγησε μόνο σε βίαιο θάνατο τους 36 επιβάτες του, αλλά βύθισε στο ναδίρ τη δημόσια εμπιστοσύνη προς ένα νέο μέσο μεταφοράς με πολλές υποσχέσεις.

Μόλις οκτώ χρόνια νωρίτερα το φημισμένο Γκραφ Ζέπελιν, με το όνομα του δημιουργού του, είχε αναπτύξει ταχύτητες μέχρι και 130 χιλιόμετρα την ώρα, πραγματοποιώντας το γύρο του κόσμου σε λιγότερο από 22 μέρες.

Τα αερόπλοια μπήκαν σε δεύτερη μοίρα. Σήμερα χρησιμοποιούνται για ιπτάμενες διαφημίσεις ή για εναέριες κάμερες που καλύπτουν αθλητικά και άλλα γεγονότα. Πρόσφατα όμως μια γερμανική εταιρεία ανακοίνωσε ότι προτίθεται να αναστήσει το όραμα του Ζέπελιν. Η Cargo Lifter AG ετοιμάζεται να κατασκευάσει ένα αερόπλοιο, το CL 160, με ικανότητα μεταφοράς 160 τόνων εμπορευμάτων πάνω από τον ωκεανό, κάτι που -μέχρι τώρα- μπορεί να γίνει μόνο με πλοία. Κι από ασφάλεια; Τα σύγχρονα αερόπλοια θα υψώνονται από το μη εύφλεκτο ήλιο και όχι από το υδρογόνο που έκαψε το Χίντεμπουργκ. Η αισιοδοξία περισσεύει αφού η εταιρεία μιλά για ένα στόλο 50 αερόπλοιων.

Αεριωθούμενο ταχυδρομείο

Οι τηλεγραφικές γραμμές θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν οι οπτικές ίνες του 19ο αιώνα. Αντιμετώπιζαν κι αυτές το πρόβλημα του πώς θα καλύψουν το «τελευταίο μίλι» μέχρι τον τελικό αποδέκτη. Μία από τις πιο εξελιγμένες λύσεις που εφαρμόστηκε τότε ήταν το σύστημα του σωληνωτού ταχυδρομείου. Κάψουλες από πεπιεσμένο χαρτί φεύγουν ή έρχονται με τη δύναμη της πίεσης του αέρα. Πού πρωτοδοκιμάστηκε; Μα πού αλλού, εκεί που πάντα δοκιμάζονται οι τεχνολογίες αιχμής: Το χρηματιστήριο του Λονδίνου συνδέθηκε το 1853 με τον κεντρικό τηλεγραφικό σταθμό με σωληνωτό ταχυδρομείο. Ακολούθησαν τα χρηματιστήρια Παρισιού και Βερολίνου. Αργότερα η αλληλογραφία σε βασικές ευρωπαϊκές πόλεις -και στη Νέα Υόρκη μέχρι το 1953- γινόταν με αυτό τον τρόπο. Στην Πράγα μάλιστα βρίσκεται ακόμα σε ισχύ.

Η αεριωθούμενη αλληλογραφία προσέφερε μεν παραλαβή των μικρών αντικειμένων σε πρώτο χρόνο, αλλά ο πολλαπλασιασμός των δεμάτων, η αύξηση του μεγέθους τους, η απαίτηση για αεροστεγή συσκευασία υποχρεώνει σε μια αρκετά ακριβή συντήρηση και λειτουργία του δικτύου. Πάντως ακόμη νοσοκομεία και μεγάλα εμπορικά καταστήματα βασίζονται στο ταχυδρομείο του αέρα.

Ο λογαριθμικός κανόνας

Υπήρχε μια εποχή που κανένας μηχανικός ή σπουδαστής πολυτεχνικής σχολής δεν τολμούσε να ξεμυτίσει χωρίς να έχει στην τσέπη του -ή σε ειδική δερμάτινη θήκη, σαν όπλο- ένα λογαριθμικό κανόνα. Ο λογαριθμικός κανόνας αναπτύχθηκε στην Αγγλία για να γίνονται οι υπολογισμοί με τη χρήση λογαρίθμων· μια μαθηματική ιδέα του Σκώτου μαθηματικού Τζον Νάπιερ, από το 1614.

Οι κανόνες κυριάρχησαν για πάνω από τρεις αιώνες, καθοδηγώντας μηχανικούς και εξερευνητές. Η λογική τους στηρίζεται στο ότι ο λογάριθμος του γινομένου δύο οποιωνδήποτε αριθμών είναι ίσος με το άθροισμα των λογαρίθμων των δύο αριθμών. Έτσι κάθε πρόβλημα πολλαπλασιασμού μπορεί να μετατραπεί σε ένα ευκολότερο πρόβλημα πρόσθεσης. Η εμφάνιση μάλιστα του μηχανικού λογαριθμικού κανόνα μεγέθυνε τις δυνατότητες.

Ένα ευαίσθητο μικρόφωνο

Τα μεγάλα μικρόφωνα έγιναν ένα με την εικόνα του ραδιοφώνου της χρυσής εποχής. Πρόκειται για τα μικρόφωνα «ribbon» ή ταινίας, με πιο χαρακτηριστικό το «RCA μοντέλο 44Α», ένα βαρύ -8 κιλών- μηχάνημα, που πρωτοεμφανίστηκε το 1931. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μικρόφωνα, που τα ηχητικά κύματα μετακινούσαν ένα διάφραγμα παράγοντας ένα ηλεκτρικό σήμα, σε ένα μικρόφωνο ribbon το σήμα γεννιόταν από ένα ελαφρύ κομμάτι ελάσματος αιωρούμενο μεταξύ δύο μαγνητών. Ο ήχος ενός μικροφώνου ταινίας ήταν ο πλέον κατάλληλος για τα ραδιοφωνικά δράματα (όπως ο δικός μας «Λαμπίρης»), που έκλεβαν τις καρδιές των ακροατών πριν από τα τηλεοπτικά σίριαλ. Ηθοποιοί καθισμένοι μέσα στο ίδιο δωμάτιο ακούγονταν λες και ήταν πολύ μακριά ο ένας από τον άλλον· κάποιοι απ' αυτούς λες και ήταν σε άλλο χώρο...

Αλλά το 44Α ήταν τόσο ογκώδες για να έχει πλατιά χρήση στην τηλεόραση, ενώ δεν ήταν κατάλληλο για χρήση εκτός στούντιο. Εκτός από το μεγάλο βάρος του, η παραμικρή ριπή αέρα μπορούσε να παράγει ήχο. Παρ' όλα αυτά τα μικρόφωνα ταινίας παραμένουν δημοφιλή και παράγονται ακόμα γιατί ο σπάνια διαυγής ήχος τους ξεχωρίζει από αυτόν που δημιουργούν τα μικρόφωνα άνθρακα και τα πρώιμα πυκνωτικά.

Ησυχία στον... κήπο

Όταν το 1830 ο Έντγουιν Μπάντινγκ έφτιαχνε στην Αγγλία την πρώτη μηχανή κουρέματος γρασιδιού, προφανώς δεν είχε στο νου του τους ωκεανούς γκαζόν γύρω από τα σπίτια των προαστίων. Η κουρευτική μηχανή του, με το κυλινδρικό της καρούλι, δεν ήταν εσωτερικής καύσης· συρόταν ήσυχα, αν και με αρκετή προσπάθεια, από το χειριστή της. Η απλή αυτή διάταξη, αντικαταστάθηκε στις ΗΠΑ από την περιστροφική μηχανή μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αλλά παρά το ότι η μηχανή με μοτέρ μοιάζει ευκολότερη στη χρήση, είναι εξαιρετικά θορυβώδης, ενώ τα δίχρονα μοτεράκια τους «φτύνουν» κυριολεκτικά μόλυνση. Η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ υπολογίζει ότι το 5% της τοπικά παραγόμενης αέριας μόλυνσης προέρχεται από τις μηχανές κουρέματος του γκαζόν! Μια άλλη συνέπεια είναι οι πολλοί τραυματισμοί: 385.000 (!) τραυματισμοί καταγράφηκαν μέσα σε εφτά χρόνια. Στον αντίποδα, βρίσκονται οι χειροκίνητες μηχανές. Δεν μπορεί να μην υπογραμμισθεί ότι δεν έχει αναφερθεί ούτε ένα περιστατικό τραυματισμού όλα αυτά τα χρόνια. Ίσως έτσι να εξηγείται το ότι οι πωλήσεις τους έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια.

Ο κύλινδρος του Έντισον

Οι φίλοι της μουσικής υψηλής ποιότητας δεν αποχωρίζονται το βινύλιο, υποστηρίζοντας ότι αποδίδει έναν πολύ πλουσιότερο ήχο από το compact disc. Κι όμως, ο δίσκος εγγραφής, φτιαγμένος πρώτα από εβονίτη, έπειτα από βερνίκι και τέλος από βινύλιο, ήταν στην εποχή του μια τεχνολογία αιχμής. Η ιστορία επαναλαμβάνεται; Για να πετύχει ο δίσκος παραμέρισε ένα ανώτερο μέσο για την εγγραφή μουσικής: τον κύλινδρο εγγραφής, από ανθρακικό νάτριο, που πρωτοκατασκεύασε ο Τόμας Έντισον το 1877. Ο Εντισον προτίμησε τη χρήση κυλίνδρου αντί για δίσκου, γιατί, όπως εξηγεί ο Ντόναλντ Νόρμαν (ένας από τους γκουρού του τεχνολογικού σχεδιασμού), κάθε σημείο του κυλίνδρου περνά από τη γραφίδα εγγραφής με την ίδια ακριβώς ταχύτητα. Στους δίσκους όμως τα σημεία κοντά στο χείλος περνάνε πιο γρήγορα απ' ό,τι τα σημεία κοντά στο κέντρο, με αποτέλεσμα στα δεύτερα ο ήχος να υφίσταται παραμόρφωση. Παρά όμως τα τεχνολογικά του πλεονεκτήματα ο κύλινδρος του Εντισον απέτυχε στην αγορά στις αρχές του αιώνα. Η RCA, που κυριαρχούσε στην παραγωγή δίσκων, απέσπασε τη συνεργασία των πιο ονομαστών καλλιτεχνών της εποχής. Ταυτόχρονα οι δίσκοι παράγονταν πιο εύκολα σε μαζική βάση. Για τον Νόρμαν ο κύλινδρος του Εντισον αποτελεί ίσως το πιο κλασικό παράδειγμα μιας ανώτερης τεχνολογίας που έχασε από μια αρκετά καλή, αλλά κατώτερη. Αν και ο τελευταίος κύλινδρος εγγραφής παράχθηκε το 1929, τη χρονιά που η εταιρεία του Εντισον έκλεισε, η γοητεία του δεν χάθηκε. Το 1996, το συγκρότημα «They Might Be Giants» πήγε στο Εθνικό Μουσείο του Εντισον στο Νιου Ζέρσεϊ και ηχογράφησε το «Ι Can Hear You» σε κύλινδρο.

Το «καθαρό» τρόλεϊ

Το τραμ ήταν η πρώτη μορφή μέσων μαζικής μεταφοράς για τους κατοίκους των πόλεων. Τη δεκαετία 1930 - 40 όμως άρχισε να αντικαθίστανται από το λεωφορείο. Για τον αιφνίδιο θάνατο του τραμ, πολλοί μελετητές των συστημάτων συγκοινωνίας στις ΗΠΑ, ενοχοποιούν την Τζένεραλ Μότορς· όπως πολλοί στην Ελλάδα υποστηρίζουν ότι πίσω από την απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή να ξηλώσει μέσα σε μια νύκτα τις γραμμές τραμ της Αθήνας βρίσκονταν οι ιδιοκτήτες των λεωφορείων -σε μια ελληνική «μικρομεσαία» εκδοχή των παρεμβάσεων των εταιρειών. Το δίκτυο των λεωφορείων είχε βέβαια το πλεονέκτημα ότι μπορούσε να αναπτυχθεί χωρίς να απαιτείται το «πέρασμα» γραμμών. Αλλά ποτέ δεν συνυπολογίστηκε το κόστος της μόλυνσης και του θορύβου που εξέπεμπε.

Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μερικές πόλεις προσπάθησαν να συνδυάσουν τα πλεονεκτήματα και των δύο μέσων. Κράτησαν τα ηλεκτρικά καλώδια των τραμ, αλλά «κρέμασαν» απ' αυτά ηλεκτρικά λεωφορεία. Τα τρόλεϊ ήταν πια γεγονός. Σήμερα περίπου 1.000 τρόλεϊ βρίσκονται σε λειτουργία στη βόρεια Αμερική· τα περισσότερα στο Σαν Φρανσίσκο και στο Βανκούβερ.

Αλλά παρά το ότι παράγονται νέα μοντέλα, με ειδικές ανέσεις για τους επιβάτες, κινούμενα με φυσικό αέριο και ισχυρές μπαταρίες για κάθε ενδεχόμενο, η χρήση του μέσου δεν φαίνεται να βρίσκεται σε άνοδο. Πέφτουν θύματα της κυριαρχίας των Ι.Χ. και των πετρελαιοβόρων λεωφορείων.

WordStar, ο εξερευνητής

Πολύ πριν η Microsoft καταφέρει να φτιάξει το Word υπήρχε ένας πολύ πλούσιος και αξιόπιστος επεξεργαστής κειμένου, ο WordStar. Η πρώτη έκδοσή του κυκλοφόρησε το 1979, με δουλειά τεσσάρων μηνών του προγραμματιστή Ρομπ Μπάρναμπι. Ήταν ένα κατόρθωμα, για το οποίο -αργότερα- ειδικοί της IBM θα εκτιμήσουν ότι είναι ισοδύναμο με προσπάθεια 42 ετών ενός μέσου προγραμματιστή! Ο WordStar ήταν ο πρώτος επεξεργαστής που έδωσε τη δυνατότητα να κινείται κάποιος σε ένα κείμενο, χρησιμοποιώντας μόνο το πληκτρολόγιο, αφού τότε δεν υπήρχε «ποντίκι». Μέχρι τότε το γράψιμο στον υπολογιστή έμοιαζε με αυτό της γραφομηχανής και μάλιστα χωρίς... μπλάνκο. Ο WordStar πρόσφερε επίσης εντολές μετατόπισης γραμμάτων και μια εικόνα του κειμένου που έμοιαζε στην αναμενόμενη εκτύπωση. Το 1984 η WordStar International ήταν η μεγαλύτερη εταιρεία λογισμικού στην Αμερική, αλλά η WordStar 2000 που ιδρύθηκε το 1985, στάθηκε ανήμπορη απέναντι στον ανταγωνιστή WordPerfect. Ο WordStar βέβαια βρίσκεται στα θεμέλια και των σημερινών συστημάτων WYSIWYG, «ό,τι βλέπεις παίρνεις».

Αυτόματος χρονομετρητής

Το 1780 ο Παριζιάνος ωρολογοποιός Αμπραάμ Λουί Μπρεγκέ απάλλαξε τους συμπολίτες του από την κουραστική υποχρέωση να κουβαλούν ρολόγια με μόνιμη «ουρά» ένα εκκρεμές που εξασφάλιζε την κίνησή τους. Το πρώτο ρολόι που δεν απαιτούσε κούρδισμα ήταν γεγονός. Το βήμα ήταν τόσο συναρπαστικό που ενέπνευσε τον ποιητή Νταβίντ Σλαβί να γράψει ότι «ένας λιτός τροχός συσσωρεύει όλη την ανθρώπινη κίνηση/ για να τον ξοδέψει στο δικό του διαμαντένιο χρόνο». Αλλά τα πρώτα αυτόματα ρολόγια, καθώς αναπαύονταν στις βαθιές τσέπες των κατόχων τους, δεν κινιόνταν αρκετά με αποτέλεσμα να «χάνουν». Μόνο το 1920, όταν μεταφέρθηκαν στον πολύ πιο κινητικό καρπό του ανθρώπινου χεριού, το αυτόματο ρολόι έγινε πραγματικά επιτυχημένο. Σήμερα βέβαια οι περισσότεροι φορούν ρολόγια με μπαταρίες, τα οποία διακρίνονται επίσης για την ακρίβειά τους, ενώ είναι και φθηνότερα. Τα αυτόματα ρολόγια παραμένουν όμως ακόμα στην αγορά, διεκδικώντας συχνά την τεχνολογική πρωτοπορία, ειδικά σε προϊόντα hi-end. Φυσικά, σχεδόν όλα τα μηχανικά ρολόγια που κατασκευάζονται σήμερα είναι αυτόματα.

Amiga, μια παλιά φίλη

Στις αρχές της δεκαετίας του '80 ο υπολογιστής δεν είχε καμιά σχέση με αυτό που γνωρίζουμε σήμερα. Όταν το 1984 η Apple Macintosh παρέδωσε στο κοινό το μέσο αλληλεπίδρασης γραφικών (GUI) και τον επόμενο χρόνο εμφανίστηκε ο πρώτος υπολογιστής πολυμέσο με τη μορφή του Commodore Amiga 1.000 έγινε ένα τεράστιο βήμα εμπρός. Η Αμίγκα, αποδείχτηκε μια πραγματική φίλη αφού είχε το πρώτο σύστημα προεκτοπιστικής πολυεπεξεργασίας -επιτρέποντας το τρέξιμο προγραμμάτων που έκαναν τον επεξεργαστή πολύ πιο αποτελεσματικό. Ο υπολογιστής έπαψε πια να είναι ένα μαύρο κουτί, κατάλληλο μόνο για συγκεκριμένες εργασίες. Τα γραφικά και ο ήχος της Αμίγκα ήταν τόσο προηγμένα, που έμοιαζαν με εξελιγμένο βίντεο-γκέιμ. Ηταν το πρώτο κομπιούτερ με πάνω από 16 χρώματα, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για επεμβάσεις σε βίντεο, ενώ παρείχε τετρακάναλο ήχο, όταν άλλοι υπολογιστές εξέπεμπαν κάποια κακόηχα... μπιπ. Χαρακτηριστικό του πρωτοποριακού συστήματος της προεκτοπιστικής πολυεπεξεργασίας είναι ότι η Apple θα την προσφέρει με την έκδοση Mac OS.Χ. Και δεν έφταναν όλα αυτά αλλά η Αμίγκα κόστιζε τη μισή τιμή των υπολοίπων υπολογιστών.

Παρ' όλα αυτά τα πλεονεκτήματα οι χρήστες στις μεγάλες επιχειρήσεις, που αποτελούσαν και τη συντριπτική πλειοψηφία των πελατών τότε, βρήκαν στη βάση λογισμικού του προσωπικού υπολογιστή της IBM ένα ισχυρότερο σημείο πώλησης. Εν τω μεταξύ, η Atari St έσυρε σε δίκη την Αμίγκα για πρόωρη εισβολή στην αγορά πολυμέσων και ο Commodore άρχισε να ξηλώνεται. Η Αμίγκα όμως επιβίωσε του θανάτου του Commodore· πολλές εταιρείες ανέπτυξαν παρόμοιο λογισμικό, ενώ μία νέα εκδοχή της παρουσιάστηκε το 1999.

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω

Σάββατο 2 Ιουνίου 2012

εικόνες

Το κουκλάκι , το βαζάκι και το καδράκι μικρά κομμάτια από τη διακόσμηση του σπιτιού στο χωριό.

Άποψη του Ηρακλείου σε πίνακα ζωγραφικής

Η μικρή εκκλησία του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο

Και κάτω για σημασία στη λεπτομέρεια

Κι εδώ ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά πολιούχου του Ηρακλείου με τα περιστέρια
είναι δίπλα στον μικρό ναό του Αγίου Μηνά

Εδώ από το πλάι, ενώ καθόμαστε στη σκιά δέντρων σε μια καφετέρια

Στην πλατεία δίπλα στον Άγιο Μηνά , είναι η Αγία Αικατερίνη των Σιναϊτών
ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής κόσμημα

Το τριαντάφφυλλο από μια γειτονική αυλή που δεν άντεξα στον πειρασμό και το έκοψα Συγνώμη γειτόνισσα!

Εδώ κάνει παρέα με ένα μπουκέτο από αγιόκλημα και αγγελική

Αυτό δεν ξέρω πως το λένε , είναι έρπον και βγαίνει και στο πιο στεγνό έδαφος

και ... για του λόγου το αληθές κοιτάξτε το φυτό μέσα από το τσιμέντο και τα χαλίκια μιας νέας οικοδομής

Το κίτρινο τριαντάφυλλο είναι ένα το ίδιο σε όλα τα πλάνα απλώς αλλάζει καθώς μεγαλώνει
εδώ είναι την πρώτη μέρα

Το πορτοκαλί μπουκέτο εγώ το ξέρω ως νάρκισο . Δεν ξέρετε πόσο εύκολα ριζώνει με ένα μικρό κλαδάκι και πόσο εύκολα εξαπλώνεται . Έβαλα σε μια γλάστρα ένα κομμάτι μισοπεθαμένο και σε μια βδομάδα έβγαλε 10 φύλα και συνεχίζει . Αλλά δυστυχώς είναι μόνο καλοκαιρινό.

Εδώ έχουμε σφάκες 3 χρώματα . Έμαθα κάτι: άν έχετε ρογδιά που δεν κρατά τα ρόγδια αλλά τα ρίχνει πριν μεγαλώσουν, θα λυθεί το πρόβλημα άν βάλετε ανάμεσα στα κλαδιά της ροδιάς κομμάτια κλαδιά από το φυτό της σφάκας. Και είναι σαφώς καλύτερα αν έχετε φυτεμένη σφάκα κοντά στη ρογδιά. Λένε ότι μέσω των εντόμων επηρεάζεται θετικά η γονιμοποίηση της ρογδιάς.