Κυριακή 2 Ιουλίου 2017

Αλέξανδρος Παναγούλης (2 Ιουλίου 1939 – 1 Μαΐου 1976)

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε μια παλιότερη δημοσίευση.
Ο Αλέξανδρος Παναγούλης (2 Ιουλίου 1939 – 1 Μαΐου 1976) υπήρξε πολιτικός και ποιητής. Δραστηριοποιήθηκε στον αγώνα κατά της Δικτατορίας της Χούντας των Συνταγματαρχών (1967-1974). Παγκόσμια γνωστός, ιδιαίτερα για την θαρραλέα του πράξη, την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου στις 13 Αυγούστου 1968, αλλά και για την αντοχή του στα βασανιστήρια που ακολούθησαν. Στην μεταπολίτευση εκλέχθηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.).
Ο Αλέξανδρος Παναγούλης γεννήθηκε στην Γλυφάδα. Δευτερότοκος γιος της Αθηνάς Κακαβούλη και του Βασιλείου Παναγούλη, αξιωματικού του στρατού ξηράς. Αδερφός του Γεωργίου Παναγούλη, θύματος του καθεστώτος των Συνταγματαρχών, και του Ευσταθίου Παναγούλη, μετέπειτα πολιτικού άνδρα. Από την πλευρά του πατέρα του κατάγεται από την Δίβρη (Λαμπεία) Ηλείας και από την πλευρά της μητέρας του από το Σύβρο Λευκάδας. Εξαιτίας της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα, ο Α. Παναγούλης πέρασε μέρος της παιδικής του ηλικίας στη Λευκάδα. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Σχολή Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων.
Πολιτική

Πνεύμα ελεύθερο και δημοκρατικό, ο Αλέξανδρος Παναγούλης εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στις κεντρώες πολιτικές δυνάμεις του τόπου: στην Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) του Γεωργίου Παπανδρέου. Συγκεκριμένα ο Α. Παναγούλης εντάχθηκε στην οργάνωση της νεολαίας του κόμματος – Οργάνωση Νέων της Ένωσης Κέντρου (Ο.Ν.Ε.Κ.) που μετονομάζεται στη συνέχεια σε Ελληνική Δημοκρατική Νεολαία (Ε.ΔΗ.Ν.) – για να αναλάβει μετά την μεταπολίτευση την προεδρία της στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974.
Ο Αλέξανδρος Παναγούλης συμμετείχε ενεργά στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας και εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος του Γ. Παπαδόπουλου (1967-1974). Λιποτάκτησε από το στράτευμα και ίδρυσε την οργάνωση Εθνική Αντίσταση. Αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο για να καταστρώσει σχέδιο δράσης. Εκεί έρχεται σε επαφή με τους πολιτικούς άνδρες του τόπου, όπως ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, με σκοπό να τους ζητήσει να συνδράμουν στην αντίσταση. Επανέρχεται στην Ελλάδα και μαζί με στενούς του συνεργάτες σχεδιάζει την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου την 13η Αυγούστου 1968 κοντά στη Βάρκιζα. Αποτυγχάνει και συλλαμβάνεται. Όπως σημειώνει η Οριάνα Φαλάτσι στην συνέντευξη της με τον Αλέξανδρο Παναγούλη μετά την απελευθέρωση του, η πράξη του ήταν μια πολιτική πράξη εναντίον της δικτατορίας. Η Φαλάτσι αναφέρει τον Α. Παναγούλη ως εξής: Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο[1]
Μετά από μερόνυχτα συνεχούς βασανισμού, οδηγείται ημιθανής στο νοσοκομείο και κατόπιν δικάζεται από το Στρατοδικείο στις 3 Νοεμβρίου 1968[2] και καταδικάζεται δις εις θάνατον, μαζί με άλλα μέλη της Εθνικής Αντίστασης, στις 17 Νοεμβρίου 1968[1]. Μεταφέρεται στην Αίγινα για την εκτέλεση η οποία όμως ματαιώθηκε χάρη στις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας και αφού προσπάθησαν να πείσουν τον Παναγούλη να υπογράψει για να του δοθεί χάρη. Στις 25 Νοεμβρίου 1968 ο Παναγούλης μεταφέρθηκε από την Αίγινα στις Στρατιωτικές Φυλακές του Μπογιατίου (Σ.Φ.Μ.), όπου και του επιβλήθηκε η "ποινή του εντοιχισμού" όπως λέει ο ίδιος.[3] Από εκεί δραπετεύει στις 5 Ιουνίου 1969, συλλαμβάνεται όμως εκ νέου και οδηγείται προσωρινά στο στρατόπεδο στου Γουδή για να μεταφερθεί μετά από ένα μήνα και πάλι στις φυλακές Μπογιατίου. Εκεί τον περιμένει η απομόνωση σε κελί που το έφτιαξαν ειδικά για τον Παναγούλη και ήταν σαν αντίγραφο τάφου. Επιχειρεί να δραπετεύσει αρκετές φορές ανεπιτυχώς. Γράφει ποιήματα ως διέξοδο. Συνεχίζει να γράφει ακόμα και όταν του κατάσχουν κάθε γραφική ύλη χρησιμοποιώντας για μελάνι το αίμα του και για χαρτί τους τοίχους του κελιού-τάφου του.
Ο Α. Παναγούλης σύμφωνα με ορισμένους αρνείται την πρόταση απονομής χάριτος που του προσέφερε η χούντα. Τον Αύγουστο του 1973 – μετά από τεσσεράμισι σχεδόν χρόνια φυλάκισης – απελευθερώθηκε βάση της γενικής αμνηστίας που απένειμε το καθεστώς των συνταγματαρχών στους πολιτικούς κρατούμενους, κατόπιν της αποτυχημένης προσπάθειας του Γ. Παπαδόπουλου να φιλελευθεροποιήσει το καθεστώς του. Αυτοεξορίζεται εκ νέου, αυτή τη φορά στην Φλωρεντία της Ιταλίας, για να επαναδραστηριοποιηθεί στην αντίσταση, ουσιαστικά όμως συνεχίζει την αντίσταση στην Ελλάδα ερχόμενος κρυφά όπου και οργανώνει ομάδες αντίστασης.
Μεταπολίτευση
O τάφος του Παναγούλη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών

Στην μεταπολίτευση ο Αλέξανδρος Παναγούλης εκλέγεται βουλευτής της Β΄ Αθηνών με την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (Ε.Κ.-Ν.Δ., σήμερα Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου), καθώς αρνείται να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ και με τον Ανδρέα Παπανδρέου τον οποίο παρομοίζε με φασίστα και έλεγε πως ήταν ο Έλληνας Μουσολίνι, στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974.
Επιδιώκει την απομόνωση των πολιτικών που συνεργάστηκαν με το δικτατορικό καθεστώς της Χούντας και εξαπολύει σωρεία καταγγελιών. Λίγο μετά την εκλογή του έρχεται σε ρήξη με την ηγεσία του κόμματος του γιατί είχε συγκεντρώσει στοιχεία για τη συνεργασία του Δημήτρη Τσάτσου με το χουντικό καθεστώς, με συνέπεια να αρνηθεί να συνυπάρξει με τον "προδότη" στο ίδιο κόμμα και παραιτείται. Παρέμεινε όμως στη Βουλή των Ελλήνων ως ανεξάρτητος βουλευτής. Επιμένει στις καταγγελίες του και έρχεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον Υπουργό Εθνικής Αμύνης, Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Δημήτρη Τσάτσο. Δέχθηκε πολιτικές πιέσεις αλλά και απειλές για τη ζωή του για να αποσύρει τις καταγγελίες του, όπως διαρρήξεις στο πολιτικό του γραφείο, μηνύματα που του άφηναν άγνωστοι κλπ.
Σκοτώνεται την πρωτομαγιά του 1976[4] σε ηλικία 36 ετών κατόπιν τροχαίου ατυχήματος στην λεωφόρο Βουλιαγμένης (το αυτοκίνητό του πήγε και έπεσε σε υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου κάθετα στην πορεία), λίγες μέρες πριν την αποκάλυψη των φακέλων σχετικά με τα όργανα ασφαλείας της Χούντας (Φάκελος ΕΣΑ). Η αποκάλυψη των φακέλων, που δεν έλαβε χώρα ποτέ, λέγεται ότι περιείχε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος ορισμένων πολιτικών που συνεργάστηκαν με την χούντα. Κατά πολλούς, το τροχαίο ατύχημα είχε στηθεί για να θέσει τον Αλέξανδρο Παναγούλη εκτός μάχης και να εξαφανίσει τις αποδείξεις που είχε υπό την κατοχή του. Δεν έχει παρουσιαστεί ωστόσο μέχρι σήμερα κανένα τεκμήριο για όλες αυτές τις εικασίες.
Ποιητικό έργο

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης βασανίζεται καθημερινά, με τα πιο ευφάνταστα, σκληρά και αποκρουστικής σύλληψης βασανιστήρια καθ΄ όλη την διάρκεια της κράτησης του. Η αυτοκυριαρχία του, η αυτοπειθαρχία του, το πείσμα στο να υπερασπιστεί αυτό που πιστεύει και το χιούμορ που διέθετε λειτουργούν σαν ασπίδες χάρη στις οποίες κατορθώνει να επιβιώσει τον σωματικό και ψυχικό βιασμό. Κατά πολλούς, στις φυλακές του Μπογιατίου γράφει τα καλύτερα του ποιήματα στον τοίχο του κελιού του ή σε μικροσκοπικά παλιόχαρτα, με μελάνι συχνά το ίδιο του το αίμα. Πολλά από τα ποιήματα του δεν διασώθηκαν. Αρκετά όμως από αυτά είτε κατάφερε να τα βγάλει από την φυλακή με διάφορους τρόπους είτε να τα ξαναγράψει αργότερα χάρη στο ισχυρό μνημονικό του. Το 1972, ενώ ήταν ακόμη στη φυλακή, εκδίδεται στο Παλέρμο η πρώτη ποιητική του συλλογή στα Ιταλικά Altri seguiranno: poesie e documenti dal carcere di Boyati (Άλλοι θα ακολουθήσουν: ποίηση και ντοκουμέντα από τις Φυλακές του Μπογιατίου) με εισαγωγικό σημείωμα από τον Ιταλό πολιτικό Φερούτσιο Πάρη και τον Ιταλό σκηνοθέτη και καλλιτέχνη Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Για το έργο του αυτό ο Α. Παναγούλης βραβεύτηκε με το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Βιαρέτζιο (Premio Viareggio Internazionnale) τη χρονιά που ακολούθησε. Μετά την απελευθέρωση του ο Α. Παναγούλης εξέδωσε στο Μιλάνο την δεύτερή του ποιητική συλλογή στα Ιταλικά Vi scrivo da un carcere in Grecia (Μέσα από Φυλακή σας γράφω στην Ελλάδα) με εισαγωγικό σημείωμα από τον Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Είχε προηγηθεί η έκδοση στα ελληνικά τετραδίων όπως η συλλογή με τίτλο Η Μπογιά.
Ποιήματα

Υπόσχεση
Τα δάκρυα που στα μάτια μας
θα δείτε ν' αναβρύζουν
ποτέ μην τα πιστέψετε
απελπισιάς σημάδια.
Υπόσχεση είναι μοναχά
γι' Αγώνα υπόσχεση

(Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου, Φεβρουάριος 1972)
Vi scrivo da un carcere in Grecia, 1974

Διεύθυνσή μου
Ένα σπιρτόξυλο για πέννα
αίμα στο πάτωμα χυμένο για μελάνι
το ξεχασμένο περιτύλιγμα της γάζας για χαρτί
Μα τι να γράψω;
Τη Διεύθυνσή μου μονάχα ίσως προφτάσω
Παράξενο και πήζει το μελάνι
Μέσ’ από φυλακή σας γράφω
στην Ελλάδα

(Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου, 5 Ιουνίου 1971 – Μετά ξυλοδαρμό)
Vi scrivo da un carcere in Grecia, 1974. http://el.wikipedia.org/…/%CE%91%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE…

"Σταυρός του Νότου"

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε ένα σύνδεσμο.
 
Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στο "Πούσι" (1947) και αφιερώνεται στον Γιώργο Θεοτοκά, ο οποίος, όπως μας πληροφορεί ο Φίλιππος Φιλίππου, τρία χρόνια πριν…
antonispetrides.wordpress.com

Σύντομο υπόμνημα στο ποίημα “Σταυρός του Νότου” του Νίκου Καββαδία

Tags
, , , , , , , , , , , , , ,
 
 
 
 
 
 
54 ψήφοι

Snip20130627_2
Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στο “Πούσι” (1947) και αφιερώνεται στον Γιώργο Θεοτοκά, ο οποίος, όπως μας πληροφορεί ο Φίλιππος Φιλίππου, τρία χρόνια πριν τη δημοσίευση αυτής της συλλογής, σε άρθρο του στο περιοδικό “Ορίζοντες” (τεύχος 9-10, 1944) είχε εκφραστεί θετικά για το νεανικό “Μαραμπού” (1933) θεωρώντας ότι η συλλογή αυτή εκπροσωπούσε την ελπίδα να ανθήσει κάποτε μια ελληνική ναυτική ποίηση. Η σχέση του Καββαδία πάντως με τη γενιά του 1930 ήταν προβληματική, αφού, παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε το “Μαραμπού”, ο Καββαδίας θεωρούσε πως οι εκπρόσωποι της ποιητικής αυτής γενιάς δεν του απέδωσαν την αναγνώριση που του άρμοζε. Φέρεται μάλιστα να είχε ιδιαίτερο παράπονο από τον Σεφέρη (δείτε περισσότερα σε αυτό το βίντεο).
Το ποίημα είναι αφηγηματικό και εφάπτεται σε πολλά σημεία με τα ποιήματα “William George Allum” και “Ένα Μαχαίρι” από το “Μαραμπού”. Το απροσδιόριστο Εγώ του ποιήματος αφηγείται, χρόνια μετά, την ιστορία της αυτοκτονίας ενός συντρόφου του στο καράβι. Ο σύντροφος αυτός, στον οποίο ο αφηγητής απευθύνεται σε δεύτερο πρόσωπο, όπως και ο William George Allum, άρρωστος και στο σώμα και στην ψυχή, αδυνατεί να αντέξει το βάρος της ερωτικής απουσίας. Το καράβι ταξιδεύει προς τον Νότο υπό το πνεύμα του καυτού Γαρμπή (του Λίβα), αλλά η πραγματική φωτιά μαίνεται στην ψυχή του αντικειμένου της αφήγησης. Ο Νότος είναι για το ποιητικό Εσύ η διακεκαυμένη ζώνη των ερωτικών αναμνήσεων που τον ταλανίζουν. Και πάλι όπως ο William George Allum, καταφεύγει στη φωτιά, για να καυτηριάσει την πληγή του (να διώξει από πάνω του τα κατάλοιπα της ερωτικής αποτυχίας, το τατουάζ). Η αποτυχία αυτού του εγχειρήματος στρέφει την απελπισία προς τα μέσα και προς τον Εαυτό.  
To ποίημα μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος και το συμπεριέλαβε στον ομότιτλο δίσκο. Ακούστε το από την Αιμιλία Σαρρή (πρώτη εκτέλεση), από τον Γιώργο Νταλάρα, από τη Ρίτα Αντωνοπούλουαπό τον ίδιο τον Θάνο Μικρούτσικο σε ζωντανή εκτέλεση και από την Άννα Λινάρδου.
Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να δουν επίσης τα εξής κείμενα:
Μνημείο για τον Νίκο Καββαδία στην Κεφαλλονιά
Μνημείο για τον Νίκο Καββαδία στην Κεφαλλονιά

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

1. του Γαρμπή: στη γλώσσα των ναυτικών, ο θερμός νοτιοδυτικός άνεμος (εξ ου και “ἐβραζε το κύμα”), ο ίδιος που οι στεριανοί αποκαλούν λίβαΓια τα ονόματα των ανέμων δείτε εδώ. Στο ναυτικό ανεμολόγιο υπάρχουν οκτώ άνεμοι: πρβλ.  τους γνωστούς στίχους από το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη (“Δοξαστικόν”):
Οι σημάντορες άνεμοι που ιερουργούν
που σηκώνουν το πέλαγος σαν Θεοτόκο που φυσούν και ανάβουνε τα πορτοκάλια
που σφυρίζουν στα όρη κι έρχονται Ο Μαΐστρος,  ο Λεβάντες,  ο Γαρμπής, ο Πουνέντες,
ο Γραίγος,  ο Σιρόκος,  η Τραμουντάνα,  η Όστρια.
 
4. σ᾽ άλλους παραλλήλους θα᾽ χεις μπει: Το ποιητικό Εσύ προαναγγέλλει αμφίσημα την αυτοκτονία του.
Snip20130630_2 
5. κούλικο: Κούληδες (λέξη των Ταμίλ) αποκαλούνται στις βρετανικές αποικίες της ΝΑ Ασίας οι ανειδίκευτοι εργάτες, που μπορούσαν να μισθωθούν για διάφορες υπηρεσίες, κυρίως ως αχθοφόροι. Η εικόνα του κούλη επιστρέφει συχνά στα ποιήματα του Καββαδία. Σιωπηλές, φασματώδεις φυσιογνωμίες, με “βαριά ωχροκίτρινη μορφή” (“Οι προσευχές των ναυτικών“),  προσεύχονται με τρόπο ιδιότυπο μα κατανυκτικό και “τρώνε συχνά ρύζι με κάρυ” (“Cambay’s Water“) – περίεργοι συνοδοιπόροι ενός ταξιδιού και ενίοτε, όπως εδώ, σύντροφοι σε μια φευγαλέα αλλά εντυπωτική ερωτική ένωση.
5-6. τατού…σβήσει: Για την ποιητική λειτουργία του τατουάζ και τις απελπισμένες προσπάθειες των ναυτικών να το αφαιρέσουν, βλ. το σχόλιό μας στο ποίημα “Καραντί” (στ. 3). Εδώ, όπως και αλλού, το τατουάζ είναι ό,τι απέμεινε από μια παλιά, χαμένη αγάπη.
7. είπαν πως την είχες αγαπήσει: Η γυναικεία μορφή που αγαπήθηκε κάποτε, σε παρελθοντικό χρόνο, και που όλο ξεγλιστρά και χάνεται, άπιαστη και εξιδανικευμένη, στοιχειώνει την ποίηση του Καββαδία. Βλ. το προαναφερθέν σχόλιό μας στο ποίημα “Καραντί” και το υπόμνημά μας στο ποίημα “Μαρέα”.
7. είπαν: Είναι σημαντική λεπτομέρεια ότι το ποιητικό Εσύ δεν αφηγείται το ίδιο την ερωτική ιστορία του. Οι πληροφορίες φτάνουν στον αφηγητή από άλλους. Το Εσύ του “Σταυρού του Νότου” θυμίζει σε πολλά, όπως είπαμε, τον σιωπηλό, σκοτεινό William George Allum του ομότιτλου ποιήματος, που φυλάσσει φθονερά στην ψυχή του τον πόνο, ενώ την ίδια στιγμή επιχειρεί μανιασμένα να τον σβἠσει από το σώμα του και το κορμί του.
8. σε μια κρίση μαύρου πυρετού: “Μαύρος Πυρετός” (“Κάλα-Αζάρ” στα χίντι) είναι παρασιτική ασθένεια που ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων λεϊσμανιάσεων. Πρόκειται για σπλαγχνική νόσο με βασικό σύμπτωμα τον ψηλό πυρετό (με το συνακόλουθο παραλήρημα, που στο ποίημα ταυτίζεται, σχεδόν συνδέεται με την ερωτική έξαρση). Μεταδίδεται με το τσίμπημα του εντόμου φλεβοτόμος (είδος σκνίπας). Η αρρώστια είναι ακόμη και σήμερα συχνή στην ανατολική και νότια Αφρική και μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.
Η αρρώστια, είτε το αφροδίσιο νόσημα που μαζεύει στα ρυπαρά πορνεία των λιμανιών, είτε οι εξωτικές νόσοι τις οποίες προκαλεί η υγρασία και η ζέστη των τροπικών περιοχών, συνταξιδεύει συχνά με τους ναυτικούς του Καββαδία.
9. βάρδια: H βάρδια στον Καββαδία δεν είναι απλά τμήμα της ναυτικής ρουτίνας, είναι κατάσταση οντολογική. Ο ναυτικός του Καββαδία κινείται συνεχώς στο μεταίχμιο: μεταξύ της ξηράς και της θάλασσας, της πατρίδας και της ξενιτιάς, του έρωτα και της απουσίας. Η βάρδια είναι κατάσταση εξίσου οριακή: την ώρα που όλοι κοιμούνται, μέσα στη γενική αποχαύνωση ενός ταξιδιού που ουδέποτε τελειώνει και που συχνά πορεύεται μέσα στην αχλύ (της συννεφιάς, της ομίχλης ή της μαστούρας), η συνείδηση του ποιητικού Εγώ αγρυπνά με ευαίσθητες τις κεραίες της. Αλλά η ευαισθησία αυτή είναι κατάρα.
9. πλάι σε κάβο φαλακρό: “κάβος” είναι είτε το ακρωτήριο είτε ένα χοντρό ναυτικό σκοινί. Εδώ η λέξη μπορεί να δηλώνει ο,τιδήποτε από τα δύο, αν και ίσως η δεύτερη σημασία ενισχύεται από τα “στράλια” (βλ. παρακάτω).
Ο Σταυρός του Νότου, περιστοιχισμένους από τον Κένταυρο. Copyright © 2003 Torsten Bronger (Πηγή: Wikipedia)
Ο Σταυρός του Νότου, περιστοιχισμένους από τον Κένταυρο. Copyright © 2003 Torsten Bronger (Πηγή: Wikipedia)
10. Σταυρός του Νότου: Ο Σταυρός του Νότου (Crux) είναι ένας από τους φωτεινότερους, πιο ευδιάκριτους αστερισμούς στον νυχτερινό ουρανό, το βασικό σημείο προσανατολισμού για τους ναυτικούς που κινούνται στο νότιο ημισφαίριο. Για τον αστερισμό δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ και εδώ. Στη συνείδηση των ναυτικών ο Σταυρός του Νότου, εξαιτίας ακριβώς του σταυροειδούς σχήματός του, ερμηνευόταν αμφίσημα είτε ως σημάδι ελπίδας είτε, συνηθέστερα, ως προάγγελος μαρτυρίων. Δείτε περισσότερα στο άρθρο της Deborah Houlding.
Η πορεία προς τον Νότο είναι, γενικότερα στην ποίηση του Καββαδία και όχι μόνο εδώ, ταυτισμένη με την ψυχική και  τη σωματική ταλαιπωρία. Ο Νότος είναι παράξενη, ανοίκεια γη, βουτηγμένη στην ομίχλη, ενίοτε και την παραίσθηση. Πρβλ. από το “Κuro Siwo”:
Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για τον Νότο δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια είναι παράξενα της Ίντιας της φανάρια και δεν τα βλέπεις, καθώς λένε, με το πρώτο.
10. στράλια: σκοινιά που στερεώνουν τους ιστούς. Καθώς ο ναύτης κοιτάει ψηλά, τα στράλια είναι σαν να πλαισιώνουν το λαμπρό αστέρι, τον Σταυρό του Νότου. “Στράλια” όμως επίσης στη γλώσσα των ναυτικών λέγεται και το νότιο σέλας (aurora australis), που συχνά πλαισιώνει τον Σταυρό του Νότου.
11. κομπολόι … από κοράλια: Συχνά στον Καββαδία τέτοιου είδους εξωτικά μπιχλιμπίδια (ή άλλα μικροαντικείμενα – μια σκαλιστή πίπα ή, ακόμη πιο αιχμηρά, ένα μαχαίρι) είναι απομεινάρια περασμένων, χαμένων ερώτων ή σύμβολα μιας προδοσίας την οποία ο ναυτικός δεν μπορεί να ξεπεράσει. Πρβλ. από το ποίημα “Θαλασσία Πανίς” (Πούσι): ένα κοχύλι σκουλαρίκι έχεις στ᾽ αυτί / και στα μαλλιά θαλασσινό πράσινο αστέρα. Πιο αμφίσημα, αλλά και πάλι σχετικά με τον χαμένο έρωτα, είναι “των Ινκάς τα σκουλαρίκια” στο “Καραντί“.
Το Άλφα του Κενταύρου, με την εκτυφλωτική του λάμψη, δεσπόζει στον νυκτερινό ουρανό του Νοτίου Ημισφαιρίου
Το Άλφα του Κενταύρου, με την εκτυφλωτική του λάμψη, δεσπόζει στον νυκτερινό ουρανό του Νοτίου Ημισφαιρίου
12. άκοπο μασάς καφέ πικρό: Το μάσημα διαφόρων ανεπεξέργαστων βοτάνων αποτελούσε συνηθισμένο γιατροσόφι για τον πυρετό. Πρβλ. από το “Black and White”: δούλευε το φτυάρι σκλάβε του Μαρόκου / που μασάς βοτάνια για τον πυρετό. 
13. το Άλφα του Κενταύρου: Το πιο λαμπερό Αστέρι στον αστερισμό του Κενταύρου, που “συνορεύει” με τον Σταυρό του Νότου στον ουρανό του νοτίου ημισφαιρίου. Για το άστρο, το τρίτο λαμπρότερο στον νυκτερινό ουρανό, δείτε περισσότερα εδώ. Σημειώνουμε ότι οι αστρονόμοι εντόπισαν κρυμμένο πίσω από τη λάμψη του Άλφα του Κενταύρου το αέριο σάβανο (gaseous shroud) ενός ετοιμοθάνατου άστρου.
Δεν είναι σαφές αν ο Καββαδίας γνώριζε την τελευταία πληροφορία, αν η ετοιμοθάνατη φωνή του Εσύ μέσα στη ζέστη του νοτιά παραλληλίζεται με το άστρο που αργοσβήνει πνιγμένο από τη λάμψη του κυρίαρχου ουράνιου σώματος. Το σίγουρο είναι ότι το ποίημα αυτό βηματίζει στη γραμμή μιας πολλαπλής, ειρωνικής αντίθεσης ανάμεσα στο Φως και το Σκοτάδι, τη Ζωή (που για το ποιητικό Εσύ είναι ζωντανός θάνατος) και τον Θάνατο (που για το Εσύ είναι λύτρωση και γαλήνη). Ο νυκτερινός ουρανός του “Σταυρού του Νότου” χαράσσεται από υπέρλαμπρα ουράνια σώματα, που όμως για το ποιητικό Εσύ εκπροσωπούν το σκότος του Φόβου και της ανάμνησης της ερωτικής αποτυχίας. Πιο κάτω ο λαμπρός ήλιος του Ισημερινού “κόβεται” προς στιγμήν από το σκότος του θανάτου, που όμως για τον αποκαμωμένο ναύτη είναι φως. Και τέλος ο γαλήνιος ύπνος του θανάτου στις ακτές της Αφρικής δεν διαταράσσεται ούτε από τα φανάρια (τα νυκτερινά φώτα πορείας του μοιραίου ταξιδιού) ούτε από τους γαργαλιστικούς πειρασμούς του κυριακάτικου μεσημεριού (“τ᾽ ωραίο γλυκό της Κυριακής“). Το ποιητικό Εσύ, μάλλον ο πιλότος του καραβιού, είναι επιφορτισμένο με την παρατήρηση του Φωτός, ώστε το πλοίο να βρει την πορεία του στο Σκότος του νυκτερινού ουρανού. Ο ίδιος όμως είναι παραδομένος στο σκοτάδι – ετοιμοθάνατος ψυχικά και αποφασισμένος να θέσει τέρμα στη ζωή του.
Παλινώριο στο Βρετανικό πολεμικό "Μπέλφαστ" (Πηγή: Άρης Στουγιαννίδης)
Παλινώριο στο Βρετανικό πολεμικό “Μπέλφαστ” (Πηγή: Άρης Στουγιαννίδης)
13. με το παλινώριο: Για το παλινώριο, βλ. το σχετικό σχόλιό μας στο “Μαρέα”. Δείτε επίσης το κατατοπιστικό άρθρο του Άρη Στουγιαννίδη.
13. πήρα κάτου: Τεχνικός ναυτικός όρος που περιγράφει τη διαδικασία εύρεσης της ακριβούς θέσης του πλοίου με τη χρήση του παλινώριου (της διόπτρας). Για την ποιητική λειτουργία των αναφορών σε τέτοια ναυτικά όργανα, βλ. επίσης το σχετικό σχόλιό μας στο “Μαρέα”.
16. να φοβάσαι τ᾽ άστρα του Νοτιά: επειδή τα άστρα αυτά είναι που κατευθύνουν προς τον “παράξενο”, επικίνδυνο Νότο (βλ. σχόλιο στον στ. 10). Ο Νότος είναι για το Εσύ περιοχή καταραμένη και στοιχειωμένη από την αφόρητη ανάμνηση.
17-20. άλλοτε … μάθημα πορείας νυχτερινό: Ο στίχος επιδέχεται δύο αναγνώσεις, μία κυριολεκτική και μία μεταφορική. “Μιγάδα” στην ιδιόλεκτο των ναυτικών είναι ο εξάντας: ο ναυτικός ασκείται στην πλοήγηση του καραβιού μέσα στο απόλυτο σκοτάδι. Τον λόγο τον εξηγεί ο Δημήτρης Βεντούρης σε αυτή την ανάρτηση:
Στα δώδεκα μου χρόνια λόγω πατέρα μου που ήτανε καπετάνιος, βρέθηκα βράδυ στη γέφυρα ενός εμπορικού καραβιού. Μου έκανε εντύπωση το απόλυτο σκοτάδι που επικρατούσε. Του μετέφερα την απορία μου γι’ αυτό, κι εκείνος μου απάντησε αφοπλιστικά: για να βλέπουμε.
Με φώτα αναμμένα συμπλήρωσε πάντα κάλμα και μπονάτσα θα έχουμε. Φάροι και στεριές δε θα φαίνονται. Τι καιρό έχει έξω δεν θα καταλαβαίνουμε. Ούτε τον κίνδυνο μιας πιθανής σύγκρουσης θα πάρουμε χαμπάρι.
Τότε κατάλαβα πόσο πολύτιμη είναι η άσκηση του να μπορείς να βλέπεις στο σκοτάδι αλλά και με ποιο τρόπο το έντονο φως πολλές φορές θαμπώνει την πραγματικότητα χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Η αναφορά στη μιγάδα, όμως, που συχνά εμφανίζεται στον Καββαδία ως πρότυπο εξωτικής ομορφιάς (αλλού “μουλάτρα”) δεν μπορεί να αποκλείσει τη μεταφορική, ερωτική ερμηνεία. Η προφανώς κρυφή  και βεβιασμένη σεξουαλική επαφή στο κατάστρωμα με τη μιγάδα του καπετάνιου παρομοιάζεται με τη μαθητεία του ναυτικού στην ανάγνωση του νυκτερινού ουρανού, που χρησιμεύει ως οδηγός πορείας. Αυτός ο λαμπρός νυκτερινός ουρανός, που “άλλοτε” αποτελούσε για το ποιητικό Εσύ πηγή αγαλλίασης και ευφροσύνης, σήμερα του προκαλεί τρόμο.
21. Nossi Be (Νόσι Μπι): Γνωστό και ως Nosy Be (ή Nossi-Bé), μικρό νησί βορειοδυτικά της Μαδαγασκάρης. Η γεωγραφική λεπτομέρεια προστίθεται, για να εξυπηρετήσει, όπως συχνά συμβαίνει στον Καββαδία, την ομοιοκαταληξία (Νόσι Μπι – αναλαμπή). Ο ποιητής αρέσκεται ιδιαίτερα σε τέτοιου είδους απροσδόκητες ρίμες, που συμπλέκουν εξωτικά, άγνωστα τοπωνύμια με λέξεις κοινές και συνηθισμένες. Άλλωστε, αυτή η σύζευξη του εξωτικού και του τετριμμένου, του συναρπαστικού και του ανυπόφορα πληκτικού, του αποτελματωμένου, είναι στον Καββαδία ίδιον του ναυτικού βιώματος.
Snip20130630_5 
22. πήρες το μαχαίρι δυο σελίνια: Πρβλ. το ποίημα “Ένα Μαχαίρι” από το Μαραμπού. Το φτηνό, σκουριασμένο, ασήμαντο μαχαίρι συνοδεύει συχνά τους ναυτικούς του Καββαδία. Λειτουργεί είτε ως επιθετικό όπλο, που το τραβούν πάνω στον μεθυσμένο τους παροξυσμό (πρβλ. τα ποιήματα “Μαύρη λίστα” και “Ένας Δόκιμος στη Γέφυρα εν Ώρα Κινδύνου”, επίσης από το Μαραμπού) είτε ως όργανα αυτοκαταστροφής.
23. λίνια: από το λατινικό linea (γραμμή), πρόκειται για τη νοητή γραμμή που χωρίζει τις κλιματικές ζώνες μεταξύ τους. Χρησιμοποιείται συνηθέστερα για τη γραμμή του Ισημερινού (το όριο δηλαδή ανάμεσα στο βόρειο και το νότιο ημισφαίριο), αλλά αναφέρεται και στις γραμμές των τροπικών.
Το Ποιητικό Εσύ επιλέγει να αυτοκτονήσει ακριβώς τη στιγμή που το καράβι περνά τη λίνια, που μεταβαίνει από τον Βορρά στον Νότο. Στην καρδιά της διακεκαυμένης ζώνης, το Εσύ επιλέγει επίσης ως χρόνο της πράξης του το μεσημέρι. Προηγουμένως είχε καταφύγει στη θερμότητα, ανεπιτυχώς, για να κάψει το τατουάζ. Εδώ η λάμψη της φωτιάς αντικαθίσταται από την αντανάκλαση του καυτού ήλιου στην κάμα του μαχαιριού.  
"άστραψες σα φάρου αναλαμπή"...
“άστραψες σα φάρου αναλαμπή”…
24. άστραψες σα φάρου αναλαμπή: Ο ποιητής επιχειρεί στο σημείο αυτό δύο ενδιαφέρουσες μεταθέσεις. Δεν αστράφτει το μαχαίρι, καθώς αντανακλά τον λαμπρό ήλιο, αλλά το ποιητικό Εσύ (“άστραψες” και όχι “άστραψε”). Ο ποιητικός χρόνος επίσης μετατίθεται απότομα από τη μέρα στη νύχτα και το φως γίνεται η αναλαμπή ενός φάρου στον νυκτερινό ουρανό (ο οποίος δέσποζε μέχρι τώρα στο ποίημα). Στο ποιητικό Εσύ αρμόζει, άλλωστε, το σκοτάδι. Ακόμη και τα άστρα, η μοναδική πηγή φωτός μέσα στο σκοτάδι, κατάντησαν γι᾽ αυτόν βασανιστικά. Η μοναδική στιγμή που το σκοτάδι διακόπτεται λυτρωτικά από το φως, που το Εσύ γίνεται φως (αστραπή, φάρος) είναι η στιγμή της αυτοκτονίας.
25. κάτω στις ακτές της Αφρικής: το μοιραίο ταξίδι έδωσε τη θέση του σε μια γαλήνια ακινησία.
27. τα φανάρια: τα πλευρικά φώτα πορείας στο καράβι.
28. τ᾽ ωραίο γλυκό της Κυριακής: ο νεκρός ναυτικός έχει απαλλαγεί τόσο από τις ψυχικές και σωματικές κακουχίες του ταξιδιού, όσο και από τις μικροχαρές της στεριανής ζωής, που του διέφευγαν συνεχώς, αλλά, βασανιστικά, τις επιζητούσε – διχασμένος, όπως όλοι οι ναυτικοί του Καββαδία.
Snip20130630_4

Εξοντώστε τα ενοχλητικά κουνούπια με φυσικό τρόπο

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε μια παλιότερη δημοσίευση.
Προσέξατε ότι τα κουνούπια έχουν ήδη εμφανιστεί? Να μια παγίδα που θα μας βοηθήσει ώστε να μη γίνουμε δωρητές αίματος για αυτά!

Τα βότανα του καλοκαιριού

Η Maria Dimitriou κοινοποίησε μια παλιότερη δημοσίευση.
Καλημεραααααα........Τα βότανα του καλοκαιριού....
το καλοκαίρι είναι η εποχή των φρέσκων βοτάνων, που τίποτα καλύτερο δεν υπάρχει για να δώσει γεύση και άρωμα στα γεύματά σας. Επιπλέον αυτού, και τα ισχυρά συστατικά που βελτιώνουν την ανθρώπινη υγεία, αποτελούν δύο σημαντικούς λόγους για να χρησιμοποιεί κανείς τα βότανα στη μαγειρική, αλλά και τη ζαχαροπλαστική.
Για του λόγου το αληθές, τα βότανα προσθέτουν γεύση χωρίς να επιβαρύνουν το γεύμα με αλάτι, ενώ παράλληλα το εμπλουτίζουν σε αντιοξειδωτικά. Τα φρέσκα βότανα είναι άφθονα κατά τους ζεστούς μήνες, οπότε τώρα είναι η καταλληλότερη εποχή για να τα εντάξετε στις συνταγές σας.
Δεντρολίβανο
Ολοένα και περισσότερα ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν πως οι μαρινάδες που περιέχουν δενδρολίβανο μπορούν να περιορίσουν την ανάπτυξη καρκινογόνων παραγόντων στο ψητό κρέας. Πολλοί αγαπούν το δενδρολίβανο διότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού: στο κρέας, τα λαχανικά, το ψωμί, ακόμη και τα κέικ.
Μέντα
Τίποτα δεν είναι πιο δροσιστικό από ένα παγωμένο τσάι στο οποίο έχετε προσθέσει λίγη μέντα για να το κάνετε ακόμη πιο αναζωογονητικό. Βέβαια, η μέντα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά πιάτα, τόσο αλμυρά όσο και γλυκά. Προσθέστε την στις σαλάτες σας, ή καταναλώστε την μαζί με το αγαπημένο σας καρπούζι για να δώσετε μία διαφορετική γεύση στο αγαπημένο σας φρούτο.
Βασιλικός
Ο βασιλικός είναι ένα από τα πιο αγαπημένα βότανα, αφού ξεχωρίζει για το φίνο άρωμά του. Ίσως δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να ‘ανανεώσετε’ την κλασική χωριάτικη σαλάτα από το να προσθέσετε λίγα φύλλα βασιλικού σε αυτή. Για ένα λιγότερο παραδοσιακό σνακ, ραντίστε τις φράουλες με φυλλαράκια βασιλικού και λίγο μπαλσάμικο ξύδι.
Ρίγανη
Η ρίγανη ίσως είναι το βότανο που περιέχει τις περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες. Μισή κουταλιά του γλυκού ρίγανη περιέχει όσα αντιοξειδωτικά περιέχονται σε 3 φλιτζάνια φρέσκο σπανάκι. Χρησιμοποιήστε λοιπόν τη ρίγανη γενναιόδωρα στις συνταγές σας για να ‘εκτοξεύσετε’ την αντιοξειδωτική ικανότητα των γευμάτων σας.
Κόλιανδρος
Σίγουρα έχετε γευτεί τον κόλιανδρο στα πιο χαρακτηριστικά πιάτα της Μεξικάνικης κουζίνας. Μπορείτε όμως να τον προσθέσετε και εσείς στα πιάτα σας για να τους προσδώσετε έναν πιο φρέσκο και αναζωογονητικό αέρα. Είναι πολύ ιδιαίτερη η γεύση που προσδίδει σε μία φρέσκια φρουτοσαλάτα.
Γενικά, ο κόλιανδρος είναι προτιμότερο να προστίθεται στο πιάτο τελευταίος, αμέσως πριν αυτό σερβιριστεί.
Λεβάντα
‘Αδικείτε’ τη λεβάντα εάν τη χρησιμοποιείτε μόνο στα αρωματικά κεριά ή το ποτ πουρί. Οι αρωματικές της ιδιότητες και η ελαφρώς γλυκιά γεύση της, την καθιστούν ιδανική για να τη χρησιμοποιήσετε στη φρουτοσαλάτα, τα σορμπέ ή τις τάρτες σας.
Επιπλέον, μπορεί να δώσει μία χαρακτηριστική γεύση στο φαγητό σας: χρησιμοποιήστε τη σε ψητό κρέας, κοτόπουλο, χοιρινό ή ακόμη και αρνί. Χρησιμοποιήστε όμως μικρή ποσότητα, καθώς η γεύση μπορεί να γίνει πολύ έντονη.
Λουίζα
Αυτό το αρωματικό βότανο μπορεί να δώσει μία ιδιαίτερη γεύση λεμονιού και άλλων εσπεριδοειδών σε μία μεγάλη ποικιλία πιάτων. Είναι υπέροχη να τη χρησιμοποιήσετε στο τσάι, τα μπισκότα ή τις συνταγές με κοτόπουλο. Μάλιστα, μπορεί σε πολλές συνταγές να αντικαταστήσει το ξύσμα λεμονιού.
Συνδυάστε τη με τη μέντα και ‘απογειώστε’ ένα δροσιστικό ρόφημα.
Σχετικά Άρθρα

Η θρεπτική αξία του κινόα
Τραχανάς και πλιγούρι: Μικροί θησαυροί της ελληνικής κουζίνας
Τα ολικής άλεσης στο μικροσκόπιο!
Χαλβάς: Όταν φθάνει η ώρα του γλυκού, επιλέξτε σωστά
Οι διατροφικές ιδιότητες του σησαμιού
Σχετικές Ειδήσεις

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα από τον ΕΦΕΤ για ασφαλέστερα τρόφιμα
Σελόντα: Aύξηση του κύκλου εργασιών κατά 3,85% για την οικονομική χρήση του 2012
Χύμα τσίπουρο: απειλή για την υγεία και την οικονομία

Άγρια Λεβάντα

 
 
Εκδόσεις Διόπτρα - Dioptra Publications
Νέο βιβλίο από τη Belinda Alexandra, συγγραφέα του Ρόδου της Τοσκάνης! https://www.dioptra.gr/Vivlio/756/711/Agria-levanta/
🔖 Λίγα λόγια για την Άγρια Λεβάντα:
Η νεαρή Σιμόν Φλεριέ ζει με τον πατέρα της σε μια αγροικία της Προβηγκίας πλημμυρισμένη από αρώματα άγριας λεβάντας. Μετά τον θάνατό του, όμως, αναγκάζεται να εγκαταλείψει το πατρικό της για να γίνει παραδουλεύτρα στη Μασσαλία. Απογοητευμένη από τη φτώχεια και τις κακουχίες, η Σιμόν αποφασίζει να ακολουθήσει το κρυφό όνειρό της· να γίνει μια μέρα διάσημη αρτίστα.
Βυθισμένη στα θαμπά φώτα του μεσοπολέμου, περιπλανιέται στα στενοσόκακα της Μασσαλίας. Ο Αντρέ Μπλανσάρ, γόνος πλούσιας οικογένειας, γίνεται ο μέντοράς της και ο πρώτος άντρας που θα κάνει την καρδιά της να σκιρτήσει. Η γοητεία και η φιλοδοξία της ανοίγουν τη βελούδινη αυλαία της επιτυχίας στις μεγάλες παριζιάνικες σκηνές και στα καμπαρέ του Βερολίνου.
Όταν ο ζόφος του πολέμου απειλεί για ακόμα μια φορά την Ευρώπη, η διάσημη μαντμαζέλ Φλεριέ παίρνει μια ριψοκίνδυνη απόφαση· γίνεται η Άγρια Λεβάντα και δίνει τη δική της μάχη.

📖 Αποκτήστε το βιβλίο με έκπτωση και δωρεάν μεταφορικά: https://www.dioptra.gr/Vivlio/756/711/Agria-levanta/

Τίποτε δεν πάει χαμένο, Σιμόν.
Η αγάπη που δίνουμε ποτέ δεν πεθαίνει.
Η νεαρή Σιμόν Φλεριέ ζει με τον πατέρα της σε μια αγροικία της Προβηγκίας πλημμυρισμένη από αρώματα άγριας λεβάντας. Μετά τον θάνατό του, όμως, αναγκάζεται να εγκαταλείψει το πατρικό της για να γίνει παραδουλεύτρα στη Μασσαλία. Απογοητευμένη από τη φτώχεια και τις κακουχίες, η Σιμόν αποφασίζει να ακολουθήσει το κρυφό όνειρό της· να γίνει μια μέρα διάσημη αρτίστα.
Βυθισμένη στα θαμπά φώτα του μεσοπολέμου, περιπλανιέται στα στενοσόκακα της Μασσαλίας. Ο Αντρέ Μπλανσάρ, γόνος πλούσιας οικογένειας, γίνεται ο μέντοράς της και ο πρώτος άντρας που θα κάνει την καρδιά της να σκιρτήσει. Η γοητεία και η φιλοδοξία της ανοίγουν τη βελούδινη αυλαία της επιτυχίας στις μεγάλες παριζιάνικες σκηνές και στα καμπαρέ του Βερολίνου.
Όταν ο ζόφος του πολέμου απειλεί για ακόμα μια φορά την Ευρώπη, η διάσημη μαντμαζέλ Φλεριέ παίρνει μια ριψοκίνδυνη απόφαση· γίνεται η Άγρια Λεβάντα και δίνει τη δική της μάχη.
Λίγο μετά την κατάληψη του κοσμοπολίτικου Παρισιού, η Σιμόν γνωρίζει την ευτυχία στο πρόσωπο ενός νεαρού πιλότου και διαπιστώνει πως η αγάπη, σαν την άγρια λεβάντα, μπορεί να φυτρώσει στα πιο απροσδόκητα μέρη…


Σχετικά με τον Συγγραφέα Alexandra Belinda

Alexandra Belinda
 
Τα βιβλία της Belinda Alexandra εκδίδονται με μεγάλη επιτυχία σε περισσότερες από δέκα χώρες. Η Belinda Alexandra κατάγεται από Ρωσίδα μητέρα και Αυστραλό πατέρα και λατρεύει τα ταξίδια και την περιπέτεια από τα νεανικά της χρόνια. Η αγάπη της για άλλους πολιτισμούς συνδυάζεται με τον έρωτα που τρέφει και για τη δική της πατρίδα, την Αυστραλία, όπου εργάζεται εθελοντικά για το WIRES (Πληροφόρηση, Διάσωση και Εκπαίδευση για την Άγρια Ζωή Νέας Νότιας Ουαλίας). Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορούν τα βιβλία της Το Ρόδο της Τοσκάνης, Λευκή Γαρδένια και Άγρια Λεβάντα.

Δημοφιλείς αναρτήσεις