Διαλογισμός Ζεν

πηγή:  http://www.nea-acropoli-ioannina.gr/enallaktikhs-iatrikhs/episthmonikh-ereuna-apokaluptei-oti-o-dialogismos-zen-mporei-pragmati-na-katharisei-to-nou.html 

Αναδημοσίευση άρθρου από την Νέα Ακρόπολη

Επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει ότι ο διαλογισμός Ζεν μπορεί πράγματι να καθαρίσει το νου

Για κάποιους που το ακούνε μπορεί να φαίνεται ως ανόητη ιδέα: η πρακτική του Ζεν που καλεί τον ασκούμενο να σκεφτεί με στόχο τη μη σκέψη. Αλλά σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, αυτή ακριβώς  η πρακτική μπορεί να μας βοηθήσει να απελευθερώσουμε το νου μας από περισπασμούς. Ο διαλογισμός  Ζεν θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία της ελλειμματικής προσοχής και της υπερκινητικής διαταραχής, στα προβλήματα ψυχαναγκαστικών εμμονών, στο άγχος, στην κατάθλιψη και σε άλλες διαταραχές που χαρακτηρίζονται από την ανικανότητα ελέγχου της νοητικής μας λειτουργίας.

Στην τελευταία δεκαετία αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον της επιστημονικής έρευνας για τον διαλογισμό και ένας λόγος γι' αυτό είναι η ευρεία διαθεσιμότητα υπερσύγχρονων νευροαπεικονιστικών τεχνικών. Για παράδειγμα, πρόσφατα έχει βρεθεί από επιστήμονες πως η έντονη άσκηση διαλογισμού που συνεχίζεται για αρκετούς μήνες μπορεί να οξύνει τις αντιληπτικές λειτουργίες ενός ατόμου σε βαθμό που να μπορεί να προσέξει λεπτομέρειες τις οποίες σε κανονικές συνθήκες δε θα μπορούσε να παρατηρήσει.

"Είναι σημαντικό το ότι αυτού του τύπου η έρευνα θα πρέπει να διενεργηθεί με υψηλά επιστημονικά κριτήρια γιατί κουβαλάει ένα μακρόχρονο στίγμα προχειρότητας και αβάσιμων συμπερασμάτων," δηλώνει ο ερευνητής Giuseppe Pagnoni, νευροεπιστήμονας στο πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα. "Ο δημιουργικός σκεπτικισμός θα πρέπει να είναι πάντα καλοδεχούμενος ως ένας αντίλογος που συνεργάζεται με την έρευνα."

Ο Pagnoni και οι συνεργάτες του ερεύνησαν τον διαλογισμό Ζεν, ενώ ο ίδιος ο Pagnoni είχε ασχοληθεί με αυτού του τύπου τον διαλογισμό κατά τη διάρκεια των διδακτορικών σπουδών του στην Ιταλία.

Το Ζεν του Ζεν

Ο διαλογισμός Ζεν αποθαρρύνει σθεναρά τη στάση νοητικής αποχώρησης από τον κόσμο και την ζωή σε έναν κόσμο ονείρων. Αντίθετα, ζητάει την πλήρη εγρήγορση και μια στάση επαγρύπνησης. Στον διαλογισμό αυτό θα πρέπει ο ασκούμενος να συγκεντρωθεί σιωπηρά στην αναπνοή και στη στάση του σώματός του με τα μάτια του ανοιχτά και βρισκόμενος σε ένα ήσυχο μέρος. Θα πρέπει να διώξει μαλακά κάθε σκέψη που του έρχεται, στην ουσία θα πρέπει να μη σκέφτεται απολύτως τίποτε. Με τον χρόνο μπορεί κανείς να μάθει να συγκρατεί το νου του από τις νοητικές περιπλανήσεις και να γίνει συνειδητός στις (σε άλλη περίπτωση) μη συνειδητές συμπεριφορές και προκαταλήψεις του και ίσως καταφέρει ακόμα να ενοράται τον εσωτερικό του κόσμο, τους άλλους και τον εξωτερικό κόσμο.

Για να διαπιστώσουν τις επιδράσεις του διαλογισμού Ζεν στον ανθρώπινο εγκέφαλο οι επιστήμονες συνέκριναν 12 άτομα από την περιοχή της Ατλάντα που ασκούνταν καθημερινά για περισσότερο από τρία χρόνια στον διαλογισμό Ζεν με 12 αρχάριους που δεν είχαν πρωτύτερα ασχοληθεί με αυτού του είδους την πρακτική.

Όπως ανακαλεί ο Pagnoni, οι ερευνητές έπρεπε να εντοπίσουν και να απορρίψουν έναν αριθμό υποψηφίων για την έρευνα, που κατά τη διάρκεια της συνέντευξης δήλωναν πράγματα όπως το ότι διαλογιζόντουσαν συχνά ουρλιάζοντας σε μια πετσέτα ενώ συγχρόνως χτυπούσαν τα πόδια τους στο έδαφος, ή ότι επικοινωνούσαν τακτικά με οντότητες από άλλους πλανήτες. "Αυτές είναι οι απροσδόκητες διασκεδαστικές νότες σε μια τέτοια έρευνα!"

Καθώς ο εγκέφαλος των εθελοντών σαρωνόταν, τους ζητήθηκε να συγκεντρωθούν στην αναπνοή τους. Κάθε λίγη ώρα έπρεπε να διακρίνουν μια πραγματική λέξη από μια λέξη χωρίς νόημα που εμφανιζόταν με τυχαία συχνότητα στην οθόνη ενός υπολογιστή. Εφόσον το έκαναν αυτό θα έπρεπε να προσπαθήσουν να συγκεντρωθούν και πάλι στην αναπνοή τους.

Οι σαρώσεις αποκάλυψαν ότι η εξάσκηση στο Ζεν οδήγησε σε διαφορετική δραστηριότητα σε μια ομάδα εγκεφαλικών περιοχών που είναι γνωστές ως το 'default network' που συνδέεται με αυθόρμητες εκρήξεις σκέψης και νοητικές περιπλανήσεις. Όταν η προσοχή των εθελοντών που είχαν εμπειρία στο Ζεν διακόπηκε από τον υπολογιστή, οι εγκέφαλοί τους επέστρεψαν γρηγορότερα στο σημείο που βρισκόντουσαν πριν αποσπαστούν από τους εγκέφαλους όσων δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία. Η επίδραση αυτή ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτη στη γωνιώδη έλικα του εγκεφάλου, μια περιοχή που είναι σημαντική για τη γλωσσική επεξεργασία.

"Η τακτική εξάσκηση στο διαλογισμό μπορεί να προήγαγε την ικανότητα να περιοριστεί η επίδραση των διασπαστικών σκέψεων," είπε ο Pagnoni.

Αξιολογώντας τα ευρήματα

"Αυτό που βρίσκω πραγματικά ενδιαφέρον σ' αυτή την προσέγγιση είναι ότι συνδέει τον έλεγχο του νου μέσω του ελέγχου του σώματος, της στάσης και της αναπνοής," δηλώνει ο Pagnoni. Τα νευρωνικά κυκλώματα που ελέγχουν τη στάση είναι διαχωρισμένα από εκείνα που είναι υπεύθυνα για τις ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες "και ίσως με το να μετατοπίσει κανείς την προσοχή του στη στάση ή στην αναπνοή του, διευκολύνει μια προσωρινή αναχαίτιση της νοητικής φλυαρίας."

Ο Pagnoni θεωρεί ότι η διδασκαλία της μεθόδου για να καθαρίσει κανείς το νου του από περισπασμούς μέσω του διαλογισμού Ζεν, θα μπορούσε να βοηθήσει σε διαταραχές που σχετίζονται με την ανικανότητα ελέγχου της σκέψης. "Υπάρχουν ήδη κάποιες ενδείξεις ότι μια συμπεριφοριστική θεραπεία που ενσωματώνει στοιχεία από πρακτικές διαλογισμού θα μπορούσε να είναι ευεργετική στη μείωση των επιπλοκών και υποτροπών σε καταστάσεις κατάθλιψης και μελαγχολίας," σημειώνει ο Pagnoni. Προσθέτει ότι το 'default network' μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευπαθές στην ασθένεια Alzheimer.

Σημειώνει τέλος, πως μια ενδεχόμενη αποτυχία της έρευνας είναι το ότι οι εθελοντές που ήταν έμπειροι στον διαλογισμό Ζεν θα μπορούσαν να έχουν κάποια έμφυτη ικανότητα να ελέγχουν τη σκέψη τους, εξηγώντας έτσι τις διαφορές που παρατηρήθηκαν στο πείραμα. Θα μπορούσε όμως να γίνει ένα πείραμα με τους αρχάριους, εφόσον εξασκηθούν κι εκείνοι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στον διαλογισμό.

Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: ESOTERICA.gr