ΡΕΜΠΡΑΝΤ «ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ»
Γράφει ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ Ομότιμος καθηγητής αγγειακής χειρουργικής και μεταμοσχεύσεων του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης
Ο ΠΙΝΑΚΑΣ παριστάνει μία ανατομική επίδειξη . Σε πρώτο επίπεδο πάνω στο
άπλετα φωτισμένο ανατομικό τραπέζι, κείτεται το πτώμα ενός άνδρα, του
οποίου έχουν παρασκευασθεί οι μύες και οι τένοντες του πήχεως και της
άκρας αριστεράς χειρός. Στη συνέχεια τα
βλέμματα συγκεντρώνονται στην κεντρική φυσιογνωμία της σύνθεσης.
Φορώντας μαύρο πλατύγυρο καπέλο που μας ξαφνιάζει, ο αγέρωχος και
γεμάτος αυτοπεποίθηση δόκτωρ Τουλπ, κρατώντας μία λαβίδα στο δεξί του
χέρι, επιδεικνύει, με θεατρική κίνηση του αριστερού χεριού, το ανατομικό
παρασκεύασμα1. Τον παρακολουθούν με προσοχή επτά ασκεπείς άνδρες,
γνωστά μέλη της συντεχνίας των πρακτικών χειρουργών του Άμστερνταμ, που
έχουν πάρει θέση σε διάφορα επίπεδα στα δεξιά του, σε δυναμική διάταξη.
Τα ονόματα των ανδρών αυτών είναι γνωστά χάρη σ’ ένα φύλλο χαρτιού που
κρατά ένας απ’ αυτούς, ονόματι Χάρτμαν. Παρατηρούμε ότι όλοι είναι νέοι,
έχουν μουστάκι και μυτερή γενειάδα, πλην ενός, φορούν μαύρα επίσημα
ενδύματα, πάνω στα οποία δημιουργούν αντίθεση τα λευκά πτυχωτά κολάρα
τους, σύμφωνα με τη μόδα της εποχής. Το βλέμμα επιστρέφει στον δόκτορα
Τουλπ, για να προσέξουμε και άλλες λεπτομέρειες: τη μαύρη κομψή τήβεννο
που φορά, το πλατύ λευκό περιλαίμιο, που τελειώνει σε φίνα δαντέλα και
δένει με ασημένιο κορδόνι σχηματίζοντας φιόγκο με δύο φουντίτσες στις
άκρες. Λευκά μανικέτια τονίζουν τις κινήσεις των χεριών, ενώ φαίνεται
ότι ο αριστερός αγκώνας ακουμπά ελαφρά στο μπράτσο υψηλής πολυθρόνας,
που διακρίνεται αμυδρά, επιτρέποντας να συμπεράνουμε ότι ο δόκτωρ Τουλπ
είναι καθιστός. Η θέση του μέσα στον χώρο, η προσεγμένη εμφάνισή του με
το μαύρο καπέλο, που μόνον αυτός φορά, η στάση του, η εκφραστικότητα των
ματιών και των κινήσεών του, τον κάνουν αμέσως να ξεχωρίζει και με λιτό
καλβινιστικό τρόπο επιβεβαιώνουν την υπεροχή του δασκάλου. Καθιστοί, σε
χαμηλότερα ίσως καθίσματα, είναι προφανώς και άλλοι δύο άνδρες στο
αριστερό άκρο της σύνθεσης. Μιας σύνθεσης της οποίας οι άξονες
συγκλίνουν πάνω στο άψυχο, ωχρό πτώμα που, σχεδόν ολόγυμνο, τέμνει
διαγώνια τον πίνακα. Προσέχοντας περισσότερο, διακρίνουμε σε μικρή
απόσταση από τα κυανωτικά πόδια, ανοιχτό πάνω σε αναλόγιο, ένα ογκώδες
βιβλίο. Στο γκρίζο σκοτεινό βάθος του πίνακα διαγράφεται ανεπαίσθητα μια
τοιχοκολλημένη ανακοίνωση αγνώστου περιεχομένου. Ξεχωρίζουν στο επάνω
μέρος το όνομα του Ρέμπραντ και η χρονολογία 1632, έτος εκτέλεσης του
έργου. Ο ζωγράφος πέτυχε, με το παιχνίδι των φωτοσκιάσεων και τα άλλα
μυστικά της τέχνης που καλά κατείχε, να προσδώσει ζωντάνια και
δραματικότητα σε μια όντως μακάβρια σκηνή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου