Η καλλιέργεια του Μαρουλιού

http://www.agrotikabook.gr/%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%8D

Η καλλιέργεια του Μαρουλιού

Τρί, 2013-10-15 21:00

Είναι λαχανικό που ευδοκιμεί στη διάρκεια των ψυχρών περιόδων του έτους και καλλιεργείται κυρίως στο ύπαιθρο. Σε μικρότερη έκταση καλλιεργείται υπό κάλυψη, ενώ ενδιαφέρον για την καλλιέργεια του υπάρχει και σε υδροπονικά συστήματα.  Χωρίς να είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνες και ανόργανα άλατα, εκτιμάται ιδιαίτερα από τον σύγχρονο καταναλωτή για την διαιτητική του αξία. Οι Η.Π.Α. όπου το Μαρούλι είναι γνωστό ως «πράσινος χρυσός» ηγούνται της παγκόσμιας παραγωγής και κατανάλωσης μαρουλιού. Ακολουθεί η Ευρώπη (Ιταλία, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Ολλανδία, Βέλγιο και Γερμανία), όπου καλλιεργείται σε μεγάλο ποσοστό υπό κάλυψη και μερικές φορές σε ελεγχόμενο περιβάλλον. 

Καταγωγή

Το μαρούλι πιστεύεται ότι είναι ιθαγενές της Ανατολικής Μεσογείου και του εσωτερικού της Μ. Ασίας. Από το 4.500 π.Χ. ήταν γνωστό στους Αιγύπτιους που το χρησιμοποιούσαν για τις θεραπευτικές του Ιδιότητες, καθώς και για την παραγωγή εδώδιμου λαδιού από τους σπόρους του. 

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο το μαρούλι καλλιεργείτο στην Περσία τον 6^ο π.Χ. αιώνα, ενώ η καλλιέργεια του ως λαχανικό περιγράφεται επίσης από τον Ιπποκράτη (430 π.Χ.), τον Αριστοτέλη (356 π.Χ.) και άλλους. Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας καλλιεργείτο στην περιοχή της Μεσογείου και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στους Αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Η Εξάπλωση  του στην υπόλοιπη Ευρώπη ήταν πολύ γρήγορη. Μεταφέρθηκε στο Νέο Κόσμο από τους Ισπανούς εξερευνητές και αργότερα (18^ο αιώνα) άρχισε να χρησιμοποιείται από τους Αμερικανούς. Στην Ευρώπη όλοι οι τύποι μαρουλιού ήταν γνωστοί στην διάρκεια του μεσαίωνα. 

Ταξινόμηση και Κατάταξη

Το μαρούλι είναι μέλος της οικογένειας Compositae (Asteraceae). Το γένος Lactuca περιλαμβάνει πολλά είδη (σύμφωνα με ορισμένες πηγές περίπου 300). Είναι ευρύτατα αποδεκτό ότι το καλλιεργούμενο είδος (Lactuca sativa L.) προήλθε από το άγριο (Lactuca serriola L. ή Lactuca scariola L.), μολονότι ορισμένοι βοτανολόγοι πιστεύουν ότι ο υβριδισμός μπορεί να έχει παίξει ρόλο στην ανάπτυξη των δύο ειδών.

Το καλλιεργούμενο μαρούλι διαφέρει από τα άγρια είδη στα πλατιά κατώτερα φύλλα και στην τάση να σχηματίζει κεφαλή. Ένα άλλο είδος το Lactuca virosa, που σχετίζεται στενά με το καλλιεργούμενο, χρησιμοποιείται συχνά με το Lactuca serriola στα βελτιωτικά προγράμματα.

Μορφολογικά Χαρακτηριστικά

Το ριζικό σύστημα του φυτού χαρακτηρίζεται από την ταχύτατα αναπτυσσόμενη κύρια ρίζα. Οι πρώτες πλάγιες ρίζες αναπτύσσονται οριζόντια, πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και εκτείνονται στα 15-45 εκατοστά πριν στραφούν προς τα κάτω. Αυτές και άλλες πλάγιες ρίζες μπορεί να εκτείνονται σε μεγάλο βάθος, όταν το φυτό φθάνει στην ωρίμανση. Ωστόσο, στην διάρκεια της περιόδου της βλαστικής ανάπτυξης το μεγαλύτερο μέρος του ριζικού συστήματος με τα ριζικά τριχίδια είναι κοντά στην επιφάνεια του εδάφους ( στα πρώτα 30 εκατοστά).

Το καλλιεργούμενο μαρούλι είναι έντονα πολυμορφικό είδος, όσον αφορά το φυλλώδες τμήμα του. Αυτό οφείλεται στην φαινοτυπική πλαστικότητα ( στον έλεγχο της μορφής από λίγα γονίδια που μεταπίπτουν εύκολα από την μια κατάσταση στην άλλη με μετάλλαξη) των χαρακτηριστικών του φυλλώματος και της κεφαλής, καθώς και στην έντονη φυσική, αλλά και ανθρώπινη επιλογή που ασκήθηκε στο τμήμα αυτό του φυτού που έχει ιδιαίτερη οικονομική σημασία.

Η βλαστική ανάπτυξη γίνεται με την μορφή ροζέτας των φύλλων πάνω σε ένα βραχύ βλαστό. Στον κεφαλωτό τύπο, ο σχηματισμός της κεφαλής μοιάζει με αυτή του λάχανου και το πόσο σφιχτή θα είναι σχετίζεται με το μήκος των μεσογονάτιων και τα χαρακτηριστικά των φύλλων.   

Τα πρώτα φύλλα είναι αρκετά στενά. Καθώς και η ένταση του φωτός και το μήκος της ημέρας αυξάνουν, το πλάτος των φύλλων αυξάνει. Ο σχηματισμός της κεφαλής ξεκινάει καθώς  τα πλατιά φύλλα κυρτώνονται προς τα μέσα, καλύπτοντας τη νέα βλάστηση. Οι τύποι που σχηματίζουν κεφαλή χαρακτηρίζονται από μια σφιχτή ροζέτα φύλλων, στην οποία  τα φύλλα που απομακρύνονται από το κέντρο χάνουν την κύρτωση.

Τα άνθη σχηματίζουν ταξιανθία (κεφάλιο) η οποία περιβάλλεται από μια σειρά βράκτειων. Κάθε άνθος αποτελείται από μερικά έως πολλά ανθίδια (8-15), γλωσσοειδή με κίτρινα πέταλα. Το άνθος είναι ερμαφρόδιτο και ανοίγει το πρωί, μια φορά μόνο, για σύντομη περίοδο. Ο καρπός είναι αχαίνιο, με ένα μόνο σπέρμα. Κάθε γραμμάριο περιέχει 600-1.100 σπόρους.

Καλλιεργούμενοι τύποι  
συνέχεια στο σύνδεσμο