Δικαίαρχος

http://arxaia-ellinika.blogspot.gr/2013/11/dikaiarxos-enas-arxaios-messhnios-filosofos-kai-gewgrafos.html

7 Νοεμβρίου

Δικαίαρχος: Ένας αρχαίος Μεσσήνιος φιλόσοφος και γεωγράφος ~ Αρχαία Ελληνικά

arxaia-ellinika.blogspot.gr

Δικαίαρχος: Ένας αρχαίος Μεσσήνιος φιλόσοφος και γεωγράφος

Γράφει ο αρχιμανδρίτης π. Κύριλλος Κεφαλόπουλος,ιστορικός, Δρ.Θεολογίας, Υποψ. Δρ. Αρχαίας Ιστορίας
Ο Δικαίαρχος υπήρξε γνωστός φιλόσοφος της αρχαιότητος, της Περιπατητικής Σχολής, γεωγράφος και ιστορικός, που έζησε τον 4ο αι. π. Χ. Κατήγετο από την Μεσσήνη της Σικελίας, αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του βίου του στην κυρίως Ελλάδα, και ιδιαιτέρως στην Πελοπόννησο. Ο πατέρας του ονομάζετο Φειδίας.
Ο Δικαίαρχος υπήρξε μαθητής του Αριστοτέλους, συμφώνως προς την μαρτυρία του Κικέρωνος, αλλά και φίλος του Θεοφράστου, εξέχοντος μαθητού επίσης και συνεχιστού του Αριστοτέλους. Ο Δικαίαρχος αφιέρωσε ορισμένα από τα έργα του στον Θεόφραστο.
Από κάποιες αποσπασματικές αναφορές στα έργα του Δικαιάρχου, συμπεραίνουμε ότι πρέπει να απέθανε γύρω στο 285 π.Χ. Ο Δικαίαρχος έχαιρε της εκτιμήσεως των αρχαίων για την φιλοσοφία του και το ευρύ πεδίο των γνώσεών του,συμφώνως προς τον Κικέρωνα και τον Ουάρρωνα.
Τα έργα του, αν και πολυάριθμα, ελάχιστα διεσώθησαν, και αυτά αποσπασματικά. Συνέγραψε έργα γεωγραφικά, πολιτικά, ιστορικά και φιλοσοφικά. Δυστυχώς, τα έργα του εχάθησαν πλην ορισμένων αποσπασμάτων και άλλων αποσπασματικών αναφορών σε άλλους συγγραφείς.
Μπορούμε να διακρίνουμε τα έργα του σε:
α) Γεωγραφικά.

1) Περί των εν Πελοποννήσω ορών, όπου επιχειρείται καταμέτρηση του ύψους των ορέων της Πελοποννήσου, όπως μας αναφέρουν ο Πλίνιος και ο Σουίδας.
2) Γης Περίοδος. Το έργο αυτό περιείχε γεωγραφικούς χάρτες του τότε γνωστού κόσμου, που συνέταξε ο Δικαίαρχος και τους παρέδωσε στον Θεόφραστο, συμφώνως προς τον Διογένη Λαέρτιο (Βίοι Φιλοσόφων 5.51).
3) Αναγραφή της Ελλάδος. ¨Έργο γεωγραφικό του Δικαιάρχου, αφιερωμένο στον Θεόφραστο.
4) Βίος της Ελλάδος. ίσως το σημαντικότερο έργο του Δικαιάρχου, απωλεσθέν και αυτό. Περιείχε περιγραφή της γεωγραφίας και της ιστορίας της Ελλάδος, όπως και πληροφορίες για τα ήθη και τον θρησκευτικό βίο των Ελλήνων (σώζονται αναφορές σε αποσπασματικά μέρη του συγκεκριμένου έργου περί μουσικής, περί μουσικών αγώνων, περί διονυσιακών αγώνων.

Γνωρίζουμε μόνον ότι το έργο αποτελείτο από τρία βιβλία; το πρώτο βιβλίο περιείχε την ιστορική και γεωγραφική περιγραφή της Ελλάδος, το δεύτερο ήταν μία αναφορά στις διάφορες Ελληνικές πόλεις-κράτη, και το τρίτο στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο των Ελλήνων, στα θέατρα, τους αγώνες, τα ιερά και την θρησκεία. Από τα τρία βιβλία του Βίου της Ελλάδος διασώζεται ένα εκτενές μέρος του δευτέρου βιβλίου που ομοιάζει να είναι μία επιτομή του όλου έργου.
Τα γεωγραφικά έργα του Δικαιάρχου εδέχθησαν κριτική από τον Στράβωνα, ιδίως για την περιγραφή των χωρών της Δυτικής και Βορείου Ευρώπης, τις οποίες σημειωτέον ο Δικαίαρχος ουδέποτε επεσκέφθη,
β) Φιλοσοφικά.

1) Λεσβιακοί. Πρόκειται περί τριών βιβλίων που περιέχουν φιλοσοφικούς διαλόγους με σκηνικό διεξαγωγής τους την Μυτιλήνη της Λέσβου. Σε αυτούς τους διαλόγους ο Δικαίαρχος υποστήριζε ότι η ψυχή είναι θνητή.
2) Κορινθιακοί. Πρόκειται περί τριών βιβλίων εν είδει συμπληρώματος των προηγουμένων Λεσβιακών.

γ) Πολιτικά.

1)Τριπολιτικός. Πρόκειται περί μιας πραγματείας των πολιτευμάτων , όπου εξετάζονται τα τρία είδη πολιτεύματος, δημοκρατικό, αριστοκρατικό, και μοναρχικό, και ο συνδυασμός στοιχείων των τριών αυτώ πολιτευμάτων θεωρείται ως το ιδανικό πολίτευμα. Έργο του Δικαιάρχου που ακολουθεί την πολιτική σκέψη του Αριστοτέλους περί πολιτείας και πολιτευμάτων.

δ) Ηθικοθρησκευτικά.
1) Η εις Τροφωνίου κατάβασις. Στο έργο αυτό ο Δικαίαρχος αναφέρεται στο περίφημο Βοιωτικό μαντείο του Τροφωνίου σπηλαίου και περιγράφει τις έκφυλες συμπεριφορές των ιερέων του μαντείου κατά την κατάβαση στο σπήλαιο του Τροφωνίου
ε) Διάφοροι λόγοι, όπως ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπικός αγών. Πιθανώς να αποτελούσαν μέρος κάποιου ευρυτέρου έργου του Δικαιάρχου, ίσως του Βίου της Ελλάδος.
Επίσης, αναφέρεται ως έργο του Δικαιάρχου το Περί της εν Ιλίω θυσίας, με περιεχόμενο την θυσία που προσέφερε ο Μέγας Αλέξανδρος στο Ίλιον.
βιβλιογραφία:
Smith, William (ed.)., Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1867.
Mirhady, David C., Dicaearchus of Messana: The Sources, Texts and Translations, Transaction Publications, 2001.

istorikathemata

logiosermis

στις Πέμπτη, Νοεμβρίου 07, 2013