Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2015

Ένας Τρώας κρυπτοειδωλολάτρης


Ένας Τρώας κρυπτοειδωλολάτρης

Posted on 02/10/2011 by
Ιουλιανός, Ἐπιστολή 78 [Μτφρ. Γιάννη Αβραμίδη – Γιάννη Χριστοδούλου : Ιουλιανός, Κατά Χριστιανών / Για την απέχθεια προς τα γένεια ή Μισοπώγων / Επιστολές, Θύραθεν Επιλογή, Θεσσαλονίκη 1997]
Γύρω στα 354 μ.Χ. ο νεαρός Ιουλιανός (ο γνωστός και ως Παραβάτης ή Αποστάτης, λόγω της προσκόλλησής του στην παλαιά θρησκεία, σε μια εποχή, μάλιστα, που οι αυτοκράτορες ήταν πλέον χριστιανοί και στρέφονταν εναντίον των εθνικών), καθ’ οδόν προς το Μεδιόλανο – το σημερινό Μιλάνο – (όπου επρόκειτο να επισκεφτεί τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β’, τον οποίο θα διαδεχόταν στον θρόνο το 361), επισκέπτεται το Ίλιον, την αρχαία Τροία. Εκεί τον υποδέχεται ο Πηγάσιος, επίσκοπος της περιοχής, που προσφέρεται να τον ξεναγήσει στα αξιοθέατα της περιοχής. Προηγουμένως, κακές γλώσσες είχαν φροντίσει να εμφανίσουν τον Πηγάσιο στα μάτια του Ιουλιανού ως ορκισμένο εχθρό της παλαιάς θρησκείας. Το περιεχόμενο της συγκεκριμένης επιστολής του Ιουλιανού είναι δηλωτικό της συχνά ρευστής – όσον αφορά τις θρησκευτικές επιλογές των ανθρώπων – κατάστασης στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ.
Τον Πηγάσιο δεν θα τον αποδεχόμουν έτσι εύκολα σε καμιά περίπτωση, αν δεν είχα πειστεί ότι και πιο παλιά, ενώ φερόταν ως επίσκοπος των χριστιανών, ήξερε να σέβεται και να τιμάει τους θεούς. Δεν σου μεταφέρω εδώ φήμες που κυκλοφορούν άνθρωποι συνηθισμένοι να μιλάνε έτσι από έχθρα ή φιλιά· γιατί και σε μένα είχαν φτάσει πολλές φήμες γι’ αυτόν και, μα τους θεούς, νόμιζα πως θα ‘πρεπε να τον μισώ όσο κανένα άλλο κάθαρμα.
Όμως τότε που με κάλεσε ο μακαρίτης ο Κωνστάντιος να πάω στη λεγεώνα, πήρα το δρόμο που περνούσε από την Τρωάδα· αφού σηκώθηκα χαράματα, έφτασα στο Ίλιον σε ώρα που ‘ταν η αγορά γεμάτη κόσμο. Ο Πηγάσιος ήρθε και με συνάντησε, και επειδή ήθελα να τριγυρίσω και να δω την πόλη με προσοχή (πρόσχημα ήταν αυτό, για να πηγαίνω στους ναούς) αυτός προσφέρθηκε να γίνει οδηγός μου και με ξενάγησε παντού. Άκου λοιπόν τώρα, τι έκανε και τι είπε· απ’ αυτά ο καθένας θα μπορούσε να συμπεράνει ότι ο Πηγάσιος δεν υπήρξε αγνώμων απέναντι στους θεούς.
Υπάρχει εκεί ένα ηρώο του Έκτορα, όπου μέσα σε μικρό ναό έχει στηθεί ο χάλκινος ανδριάντας του. Κι αντικρυστά, σε εξωτερικό χώρο, έχουν τοποθετήσει τον μεγάλο Αχιλλέα. Αν το ‘χεις δει το μέρος, φαντάζομαι να καταλαβαίνεις για ποιο πράγμα σου μιλάω. Το πώς και το γιατί τοποθετήθηκε ο μεγάλος Αχιλλέας απέναντι στον Έκτορα, έτσι που να πιάνει όλον τον υπαίθριο χώρο, το πληροφορείσαι από τους ξεναγούς. Εγώ όμως, που αντιλήφθηκα ότι οι βωμοί διατηρούσαν αναμμένη τη φωτιά – για να μη πω ότι διατηρούσαν τη λαμπρότητά τους – και ότι το άγαλμα του Έκτορα ήταν στιλβωμένο, γύρισα κι είπα στον Πηγάσιο : «Τι ‘ναι αυτά; Κάνουν θυσίες οι Ιλιείς;» – προσπαθώντας με τρόπο να μάθω τι γνώμη είχε. Και κείνος : «Γιατί», είπε, «είναι παράδοξο να λατρεύουν έναν καλό συμπολίτη τους, με τον ίδιο τρόπο που εμείς λατρεύουμε τους μάρτυρές μας;» Βέβαια, η παρομοίωση δεν ήταν σωστή, το σκεπτικό της όμως – για την εποχή εκείνη – ήταν ευφυές. Τι έγινε ύστερα απ’ αυτό; «Ας βαδίσουμε μέχρι το ιερό της Ιλιάδος Αθηνάς», είπα. Και κείνος γεμάτος προθυμία με πήγε στο ναό και τον άνοιξε και – θαρρείς και μ’ έβαζε μάρτυρα – μου ‘δειξε με λεπτομέρειες όλα τα αγάλματα που διατηρούνταν άθικτα· και δεν έκανε τίποτα από τα όσα συνηθίζουν οι ασεβείς [σημ. 1], που σχεδιάζουν στο μέτωπο το σημείο (του σταυρού), ούτε βάλθηκε να σφυρίζει σιγανά όπως κάνουν εκείνοι· γιατί γι’ αυτούς το ανώτατο στάδιο της θεολογίας είναι αυτά τα δυο πράγματα : το να σφυρίζουν μπροστά στ’ αγάλματα των θεών και το να κάνουν το σταυρό τους πάνω στο μέτωπο.
Αυτά τα δυο πράγματα είχα υποσχεθεί να σου πω· αλλά μου ‘ρθε στο μυαλό κι ένα τρίτο που νομίζω δεν πρέπει να το αποσιωπήσω. Με ακολούθησε μέχρι το Αχίλλειον και μου έδειξε τον τάφο [σημ. 2] απείραχτο· κι εγώ είχα την πεποίθηση ότι αυτός ο ίδιος τον είχε χαλάσει. Όμως εκείνος πλησίασε τον τάφο με μεγάλο σεβασμό· το είδα με τα μάτια μου. Κι έχω ακούσει από τους τωρινούς εχθρούς του ότι προσευχόταν κρυφά και λάτρευε τον Ήλιο. Λοιπόν, δεν θα δεχόσουν την μαρτυρία μου, ακόμα κι αν ήμουνα ένας απλός ιδιώτης; Για το πώς διάκειται ο καθένας απέναντι στους θεούς, ποιοί θα μπορούσαν να είναι πιο αξιόπιστοι μάρτυρες από τους ίδιους τους θεούς; Εγώ πάλι, αν παραδεχόμουν ότι ο Πηγάσιος είναι ασεβής απέναντι στους θεούς, θα τον έκανα ιερέα [σημ. 3]; Κι αν, τα χρόνια εκείνα [σημ. 4], ντύθηκε με κείνα τα ράκη [σημ. 5] είτε γιατί επιθυμούσε το αξίωμα είτε για να σώσει τα ιερά των θεών – όπως πολλές φορές μου επανέλαβε – και προσποιήθηκε ασέβεια μόνο στα λόγια (γιατί ποτέ δεν τον είδαν να βλάπτει τα ιερά· εκτός από μερικούς λίθους, κι αυτό για να μπορέσει να σώσει τα υπόλοιπα), θα το κάνουμε ζήτημα; Και δεν ντρεπόμαστε να του κάνουμε τα όσα του ‘κανε ο Αφόβιος κι αυτά που οι χριστιανοί εύχονται να τον δουν να παθαίνει;
Αν δώσεις λίγη προσοχή σ’ αυτά που σου λέω, τότε θα εκτιμήσεις όχι μόνο τον Πηγάσιο αλλά και τους άλλους που έχουν περάσει με το μέρος μας [σημ. 6]· έτσι ώστε οι μεν δικοί μας να ανταποκρίνονται ευκολότερα όταν τους προτρέπουμε στο καλό, οι δε αντίπαλοι να χαίρονται λιγότερο. Αν ξαποστέλνουμε αυτούς που με τη θέλησή τους έρχονται με το μέρος μας, τότε κανείς δεν πρόκειται να ανταποκριθεί στην πρόσκλησή μας.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
  1. οι ασεβείς : εννοεί τους χριστιανούς.
  2. …τον τάφο : του Αχιλλέα.
  3. …θα τον έκανα ιερέα : ο Ιουλιανός αργότερα, ως αυτοκράτορας πλεόν, προφανώς έκανε τον Πηγάσιο ιερέα της παλαιάς θρησκείας στην περιοχή.
  4. …τα χρόνια εκείνα : εννοεί την εποχή της επίσκεψής του στο Ίλιον, πριν γίνει αυτοκράτορας.
  5. τα ράκη : εννοεί την αμφίεση του επισκόπου.
  6. …με το μέρος μας : εννοεί όσους αρνήθηκαν ή δεν ασπάστηκαν ποτέ τον χριστιανισμό.
Posted by at
Labels: , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Δημοφιλείς αναρτήσεις