Η «κρυμμένη» Παναγία Κερά Αμαρίου

Ο Ιερός Ναός Παναγίας της Κεράς στο Αμάρι είναι καλά κρυμμένος μέσα στους ελαιώνες με τα πανάρχαια δέντρα στην ευρύτερη περιοχή της Σχολής Ασωμάτων και πολύ κοντά στο κτήμα «ΠΑΝΑΚΡΟΝ».

Η ύπαρξη του ναού χρονολογείται περίπου στα τέλη του 13ου αιώνα και σύμφωνα με επιστήμονες «είναι χτισμένος πάνω στον ναό του Απόλλωνα».

Ο αρχικός ναός της Ζωοδόχου Πηγής ή Παναγίας Κεράς κατασκευάστηκε στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και εγκάρσιο νάρθηκα, ενώ ο σωζόμενος τοιχογραφικός διάκοσμος του αρχικού αυτού ναού εντάσσεται στην αρχαΐζουσα τάση της ζωγραφικής που γνωρίζει ευρεία διάδοση στην Κρήτη στα τέλη του 13ου αιώνα.

Στα μέσα του 14ου αιώνα, μετά την κατάρρευση του νότιου κλίτους και τμήματος της στέγης, ο ναός ανακατασκευάστηκε και μετατράπηκε σε τρίκλιτη, θολοσκέπαστη βασιλική με εγκάρσιο νάρθηκα. Στη νότια πλευρά τοποθετήθηκε το εντυπωσιακό λιθανάγλυφο θύρωμα με τον υστερογοτθικό διάκοσμο και το οικόσημο της οικογένειας των Καλλεργών στο υπέρθυρο.

Την ίδια περίπου περίοδο κατασκευάστηκε στη βόρεια πλευρά το μονόχωρο τρουλαίο παρεκκλήσι, με τετράπλευρη δεξαμενή στο κέντρο του. Στο εσωτερικό αλλά και στον αύλειο χώρο του ναού εντοπίστηκαν τάφοι που από τα κατασκευαστικά τους στοιχεία χρονολογούνται από τον 14ο έως και τον 16ο αιώνα.