Η ζωγραφική της Ανατολής
(Κείμενο από το ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ)
Μέσα εις την Παλαιάν Διαθήκην και εις το Ευαγγέλιον είναι θησαυρισμένον ένα υπέρκοσμον πνεύμα. Η μακαριότης όπου βγαίνει από αυτά τα ιερά βιβλία δεν ευρίσκεται εις κανέν ανθρώπινον έργον, θεία επισκίασις τα σκεπάζει, όπου θάλπει τον άνθρωπον με εκείνην την γλυκυτάτην θέρμην, την οποίαν μόνο όποιος την εδοκίμασεν την γνωρίζει, όχι όμως εκείνοι που εχέρσωσαν τας καρδίας των. Ακόμη και τα λόγια τα ίδια και ο τρόπος όπου είναι συνδεδεμένα, είναι άγια, καθαρά και απλά, με την μεγαλοπρεπή απλότητα όπου βλέπομεν εις την Δημιουργίαν.
(Κείμενο από το ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ)
Μέσα εις την Παλαιάν Διαθήκην και εις το Ευαγγέλιον είναι θησαυρισμένον ένα υπέρκοσμον πνεύμα. Η μακαριότης όπου βγαίνει από αυτά τα ιερά βιβλία δεν ευρίσκεται εις κανέν ανθρώπινον έργον, θεία επισκίασις τα σκεπάζει, όπου θάλπει τον άνθρωπον με εκείνην την γλυκυτάτην θέρμην, την οποίαν μόνο όποιος την εδοκίμασεν την γνωρίζει, όχι όμως εκείνοι που εχέρσωσαν τας καρδίας των. Ακόμη και τα λόγια τα ίδια και ο τρόπος όπου είναι συνδεδεμένα, είναι άγια, καθαρά και απλά, με την μεγαλοπρεπή απλότητα όπου βλέπομεν εις την Δημιουργίαν.
Μέσα από
αυτήν την τερπνήν Εδέμ βγαίνει ωσάν ένα ποτάμι ευλογίας και ειρήνης και
αρδεύει τας ψυχάς όπου διψούν, και από αυτό το ιερόν ρείθρον
ξεκλωνίζονται άλλα μικρά νάματα, τα βιβλία των αγίων, νέκταρ ουράνιον
δια τους πιστούς και πράους. Η γλώσσα δεν ημπορεί να μεταδώσει εκείνα τα
απόρρητα νοήματα εφευρίσκοντας επιτηδευμένα τεχνάσματα από αυτά όπου
επινοούν οι τεχνίτες της λογοτεχνίας και όπου τα γνωρίζω ως ομότεχνός
των.
Εις τα άγια ρήματα βλέπομεν κάποια ιδιαίτερα σχήματα και ήχους παράξενους, οι οποίοι δεν είναι τεχνουργημένοι επιτηδείως, με τέχνην ψυμμιθιωμένην, αλλά είναι σαν φθόγγοι κάποιας νέας γλώσσας, φωτίζοντας την διάνοιάν μας μ’ ένα φως ανέσπερον και δίνοντας εις την καρδίαν μας τροφήν ουράνιον και μίαν θερμοτάτην χαράν, η οποία δεν ευρίσκεται εις τούτον τον κόσμον. Μας ποτίζει με ένα πνευματικόν νέκταρ. Και όπως είπα πρωτύτερα, τα ίδια τα λόγια είναι βαλμένα από την θείαν έμπνευσιν, δια τούτο με κανέναν άλλον τρόπο δεν εκφράζεται το εκφραζόμενον. Τόσον, ώστε τα νοήματα ν’ απομένουν ως λέξεις εις τη ψυχήν και να ευφραίνεται εκείνος ο οποίος τας έχει εις το στόμα του, ωσάν από μύρον απόκρυφον.. Όταν έβαλε ο βασιλιάς Πτολεμαίος εις την Αίγυπτον τους εβδομήκοντα Ιουδαίους σοφούς να μεταφράσουν εις την Ελληνικήν γλώσσαν την Ιεράν Βίβλον, τους εχώρισε τον καθέναν εις ιδιαίτερον κελίον, διά να μην αλλάξουν τίποτε από το κείμενον, εις το τέλος όμως είδεν ότι όχι μόνον τα νοήματα, αλλά και τα λόγια ευρέθησαν τα ίδια εις όλους.
Αυτός ο θείος θησαυρός, όπου εχαρίσθη από τον Κύριον εις τον άνθρωπον, έκαμε τούτο το πλάσμα μακάριον. Και επειδή είναι σκεύος τιμημένον και ο άνθρωπος, ο οποίος το εδέχθη, έβγαλεν πάλι από μέσα του, ωσάν ανταύγειες και ωσάν θυμίαμα εύοσμον εις ευχαριστίαν δια το δώρον, λαμπρά έργα, όπου μαρτυρούν τη κατάνυξίν του, διότι ο άνθρωπος είναι προικισμένος από τον Κύριον με δωρήματα και χαρίσματα, όπου τον ανεβάζουν εις τους αγγέλους. Από τους ευλαβείς ανθρώπους έγιναν ύμνοι εωθινοί και εσπερινοί, εμελωδήθηδσν εγκώμια, από δε τα τίμια χέρια των εβγήκαν εικόνες, όπου να λέγει κανένας ότι το κονδύλι το εκινούσεν η χάρις του Αγίου Πνεύματος, εις το να ιστορίσει με τη αγίαν τέχνην της ζωγραφικής, όσα απεκαλύφθησαν από τον Θεόν εις τους ταπεινούς …. «ίνα γνώσι πάντες, ότι δυνατωτέρα παντός, εστίν ευσέβεια και ου μη κατισχύσει ποτέ κακία σοφίας», κατά τον σοφόν Σολομώντα. Παρατήρησε πως ημπορεί όλες οι πνευματικές ενέργειες όπου βγαίνουν από αυτόν να είναι άγιες, όταν με τις τέχνες, όπου του εχαρίσθησαν. αγιάζεται, θέτοντάς τες εις την υμνολογίαν του Κυρίου. Τα δε άλλα είναι μάταια δίχως παρηγορίαν. Δια τούτο «μη συγκρίνεις τους ποιούντας τα σημεία και τέρατα και δυνάμεις εν τω κόσμω, τοις ησυχάζουσιν εν γνώσει», κατά τον Άγιον Ισαάκ τον Σύρον, τον θεόπνευστον.
Η ευλογημένη τέχνη της ζωγραφικής, είναι από τις πρώτες όπου μέσον τους δοξάζεται ο Θεός και η Διαθήκη του. Όσοι δεν την μεταχειρίσθηκαν με ευλάβειαν, εις δόξαν του Κυρίου, έκαμαν έργα προς επίδειξιν έμπροσθεν των ανθρώπων, ενώ τοις εδόθη το δώρημα δια να υμνήσουν εκείνον όπου το εδώρησεν. Αυτοί επορεύθησαν εν ματαιότητι, εσπατάλησαν το τάλαντόν των εις ασωτείας, εις τα χέρια των η τέχνη κατήντησε παίγνιον δια την διασκεδασιν των ανθρώπων. Τα αόρατα ως ορατά διατύπωσαν με σχήματα, όπου ανάγουν τον νουν εις τας πρώτας πηγάς.
Αλλά οι ευσεβείς ζωγράφοι ύμνησαν με τη τέχνην τους τον Κύριον και δια τούτο η ανταμοιβή των ευρέθη μέσα εις τον έργον τους. Εν αγαλλιάσει ετεχνούργησαν και ως ολοκαύτωμα θυσίας εδέξατο το εργόχειρόν των ο άναρχος πατέρας μας. Τα σχήματα της τέχνης των είναι απλά και καθαρά, όπως τα λόγια της Γραφής. Εις την Ανατολήν οι ζωγράφοι επέτυχαν να δώσουν με αυτά έκφρασιν βαθυτάτην, χωρίς να μιμηθούν δουλικώς και εξωτερικώς τη φύσιν, ήτοι βάζοντας εις τα εικόνας των σύγνεφα και παιγνίδια του αισθητού φωτός και άλλα παρόμοια, με τα οποία δεν ημπορεί να αποδοθεί ο θειος εκείνος κόσμος. Τα χρώματα τα συνέμιξαν με το μύρον της ευλαβείας, δια τούτο και ευωδιάζουν ως λιβανωτόν, μέσα εις τον άγιον Ναόν του Κυρίου, δίνοντας εις τον θεατήν μυστικήν ευτυχίαν, διότι … «ο αγαπών σοφίαν, αγαπά ζωήν και οι ορθρίζοντες προς αυτήν εμπληθίσονται ευφροσύνης».
Αλλοίμονον, εις πολλούς ανθρώπους της τέχνης μας, αυτά όπου γράφω είναι ωσάν γλώσσα ακατάλυπτος, διότι επέτρωσεν η καρδία των από την ματαιότητα τούτου του κόσμου. Λέγει γαρ ο Σολομών :
«Εις κακότεχνον ψυχήν ουκ εισελεύσεται σοφία».
Εις τα άγια ρήματα βλέπομεν κάποια ιδιαίτερα σχήματα και ήχους παράξενους, οι οποίοι δεν είναι τεχνουργημένοι επιτηδείως, με τέχνην ψυμμιθιωμένην, αλλά είναι σαν φθόγγοι κάποιας νέας γλώσσας, φωτίζοντας την διάνοιάν μας μ’ ένα φως ανέσπερον και δίνοντας εις την καρδίαν μας τροφήν ουράνιον και μίαν θερμοτάτην χαράν, η οποία δεν ευρίσκεται εις τούτον τον κόσμον. Μας ποτίζει με ένα πνευματικόν νέκταρ. Και όπως είπα πρωτύτερα, τα ίδια τα λόγια είναι βαλμένα από την θείαν έμπνευσιν, δια τούτο με κανέναν άλλον τρόπο δεν εκφράζεται το εκφραζόμενον. Τόσον, ώστε τα νοήματα ν’ απομένουν ως λέξεις εις τη ψυχήν και να ευφραίνεται εκείνος ο οποίος τας έχει εις το στόμα του, ωσάν από μύρον απόκρυφον.. Όταν έβαλε ο βασιλιάς Πτολεμαίος εις την Αίγυπτον τους εβδομήκοντα Ιουδαίους σοφούς να μεταφράσουν εις την Ελληνικήν γλώσσαν την Ιεράν Βίβλον, τους εχώρισε τον καθέναν εις ιδιαίτερον κελίον, διά να μην αλλάξουν τίποτε από το κείμενον, εις το τέλος όμως είδεν ότι όχι μόνον τα νοήματα, αλλά και τα λόγια ευρέθησαν τα ίδια εις όλους.
Αυτός ο θείος θησαυρός, όπου εχαρίσθη από τον Κύριον εις τον άνθρωπον, έκαμε τούτο το πλάσμα μακάριον. Και επειδή είναι σκεύος τιμημένον και ο άνθρωπος, ο οποίος το εδέχθη, έβγαλεν πάλι από μέσα του, ωσάν ανταύγειες και ωσάν θυμίαμα εύοσμον εις ευχαριστίαν δια το δώρον, λαμπρά έργα, όπου μαρτυρούν τη κατάνυξίν του, διότι ο άνθρωπος είναι προικισμένος από τον Κύριον με δωρήματα και χαρίσματα, όπου τον ανεβάζουν εις τους αγγέλους. Από τους ευλαβείς ανθρώπους έγιναν ύμνοι εωθινοί και εσπερινοί, εμελωδήθηδσν εγκώμια, από δε τα τίμια χέρια των εβγήκαν εικόνες, όπου να λέγει κανένας ότι το κονδύλι το εκινούσεν η χάρις του Αγίου Πνεύματος, εις το να ιστορίσει με τη αγίαν τέχνην της ζωγραφικής, όσα απεκαλύφθησαν από τον Θεόν εις τους ταπεινούς …. «ίνα γνώσι πάντες, ότι δυνατωτέρα παντός, εστίν ευσέβεια και ου μη κατισχύσει ποτέ κακία σοφίας», κατά τον σοφόν Σολομώντα. Παρατήρησε πως ημπορεί όλες οι πνευματικές ενέργειες όπου βγαίνουν από αυτόν να είναι άγιες, όταν με τις τέχνες, όπου του εχαρίσθησαν. αγιάζεται, θέτοντάς τες εις την υμνολογίαν του Κυρίου. Τα δε άλλα είναι μάταια δίχως παρηγορίαν. Δια τούτο «μη συγκρίνεις τους ποιούντας τα σημεία και τέρατα και δυνάμεις εν τω κόσμω, τοις ησυχάζουσιν εν γνώσει», κατά τον Άγιον Ισαάκ τον Σύρον, τον θεόπνευστον.
Η ευλογημένη τέχνη της ζωγραφικής, είναι από τις πρώτες όπου μέσον τους δοξάζεται ο Θεός και η Διαθήκη του. Όσοι δεν την μεταχειρίσθηκαν με ευλάβειαν, εις δόξαν του Κυρίου, έκαμαν έργα προς επίδειξιν έμπροσθεν των ανθρώπων, ενώ τοις εδόθη το δώρημα δια να υμνήσουν εκείνον όπου το εδώρησεν. Αυτοί επορεύθησαν εν ματαιότητι, εσπατάλησαν το τάλαντόν των εις ασωτείας, εις τα χέρια των η τέχνη κατήντησε παίγνιον δια την διασκεδασιν των ανθρώπων. Τα αόρατα ως ορατά διατύπωσαν με σχήματα, όπου ανάγουν τον νουν εις τας πρώτας πηγάς.
Αλλά οι ευσεβείς ζωγράφοι ύμνησαν με τη τέχνην τους τον Κύριον και δια τούτο η ανταμοιβή των ευρέθη μέσα εις τον έργον τους. Εν αγαλλιάσει ετεχνούργησαν και ως ολοκαύτωμα θυσίας εδέξατο το εργόχειρόν των ο άναρχος πατέρας μας. Τα σχήματα της τέχνης των είναι απλά και καθαρά, όπως τα λόγια της Γραφής. Εις την Ανατολήν οι ζωγράφοι επέτυχαν να δώσουν με αυτά έκφρασιν βαθυτάτην, χωρίς να μιμηθούν δουλικώς και εξωτερικώς τη φύσιν, ήτοι βάζοντας εις τα εικόνας των σύγνεφα και παιγνίδια του αισθητού φωτός και άλλα παρόμοια, με τα οποία δεν ημπορεί να αποδοθεί ο θειος εκείνος κόσμος. Τα χρώματα τα συνέμιξαν με το μύρον της ευλαβείας, δια τούτο και ευωδιάζουν ως λιβανωτόν, μέσα εις τον άγιον Ναόν του Κυρίου, δίνοντας εις τον θεατήν μυστικήν ευτυχίαν, διότι … «ο αγαπών σοφίαν, αγαπά ζωήν και οι ορθρίζοντες προς αυτήν εμπληθίσονται ευφροσύνης».
Αλλοίμονον, εις πολλούς ανθρώπους της τέχνης μας, αυτά όπου γράφω είναι ωσάν γλώσσα ακατάλυπτος, διότι επέτρωσεν η καρδία των από την ματαιότητα τούτου του κόσμου. Λέγει γαρ ο Σολομών :
«Εις κακότεχνον ψυχήν ουκ εισελεύσεται σοφία».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου