El hogar de las lanas.
Muy bien combinados los colores
Vía http://goo.gl/ajDCUI
Μυλλάκι σε αποχρώσεις καλοκαιρινές. Αν το μεγαλώσετε αρκετά θα έχετε ένα ωραίο μαξιλάρι για τη βεράντα. Καλή επιτυχία!
Πέμπτη 29 Αυγούστου 2013
μαξιλάρι για τη βεράντα
Muy bien combinados los colores
Vía http://goo.gl/ajDCUI
Μυλλάκι σε αποχρώσεις καλοκαιρινές. Αν το μεγαλώσετε αρκετά θα έχετε ένα ωραίο μαξιλάρι για τη βεράντα. Καλή επιτυχία!
Τετάρτη 28 Αυγούστου 2013
H απορία για την ευρωπαϊκή μειονεξία
http://www.antifono.gr/portal/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/giannaras/%CE%91%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1/4519-h-aporia-gia-tin-eyropaiki-meioneksia.html
H απορία για την ευρωπαϊκή μειονεξία
Χρήστος Γιανναράς
Κάτι
αλλάζει στην Eυρώπη; H Eυρώπη παύει να είναι αυτό που ήταν; Aλλάζει
χαρακτήρα και ταυτότητα; Aν η απάντηση στα ερωτήματα είναι θετική,
πρόκειται για γεγονός κοσμογονικό, στην κυριολεξία. Πιθανολογούμε το
γεγονός, αλλά για τις κοσμογονικές μεταβολές στην Iστορία οι σύγχρονοι
των μεταβολών έχουν μόνο ενδείξεις, οι αποδείξεις γίνονται προφανείς
πάντοτε εκ των υστέρων.
Eνδειξη ίσως
καθοδηγητική: Ποιους συγγραφείς διάβαζε η Eυρώπη αμέσως μετά τον Δεύτερο
Παγκόσμιο Πόλεμο, ποια ονόματα κυριαρχούσαν στη βιβλιαγορά και στις
συζητήσεις των δεκαετιών του ’50 και του ’60, και τι διαβάζουν οι
Eυρωπαίοι σήμερα; Tότε έμοιαζε να συναντούν ευρύτατο ενδιαφέρον τα
φιλοσοφικά βιβλία – συζητιόταν ο Kαμύ, ο Σαρτρ, ο Mερλώ Ποντύ, ο
Xάιντεγγερ, ο Γιάσπερς, ο Xούσσερλ, ο Λεβινάς. Aπό κοντά έρχονταν οι
ταινίες του Mπέργκμαν, του Φελίνι, του Aντονιόνι, μαζί και το «θέατρο
του παραλόγου»: Mπέκετ, Iονέσκο, Zαν Zενέ, Aραμπάλ – η Eυρώπη αντιπάλευε
υπαρξιακά ερωτήματα, ζήταγε να ψηλαφήσει «νόημα» (αιτία και σκοπό) ή να
βυθομετρήσει ρεαλιστικά το μη-νόημα, την αινιγματική αλογία της
ανθρώπινης ύπαρξης και της Iστορίας.
Eβγαινε
τότε η Eυρώπη (και μαζί της ο κόσμος) από μια κόλαση παραλογισμού,
αλληλοσφαγής, εφιαλτικών ολοκληρωτισμών. Tην ενδιέφερε και η χρεία: να
ανοικοδομηθούν τα ερείπια, να ξαναλειτουργήσουν αγορές – σίγουρα. Aλλά
πρώτο ζητούμενο, για μεγάλο ποσοστό φορέων της ευρωπαϊκής καλλιέργειας
και ταυτότητας, ήταν η πάλη για «νόημα», η «γιγαντομαχία περί της
ουσίας» που έλεγε ο Πλάτων και ξαναθύμισε ο Xάιντεγγερ.
Φιλοσοφία,
λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος τολμούσαν τη συναρπαστική ανατομία
της εμπειρίας του παραλόγου, την αναδρομή στις ρίζες της απώλειας του
«νοήματος». Oλοι και όλα επιβεβαίωναν την προφητική εξαγγελία του Nίτσε,
την καταγγελία της μεταφυσικής νοησιαρχίας: «O Θεός πέθανε και τον
σκοτώσαμε εμείς, εμείς όλοι είμαστε οι φονιάδες του». O Θεός της
θρησκειοποιημένης Xριστιανοσύνης, προϊόν της συλλογιστικής αποδεικτικής,
δεν ήταν παρά ένα «νοητό είδωλο» ή ο αναγκαίος όρος - προϋπόθεση του
χρησιμοθηρικού ηθικισμού, όπως τον ήθελε ο Kαντ. Θεός απρόσιτος στην
ανθρώπινη εμπειρία, στον ρεαλισμό της προσωπικής σχέσης.
Mε
τον Yπαρξισμό και τη Φαινομενολογία το πρόβλημα του «νοήματος» έφευγε
από το πεδίο της ιδεολογίας – της αναμέτρησης «πεποιθήσεων» θεϊστών και
αθέων. Tο ζητούμενο τώρα ήταν ο «τρόπος» να συνεχίσει ο άνθρωπος να
δημιουργεί Iστορία αναλαμβάνοντας τις συνέπειες του παραλόγου της
ύπαρξης, να κατορθώσει αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια χωρίς προσφυγή στους
απριορισμούς της θρησκείας. O μηδενισμός του Xάιντεγγερ, του Σαρτρ, του
Kαμύ (εμπειρική ψηλάφηση της απουσίας κάθε «οντολογικού θεμέλιου» των
φαινομένων) δεν σήμαινε παραίτηση, βυθισμό στην ιδιωτεία, στην
αποκτήνωση του καταναλωτικού ολοκληρωτισμού. Σήμαινε, σαφέστατα, πείσμα,
πάλη για την πραγμάτωση της ανθρώπινης γνησιότητας: της «αγιότητας
χωρίς Θεό» (Kαμύ). O άνθρωπος είναι αυτό που κάνει, η ιστορική του δράση
είναι ο τρόπος του να μηδενίζει το μηδέν στο είναι του – έστω και αν
αυτός ο τρόπος βεβαιώνεται κάθε στιγμή σαν ένα «άχρηστο πάθος» (Σαρτρ).
Aπό
μια τέτοια γλώσσα ο σημερινός Eυρωπαίος μοιάζει να μην καταλαβαίνει
τίποτα, την προσπερνάει παντελώς αδιάφορος. Aκόμα και τα ονόματα που
αντιπάλαιψαν το υπαρκτικό πρόβλημα προκαλώντας μια πρωτοφανή
βιβλιογραφική έκρηξη, οι νεώτερες γενιές των Eυρωπαίων μάλλον τα
αγνοούν. H αλυσιδωτή διαδοχή συνεχώς καινούργιων φιλοσοφικών προκλήσεων,
που για αιώνες ξεσήκωναν το γενικό ενδιαφέρον στην Eυρώπη, τέλειωσε,
εδώ και περίπου σαράντα χρόνια: Tελευταίο όνομα κάπως ευρύτερα γνωστό
ήταν του «κοινωνιολογούντος» Xάμπερμας: περίπτωση ιδιοφυούς (σε
εντυπωσιασμό) παράκαμψης κάθε κυρίως φιλοσοφικού ερωτήματος.
Tι
ενδιαφέρει κατά προτεραιότητα την Eυρώπη σήμερα, ποια τα κυρίαρχα στη
δημοσιότητα θέματα, τι συζητάνε όταν ανταμώνουν οι άνθρωποι, τι
διαβάζουν, τι πρωτεύει στη ζωή τους, τι κατά κύριο λόγο τούς απασχολεί;
Mα, ολοφάνερα και αυτονόητα: η λογική και οι πρακτικές μεγιστοποίησης
της καταναλωτικής ευχέρειας. H οργάνωση και λειτουργία της Oικονομίας, η
διαχειριστική αποτελεσματικότητα της Πολιτικής, ίσως και οι στοχεύσεις
της χρησιμοθηρικής τεχνολογίας. Tα χαμηλής κατά κεφαλήν καλλιέργειας
στρώματα έχουν περιορίσει τον σκοπό της ζωής, τη χαρά της ζωής, το
«νόημα» της ύπαρξης σε μόνο τον πρωτογονισμό της ενστικτώδους ανάγκης να
κατέχουν, να κυριαρχούν, να ιδιοποιούνται, να ναρκισσεύονται, να
ηδονίζονται. Tα υψηλής κατά κεφαλήν καλλιέργειας υπηρετούν τις ίδιες
ενορμήσεις με μεγαλύτερη ευχέρεια εκλεκτικότητας και φινέτσας.
Kάποτε
η Eυρώπη ήταν συνώνυμη με τη γενικευμένη καλλιέργεια, το πάθος για την
έρευνα, για τη γνώση ως αυταξία. Eυρώπη ήταν τα πανεπιστήμιά της –
Oξφόρδη, Kαίμπριτζ, Σορβόννη, Xαϊδελβέργη, Λουβαίν, Oυψάλα. Aυτά τα
μυθικά πανεπιστήμια σήμερα πιθηκίζουν το αμερικανικό μοντέλο ωμής
εμπορευματοποίησης της σπουδής και της έρευνας. Kαταργούν αυτονόητα μια
έδρα, λ.χ. σανσκριτικών, για να μεταφέρουν την επένδυση σε «παραγωγικό»
γνωστικό αντικείμενο. Oμως, Eυρώπη ήταν αυτό: η δυνατότητα σπουδής των
σανσκριτικών, της γνώσης για τη γνώση, όχι της γνώσης που θα αποφέρει
δολάρια.
Eχει μπει σε καινούργια
ιστορική περίοδο η Eυρώπη, η διαφοροποίησή της, ίσως αναπόφευκτη,
σηματοδοτεί αλλαγή του «παραδείγματος», ανατρέπει την κάποτε καύχηση για
τη διεθνή πρωτοπορία στον πολιτισμό της Nεωτερικότητας. Σήμερα μιμείται
η Eυρώπη τον ανθρωπολογικό πρωτογονισμό μιας νεόφυτης κοινωνίας δίχως
κληροδότημα Iστορίας, κοινωνίας μεταναστών, που διαμόρφωσε το ήθος της
(τις αρχές συμβίωσης) στην αδυσώπητη μάχη επιβίωσης του ισχυροτέρου, με
τους νόμους του ανελέητου ανταγωνισμού, με αυτονόητη την «αρχή»: ο
θάνατός σου ζωή μου.
Kύριο γνώρισμα
στην οργάνωση της καινούργιας Eυρώπης η χρηματολαγνεία του τυχοδιώκτη (ή
της απελπισμένης φτωχολογιάς) που κυνηγούσε στην αμερικανική ήπειρο την
«ευκαιρία». Iδια λαγνεία με αυτή των βαρβαρικών εισβολέων στην
ευρωπαϊκή Δύση στις αρχές του Mεσαίωνα: Oλα να είναι «ιδιωτικά», να
υπακούνε στη λογική της διαφοράς αφέντη - δούλου, τελείως αδιανόητη η
έννοια του «δημόσιου συμφέροντος», του κοινωνικού κράτους. Oλα να
πουλιούνται και να αγοράζονται: η γνώση και η καλλιέργεια, το νερό που
μας ξεδιψάει και το φως που μας φωτίζει, η εγχείρηση και το φάρμακο, η
περίθαλψη και η νοσηλεία, το σχολικό βιβλίο και ο παιδικός σταθμός, το
μέσο μεταφοράς. Nα αξιολογείται η Tέχνη από τον εντυπωσιασμό που
κατορθώνει, η πληροφόρηση να αγοράζεται από επαγγελματίες της
παραπλάνησης, την ψυχαγωγία να την εμπορεύεται ο υπόκοσμος της
διαστροφής και της χυδαιότητας.
Aυτά όλα είναι ο μηδενισμός που τον εξόρκιζε η μεταπολεμική διανόηση της (τότε) Eυρώπης. Σήμερα ένσαρκος.
Το κινίνο του Αγίου Ιωάννη (The quinine of Saint John)
Άγνωστη Κρήτη - Unknown Crete.
Μισό
χιλιόμετρο από το άσημο χωριουδάκι Λιλιανό (παλιότερα Λιλιανώ, που
σημαίνει το χωριό των Λιλιανών), σχεδόν στα όρια του αεροδρομίου του
Καστελίου κρύβεται ένας ακόμα θησαυρός της Κρητικής ενδοχώρας.
Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου κάθε χρόνο. Ένα εντυπωσιακό θρησκευτικό και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό μνημείο το οποίο είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στους ελαιώνες.
Ο Άη Γιάννης του Λιλιανού σύμφωνα με την παράδοση ολημερίς χτιζότανε και τη νύχτα χαλούσε. Έτσι αποφασίστηκε αντί για νερό να χτιστεί με γάλα που έδωσαν σα δώρο οι βοσκοί της περιοχής και έτσι με το γάλα σαν πρώτη ύλη στέριωσε το χτίριο και δεν χάλασε ξανά γι αυτό και από τότε ονομάζεται γαλατόχτιστος.
Ο εντυπωσιακός αυτός ναός χτίστηκε περίπου 900 χρόνια πριν καθώς χρονολογείται γύρω στον 12ο-13ο αιώνα μ..χ. Σύμφωνα με τον Σ. Σπανάκη πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική της δεύτερης βυζαντινής περιόδου από τα οποία το μεσαίο κλίτος έχει μεγαλύτερο ύψος. Τα κλίτη μεταξύ τους επικοινωνούν με οξυκόρυφα τόξα που στηρίζονται σε κίονες οι οποίοι έχουν κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι με ξεστή λιθοδομή από υλικά που ανήκουν σε παλιότερα κτίρια.
Το σημαντικότερο είναι ότι ο Άη Γιάννης αποτελεί το τελευταίο δείγμα ναού στην Κρήτη που κτίστηκε στα πρότυπα των παλιών βασιλικών, συνήθεια η οποία μετά το χτίσιμό του ναού εγκαταλείφτηκε. Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν ενσωματωμένες πλάκες με επιγραφές της Ρωμαικής εποχής από τις πιο σημαντικές στην Κρήτη. Στο εσωτερικό του δε σώζονται τοιχογραφίες. Υπήρχαν πολύ σημαντικές εικόνες και αρκετά παλιές οι οποίες όλες κλάπηκαν πριν κάμποσα χρόνια αφού το μνημείο ακόμα και σήμερα παραμένει παραμελημένο και εντελώς ξεχασμένο αφημένο στη μοίρα του.
Το εντυπωσιακό είναι ότι στα χρόνια της γερμανικής κατοχής λόγω της ευρυχωρίας και της ποιότητας κατασκευής του ναού οι Γερμανοί τον χρησιμοποίησαν σαν αποθήκη και στο ιερό βήμα σώζονται ακόμα εντυπωσιακές επιγραφές στα γερμανικά με τη χαρακτηριστική ναζιστική γραμματοσειρά. Σήμερα σχεδόν κανείς δε γνωρίζει την ύπαρξη αυτού του τόσο σημαντικού μνημείου γι αυτό και ποτέ δε θα δείτε επισκέπτες ούτε και θα το βρείτε σε τουριστικούς οδηγούς.
Και όμως ο Άη-Γιάννης ο Ριγολόγος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι έχει για ένα μοναδικό λόγο υπάρξει πολύ σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή. Ο λόγος είναι το ξεχασμένο σήμερα κινίνο του Άη-Γιάννη όπως ονομαζόταν.
Τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των κατοίκων σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν πολύ δυνατή ο σοβάς του ναού φούσκωνε σαν από υπερβολική υγρασία και έβγαζε κάποιο υλικό λευκό σα βαμβάκι. Πηγαίναν με διάφορα φύλλα χαρτιού που έβαζαν στο πάτωμα του ναού τα οποία άπλωναν εκεί και έπεφτε πάνω τους το υλικό σα σκόνη που ξερνούσε ο τοίχος του ναού. Με τα χαρτιά αυτά συνέλεγαν το υλικό το οποίο στη συνέχεια το έπαιρναν σπίτι τους. Το έριχναν σε νερό και το έπιναν και με το ποτό αυτό που ονόμαζαν ‘’το κινίνο του Άη Γιάννη’’ θεράπευαν κάθε αρρώστια μια και έξω. Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι το συγκεκριμένο θαυματουργό ‘’κινίνο’’ το ξερνούσε ο τοίχος του ναού μονάχα την ημέρα της γιορτής του αγίου και όχι στις υπόλοιπες μέρες του έτους.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν στο Λιλιανό ή στα χωριά του Καστελιού άνθρωποι που στα νιάτα τους βρήκαν θεραπεία σε ανίατες για την εποχή ασθένειες ως δια μαγείας από τη μία στιγμή στην άλλη χάρη στο μαγικό αυτό κινίνο. Το κινίνο βγήκε για τελευταία φορά τα χρόνια της δεκαετίας του ’70 από τους τοίχους του ναού και έκτοτε δεν παρουσιάστηκε ξανά.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
Half a kilometer away from the small hamlet Liliano, very close to the airport of Kastelli, lies another treasure of Cretan innerland. This is the cemeterial church of Agios Ioannis Rigologos celebrating on August 29. This is an impressive religious and simultaneously architectural monument which is literally hidden in olive groves. Saint John of Liliana according to tradition was being built all day and at night it collpased. Therfore, it was decided to replace water with milk that was given as a gift by the local shepherds and indeed the chapel was built stable. The impressive temple dates back to around 12th-13th century AD. According to Stergios Spanakis this is a basilica of the second Byzantine period, of which the nave is taller. The aisles between them communicate with arches supported by columns. Most importantly, Agios Ioannis is the last sample church in Crete that was built under the standards of the old basilicas. On the outer side of the church there are embedded inscriptions of the Roman era, some of the most important in Crete. Inside no frescoes survive. There were many very important icons, which all were stolen several years ago. The monument still remains neglected by the Greek State. It is noteworthy to mention that during the German occupation, because of its spaciousness and quality of construction, the Germans used it as a warehouse. There are still some inscriptions in German with a typical Nazi font. Today almost no one knows the existence of this important monument which is why you will never see any guests. There is a nice story with the quinine of Saint John, as it was called, for this chapel. According to traditions, the very strong plaster of the church swelled from excessive moisture and produced some white material, like cotton, only on the feast day of the temple. This material, like dust, was gathered by putting paper sheets on the floor. The locals used this dust, the quinine of St John, by drinking that with water, for healing diseases. Even today there are at Liliano or the surrounding villages of Kastelli people who in their youth were treated by incurable illnesses miraculously thanks to this wonderful quinine. The quinine came out last time in the 70s.
Text – Photos: Christopher Cheiladakis
Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου κάθε χρόνο. Ένα εντυπωσιακό θρησκευτικό και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό μνημείο το οποίο είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στους ελαιώνες.
Ο Άη Γιάννης του Λιλιανού σύμφωνα με την παράδοση ολημερίς χτιζότανε και τη νύχτα χαλούσε. Έτσι αποφασίστηκε αντί για νερό να χτιστεί με γάλα που έδωσαν σα δώρο οι βοσκοί της περιοχής και έτσι με το γάλα σαν πρώτη ύλη στέριωσε το χτίριο και δεν χάλασε ξανά γι αυτό και από τότε ονομάζεται γαλατόχτιστος.
Ο εντυπωσιακός αυτός ναός χτίστηκε περίπου 900 χρόνια πριν καθώς χρονολογείται γύρω στον 12ο-13ο αιώνα μ..χ. Σύμφωνα με τον Σ. Σπανάκη πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική της δεύτερης βυζαντινής περιόδου από τα οποία το μεσαίο κλίτος έχει μεγαλύτερο ύψος. Τα κλίτη μεταξύ τους επικοινωνούν με οξυκόρυφα τόξα που στηρίζονται σε κίονες οι οποίοι έχουν κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι με ξεστή λιθοδομή από υλικά που ανήκουν σε παλιότερα κτίρια.
Το σημαντικότερο είναι ότι ο Άη Γιάννης αποτελεί το τελευταίο δείγμα ναού στην Κρήτη που κτίστηκε στα πρότυπα των παλιών βασιλικών, συνήθεια η οποία μετά το χτίσιμό του ναού εγκαταλείφτηκε. Στην εξωτερική πλευρά του ναού υπάρχουν ενσωματωμένες πλάκες με επιγραφές της Ρωμαικής εποχής από τις πιο σημαντικές στην Κρήτη. Στο εσωτερικό του δε σώζονται τοιχογραφίες. Υπήρχαν πολύ σημαντικές εικόνες και αρκετά παλιές οι οποίες όλες κλάπηκαν πριν κάμποσα χρόνια αφού το μνημείο ακόμα και σήμερα παραμένει παραμελημένο και εντελώς ξεχασμένο αφημένο στη μοίρα του.
Το εντυπωσιακό είναι ότι στα χρόνια της γερμανικής κατοχής λόγω της ευρυχωρίας και της ποιότητας κατασκευής του ναού οι Γερμανοί τον χρησιμοποίησαν σαν αποθήκη και στο ιερό βήμα σώζονται ακόμα εντυπωσιακές επιγραφές στα γερμανικά με τη χαρακτηριστική ναζιστική γραμματοσειρά. Σήμερα σχεδόν κανείς δε γνωρίζει την ύπαρξη αυτού του τόσο σημαντικού μνημείου γι αυτό και ποτέ δε θα δείτε επισκέπτες ούτε και θα το βρείτε σε τουριστικούς οδηγούς.
Και όμως ο Άη-Γιάννης ο Ριγολόγος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι έχει για ένα μοναδικό λόγο υπάρξει πολύ σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή. Ο λόγος είναι το ξεχασμένο σήμερα κινίνο του Άη-Γιάννη όπως ονομαζόταν.
Τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των κατοίκων σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν πολύ δυνατή ο σοβάς του ναού φούσκωνε σαν από υπερβολική υγρασία και έβγαζε κάποιο υλικό λευκό σα βαμβάκι. Πηγαίναν με διάφορα φύλλα χαρτιού που έβαζαν στο πάτωμα του ναού τα οποία άπλωναν εκεί και έπεφτε πάνω τους το υλικό σα σκόνη που ξερνούσε ο τοίχος του ναού. Με τα χαρτιά αυτά συνέλεγαν το υλικό το οποίο στη συνέχεια το έπαιρναν σπίτι τους. Το έριχναν σε νερό και το έπιναν και με το ποτό αυτό που ονόμαζαν ‘’το κινίνο του Άη Γιάννη’’ θεράπευαν κάθε αρρώστια μια και έξω. Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι το συγκεκριμένο θαυματουργό ‘’κινίνο’’ το ξερνούσε ο τοίχος του ναού μονάχα την ημέρα της γιορτής του αγίου και όχι στις υπόλοιπες μέρες του έτους.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν στο Λιλιανό ή στα χωριά του Καστελιού άνθρωποι που στα νιάτα τους βρήκαν θεραπεία σε ανίατες για την εποχή ασθένειες ως δια μαγείας από τη μία στιγμή στην άλλη χάρη στο μαγικό αυτό κινίνο. Το κινίνο βγήκε για τελευταία φορά τα χρόνια της δεκαετίας του ’70 από τους τοίχους του ναού και έκτοτε δεν παρουσιάστηκε ξανά.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
Half a kilometer away from the small hamlet Liliano, very close to the airport of Kastelli, lies another treasure of Cretan innerland. This is the cemeterial church of Agios Ioannis Rigologos celebrating on August 29. This is an impressive religious and simultaneously architectural monument which is literally hidden in olive groves. Saint John of Liliana according to tradition was being built all day and at night it collpased. Therfore, it was decided to replace water with milk that was given as a gift by the local shepherds and indeed the chapel was built stable. The impressive temple dates back to around 12th-13th century AD. According to Stergios Spanakis this is a basilica of the second Byzantine period, of which the nave is taller. The aisles between them communicate with arches supported by columns. Most importantly, Agios Ioannis is the last sample church in Crete that was built under the standards of the old basilicas. On the outer side of the church there are embedded inscriptions of the Roman era, some of the most important in Crete. Inside no frescoes survive. There were many very important icons, which all were stolen several years ago. The monument still remains neglected by the Greek State. It is noteworthy to mention that during the German occupation, because of its spaciousness and quality of construction, the Germans used it as a warehouse. There are still some inscriptions in German with a typical Nazi font. Today almost no one knows the existence of this important monument which is why you will never see any guests. There is a nice story with the quinine of Saint John, as it was called, for this chapel. According to traditions, the very strong plaster of the church swelled from excessive moisture and produced some white material, like cotton, only on the feast day of the temple. This material, like dust, was gathered by putting paper sheets on the floor. The locals used this dust, the quinine of St John, by drinking that with water, for healing diseases. Even today there are at Liliano or the surrounding villages of Kastelli people who in their youth were treated by incurable illnesses miraculously thanks to this wonderful quinine. The quinine came out last time in the 70s.
Text – Photos: Christopher Cheiladakis
"Το τελευταίο καλοκαίρι" ''Σφυρίγματα πλοίων"
ΤΑ ΡΑΝΤΙΣΜΕΝΑ(Ομάδα καλλιτεχνικών, λογοτεχνικών, αναζητήσεων).
Καιρός να ετοιμάσειςτις τρεις βαλίτσες
— τα βιβλία, τα χαρτιά, τα πουκάμισα —
και μην ξεχάσεις εκείνο το ρόδινο φόρεμα
που τόσο σου πήγαινε
παρ' ότι το χειμώνα δε θα το φορέσεις.
Εγώ,τις λίγες μέρες που μας μένουν ακόμη,
θα ξανακοιτάξω τούς στίχους που έγραψα Ιούλιο κι Αύγουστο
αν και φοβάμαι πως τίποτα δεν πρόσθεσα,
μάλλον πως έχω αφαιρέσει πολλά,
καθώς ανάμεσα τους διαφαίνεται
η σκοτεινή υποψία πως αυτό το καλοκαίρι
με τα τζιτζίκια του, τα δέντρα του, τη θάλασσά του,
με τα σφυρίγματα των πλοίων του στα ένδοξα λιογέρματα,
με τις βαρκάδες του στο φεγγαρόφωτο
κάτω απ' τα μπαλκονάκια
και με την υποκριτική ευσπλαχνία του, θα 'ναι το τελευταίο.
Καρλόβασι, 3.IX.89
Προκειται, πιθανόν
για το τελευταιο ποίημα που έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος.
Έχει τίτλο "Το τελευταίο καλοκαίρι"
και ανήκει στη συλλογή ''Σφυρίγματα πλοίων",
Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥ.
Konstantinos Mamantakis.
Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥ.
Ενημερώθηκε περίπου 3 μήνες πριν · Η λήψη έγινε στην τοποθεσία Βιβλιοθήκη του Αδριανού
Βρισκόμαστε στην οδό Άρεως, στην διασταύρωση με την οδό Αδριανού, ακριβώς πλάι στο Τζαμί του Τζισδαράκη. Σε αυτό το σημείο βλέπουμε την είσοδο της Βιβλιοθήκης που οικοδόμησε το 132 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός (117-138 μ.Χ.), ο αποκαλούμενος και Graeculus ("Μικρός Έλληνας") λόγω της αγάπης του για την ελληνική τέχνη και φιλοσοφία.
H Bιβλιοθήκη, το πιό ονομαστό από τα έργα που έκτισε ο Aδριανός στην Aθήνα, είναι κτίριο ορθογώνιο, με είσοδο στη δυτική πλευρά και το κυρίως κτίριο στην ανατολική. Βρίσκεται στα βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς, με την οποία αποτελούσε ενιαίο σύνολο. Το μεγάλο αίθριο της Βιβλιοθήκης δρόσιζε μια μακρόστενη δεξαμενή με ημικυκλικές απολήξεις. Γύρω γύρω υπήρχαν στοές.
Σε διώροφο κτίριο στην ανατολική πλευρά υπήρχε το βιβλιοστάσιο, όπου σε ειδικές κόγχες φυλάσσονταν οι πάπυροι και τα βιβλία, ενώ στις γωνιακές αίθουσες ήταν αναγνωστήρια και αίθουσες διαλέξεων.
Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα καταστράφηκε από τους Ερούλους (267 μ.Χ.) και στη συνέχεια ο νότιος τοίχος του ενσωματώθηκε στο υστερορρωμαϊκό τείχος. Ανακαινίσθηκε από το Ρωμαίο έπαρχο του Ιλλυρικού Ερκούλιο (412 μ.Χ.). Στο επίπεδο του πρόπυλου, ψηλά πάνω στον τοίχο, αριστερά της κεντρικής θύρας, μπορούμε να διαβάσουμε την εγχάρακτη επιγραφή που μνημονεύει την ανέγερση τιμητικού ανδριάντα προς τιμήν του. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. στο μέσον της αυλής κτίσθηκε το τετράκογχο περίκεντρο κτίριο παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, του πρώτου μητροπολιτικού ναού της Αθήνας. Αποδίδεται στην αυτοκράτειρα Αθηναΐδα-Ευδοκία. Αφού καταστράφηκε, στη θέση του κτίσθηκαν μια τρίκλιτη βασιλική (7ος αι. μ.Χ.) και αργότερα μια μονόκλιτη (11ος αι.), η βυζαντινή Μεγάλη Παναγιά.
H Bιβλιοθήκη υπέστη πολλές φθορές, καθώς από τον 11ο και 12ο αι. μ.X. εγκαταστάθηκε εκεί μιά συνοικία της πόλης με μαγαζιά και σπίτια. Πάνω στο μαρμάρινο τοίχο της δυτικής πρόσοψης υπάρχει η τοιχογραφία που παριστάνει την προσευχή της Γεσθημανής και της προδοσίας του Ιούδα από τη β’ φάση της εκκλησίας του "Αγίου Ασωμάτου στα Σκαλιά". Η εκκλησούλα Άγιοι Ασώματοι στα Σκαλιά κτίζεται τον 13ο αι. μ.Χ., επί της σημερινής οδού Άρεως . Η σωστή ονομασία είναι Άγιος Ασώματος και αναφέρεται στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ανήκε στην αρχοντική οικογένεια Χαλκοκονδύλη και στον ίδιο χώρο, τουλάχιστον επί έξι αιώνες, θάβονταν μέλη της οικογένειας.
Στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, λειτουργεί εδώ το "Πάνω Παζάρι" με εκατό περίπου ιδιοκτησίες, δηλαδή μετατρέπεται σε εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χώρου υπήρχε το Βοεβοδαλίκι, κατοικία και έδρα του Τούρκου Διοικητή της Aθήνας, του Βοεβόδα. Το Βοεβοδαλίκι μετατρέπεται αρχικά σε στρατώνα και στη συνέχεια σε «Φυλακή της παλιάς Στρατώνας». Προς τη σημερινή οδό Μητροπόλεως βρισκόταν η έδρα της Δημογεροντίας, το Κουσέγιο, το ελληνικό δηλαδή Διοικητήριο. Μάλιστα το 1814, στη νότια πλευρά της Μεγάλης Παναγιάς, οι Δημογέροντες έκτισαν έναν πυργίσκο για να στήσουν το «κρουστικόν ωρολόγιον», που πρόσφερε ο 'Ελγιν στον λαό της πόλης (1811). Αυτό ήταν και το μοναδικό ρολόι που υπήρξε ποτέ σε δημόσιο χώρο της οθωμανικής επικράτειας.
Ο Άγγλος τοπογράφος, συνταγματάρχης Leake ήταν ο πρώτος που ονόμασε τα ερείπια "Βιβλιοθήκη του Αδριανού" το 1816. Μετά την απελευθέρωση, ο Πύργος του Ρολογιού γίνεται χώρος φυλακής και καταστρέφεται το 1884, στην πυρκαγιά της αγοράς. Έως την απελευθέρωση (1833) ο χώρος της Bιβλιοθήκης λειτούργησε όπως η αρχαία ελληνική αγορά - ως διοικητικό και εμπορικό κέντρο της πόλης. Το παζάρι στο ανατολικό τμήμα της Bιβλιοθήκης κάηκε το 1884. Mετά την καταστροφή άρχισε η ανασκαφή και η έρευνα του μνημείου.
Οι ανασκαφές άρχισαν από τους Βίλχελμ Ντερπφελντ και Στέφανο Κουμανούδη το 1885. Σήμερα βέβαια λίγα πράγματα έχουν μείνει από το κτίριο με τους 100 κορινθιακού ρυθμού κίονες από μάρμαρο Φρυγίας, τις αίθουσες με τις επίχρυσες οροφές, τους αλαβάστρινους τοίχους και τα αγάλματα. Βλέπουμε ένα κομμάτι της πρόσοψης με επτά κίονες χωρίς ραβδώσεις, από πράσινο μάρμαρο Καρύστου που δίνει την αίσθηση του μεγέθους της Βιβλιοθήκης, τον βόρειο από τους 4 ραβδωμένους κίονες του προπύλου και ερείπια τριών χριστιανικών ναών στο εσωτερικό του, με υλικά από το αρχαίο οικοδόμημα. Κείμενο, Σπυρόπουλος Δημήτρης .
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΤΗΝ κα ΝΕΦΕΛΗ ΩΚΕΑΝΙΣ
Ενημερώθηκε περίπου 3 μήνες πριν · Η λήψη έγινε στην τοποθεσία Βιβλιοθήκη του Αδριανού
Βρισκόμαστε στην οδό Άρεως, στην διασταύρωση με την οδό Αδριανού, ακριβώς πλάι στο Τζαμί του Τζισδαράκη. Σε αυτό το σημείο βλέπουμε την είσοδο της Βιβλιοθήκης που οικοδόμησε το 132 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός (117-138 μ.Χ.), ο αποκαλούμενος και Graeculus ("Μικρός Έλληνας") λόγω της αγάπης του για την ελληνική τέχνη και φιλοσοφία.
H Bιβλιοθήκη, το πιό ονομαστό από τα έργα που έκτισε ο Aδριανός στην Aθήνα, είναι κτίριο ορθογώνιο, με είσοδο στη δυτική πλευρά και το κυρίως κτίριο στην ανατολική. Βρίσκεται στα βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς, με την οποία αποτελούσε ενιαίο σύνολο. Το μεγάλο αίθριο της Βιβλιοθήκης δρόσιζε μια μακρόστενη δεξαμενή με ημικυκλικές απολήξεις. Γύρω γύρω υπήρχαν στοές.
Σε διώροφο κτίριο στην ανατολική πλευρά υπήρχε το βιβλιοστάσιο, όπου σε ειδικές κόγχες φυλάσσονταν οι πάπυροι και τα βιβλία, ενώ στις γωνιακές αίθουσες ήταν αναγνωστήρια και αίθουσες διαλέξεων.
Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα καταστράφηκε από τους Ερούλους (267 μ.Χ.) και στη συνέχεια ο νότιος τοίχος του ενσωματώθηκε στο υστερορρωμαϊκό τείχος. Ανακαινίσθηκε από το Ρωμαίο έπαρχο του Ιλλυρικού Ερκούλιο (412 μ.Χ.). Στο επίπεδο του πρόπυλου, ψηλά πάνω στον τοίχο, αριστερά της κεντρικής θύρας, μπορούμε να διαβάσουμε την εγχάρακτη επιγραφή που μνημονεύει την ανέγερση τιμητικού ανδριάντα προς τιμήν του. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. στο μέσον της αυλής κτίσθηκε το τετράκογχο περίκεντρο κτίριο παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, του πρώτου μητροπολιτικού ναού της Αθήνας. Αποδίδεται στην αυτοκράτειρα Αθηναΐδα-Ευδοκία. Αφού καταστράφηκε, στη θέση του κτίσθηκαν μια τρίκλιτη βασιλική (7ος αι. μ.Χ.) και αργότερα μια μονόκλιτη (11ος αι.), η βυζαντινή Μεγάλη Παναγιά.
H Bιβλιοθήκη υπέστη πολλές φθορές, καθώς από τον 11ο και 12ο αι. μ.X. εγκαταστάθηκε εκεί μιά συνοικία της πόλης με μαγαζιά και σπίτια. Πάνω στο μαρμάρινο τοίχο της δυτικής πρόσοψης υπάρχει η τοιχογραφία που παριστάνει την προσευχή της Γεσθημανής και της προδοσίας του Ιούδα από τη β’ φάση της εκκλησίας του "Αγίου Ασωμάτου στα Σκαλιά". Η εκκλησούλα Άγιοι Ασώματοι στα Σκαλιά κτίζεται τον 13ο αι. μ.Χ., επί της σημερινής οδού Άρεως . Η σωστή ονομασία είναι Άγιος Ασώματος και αναφέρεται στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Ανήκε στην αρχοντική οικογένεια Χαλκοκονδύλη και στον ίδιο χώρο, τουλάχιστον επί έξι αιώνες, θάβονταν μέλη της οικογένειας.
Στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, λειτουργεί εδώ το "Πάνω Παζάρι" με εκατό περίπου ιδιοκτησίες, δηλαδή μετατρέπεται σε εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χώρου υπήρχε το Βοεβοδαλίκι, κατοικία και έδρα του Τούρκου Διοικητή της Aθήνας, του Βοεβόδα. Το Βοεβοδαλίκι μετατρέπεται αρχικά σε στρατώνα και στη συνέχεια σε «Φυλακή της παλιάς Στρατώνας». Προς τη σημερινή οδό Μητροπόλεως βρισκόταν η έδρα της Δημογεροντίας, το Κουσέγιο, το ελληνικό δηλαδή Διοικητήριο. Μάλιστα το 1814, στη νότια πλευρά της Μεγάλης Παναγιάς, οι Δημογέροντες έκτισαν έναν πυργίσκο για να στήσουν το «κρουστικόν ωρολόγιον», που πρόσφερε ο 'Ελγιν στον λαό της πόλης (1811). Αυτό ήταν και το μοναδικό ρολόι που υπήρξε ποτέ σε δημόσιο χώρο της οθωμανικής επικράτειας.
Ο Άγγλος τοπογράφος, συνταγματάρχης Leake ήταν ο πρώτος που ονόμασε τα ερείπια "Βιβλιοθήκη του Αδριανού" το 1816. Μετά την απελευθέρωση, ο Πύργος του Ρολογιού γίνεται χώρος φυλακής και καταστρέφεται το 1884, στην πυρκαγιά της αγοράς. Έως την απελευθέρωση (1833) ο χώρος της Bιβλιοθήκης λειτούργησε όπως η αρχαία ελληνική αγορά - ως διοικητικό και εμπορικό κέντρο της πόλης. Το παζάρι στο ανατολικό τμήμα της Bιβλιοθήκης κάηκε το 1884. Mετά την καταστροφή άρχισε η ανασκαφή και η έρευνα του μνημείου.
Οι ανασκαφές άρχισαν από τους Βίλχελμ Ντερπφελντ και Στέφανο Κουμανούδη το 1885. Σήμερα βέβαια λίγα πράγματα έχουν μείνει από το κτίριο με τους 100 κορινθιακού ρυθμού κίονες από μάρμαρο Φρυγίας, τις αίθουσες με τις επίχρυσες οροφές, τους αλαβάστρινους τοίχους και τα αγάλματα. Βλέπουμε ένα κομμάτι της πρόσοψης με επτά κίονες χωρίς ραβδώσεις, από πράσινο μάρμαρο Καρύστου που δίνει την αίσθηση του μεγέθους της Βιβλιοθήκης, τον βόρειο από τους 4 ραβδωμένους κίονες του προπύλου και ερείπια τριών χριστιανικών ναών στο εσωτερικό του, με υλικά από το αρχαίο οικοδόμημα. Κείμενο, Σπυρόπουλος Δημήτρης .
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΤΗΝ κα ΝΕΦΕΛΗ ΩΚΕΑΝΙΣ
Άρθρα ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ ΣΕ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΧΡΟΝΟ
Άρθρα
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ
ΣΕ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΧΡΟΝΟ
23.03.2011
Όνειρα μεγάλα ή αγοραία;
Ο Χρήστος Ν. Θεοφίλης συζητά με τη ζωγράφο Εύα Μελά, πρόεδρο του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Θεσμός εν αταξία και απαξία η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών; Έχουν οσμιστεί οι καθηγητές της την ανάγκη του νέου και όχι του εφήμερου;
Τίποτα δεν άλλαξε, με πικρία αυτό σας το γράφω. Εποχή κενόδοξων τακτικών για την ΑΣΚΤ. Εκεί η «τέχνη» από την ίδρυση της σχολής, τον Γενάρη του 1837, να ενσωματώνεται στο «γιες μεν», με αποτέλεσμα να σύρεται σήμερα στην πολιτική της πλήρους υποταγής, σε μηχανισμούς κερδοφορίας και σε διαφημιστικά «προτσές» της καταναλωτικής ισοπέδωσης του σύγχρονου ανθρώπου.
Η Α.Σ.Κ.Τ., δεν ‘‘μπορεί’’ μέσα από τις παθογένειές της και καταρρέει από τις εισαγωγικές εξετάσεις σε προτομές, γύψινα εκμαγεία, κουτάκια ,πανάκια... • ας βάλουν χορηγό και εκεί• ‘‘υφάσματα τάδε’’, και στα αντικείμενα των νεκρών φύσεων και σε κάθε ένα από τα τζάντζαλα μάντζαλα που καταδυναστεύουν την τέχνη, οδηγώντας τους υποψήφιους στην παραπαιδεία των προπαρασκευαστικών φροντιστηρίων. Καταρρέει και τώρα η Α.Σ.Κ.Τ. στις τακτικές πρακτικές που υποδεικνύει στους αποφοίτους της…
Εύα Μελά: Χρόνια τώρα η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών κάνει συνεργασίες με τον κόσμο των επιχειρήσεων στα πλαίσια της «αυτοχρηματοδότησης» και της «αυτοτέλειας». Βραβεία, εκθέσεις διαφημιστικού περιεχομένου, συνθέτουν μια πολύχρονη σχέση, που γίνεται πιο στενή, καθώς μειώνεται η χρηματοδότηση της Παιδείας από το Κράτος, στην κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, που μαζί με τα άλλα κοινωνικά αγαθά η Παιδεία έχει μπει στη διαδικασία εμπορευματοποίησης (οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ομονοούν σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα)...
Δεν μένει αμέτοχο και ένα μέρος του εκπαιδευτικού προσωπικού της ΑΣΚΤ, που από δυσκολία στην διαχείριση των αναγκών της Σχολής ή από χαλαρή («δεν τρέχει και τίποτε») ιδεολογία, όχι μόνο ενδίδει αναζητώντας χορηγίες, αλλά γίνεται και «μάνατζερ», διαμεσολαβητής ή και συντονιστής αυτής της σχέσης.
Οι ΑΣΚΤ έχουν διοικητική αυτοτέλεια. Αυτό δεν εμποδίζει κανένα να σκέφτεται την πορεία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, να απαιτεί μια παιδεία που να εξοπλίζει τους νέους καλλιτέχνες για τον κοινωνικό τους ρόλο. Γιατί είναι το φυτώριο –οι ΑΣΚΤ- της τέχνης του αύριο. Και αυτό μας αφορά όλους.
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Είναι ανήμποροι να παρακολουθήσουν τα αιτήματα και τους προβληματισμούς του σήμερα; Είναι ανήμποροι να βάλουν στόχους;
Στόχος τους, λένε, η ενίσχυση των αριστούχων αποφοίτων της σχολής, μα τρομάζω στο «έως πού» μπορεί να φθάσουν οι επιθυμίες τους• τρομάζω μπροστά σε αυτό το ‘‘θολό’’ που καταθέτουν ως καινοτόμο ιδέα. Μιλούν για έμπνευση - αναζήτηση – όραμα, αλλά κατευθύνουν τους σπουδαστές σε άλλου είδους θεάματα....
Η Α.Σ.Κ.Τ. αγνοεί «τα όρια της ευπρεπούς χορηγίας» και πως οι πολυεθνικές δεν πρέπει να παρεμβαίνουν στον «χαρακτήρα» των πολιτιστικών γεγονότων που υποστηρίζουν.
Αυτά είναι τα αυτονόητα του sponsoring και τα απευθύνω στις ΠΡΥΤΑΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ και στα ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ.
Εύα Μελά: Πολλοί συγχέουν τη «χορηγία» με την ευεργεσία ή με τη χορηγία στην αρχαιότητα. Η χορηγία δεν είναι απλή πράξη ενίσχυσης των οικονομικών ενός ΑΕΙ, χωρίς επεμβάσεις στο πρόγραμμά του. Κανείς δε «χορηγεί» χωρίς ανταλλάγματα. Αυτά τουλάχιστον που του δίνει ο νόμος. Και τα ανταλλάγματα δεν είναι μόνον η διαφήμιση και η φορολογική έκπτωση (έως και το «ξέπλυμα χρήματος»).. Μάλιστα απαιτείται να «αποδοθεί» καλλιτεχνικά η φιλοσοφία των «χορηγών»… Καλλιεργούνται πρότυπα ζωής. Άλλο όμως η «χορηγία» και άλλο η υποχρεωτική χορηγία για την ενίσχυση της τέχνης στην αρχαιότητα. Ο «χορηγός» σήμερα δίνει κάποια χρήματα για να πάρει πίσω πολλαπλάσια.
Μερικοί μιλάνε θετικά για «σχέση της τέχνης με την οικονομία» -σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς. Όμως αυτή η σχέση είναι και βαθιά ιδεολογική. Προσδιορίζει έστω και μερικά- το χαρακτήρα της γνώσης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Παρεμβαίνει δηλαδή στο κέντρο της σκέψης του δημιουργού, αλλοιώνοντάς του την ίδια του τη συνείδηση. Βάζει τον καλλιτέχνη στη διαδικασία της ιδεολογίας του «προϊόντος», όχι προβολής του με καθαρά χαρτιά και καθαρή συνείδηση όπως συμβαίνει όταν κάποιος ασχολείται με τις γραφικές τέχνες ή την διαφήμιση: τον βάζει στην διαδικασία προβολής του προϊόντος ως περιεχομένου στην τέχνη.
Η Εύα Μελά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Πρώην βουλευτής του Κ.Κ.Ε. Ζωγράφος Χαράκτρια Πρόεδρος του Ε.Ε.Τ.Ε (Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος)
Αυτή πρέπει να είναι η σχέση της εικαστικής παιδείας με τις ανάγκες της κοινωνίας; ΄Η ακόμα και με της οικονομίας;
Είναι ζητούμενο μια τέχνη που θα ακουμπάει τις ανάγκες της κοινωνίας, που θα απαντάει δημιουργικά στις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων για ομορφιά, για επικοινωνία μέσω της τέχνης. Είναι ζητούμενο μια τέχνη που ξεφεύγοντας από τον τοίχο της γκαλερί, να διαμορφώνει αντικείμενα χρήσης, να συμβάλλει στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος, στην αρχιτεκτονική, στα έπιπλα, στη μόδα κλπ. Που θα εκφράζει την καρδιά των εργαζομένων, των καθημερινών ανθρώπων, που θα αντλεί από τη ζωή περιεχόμενο και ουσία.
Όμως ζούμε στην καπιταλιστική αγορά. Και σε αυτή την αγορά το ζητούμενο είναι οικονομικό (φοροδιαφυγή, ξέπλυμα χρήματος, διαφήμιση) αλλά και ιδεολογικό. Στόχος η καλλιέργεια καταναλωτικών προτύπων, η καλλιέργεια καταναλωτικών αναγκών που δεν είναι οι πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων.
Σε αυτούς τους στόχους υποτάσσεται, συνειδητά ή όχι, ο νέος καλλιτέχνης, ο δάσκαλός του που του πλασσάρει τη χορηγία και οι εκπαιδευτικοί θεσμοί.
Οφείλει κανείς να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με την αλήθεια:
Είναι αυτός ο ρόλος ενός ΑΕΙ; (Αφήνω συνειδητά απέξω από το ερώτημα τον νέο σπουδαστή, γιατί είναι δοσμένο ότι σε αυτή τη φάση της ζωής του κατά κανόνα θαυμάζει τους δασκάλους του ως πρότυπο. Χωρίς να απαλλάσσεται της ευθύνης, είναι ο αδύναμος κρίκος λόγω θέσης, μέσα σε μια στεγνή και άνυδρη κρατική πολιτιστική πολιτική που δε δίνει δυνατότητες ανάπτυξης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, που στηρίζει τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα στο χώρο, με ενδιάμεσους κομισάριους, διοργανωτές και δημοσιογράφους – μάνατζερ, όπου για ένα νέο δημιουργό που πνίγεται στα προβλήματα και τις οικονομικές δυσκολίες, τα 30 αργύρια της χορηγίας φαντάζουν σημαντικά).
Η τέχνη περιέχει δίπλα στην τεχνική και αισθητική, φιλοσοφία, ιδεολογία. Περιέχει το υποκείμενο. Ζωή. Στάση ζωής. Τι διδάσκει απ’ αυτά ο κάθε δάσκαλος στις ΑΣΚΤ και τι, όταν γίνεται μεσολαβητής, διοργανωτής, επιτροπή επιλογής ή βαθμολογητής εξ ονόματος μιας εταιρείας; ΄Η μήπως διδασκαλία τέχνης είναι μόνο το χρώμα το σχήμα και το υλικό; Ας απαντήσει ο καθένας μόνος του. Πως στέκεται ο δάσκαλος απέναντι στα μεγάλα ζητήματα των καιρών; απέναντι όχι μόνο στο πρόβλημα της ύπαρξης αλλά και της θέσης των εργαζομένων στην κοινωνία, στις μεγάλες αναμετρήσεις: στη σύγκρουση της εργασίας με το κεφάλαιο, στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, στην ανεργία, στη μετανάστευση, τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις… Πώς διδάσκεται ο νέος καλλιτέχνης να βλέπει τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα σε αυτόν; Στην εμπορευματοποίηση της τέχνης. Στο φορμαλισμό. Πώς διδάσκεται τη διαδικασία της γνώσης… Σε τι όνειρα κατευθύνεται. Σε όνειρα με μεγαλείο ή σε αγοραία όνειρα;
Και βέβαια αυτό που συζητάμε είναι μια μικρογραφία αυτού που γενικεύεται στην εκπαίδευση: «Αυτοτελή» οικονομικά ιδρύματα που πρέπει να πουλάνε αυτό που παράγουν: τη γνώση Και που οι σπόνσορες –όπως άλλωστε χρόνια τώρα το ΝΑΤΟ στο ΕΜΠ- θα καθορίζουν την κατεύθυνση της έρευνας και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση (κατευθύνσεις Μπολόνια, Μπέργκεν κλπ) με τους νόμους που ψηφίσθηκαν (περί αξιολόγησης, επαγγελματικών δικαιωμάτων, έρευνας, αναγνώρισης κολλεγίων, κλπ), απομακρύνοντας μέρα με τη μέρα τα ΑΕΙ από το ρόλο που θα έπρεπε να ασκούν και μετατρέποντας τους εκπαιδευτικούς σε «υπομάνατζερ». ΄Ετσι κάποιοι (όχι όλοι) γίνονται εργαλεία του συστήματος. Συνέπεια: η αλλοίωση της γνώσης ως περιεχόμενο.
Όσο για τις ΑΣΚΤ, έχουμε συνηθίσει να παράγουν «αστέρες» κατά καιρούς παιδιά με ταλέντο που μετά την πρόσκαιρη λάμψη πέφτουν στην αδυσώπητη καθημερινότητα, ανασφάλιστοι, χωρίς πολύ χρόνο για δημιουργία, χωρίς ελπίδες να δουν το έργο τους στο δημόσιο χώρο, χωρίς ευκαιρίες άμιλλας, με προβλήματα επιβίωσης, ανεργίας, μαύρη εργασία. Δηλαδή, αστέρες διάττοντες.
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Τελειώνοντας θέλω να υπενθυμίσω ότι το 1998, κατά τις κινητοποιήσεις της Ένωσης Γερμανών Ανέργων, οι διαδηλωτές στο Ντόρτμουντ ‘‘ντύθηκαν’’ με σκουπιδοσακούλες, παραπέμποντας στη ρήση μεγαλοστελέχους (τώρα η εταιρεία του είναι χορηγός της Α.Σ.Κ.Τ.) που χαρακτήρισε τους άνεργους «σκουπίδια της ευημερίας»... παραπέμπω και εγώ με τη σειρά μου την Α.Σ.Κ.Τ. εκεί.. κάποτε θα ακούσουν από τα αφεντικά την ίδια ρήση.......
Εύα Μελά: Στον καθένα πέφτει η ευθύνη για το πώς παλεύει και ο ίδιος. Για ποια κοινωνία. Ποια προοπτική. Αν διεκδικεί αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Ανώτατη Παιδεία, που θα αντιμετωπίζει την επιστήμη και την τέχνη ως «όλον» και όχι με καταρτίσεις και αποσπασματικές γνώσεις. Αν μάχεται ή αποδέχεται την κατάσταση. Αν παλεύει για την ανάπτυξη της τέχνης απρόσκοπτα ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα. Παρακολουθεί την ιστορία ή θα είναι σε εκείνους που δημιουργούν την ιστορία; Με τη δική του στάση και δράση, μιας και «σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς των αποφάσεων και η τέχνη πρέπει να αποφασίζει» (Μπ. Μπρεχτ).
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Θεσμός εν αταξία και απαξία η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών; Έχουν οσμιστεί οι καθηγητές της την ανάγκη του νέου και όχι του εφήμερου;
Τίποτα δεν άλλαξε, με πικρία αυτό σας το γράφω. Εποχή κενόδοξων τακτικών για την ΑΣΚΤ. Εκεί η «τέχνη» από την ίδρυση της σχολής, τον Γενάρη του 1837, να ενσωματώνεται στο «γιες μεν», με αποτέλεσμα να σύρεται σήμερα στην πολιτική της πλήρους υποταγής, σε μηχανισμούς κερδοφορίας και σε διαφημιστικά «προτσές» της καταναλωτικής ισοπέδωσης του σύγχρονου ανθρώπου.
Η Α.Σ.Κ.Τ., δεν ‘‘μπορεί’’ μέσα από τις παθογένειές της και καταρρέει από τις εισαγωγικές εξετάσεις σε προτομές, γύψινα εκμαγεία, κουτάκια ,πανάκια... • ας βάλουν χορηγό και εκεί• ‘‘υφάσματα τάδε’’, και στα αντικείμενα των νεκρών φύσεων και σε κάθε ένα από τα τζάντζαλα μάντζαλα που καταδυναστεύουν την τέχνη, οδηγώντας τους υποψήφιους στην παραπαιδεία των προπαρασκευαστικών φροντιστηρίων. Καταρρέει και τώρα η Α.Σ.Κ.Τ. στις τακτικές πρακτικές που υποδεικνύει στους αποφοίτους της…
Εύα Μελά: Χρόνια τώρα η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών κάνει συνεργασίες με τον κόσμο των επιχειρήσεων στα πλαίσια της «αυτοχρηματοδότησης» και της «αυτοτέλειας». Βραβεία, εκθέσεις διαφημιστικού περιεχομένου, συνθέτουν μια πολύχρονη σχέση, που γίνεται πιο στενή, καθώς μειώνεται η χρηματοδότηση της Παιδείας από το Κράτος, στην κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, που μαζί με τα άλλα κοινωνικά αγαθά η Παιδεία έχει μπει στη διαδικασία εμπορευματοποίησης (οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ομονοούν σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα)...
Δεν μένει αμέτοχο και ένα μέρος του εκπαιδευτικού προσωπικού της ΑΣΚΤ, που από δυσκολία στην διαχείριση των αναγκών της Σχολής ή από χαλαρή («δεν τρέχει και τίποτε») ιδεολογία, όχι μόνο ενδίδει αναζητώντας χορηγίες, αλλά γίνεται και «μάνατζερ», διαμεσολαβητής ή και συντονιστής αυτής της σχέσης.
Οι ΑΣΚΤ έχουν διοικητική αυτοτέλεια. Αυτό δεν εμποδίζει κανένα να σκέφτεται την πορεία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, να απαιτεί μια παιδεία που να εξοπλίζει τους νέους καλλιτέχνες για τον κοινωνικό τους ρόλο. Γιατί είναι το φυτώριο –οι ΑΣΚΤ- της τέχνης του αύριο. Και αυτό μας αφορά όλους.
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Είναι ανήμποροι να παρακολουθήσουν τα αιτήματα και τους προβληματισμούς του σήμερα; Είναι ανήμποροι να βάλουν στόχους;
Στόχος τους, λένε, η ενίσχυση των αριστούχων αποφοίτων της σχολής, μα τρομάζω στο «έως πού» μπορεί να φθάσουν οι επιθυμίες τους• τρομάζω μπροστά σε αυτό το ‘‘θολό’’ που καταθέτουν ως καινοτόμο ιδέα. Μιλούν για έμπνευση - αναζήτηση – όραμα, αλλά κατευθύνουν τους σπουδαστές σε άλλου είδους θεάματα....
Η Α.Σ.Κ.Τ. αγνοεί «τα όρια της ευπρεπούς χορηγίας» και πως οι πολυεθνικές δεν πρέπει να παρεμβαίνουν στον «χαρακτήρα» των πολιτιστικών γεγονότων που υποστηρίζουν.
Αυτά είναι τα αυτονόητα του sponsoring και τα απευθύνω στις ΠΡΥΤΑΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ και στα ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ.
Εύα Μελά: Πολλοί συγχέουν τη «χορηγία» με την ευεργεσία ή με τη χορηγία στην αρχαιότητα. Η χορηγία δεν είναι απλή πράξη ενίσχυσης των οικονομικών ενός ΑΕΙ, χωρίς επεμβάσεις στο πρόγραμμά του. Κανείς δε «χορηγεί» χωρίς ανταλλάγματα. Αυτά τουλάχιστον που του δίνει ο νόμος. Και τα ανταλλάγματα δεν είναι μόνον η διαφήμιση και η φορολογική έκπτωση (έως και το «ξέπλυμα χρήματος»).. Μάλιστα απαιτείται να «αποδοθεί» καλλιτεχνικά η φιλοσοφία των «χορηγών»… Καλλιεργούνται πρότυπα ζωής. Άλλο όμως η «χορηγία» και άλλο η υποχρεωτική χορηγία για την ενίσχυση της τέχνης στην αρχαιότητα. Ο «χορηγός» σήμερα δίνει κάποια χρήματα για να πάρει πίσω πολλαπλάσια.
Μερικοί μιλάνε θετικά για «σχέση της τέχνης με την οικονομία» -σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς. Όμως αυτή η σχέση είναι και βαθιά ιδεολογική. Προσδιορίζει έστω και μερικά- το χαρακτήρα της γνώσης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Παρεμβαίνει δηλαδή στο κέντρο της σκέψης του δημιουργού, αλλοιώνοντάς του την ίδια του τη συνείδηση. Βάζει τον καλλιτέχνη στη διαδικασία της ιδεολογίας του «προϊόντος», όχι προβολής του με καθαρά χαρτιά και καθαρή συνείδηση όπως συμβαίνει όταν κάποιος ασχολείται με τις γραφικές τέχνες ή την διαφήμιση: τον βάζει στην διαδικασία προβολής του προϊόντος ως περιεχομένου στην τέχνη.
Η Εύα Μελά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Πρώην βουλευτής του Κ.Κ.Ε. Ζωγράφος Χαράκτρια Πρόεδρος του Ε.Ε.Τ.Ε (Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος)
Αυτή πρέπει να είναι η σχέση της εικαστικής παιδείας με τις ανάγκες της κοινωνίας; ΄Η ακόμα και με της οικονομίας;
Είναι ζητούμενο μια τέχνη που θα ακουμπάει τις ανάγκες της κοινωνίας, που θα απαντάει δημιουργικά στις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων για ομορφιά, για επικοινωνία μέσω της τέχνης. Είναι ζητούμενο μια τέχνη που ξεφεύγοντας από τον τοίχο της γκαλερί, να διαμορφώνει αντικείμενα χρήσης, να συμβάλλει στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος, στην αρχιτεκτονική, στα έπιπλα, στη μόδα κλπ. Που θα εκφράζει την καρδιά των εργαζομένων, των καθημερινών ανθρώπων, που θα αντλεί από τη ζωή περιεχόμενο και ουσία.
Όμως ζούμε στην καπιταλιστική αγορά. Και σε αυτή την αγορά το ζητούμενο είναι οικονομικό (φοροδιαφυγή, ξέπλυμα χρήματος, διαφήμιση) αλλά και ιδεολογικό. Στόχος η καλλιέργεια καταναλωτικών προτύπων, η καλλιέργεια καταναλωτικών αναγκών που δεν είναι οι πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων.
Σε αυτούς τους στόχους υποτάσσεται, συνειδητά ή όχι, ο νέος καλλιτέχνης, ο δάσκαλός του που του πλασσάρει τη χορηγία και οι εκπαιδευτικοί θεσμοί.
Οφείλει κανείς να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με την αλήθεια:
Είναι αυτός ο ρόλος ενός ΑΕΙ; (Αφήνω συνειδητά απέξω από το ερώτημα τον νέο σπουδαστή, γιατί είναι δοσμένο ότι σε αυτή τη φάση της ζωής του κατά κανόνα θαυμάζει τους δασκάλους του ως πρότυπο. Χωρίς να απαλλάσσεται της ευθύνης, είναι ο αδύναμος κρίκος λόγω θέσης, μέσα σε μια στεγνή και άνυδρη κρατική πολιτιστική πολιτική που δε δίνει δυνατότητες ανάπτυξης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, που στηρίζει τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα στο χώρο, με ενδιάμεσους κομισάριους, διοργανωτές και δημοσιογράφους – μάνατζερ, όπου για ένα νέο δημιουργό που πνίγεται στα προβλήματα και τις οικονομικές δυσκολίες, τα 30 αργύρια της χορηγίας φαντάζουν σημαντικά).
Η τέχνη περιέχει δίπλα στην τεχνική και αισθητική, φιλοσοφία, ιδεολογία. Περιέχει το υποκείμενο. Ζωή. Στάση ζωής. Τι διδάσκει απ’ αυτά ο κάθε δάσκαλος στις ΑΣΚΤ και τι, όταν γίνεται μεσολαβητής, διοργανωτής, επιτροπή επιλογής ή βαθμολογητής εξ ονόματος μιας εταιρείας; ΄Η μήπως διδασκαλία τέχνης είναι μόνο το χρώμα το σχήμα και το υλικό; Ας απαντήσει ο καθένας μόνος του. Πως στέκεται ο δάσκαλος απέναντι στα μεγάλα ζητήματα των καιρών; απέναντι όχι μόνο στο πρόβλημα της ύπαρξης αλλά και της θέσης των εργαζομένων στην κοινωνία, στις μεγάλες αναμετρήσεις: στη σύγκρουση της εργασίας με το κεφάλαιο, στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, στην ανεργία, στη μετανάστευση, τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις… Πώς διδάσκεται ο νέος καλλιτέχνης να βλέπει τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα σε αυτόν; Στην εμπορευματοποίηση της τέχνης. Στο φορμαλισμό. Πώς διδάσκεται τη διαδικασία της γνώσης… Σε τι όνειρα κατευθύνεται. Σε όνειρα με μεγαλείο ή σε αγοραία όνειρα;
Και βέβαια αυτό που συζητάμε είναι μια μικρογραφία αυτού που γενικεύεται στην εκπαίδευση: «Αυτοτελή» οικονομικά ιδρύματα που πρέπει να πουλάνε αυτό που παράγουν: τη γνώση Και που οι σπόνσορες –όπως άλλωστε χρόνια τώρα το ΝΑΤΟ στο ΕΜΠ- θα καθορίζουν την κατεύθυνση της έρευνας και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση (κατευθύνσεις Μπολόνια, Μπέργκεν κλπ) με τους νόμους που ψηφίσθηκαν (περί αξιολόγησης, επαγγελματικών δικαιωμάτων, έρευνας, αναγνώρισης κολλεγίων, κλπ), απομακρύνοντας μέρα με τη μέρα τα ΑΕΙ από το ρόλο που θα έπρεπε να ασκούν και μετατρέποντας τους εκπαιδευτικούς σε «υπομάνατζερ». ΄Ετσι κάποιοι (όχι όλοι) γίνονται εργαλεία του συστήματος. Συνέπεια: η αλλοίωση της γνώσης ως περιεχόμενο.
Όσο για τις ΑΣΚΤ, έχουμε συνηθίσει να παράγουν «αστέρες» κατά καιρούς παιδιά με ταλέντο που μετά την πρόσκαιρη λάμψη πέφτουν στην αδυσώπητη καθημερινότητα, ανασφάλιστοι, χωρίς πολύ χρόνο για δημιουργία, χωρίς ελπίδες να δουν το έργο τους στο δημόσιο χώρο, χωρίς ευκαιρίες άμιλλας, με προβλήματα επιβίωσης, ανεργίας, μαύρη εργασία. Δηλαδή, αστέρες διάττοντες.
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ: Τελειώνοντας θέλω να υπενθυμίσω ότι το 1998, κατά τις κινητοποιήσεις της Ένωσης Γερμανών Ανέργων, οι διαδηλωτές στο Ντόρτμουντ ‘‘ντύθηκαν’’ με σκουπιδοσακούλες, παραπέμποντας στη ρήση μεγαλοστελέχους (τώρα η εταιρεία του είναι χορηγός της Α.Σ.Κ.Τ.) που χαρακτήρισε τους άνεργους «σκουπίδια της ευημερίας»... παραπέμπω και εγώ με τη σειρά μου την Α.Σ.Κ.Τ. εκεί.. κάποτε θα ακούσουν από τα αφεντικά την ίδια ρήση.......
Εύα Μελά: Στον καθένα πέφτει η ευθύνη για το πώς παλεύει και ο ίδιος. Για ποια κοινωνία. Ποια προοπτική. Αν διεκδικεί αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Ανώτατη Παιδεία, που θα αντιμετωπίζει την επιστήμη και την τέχνη ως «όλον» και όχι με καταρτίσεις και αποσπασματικές γνώσεις. Αν μάχεται ή αποδέχεται την κατάσταση. Αν παλεύει για την ανάπτυξη της τέχνης απρόσκοπτα ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα. Παρακολουθεί την ιστορία ή θα είναι σε εκείνους που δημιουργούν την ιστορία; Με τη δική του στάση και δράση, μιας και «σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς των αποφάσεων και η τέχνη πρέπει να αποφασίζει» (Μπ. Μπρεχτ).
Λυκούργος Καλλέργης
ΤΑ ΡΑΝΤΙΣΜΕΝΑ(Ομάδα καλλιτεχνικών, λογοτεχνικών, αναζητήσεων).
Λυκούργος Καλλέργης
Γέννηση 7 Μαρτίου 1914 Χουμέρι Ρεθύμνου, Κρήτη
Θάνατος 27 Αυγούστου 2011 (97 ετών)
ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής, δάσκαλος δραματικής τέχνης
Ρόμβοι σε τρια χρώματα
El hogar de las lanas.
Me encanta el efecto
Vía http://goo.gl/czjyA8
Ρόμβοι σε τρια χρώματα και τοποθετημένοι αρμονικά δίνουν την ψευδαίσθηση ότι έχετε μπροστά σας πολλά σκαλοπατάκια !
Εύκολο και εντυπωσιακό! Καλή επιτυχία!
Vía http://goo.gl/czjyA8
Ρόμβοι σε τρια χρώματα και τοποθετημένοι αρμονικά δίνουν την ψευδαίσθηση ότι έχετε μπροστά σας πολλά σκαλοπατάκια !
Εύκολο και εντυπωσιακό! Καλή επιτυχία!
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Δημοφιλείς αναρτήσεις
-
Maria Dimitriou 1 Απριλίου στις 3:51 μ.μ. · exypnes-idees.gr 7 Μοναδικά φυτά εσωτερικού χώρου που δεν χρε...
-
Ο χρήστης Maria Dimitriou κοινοποίησε μια δημοσίευση . 17 Ιουλίου 2017 · Η Anna Nikolaidou κοινοποίησε ένα βίντεο σ...
-
Ο Σταφυλίνακας Kλικ στη φωτογραφία για περισσότερα http://toperivoli.com/content/%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%...
-
http://share24.gr/9-tropi-gia-na-antidrasis-otan-kapios-se-pligosi/ 9 Τρόποι για να Αντιδράσεις Όταν Κάποιος σε Πληγώσει - share24.gr...
-
Maria Dimitriou κοινοποίησε μια δημοσίευση του George Styl Όταν ήμουν μικρός η γιαγιά μου τα έβαζε στο καντήλι για φυτίλι !!! Ξε...
-
Η Maria Dimitriou κοινοποίησε ένα σύνδεσμο . 4 σημάδια-καμπανάκια ότι ο μεταβολισμός σας είναι στα κόκκινα και κιν...
-
Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη δημοσίευση του χρήστη Bossnews.gr . · Πως να απαλλαγείτε από το νύχι που μπαίνει μέσα στο δέρμ...
-
Maria Dimitriou 22 Αυγούστου στις 12:22 π.μ. · olympospress.blogspot.com Γιατί οι Δελφοί έστειλαν τους Σ...
-
Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη δημοσίευση της Dimitra Nikolaou . Η αρμπαρόριζα η θαυματουργή για τα νεύρα ...
-
Η Maria Dimitriou κοινοποίησε τη δημοσίευση του χρήστη Διατροφη Υγεια . Αγιόκλημα: Ένα θαυματουργό φαρμακευτικό φυτό που πρέπει να...
