Η εκπαίδευση στην προκολομβιανή Αμερική

πηγή: http://www.nea-acropoli-ioannina.gr/filosofias/h-ekpaideush-sthn-prokolombianh-amerikh.html 

Αναδημοσίευση άρθρου από Νέα Ακρόπολη

Η εκπαίδευση στην προκολομβιανή Αμερική

Η εκπαίδευση είναι η βάση της Αυτοκρατορίας των Ινκα. Οι παραδόσεις λένε ότι ο Θεός Ίντι, λυπημένος, βλέποντας την άθλια κατάσταση των ανθρώπων, φώναξε τα παιδιά του, τον Μάνκο Καπάκ και την Μάμα Όκλο και τους είπε "Είναι ο κατάλληλος καιρός για να δώσουμε στους ανθρώπους τη Φωτιά της Γνώσης και της Αρετής για να τους απελευθερώσουμε από το σκοτάδι και την άγνοια". Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι ο σκοπός της Αυτοκρατορίας, του Ταϊουαντισούγιο, είναι η εκπαίδευση και η διαμόρφωση των ανθρώπων.

ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Από μικρά, διαμορφώνονταν τα παιδιά μέσα στην οικογένεια και προσωπικά από τη μητέρα, όποια και να ήταν η κοινωνική της τάξη. Με σκοπό την σκληραγώγηση της ψυχής και του σώματος του παιδιού, από μωρό απέφευγαν να το παίρνουν αγκαλιά, ακόμα και για το θηλασμό, και το έπλεναν με κρύο νερό. Ο Ίνκα Ρόκα (13ος αι.) γράφει: "Οι γονείς πολλές φορές είναι η αιτία να χάνονται τα παιδιά τους και να φθείρονται με κακές συνήθειες, που εκείνοι τους αφήνουν να αποκτούν από την παιδική ηλικία, γιατί μερικοί τα μεγαλώνουν με υπερβολικές ανέσεις και κολακίες και μαλθακότητα και, γοητευμένοι από την ομορφιά και την τρυφερότητα των παιδιών, τα αφήνουν στην δική τους βούληση χωρίς να φροντίζουν τι θα τους συμβεί, όταν θα μεγαλώσουν. Υπάρχουν άλλοι που τα μεγαλώνουν με υπερβολική σκληρότητα και τιμωρίες, που και αυτό τα καταστρέφει, γιατί με τα υπερβολικές ανέσεις εξασθενούν το σώμα και τη ψυχή και με την υπερβολική τιμωρία αδυνατούν την εξυπνάδα ούτως ώστε τα παιδιά να χάνουν την ελπίδα της μάθησης και να μισούν τις διδασκαλίες και έτσι να μην μπορούν ποτέ να γίνουν τίμιοι άνθρωποι. Η τάξη που πρέπει να κρατηθεί είναι να εκπαιδεύονται σ'ενα μέσο όρο, έτσι ώστε να είναι δυνατοί και ενθουσιώδεις στον πόλεμο και σοφοί και διακριτικοί στην ειρήνη".


Το αριστοκρατικό πνεύμα που διαπότιζε όλη την Αυτοκρατορία εκφραζόταν και στην εκπαίδευση. Η ιεραρχικοποίηση της εκπαίδευσης συνιστούσε, ώστε να υπάρχουν Σχολές εσωτερικής διαμόρφωσης για τα παιδιά των ευγενών και μία εξωτερική εκπαίδευση για όλα τα υπόλοιπα παιδιά.

Για τα παιδιά των ευγενών που προορίζονταν να καλύψουν τις ανώτερες πολιτικές, στρατιωτικές, διοικητικές και θρησκευτικές θέσεις στην Αυτοκρατορία, υπήρχαν δύο Σχολές: το Γιακαϊουάσι για τα αγόρια και το Ακλαουάσι για τα κορίτσια.

TO YACHAYWASI

Ήταν "ο Οίκος της Γνώσης", όπου εκπαιδεύονταν τα αγόρια που προορίζονταν για μελλοντικοί κυβερνήτες σ'όλους τους τομείς της Αυτοκρατορίας. Η εκπαίδευσή τους βρισκόταν στα χέρια των Amauta (Αμάουτα), οι Σοφοί, οι Μύστες, που οδηγούσαν τα παιδιά επί 4 χρόνια, ασχολούμενοι με τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους αφού θα ήταν οι μελλοντικοί κυβερνήτες, αναπτύσσοντας τους αρετές όπως: ενθουσιασμός και προσπάθεια για να οδηγούν την Αυτοκρατορία, υπομονή και αντοχή στις εργασίες για να δείξουν τη γενναιοδωρία τους, παρηγοριά και συμπόνια προς τους κατωτέρους, ορθότητα και δικαιοσύνη.

Με σκοπό το δυνάμωμα του σώματος κοιμούνταν στο πάτωμα και περπατούσαν ξυπόλυτοι, ακόμα και ο Πρίγκιπας, ο Διάδοχος, που είχε σκληρότερη εκπαίδευση, αφού έπρεπε να είναι παράδειγμα δικαιοσύνης και ανδρείας.

Τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν χωρισμένα σε 4 ομάδες:

· Γλώσσα. Γραμματική, Ρητορική, Ποίηση και Θέατρο.
· Θρησκευτικά. Κοσμογένεση, Θεολογία, Αστρολογία και Αστρονομία.
· Οι Quipus (Κίπους). Αριθμοί, Μαθηματικά, Γεωμετρία, Στατιστική, Οικονομία.
· Ιστορία και Στρατηγική. Γεωγραφία, Πολιτική, Νομική.

Τα κείμενα των μαθημάτων ήταν σε μορφή ποιημάτων, για να διευκολύνουν την εκμάθησή τους και γράφονταν από τους Haravicu ή ποιητές.

Όποιοι συνέχιζαν τη Στρατιωτική Τέχνη είχαν άλλα ειδικά μαθήματα μάχης, κτίσιμο οχυρών, κλπ. Εκείνοι ετοιμάζονταν ειδικά για την Τελετή του Huarachico (Ουαρατσίκο), τη Μύηση του Πολεμιστή. Μερικοί απ'αυτούς γίνονταν Δάσκαλοι των νεοτέρων.

TO ACLLAHUASI

Ήταν η Σχολή των Aclla, οι Επιλεγμένες Γυναίκες. Ένας Ιερέας, ο Apo Panaca επέλεγε κορίτσια απ'όλη την Αυτοκρατορία για να διαμορφωθούν από τις Mamaconas, τις Δασκάλες.

Από τα 4 τους χρόνια μέχρι τα 10 το κύριο μέρος της εκπαίδευσής τους ήταν η εκμάθηση της υφαντουργικής και άλλα βασικά στοιχεία. Στα 10 τους χρόνια μπορούσαν να διαλέξουν ή να επιστρέψουν στα σπίτιά τους ή να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους.

Όσες συνέχιζαν, εκπαιδεύονταν στις αρετές και τις γνώσεις της γυναικείας τους φύσης, για να δώσουν ομορφιά στο σώμα και στην ψυχή τους. Αυτή η περίοδος είχε σαν αποκορύφωση την Τελετή του Quicuchico (Κικουτσίκο), τη Γυναικεία Μύηση.

Τότε, παρουσιάζονταν σαν Ηuamac Allac στον Ίνκα, αφού είχαν τα απαραίτητα προσόντα: είχαν περάσει την Τελετή του Κικουτσίκο, ήταν παρθένες, όμορφες, ανώτατης κοινωνικής τάξης και κυρίως, το είχαν διαλέξει ελεύθερα.

Μερικές επέλεγαν να γίνουν Nustas (Νιούστας), Παρθένες του Ηλίου και να αφιερωθούν στη Λατρεία του Ηλίου, φροντίζοντας την Ιερή Φωτιά και κεντώντας τα ρούχα του Ίνκα ή εκπαιδεύοντας τις νεότερες. Άλλες, επέλεγαν έναν πολιτικό δρόμο, άφηναν το Ναό και παντρεύονταν ευγενείς.

ΟΙ ΑΖΤΕΚΑ (Μεξικό)

Οι Αζτέκα έδιναν μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση των παιδιών και ο Βασιλιάς Motecuhzoma A διέταξε την υποχρεωτική εκπαίδευση. Ο Ισπανός Ιερέας Joseph de Acosta στο έργο του "Φυσική και Ηθική ιστορία των Ινδιών" (1590), λέει σχετικά με την εκπαίδευση στους Αζτέκα: "Τίποτα δεν θαύμασα περισσότερο ούτε μου φάνηκε πιο άξιο επαίνου από τη φροντίδα και την τάξη που είχαν οι Μεξικανοί ως προς την ανατροφή και την εκπαίδευση των παιδιών τους. Γιατί, κατανοώντας ότι στην εκπαίδευση των παιδιών και των νέων βασίζονται όλες οι ελπίδες της πολιτείας (όπως το εξηγεί εκτεταμένα ο Πλάτων στους Νόμους) απομάκρυναν τα παιδιά τους από τις ανέσεις και την ελευθερία, που είναι οι δύο πανούκλες αυτής της ηλικίας, και τα έβαλαν να ασχολούνται με αποτελεσματικές και τίμιες ασκήσεις". Και στο τέλος αυτού του κεφαλαίου εύχεται οι Ισπανικές Αρχές να ακολουθήσουν το παράδειγμα των παλιών χρόνων και να δημιουργήσουν κέντρα εκπαίδευσης, τόσο αποτελεσματικά όσο αυτά που είχαν οι Ινδιάνοι.

Κάθε εκπαίδευση προέρχεται από τον Κετζαλκοάτλ τον ευεργέτη της ανθρωπότητας. Εκείνος έμαθε στους ανθρώπους όλες τις τέχνες αλλά η ουσία της διδασκαλίας του βρίσκεται στην προσευχή και στην πράξεις μετάνοιας. Η μυητική σχολή του Καλμεκάκ ήταν αφιερωμένη στον Κετζαλκοάτλ

Η εκπαίδευση ονομάζεται Tlacahuapahualiztli, που σημαίνει η "Τέχνη της ανατροφής και της εκπαίδευσης των ανθρώπων". Τα πρώτα χρόνια, τα παιδιά εκπαιδεύονταν στο σπίτι και αργότερα πήγαιναν σε σχολές. Υπήρχαν δύο επίπεδα σχολών: Οι Telpochcalli, λαϊκές σχολές που βρίσκονταν στα calpulli ή γειτονιές, και τα Calmecac, σχολές των ναών, όπου εκπαιδεύονταν τα αγόρια των ευγενών. Επίσης υπήρχαν ειδικές σχολές στους ναούς για την εκπαίδευση των κοριτσιών.

ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Η εκπαίδευση προετοιμάζει τους ανθρώπους για τη ζωή και η πρώτη πράξη, όταν γεννιόταν ένα παιδί, ήταν να προσφερθεί στη Θεά του Νερού, για να καθαριστεί, λέγοντας: "Παρακαλούμε, Κυρία, να καθαρίσετε την καρδιά του και τη ζωή του... Μένει στα χέρια σας γιατί μόνο Εσείς είστε άξια της χάρης της κάθαρσης, από την αρχή του κόσμου."

Οι πρώτοι εκπαιδευτές ήταν οι γονείς και οι γέροι, που δίδασκαν τα παιδιά τους, με συμβουλές, πώς να γίνουν παραδειγματικοί πολίτες. Όμως, η κύρια εκπαίδευση είχε σαν σκοπό τη συνειδητοποίηση της πνευματικής ουσίας του ανθρώπου και ότι η ζωή είναι απλώς ένα πέρασμα. Πραγματικά, όλη η ζωή ήταν μία ετοιμασία για τη Ζωή μετά το θάνατο, για την επιστροφή στο "Σπίτι" και η γέννηση θεωρούταν σαν μία μορφή θανάτου, όπου το πνεύμα του νεογέννητου έμπαινε στο σώμα-τάφο του από το οποίο θα απελευθερωνόταν. Πάνω σ'αυτό μας μιλάνε μερικά ποιήματα:

"Μήπως πραγματικά ζούμε στη γη;
Όχι για πάντα στη γη, εδώ μόνο για λίγο.
Και ας είναι από νεφρίτη, ραγίζει
και ας είναι από χρυσό, σπάει,
και ας είναι από φτερά του κετζάλ, σκίζεται,
όχι για πάντα στη γη, εδώ μόνο για λίγο."
"Ας θεωρούμε τα πράγματα σαν δανεισμένα, ω φίλοι, μόνο περαστικοί εδώ στη γη, αύριο ή μεθαύριο, όταν θα το επιθυμεί η καρδιά σου, δοτής ζωής, θα πάμε, ω φίλοι, στο Σπίτι Του..."
(Συλλογή Μεξικάνικων Τραγουδιών - Εθνική Βιβλιοθήκη του Μεξικού)

Και στο μόλις γεννημένο παιδί, έλεγαν:

"Παιδί μου, αγαπημένε μου, τρυφερέ να ξέρεις και να καταλάβεις ότι δεν είναι εδώ το σπίτι σου. Αυτό το σπίτι όπου γεννήθηκες δεν είναι παρά μία φωλιά, ένας σταθμός όπου έφτασες, είναι η έξοδος για τον κόσμο,
εδώ γεννιέσαι και ανθίζεις η δική σου γη είναι άλλη." (Fray Bernardino de Sahagun)

Στα αγόρια μάθαιναν να ψαρεύουν, να καλλιεργούν τη γη, να κυνηγούν, κλπ. Και στα κορίτσια, ήταν οι μητέρες που τα μάθαιναν να υφαίνουν, να καθαρίζουν, να μαγειρεύουν, κλπ. Στην ηλικία των 15 χρόνων όλα τα παιδιά πήγαιναν σε κάποια σχολή.

TO TELPOCHCALLI (Ο Οίκος των Νέων)

Ήταν οι λαϊκές σχολές που υπήρχαν στα calpulli ή γειτονιές (η πόλη της Tenochtitlan είχε 20 calpulli, με μία σχολή στο καθένα). Λειτουργούσε σαν εσώκλειστη σχολή όπου οι νέοι έκαναν διάφορες εργασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας (καλλιεργούσαν τη γη, καθάριζαν, επιδιόρθωναν έργα του calpulli, κλπ.) και το βράδυ έκαναν ένα μεγάλο χορό που διαρκούσε μέχρι τα μεσάνυχτα.

Εκεί παρείχαν στους νέους τη βασική μόρφωση: Να μάθουν να μιλάνε σωστά, να εχουν καλή συμπεριφορά, να χορεύουν, να τραγουδάνε και, κυρίως, να ετοιμάζονται για τον πόλεμο, με μία σκληρή στρατιωτική εκπαίδευση. Γενικά, αυτή η εκπαίδευση είχε σαν σκοπό να δυναμώσει το σώμα και την ψυχή του ανθρώπου και να τον μετατρέψει σ'ένα χρήσιμο μέλος του calpulli.

Παρέμεναν στο Telpochcalli μέχρι να παντρευτούν.

TO CALMECAC

Το Καλμεκάκ σημαίνει "Ο Οίκος όπου το σώμα αναπτύζεται και ανθίζει" και ήταν αφιερωμένο στο Θεό Κετζαλκοάτλ. Εκεί μεταδίδονταν οι διδασκαλίες που ο ίδιος ο Κετζαλκοάτλ είχε δώσει στους ανθρώπους. Ήταν οι σχολές των ναών, μυητικού τύπου, όπου διαμορφώνονταν οι μελλοντικοί αρχηγοί, πολεμιστές, ιερείς και, γενικά, οι σοφοί.

Όταν ο νέος έμπαινε στο Καλμεκάκ, οι γονείς του του έλεγαν: "Κοίτα, παιδί μου, πηγαίνεις όχι για να σε τιμήσουν, όχι για να σε υπακούσουν και να σου δώσουν αξία αλλά για να σε οδηγήσουν. Πρέπει να είσαι ταπεινός και υποβαθμισμένος και ριχμένος. Αν το σώμα σου γίνει ζωηρό και ματαιόδοξο, τιμώρησε το και ταπείνωσε το, κοίτα μην θυμηθείς σαρκικά πράγματα... κοίτα μην υπερβάλεις με το φαγητό, να είσαι μετριοπαθής, να αγαπάς την αποχή και τη νηστεία και να εξασκείσαι σ'αυτά... και επίσης, παιδί μου, πρέπει να προσέχεις να καταλάβεις τα βιβλία του Κυρίου μας, να πλησιάζεις τους σοφούς και τους ικανούς". Ακόμα ο πατέρας έλεγε στα παιδιά του: "Να προσέχετε να γίνεται φίλοι του θεού που βρίσκεται παντού, είναι αόρατος και αψηλάφιστος και οφείλετε να του προσφέρετε την καρδιά και το σώμα σας. Κοιτάξτε μην είστε ματαιόδοξοι μέσα στην καρδιά σας, ούτε να αποθαρρύνεστε, ούτε να λιγοψυχήσετε, αλλά να είστε ταπεινοί μέσα στην καρδιά σας και να έχετε τις ελπίδες σας στο Θεό... Να είστε εν ειρήνη με όλους, με κανέναν να μην χάνετε τη ντροπή σας, με κανέναν να μην είστε ανυπάκουοι. Να σέβεστε όλους... Να είστε ταπεινοί μπροστά σε όλους ό,τι και να λένε για σας. Σωπάστε και ό,τι και να σας κάνουν μην απαντάτε." (Fray Bernardino de Sahagun, "Γενική Ιστορία των πραγμάτων της Νέας Ισπανίας")

Η πειθαρχία του Καλμεκάκ ήταν πολύ αυστηρή. Ο Acosta λέει: "Τους συνήθιζαν να κοιμούνται άσχημα και να τρώνε χειρότερα για να συνηθίζουν από παιδιά την εργασία και όχι την εύκοολη ζωή" και "Συνέχεια τους έκαναν παρατηρήσεις για να γίνουν ενάρετοι, να ζουν με αγνότητα, να είναι μετριοπαθείς στο φαγητό, να νηστεύουν, να έχουν ήρεμο και μετριασμένο περπάτημα. Συνήθιζαν να τους δοκιμάζουν σε σκληρές εργασίες και ασκήσεις". Κάθε βράδυ ξυπνούσαν τέσσερες φορές για να προσφέρουν λιβάνι στους Θεούς και να κάνουν θυσίες.

Η αυτοθυσία γινόταν συχνά σε φυσικό επίπεδο, καρφώνοντας αγκάθια στα αυτιά, στα πόδια ή σε άλλα μέρη του σώματος και προσφέροντας το αίμα στους θεούς. Με αυτό το τρόπο εξασκούνταν και αποκτούσαν δύναμη μπροστά στις δυσκολίες.

Στο Καλμεκάκ οι νέοι μάθαιναν γραφή και γλώσσα (μία ιερατική γλώσσα, διαφορετική από αυτή που χρησιμοποιούσε ο λαός), αστρονομία, αστρολογία και ημερολόγιο, μαντική, ανατομία και ιατρική... σύμφωνα με την κλίση του κάθε παιδιού.

Όλοι μάθαιναν γραφή στο Καλμεκάκ αλλά οι γραφείς είχαν μία ειδική εκπαίδευση. Η λογοτεχνία των Αζτέκα μας έχει αφήσει δείγματα μεγάλης ποιητικής ομορφιάς και βαθιάς φιλοσοφικής ουσίας. Αυτή η καλλιτεχνική εκπαίδευση συμπληρωνόταν με τη μουσική, σε ειδικές σχολές ή "Οίκους Τραγουδιού", ένα είδος ωδείων.

Η ιατρική ήταν πολύ ανεπτυγμένη από τους ιερείς, με σημαντικές γνώσεις ανατομίας, αναισθησιακών και βοτάνων.

Όσον αφορά την αστρονομία και την αστρολογία, οι ιερείς χρησιμοποιούσαν δύο ημερολόγια: ένα θρησκευτικό με 260 μέρες και ένα πολιτικό με 365 μέρες, που συνέπιπταν κάθε 52 χρόνια, όταν γινόταν η ανανέωση της φωτιάς. Κάθε μέρα, και ακόμα κάθε ώρα, είχε έναν θεό προστάτη. Γενικά θεωρούσαν ότι το σύμπαν είχε μία δυναμική τάξη που είχαν δώσει οι θεοί που μ'αυτό το τρόπο επηρέαζαν τους ανθρώπους.

Εκτός όμως από τους ιερείς, το Καλμεκάκ εκπαίδευε και τους πολεμιστές και τους αρχηγούς. Για να τους εκπαιδεύσουν και να τους δοκιμάσουν, τους έστελναν στο πόλεμο για βοηθητικές εργασίες και για να ξεπεράσουν το φόβο. Αργότερα περνούσαν τη μύηση για να εισέλθουν στο Τάγμα των Ιπποτών Ιαγουάρου και Αετού. Μετά από νηστείες και ετοιμασίες επί 40 μέρες, μεταφέρονταν στο Μεγάλο Ναό, όπου γινόταν η τελετή της μύησης. Αυτοί οι Ιππότες ήταν οι υπεύθυνοι για τις τελετές του Ανθισμένου Πόλεμου, την κατάκτηση της καρδιάς μέσα από τη μάχη του δυαδισμού που οδηγεί στην απελευθέρωση και στην ταύτιση με τον Ήλιο.

Οι ιερείς που ασχολούνταν με τις ανώτερες τέχνες και ήταν δάσκαλοι στο Καλμεκάκ ονομάζονταν Tlamatini, που μπορεί να μεταφραστεί σαν "Σοφός" ή "Αυτός που γνωρίζει τα πράγματα". Ο Fray Bernardino de Sahagun μας περιγράφει τον Tlamatini με τα εξής λόγια:

"Ο Σοφός: ένα φως, ένα δαυλό, ένα δυνατό δαυλό που δεν καπνίζει
Ένας τρυπημένος καθρέφτης, ένας καθρέφτης τρυπημένος από τις δύο πλευρές Δικό του είναι το κόκκινο και το μαύρο μελάνι, δικοί του είναι οι κώδικες.

Ο ίδιος είναι η γραφή και η σοφία. Είναι ο δρόμος, αληθινός οδηγός για όλους. Οδηγεί τους ανθρώπους και τα πράγματα, είναι οδηγός στις ανθρώπινες υποθέσεις.

Ο πραγματικός σοφός είναι προσεκτικός (σαν γιατρός) και διαφυλάσσει την παράδοση. Δική του είναι η σοφία που μεταδόθηκε, αυτός τη διδάσκει, ακολουθεί την αλήθεια.

Δάσκαλος της αλήθειας, δεν παύει να κάνει παρατηρήσεις
Κάνει σοφά τα πρόσωπα των άλλων, επιτρέπει στους άλλους να αποκτούν ένα πρόσωπο (προσωπικότητα) και τους ωθεί να το αναπτύξουν Τους ανοίγει τα αυτιά, τους φωτίζει
Είναι δάσκαλος των οδηγών, τους δείχνει το δρόμο τους
Όλοι εξαρτώνται απ'αυτόν Βάζει έναν καθρέφτη μπροστά στους άλλους, τους κάνει φρόνιμους, προσεκτικούς, κάνει να εμφανίζεται μπροστά τους ένα πρόσωπο (προσωπικότητα)

Παρατηρεί τα πράγματα, ρυθμίζει το δρόμο του, αποφασίζει και τακτοποιεί Χρησιμοποιεί το φως του στον κόσμο
Γνωρίζει ό,τι βρίσκεται πάνω μας και την περιοχή των νεκρών
Είναι σοβαρός άνθρωπος. Οποιοσδήποτε παρηγορείται απ'αυτόν, όλοι απ'αυτόν διορθώνονται και όλοι μαθαίνουν
Χάρη σ'αυτόν όλοι κάνουν πιο ανθρώπινη τη θέλησή τους και λαμβάνουν σωστή διδασκαλία.

Παρηγορεί την καρδιά, παρηγορεί τους ανθρώπους, βοηθάει, διορθώνει και θεραπεύει όλους."

Οι κόρες των ευγενών είχαν μία παράλληλη εκπαίδευση στους ναούς, σε άλλες σχολές. Μάθαιναν θρησκευτικά, καλοούς τρόπους, μουσική, χορό, και άλλα. Η πειθαρχία ήταν πολύ αυστηρή και σ'αυτές τις σχολές και οι ιέρειες τις ξυπνούσαν το βράδυ για να κάνουν διάφορες προσφορές, προσευχές και εργασίες, όπως το να καθαρίσουν το ναό.

Όπως και τα αγόρια, μπορούσαν να μείνουν στο ναό μέχρι την ηλικία του γάμου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

. Asi vivian los Aztecas. Manuel Lucena. Anaya.
. Pensamiento y Religion en el Mexico Antiguo. Lauterre Sejourne. Fondo de Cultura Economica
. Antologia. De Teotihuancan a los Aztecas. Fuentes e interpretaciones historicas. Miguel Leon Portilla. . Universidad Nacional Autonoma de Mexico.
. Arte Precolombino en Mesoamerica. Paul Gendrop. Ed. Trillas.
. Ideal filosofico y politico de los Aztecas. Trabajo Rein Blumenberg
. El Ideal de vida en las Culturas Precolombinas. Trabajo de Horacio Labat.
. La Moral en los Incas. Trabajo de Beatriz Diez Canseco
. Μύθοι και Παραδοσεις της Αρχαίας Αμερικής. Fernand Schwarz. Εκδοσεις Νεα Ακροπολη.
. Αρχαιοι Πολιτισμοί του Περού. Εκδοσεις Νέα Ακρόπολη.

Joomla SEF URLs by Artio

σημ. Αν δεν ανοίγουν οι σύνδεσμοι κάντε τους μαρκάρισμα, αντιγραφή, επικόλληση πάνω