«Η Αφροδίτη της Μήλου»

«Η Αφροδίτη της Μήλου»

Η ανακάλυψη του περίφημου αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου σε ένα χωράφι, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο στο Κλήμα της Μήλου, από έναν Έλληνα αγρότη και η απόκτησή του από την Γαλλία με τελικό προορισμό το Λούβρο, είναι μια ακόμη βρωμερή ιστορία αρχαιοκαπηλίας, ένα κακοπαιγμένο θέατρο ασέβειας στον πολιτισμό που έχει γεννήσει αυτός εδώ ο τόπος.

Βρισκόμαστε στην άνοιξη του 1820 ένα χρόνο πριν από την ελληνική επανάσταση. Η Οθωμανική αυτοκρατορία είναι ήδη ο μεγάλος ασθενής. Την διαλύει η διοικητική υπερσυγκέντρωση, η διαφθορά στον κρατικό μηχανισμό και στον στρατό, η οικονομική εξάρτηση από ξένα κεφάλαια και η εξαθλίωση των αγροτικών πληθυσμών. Οι μεγάλες δυνάμεις σπεύδουν να σκυλέψουν ότι μπορούν από την κατάρρευση της, βασικά τους εμπορικούς δρόμους προς την ανατολή και την Μαύρη θάλασσα και τις πλουτοπαραγωγικές της πηγές.

Αλλά μιας και οι περισσότεροι Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί της εποχής προέρχονται από κλασικές σπουδές και πιάνο, είναι μεγάλοι αρχαιολάτρες και έτσι καλοβλέπουν και όλες τις θαμμένες ή μη αρχαιότητες του ελληνισμού. Έτσι βρίσκεται στον προστατευμένο κόλπο της Μήλου για να ξεχειμωνιάσει το Γαλλικό πολεμικό πλοίο με τους Γάλλους αξιωματικούς να διασκεδάζουν την ανία τους διεξάγοντας παράνομη αρχαιολογική ανασκαφή με επικεφαλής τον σημαιοφόρο Olivier Voutier μέλος του πληρώματος της γολέτας Estafette στον αρχαιολογικό χώρο στο Κλήμα, με εκπαιδευόμενους ερασιτέχνες αρχαιολόγους γάλλους ναύτες. Η ιστορία αναφέρει ότι ένας Έλληνας γεωργός ο Κεντρωτάς έσκαβε και αυτός με την βοήθεια του γιού και του ανιψιού του στο χωράφι του που βρίσκεται εκεί δίπλα για να φτιάξει πιο καλά τις πεζούλες γιατί, είχανε πέσει κάτι πέτρες και χώματα από την αρχαία οχύρωση και εντελώς τυχαία, αλλά σε μεγάλο βάθος βρήκε το άγαλμα της Αφροδίτης.

Παραμύθια μας πουλάνε όλοι, ιστορικοί και πρωταγωνιστές. Η δική μου ανάγνωση είναι ότι οι Γάλλοι προφανώς λαδώσανε κάποιους ντόπιους προύχοντες για να μπορούν ανενόχλητοι μέρα μεσημέρι να σκάβουν δίπλα στο αρχαίο θέατρο της Μήλου. Μαθεύτηκε το πράγμα στην μικρή τοπική κοινωνία και ο Κεντρωτάς μιας και είχε χωράφι μέσα στον αρχαιολογικό χώρο πήρε τα δυο παλικαράκια τον γιο του και τον ανιψιό να σκάψουνε και αυτοί και αφού υπήρχαν ενδιαφερόμενοι στο νησί να βρούνε οτιδήποτε να τους το πουλήσουμε. Ή ήδη είχε βρει κάποια μάρμαρα που τον δυσκολεύανε στο όργωμα και στο φύτεμα και τα είχε παραχώσει και μιας που άκουσε ότι υπάρχουν ενδιαφερόμενοι πήγε να τα ξεθάψει και να παζαρέψει την τιμή. Ο ψιλοσπουδαγμένος γάλλος σημαιοφόρος καταλαβαίνει την μεγάλη αξία του αγάλματος και δίνει κατευθείαν καπάρο στον Κεντρωτά 400 γρόσια για να κλείσει την δουλειά για λογαριασμό της Γαλλίας και να ξεκινήσει η διαδικασία της μεταφοράς που δεν είναι και εύκολο πράγμα, 900 κιλά ζυγίζει το άγαλμα.

Ειδοποιούνται αμέσως και από διάφορες ενδιαφερόμενες πλευρές, πρόξενοι. πρεσβευτές δραγουμάνοι, ναύαρχοι, η μεγάλη πύλη και όλοι πλέκουν ένα άθλιο γαϊτανάκι διαπραγμάτευσης για το που θα πάει το άγαλμα με πρωτοστάτες τους προύχοντες της Μήλου που γέρνουνε από εδώ και από εκεί ανάλογα με την τιμή που προσφέρει ο ένας και ο άλλος. Πάνω από 7000 γρόσια τεράστιο ποσό για την εποχή, αλλά πολύ μικρό μπρος στην πραγματική του αξία, κόστισε τελικά στους γάλλους το άγαλμα σε μπαξίσια, δοσίματα και ταξίματα για να μπορέσει τελικά να φτάσει στον Λούβρο. Υπάρχουν αναφορές για αντιδράσεις των κατοίκων, για συμπλοκές ακόμη και θανάτους σε όλη την διαδικασία της διαπραγμάτευσης και τα πήγαινε έλα των επισήμων. Όμως εμένα μου κάνει εντύπωση ότι ούτε μια φωνή διαμαρτυρίας δεν υψώθηκε και όσοι διαμαρτύρονταν απλώς διεκδικούσαν καλύτερη τιμή ή τμήμα από τα βρώμικα χρήματα της εξαγοράς. Βέβαια μπορεί να υπήρξαν τέτοιες φωνές και να μην το μάθουμε ποτέ γιατί πνίγηκαν ανάμεσα στις κραυγές της υποτέλειας και της διαφθοράς. Η ουσία είναι ότι άλλος ένας εξαιρετικής ομορφιάς και ανεκτίμητης αξίας αρχαιολογικός θησαυρός έφυγε από τα χώματα που τον γέννησαν και τον φιλοξένησαν για αιώνες. Το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα της ώριμης τέχνης της ελληνιστικής εποχής, όταν εκείνη ξαναγύρναγε στις ρίζες της κλασικής αρχαιότητας αναζητώντας τα πρότυπα της. Το άγαλμα είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο. Έχει ύψος 2 μέτρα και παριστάνει την θεά μισόγυμνη με ένα ύφασμα με πανέμορφες πτυχώσεις να σκεπάζει το κάτω μέρος του σώματος. Το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου και λόγω του μεγέθους του έχει δουλευτεί από τον γλύπτη του τμηματικά και τεμαχισμένο βρέθηκε από τους αρχαιοκάπηλους στην Μήλο.

Μόνο εικασίες υπάρχουν του τι έκανε με τα χέρια της η θεά. Άλλοι υποστηρίζουν ότι κράταγε την ασπίδα του Άρη, άλλοι ότι κράταγε ένα μήλο, σκηνή από την γνωστή ιστορία με τον Πάρη και άλλοι ότι κράταγε έναν καθρέπτη όπου καθρέπτιζε το θεϊκό πρόσωπο της. Υπάρχουν ίχνη που ενισχύουν την άποψη ότι το άγαλμα έφερε και κοσμήματα, ενώ δεν υπάρχουν ίχνη χρώματος παρόλο που γνωρίζουμε με σιγουριά ότι όλα τα αγάλματα ήταν ζωγραφισμένα στην αρχαιότητα.

Τα χαρακτηριστικά της Πρόκειται για ένα μαρμάρινο άγαλμα ύψους 2,11 μέτρων και βάρους περίπου 900 κιλών. Το έργο αναπαριστά μια νεαρή γυναικεία μορφή. Ο κορμός της είναι γυμνός ενώ το ένδυμα καλύπτει τους γοφούς και τα πόδια της. Η μορφή στηρίζεται στο δεξί της πόδι, ενώ το αριστερό κάμπτεται προς τα εμπρός και αριστερά. Ο κορμός κάμπτεται και συστρέφεται, δίνοντας την εντύπωση της κίνησης, παρά το στατικό χαρακτήρα του αγάλματος. Το πρόσωπο είναι απαθές, αυστηρό και ευγενικό. Η ταύτιση του έργου με την Αφροδίτη στηρίζεται στην εικονογραφική του ομοιότητα με τις ασφαλώς αναγνωρισμένες αναπαραστάσεις της θεάς και, ενώ είναι μακράν η πιθανότερη, δεν μπορεί να θεωρηθεί απολύτως βέβαιη. Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε στα τέλη του 2ου αι. π.Χ., ίσως από Μικρασιάτη γλύπτη, και εγγράφεται στο κίνημα της αναβίωσης των αξιών της κλασικής τέχνης στα τέλη της ελληνιστικής εποχής. Αντίγραφο του αγάλματος, τιμής ένεκεν προσφορά από το μουσείο του Λούβρου, υπάρχει στην πρώτη αίθουσα του αρχαιολογικού μουσείου της Μήλου στην Πλάκα.

(Πηγή: milosislandinfo.gr)