Πως θα είναι η υγεία μας το 2020;

Πως θα είναι η υγεία μας το 2020;

Τα επόμενα 8 χρόνια θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο διάγνωσης και θεραπείας σοβαρών ασθενειών. Ας ρίξουμε μια ματιά στις καινούργιες, θαυμαστές ανακαλύψεις της δεκαετίας που μας έρχεται. Ακολούθησε μας στο πιθανό μέλλον…

Πως θα είναι η υγεία μας το 2020;

■ Στροφή 180 μοιρών στο διαβήτη  Μήπως στο μέλλον θα πρόκειται για ασθένεια που θα θεραπεύεται χειρουργικά; Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε το γαστρικό μπαϊπάς ως έναν από τους τρόπους καταπολέμησης της παχυσαρκίας. Όμως, είναι πιθανό η διαδικασία αυτή να προσφέρει ένα ισχυρό πλεονέκτημα πέρα από την απώλεια βάρους, καθώς πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να θεραπεύει το διαβήτη.

Ο αμφιλεγόμενος δρ. Φραντσέσκο Ρουμπίνο, παρακολουθώντας την πορεία των ασθενών του, οι οποίοι υποβάλλονταν σε γαστρικό μπαϊπάς, παρατήρησε ότι οι διαβητικοί ασθενείς του «θεραπεύονταν» από το διαβήτη σε διάστημα λίγων μόλις εβδομάδων από την επέμβαση, προτού δηλαδή αρχίσουν να γίνονται εμφανή τα αποτελέσματά της στη μείωση του λίπους και του βάρους. Έτσι, αναρωτήθηκε μήπως κάποιο κομμάτι του πεπτικού συστήματος δυσλειτουργεί και προκαλεί διαβήτη, και κατ’ επέκταση αν η ασθένεια μπορεί να θεραπευτεί με την αφαίρεση του κομματιού αυτού. Αν και οι γιατροί δεν έχουν ακόμη καταλάβει ακριβώς πώς το γαστρικό bypass ρυθμίζει την ινσουλίνη, το γεγονός παραμένει: οι κλινικές δοκιμές δείχνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα.

«Ασφαλώς οι έρευνες αυτές είναι πολλά υποσχόμενες, αλλά χρειάζονται ακόμη πολλές μελέτες για την καθιέρωση του γαστρικού μπαϊπάς ως θεραπεία που υποκαθιστά την θεραπεία με φάρμακα ή ινσουλίνη. Το πιο υποσχόμενο πεδίο της ιατρικής είναι σήμερα η γονιδιακή θεραπεία. Η χαρτογράφηση παθολογικών γονιδίων από μικρή ηλικία και οι στοχευμένες παρεμβάσεις αναλόγως παθολογικών προδιαθέσεων πριν από την εμφάνιση της νόσου ελπίζουμε ότι θα αποτελέσουν μία από τις βασικές μεθόδους παρέμβασής μας στη νόσο και τη γήρανση», επισημαίνει η Αναστασία Μοσχοβάκη, ιατρός, ειδική παθολόγος.

■ Διατροφική θεραπεία του καρκίνου

Το σώμα μας έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει τον αριθμό των αιμοφόρων αγγείων που αναπτύσσονται, μέσω ενός ιδιαίτερου συστήματος υποκίνησης και αναστολής της αγγειογένεσης. Σε κάποιες παθήσεις όμως, ο οργανισμός δεν μπορεί να αναπτύξει αρκετά νέα αγγεία και σε άλλες δεν μπορεί να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Η ανωμαλία αυτή του συστήματος σχετίζεται και με τον καρκίνο.

Ήδη κυκλοφορούν αρκετά φάρμακα κατά του καρκίνου με αυτές τις ιδιότητες, αλλά οι έρευνες του δρος Λι δείχνουν ότι συγκεκριμένα τρόφιμα μπορούν να επιδείξουν παρόμοια αποτελέσματα στην αναστολή της αγγειογένεσης. Η φύση διαθέτει μια τεράστια ποικιλία από τρόφιμα, ποτά και βότανα που περιέχουν φυσικούς αναστολείς της αγγειογένεσης. Σύμφωνα με τις έρευνες της ομάδας, πρόκειται για τρόφιμα ήδη γνωστά στους γιατρούς, όπως το κόκκινο σταφύλι, το κόκκινο κρασί, η φράουλα, η σόγια, το τσάι, ο μαϊντανός, το σκόρδο και το βατόμουρο. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είχαν θεαματικές διαφορές ανάλογα με την ποικιλία κάθε είδους, αλλά και τον τρόπο κατανάλωσης τους.

Σύμφωνα με τον δρα Λι, διευθυντή του Αμερικάνικου Ιδρύματος Αγγειογένεσης, «μέσα μας σχηματίζονται μικροσκοπικοί καρκίνοι κάθε στιγμή, οι οποίοι ωστόσο χωρίς τροφοδοσία αίματος δε θα γίνουν επικίνδυνοι». Αυτό σημαίνει ότι με την ορθή εξισορρόπηση της αγγειογένεσης μπορεί να αποτραπεί η δημιουργία αιμοφόρων αγγείων και συνεπώς η τροφοδοσία των όγκων.

Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι το λυκοπένιο απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό από τις μαγειρεμένες σε ελαιόλαδο ντομάτες. «Η υψηλή αξία συγκεκριμένων τροφίμων είναι ήδη γνωστή στην ιατρική» επισημαίνει ο δρ. Χάρης Δημοσθενόπουλος, κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος. «Τα αντιοξειδωτικά, το λυκοπένιο, τα φλαβονοειδή και άλλα στοιχεία που βρίσκονται σε διάφορα τρόφιμα είναι γνωστά στους γιατρούς σε επίπεδο πρόληψης. Είναι όντως πολύ σημαντικός ο ρόλος των τροφίμων στην αύξηση και ισχυροποίηση της άμυνας του οργανισμού ώστε να προληφθεί η εκδήλωση της ασθένειας.

Η ικανότητά τους να αναστείλουν, βάζοντας φρένο στο μηχανισμό που ήδη έχει ξεκινήσει να εξελίσσεται, είναι καινούρgιο κεφάλαιο» αναφέρει ο ίδιος. Τώρα ο δρ. Λι ερευνά ένα παγκόσμιο σύστημα κατάταξης και βαθμολόγησης των τροφίμων με βάση τις αντι-αγγειογενετικές τους ιδιότητες στην πρόληψη του καρκίνου. Θεωρητικά, οι γιατροί στο μέλλον θα μπορούν να συστήνουν συγκεκριμένα τρόφιμα για την καταπολέμηση του καρκίνου και να έχουν πραγματικά καλά αποτελέσματα.

■ Αντισύλληψη: μια ανδρική υπόθεση;

Η έρευνα στις μεθόδους αντισύλληψης έχει στραφεί στους άνδρες. Ωστόσο, ακόμη είναι πολλά τα ερωτηματικά που παραμένουν αναπάντητα, καθώς τα χαρακτηριστικά μιας οποιαδήποτε μεθόδου οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τουλάχιστον τρία ζητήματα: την αναστρεψιμότητα, τη δυνατότητα ολικής εξουδετέρωσης κάθε σπερματοζωαρίου (δύσκολο, αφού οι άνδρες παράγουν εκατομμύρια σπερματοζωαρίων και ένα μόνο είναι αρκετό) και την αποφυγή συνεπειών ή παρενεργειών (για παράδειγμα, στη στύση). Οι περισσότεροι επιστήμονες ερευνούν προς δύο κατευθύνσεις: είτε να βρουν έναν αναστρέψιμο τρόπο για να μπλοκάρουν τα σπερματοζωάρια από το να φτάσουν στο ωάριο, ή προληπτικά να τα αποτρέπουν προσωρινά από το να παράγονται.

Η έρευνα έχει αργή εξέλιξη, αλλά πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η δεύτερη επιλογή είναι μια πραγματική πιθανότητα. Λόγω του ρηξικέλευθου χαρακτήρα του θέματος, όμως, διεξάγονται παράλληλα και εκτενείς έρευνες αποδοχής των σκευασμάτων τόσο από τους άνδρες όσο και από τις γυναίκες.

Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι αν και οι άνδρες θεωρούν θετική μια τέτοια εξέλιξη, οι γυναίκες σε υψηλό ποσοστό θεωρούν ότι δεν μπορούν να θεωρούν αξιόπιστους τους συντρόφους τους όσον αφορά τη χρήση ενός τέτοιου σκευάσματος.

Η συγκεκριμένη επιστημονική εξέλιξη σκοπό έχει την επούλωση εγκαυμάτων, ένα ζήτημα ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς οι παραδοσιακές τεχνικές παρουσιάζουν αρκετές δυσκολίες. Η ανάγκη δερματικού μοσχεύματος για τη θεραπεία βαριάς μορφής εγκαυμάτων με την αποκοπή μεγάλων τμημάτων υγιούς δέρματος και τη μεταφορά τους πάνω στο έγκαυμα παραμένει η μόνη επιλογή.

Οι επιστήμονες ανέπτυξαν, όμως, μια νέα τεχνική που τους επιτρέπει να αποσπούν δερματικά κύτταρα με μια μικρή βιοψία και να δημιουργούν με αυτά ένα διάλυμα. Όταν αυτό ψεκαστεί απευθείας πάνω στο έγκαυμα, τα κύτταρα αποκτούν την ικανότητα να αναπαραχθούν και να καλύψουν μια πληγή έως και 80 φορές μεγαλύτερη από την περιοχή που ελήφθησαν τα κύτταρα. Πότε θα μπορούσαμε να το δούμε: Σε λιγότερο από 5 χρόνια. Η τεχνολογία είναι ήδη διαθέσιμη στην Ευρώπη, την Αυστραλία, στον Καναδά και στην Κίνα.

■ Δέρμα σε σπρέι; τόσο απλά…

■ Τσεκάπ με μια ματιά – κυριολεκτικά!

Η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο ώστε μπορεί να είσαι σύντομα σε θέση να ελέγξεις το σάκχαρό σου… απλώς κοιτάζοντας στον καθρέφτη! Οι φακοί επαφής του μέλλοντος περιέχουν αισθητήρες που καταγράφουν συγκεκριμένους βιοδείκτες στην επιφάνεια των ματιών, για παράδειγμα, τη γλυκόζη στο αίμα ή τα επίπεδα χοληστερόλης. Ο διαβήτης και η απαλλαγή από τον καθημερινό έλεγχο αίματος για τα άτομα με διαβήτη ήταν ο πρωταρχικός σκοπός της έρευνας.

Οι διαβητικοί ασθενείς, φορώντας τους φακούς επαφής (επάνω στους οποίους υπάρχουν νανοσωματίδια που αντιδρούν με μόρια γλυκόζης που βρίσκονται στα δάκρυα), θα ενημερώνονται διαρκώς για τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους, αφού ανάλογα με αυτά θα αλλάζουν χρώμα. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ήδη σε μια πενταετία θα έχουμε τους πρώτους φακούς προς ευρεία διάθεση, ενώ η ερευνητική ομάδα που έχει αναλάβει την έρευνα πρόσφατα δέχθηκε χορηγία για να διευρύνει την ικανότητα των νανοσωματιδίων να αναγνωρίζουν αλλαγές όχι μόνο στα επίπεδα γλυκόζης, αλλά και χοληστερόλης κ.λπ.

■ Εμμηνόπαυση με ημερομηνία έναρξης

Εντυπωσιακά τα ευρήματα από έρευνες στο πεδίο της πρόγνωσης της εμμηνοπαυσιακής ηλικίας – ειδικότερα για τις δυτικές χώρες και την Ελλάδα φυσικά, όπου οι γυναίκες καθυστερούν την απόφαση για απόκτηση ενός παιδιού. Οι ερευνητές ανακάλυψαν τέσσερα γονίδια που καθένα επηρεάζει την εμφάνιση πρώιμης εμμηνόπαυσης, αλλά η εμφάνιση και των τεσσάρων αυξάνει κατά πολύ τα ποσοστά.

Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες να διαπιστώσουν κατά πόσο έχουν γενετική προδιάθεση να εμφανίσουν πρώιμη εμμηνόπαυση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτά τα ευρήματα είναι το πρώτο στάδιο για τη δημιουργία ενός εύκολου και οικονομικού γενετικού τεστ που θα βοηθήσει τις γυναίκες στον οικογενειακό προγραμματισμό τους. Στο πεδίο της αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης οι ερευνητές αναζητούν ακόμη μια ασφαλή μέθοδο. Η τελευταία μεγάλη έρευνα που έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 για τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης διακόπηκε απότομα το 2002 από την ανακάλυψη ότι η συνδυαστική αγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκίνου του μαστού.

Οι πιο ελπιδοφόρες ενδείξεις αυτή τη στιγμή έρχονται από μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται SERM (επιλεκτικοί ρυθμιστές των υποδοχέων οιστρογόνων). Τα SERM μπορούν να μιμηθούν τα οιστρογόνα στο σώμα και να προκαλέσουν ορισμένα από τα καλά αποτελέσματα των ορμονών (όπως ισχυρότερα οστά), εμποδίζοντας τα άσχημα αποτελέσματα (όπως τον αυξημένο κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου).

■ Ένα χάπι για την οστεοπόρωση κάθε 6 μήνες

Πρόκειται για ένα ζήτημα που αγγίζει ιδιαίτερα τις γυναίκες. Τα κόκαλά μας αυξάνονται κατά την παιδική ηλικία και εφηβεία για να φτάσουν να είναι πιο ισχυρά σε ηλικία κάπου ανάμεσα στα 25 με 30. Υπεύθυνα για την παραγωγή και την αποδόμηση των οστών είναι κύτταρα που βρίσκονται στα οστά – οι οστεοβλάστες και οι οστεοκλάστες αντίστοιχα. Η διαδικασία της γήρανσης, ορμονικοί παράγοντες, η μείωση της σωματικής δραστηριότητας, το κάπνισμα και άλλες παθολογικές καταστάσεις, όμως, επηρεάζουν την ισορροπία «παραγωγής» και «καταστροφής», με αποτέλεσμα την οστεοπόρωση, δηλαδή, αδύναμα οστά, τα οποία μπορούν εύκολα να σπάσουν ή να ραγίσουν.

Σήμερα, η πιο ευρέως διαδεδομένη αγωγή για την οστεοπόρωση είναι τα διφωσφονικά φάρμακα, που καθυστερούν την απώλεια οστικής μάζας (αναστέλλοντας σε κάποιο βαθμό τους οστεοκλάστες) και τα οστεοπαραγωγικά φάρμακα που διεγείρουν απευθείας τους οστεοβλάστες. Ένα από τα φάρμακα που βρίσκεται σε ερευνητικό στάδιο δρα εμποδίζοντας μια πρωτεΐνη, τη σκληροστίνη, να «λέει» στα κύτταρά μας να σταματήσουν τη δημιουργία νέων οστών. «Στο χώρο της οστεοπόρωσης τα νέα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα προστίθενται στις ήδη καθιερωμένες θεραπείες νέες βιολογικές θεραπείες αντιμετώπισης της οστεοπόρωσης που παρεμβαίνουν στοχευμένα στην εξέλιξη της νόσου. Φάρμακα ασφαλή και αποτελεσματικά που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ασθενών με οστεοπόρωση και θα χορηγούνται κάθε 6 μήνες» επισημαίνει ο Γεώργιος Καμπάκης, ιατρός ρευματολόγος.

Οι μελλοντικές φαρμακευτικές αγωγές θα στοχεύουν στα οστικά κύτταρα και στις ουσίες που αυτά παράγουν παύοντας απευθείας τη λειτουργία διαβιβαστικών μηνυμάτων όπως της σκληροστίνης. «Έως τότε, μην ξεχνάμε την πρόληψη εμφάνισης οστεοπόρωσης μέσω καθημερινής άσκησης και ισορροπημένης διατροφής, την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία για την αποφυγή του πρώτου κατάγματος» συστήνει ο ειδικός.

■ Καρδιές από την... αρχή

Ο μυς της καρδιάς είναι απλώς μια συστάδα καρδιακών βλαστοκυττάρων που καθώς διαφοροποιούνται, το καθένα παίρνει τη θέση του και, κυρίως, τη μορφή που χρειάζεται. Η ανακάλυψη των ιδιοτήτων των βλαστικών κυττάρων έδωσε ελπίδα και έμπνευση σε γιατρούς όλων των ειδικοτήτων ότι η ιατρική τον 21ο αιώνα θα έχει τη δυνατότητα όχι μόνο καταστολής, αλλά και ολικής επαναφοράς.

Πριν από 3 χρόνια περίπου οι ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο για να μετατρέπουν συνηθισμένα ανθρώπινα δερματικά κύτταρα ενηλίκων πάλι σε βλαστικά κύτταρα (γνωστά ως κύτταρα iPS), τα οποία μπορούν με μια χημική διαδικασία να επαναπρογραμματιστούν κατά κάποιον τρόπο ώστε να γίνουν σχεδόν οποιοσδήποτε ιστός. Η ανακάλυψη των κυττάρων IPS ανοίγει την πόρτα σε πληθώρα πιθανών θεραπειών καρδιακών προβλημάτων, με τη δημιουργία μιας ολόκληρης καρδιάς από τα κύτταρα του ασθενούς να είναι το έσχατο όριο στην εξατομικευμένη ιατρική, σύμφωνα με τους ερευνητές.«Βέβαια το κρίσιμο ερώτημα για τη χρήση βλαστικών κυττάρων για τη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας είναι το αν τα μυοκαρδιακά κύτταρα τα οποία θα προέλθουν από τα βλαστικά κύτταρα θα είναι πραγματικά λειτουργικά και αν θα έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν και να συνεργάζονται με τα υπόλοιπα κύτταρα» σύμφωνα με τον δρα Ευάγγελο Ροσμαράκη, καρδιολόγο

Εν τω μεταξύ, τα κύτταρα iPS μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη φαρμάκων, καθώς οι επιστήμονες θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν στο εργαστήριο πληθώρα των δυσλειτουργικών καρδιακών κυττάρων που επιδιώκουν να θεραπεύσουν, επιτρέποντας τη δοκιμή διαφόρων ειδών θεραπειών. Στον τομέα της καρδιολογίας, όμως, το μέλλον θα έχει πιθανότατα πολλά ακόμη να επιδείξει. 

«Την επόμενη δεκαετία αναμένονται με έντονο ενδιαφέρον νέες συσκευές υποβοήθησης της αριστερής κοιλίας, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για τους ασθενείς που βρίσκονται σε αναμονή για μεταμόσχευση, αλλά στην πορεία βρέθηκαν να έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα στην καρδιακή ανεπάρκεια. Επίσης, αναμένονται νέα αντιαιμοπεταλιακά και αντιπηκτικά φάρμακα με λιγότερες παρενέργειες, ενώ με ενδιαφέρον περιμένουμε και της εξελίξεις της ρομποτικής καρδιοχειρουργικής» επισημαίνει ο δρ. Ευάγγελος Ροσμαράκης.

■ Αντικαταθλιπτικά που δρουν σε 2 ώρες

Φαντάσου ότι βρίσκεσαι στο γραφείο του ψυχιάτρου και ο ίδιος μόλις σου ανακοίνωσε ότι πάσχεις από κατάθλιψη. Πριν σου γράψει τη συνταγή για τη φαρμακευτική αγωγή που πρέπει να ακολουθήσεις σου παίρνει ένα μικρό δείγμα αίματος βάσει του οποίου αποφασίζει εκείνη τη στιγμή ποιο είναι το καταλληλότερο φάρμακο για εσένα. Παίρνεις το πρώτο χάπι στο ιατρείο του και πριν περάσουν 2 ώρες νιώθεις ήδη πολύ καλύτερα. Σου ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Κι όμως, πολύ σύντομα αυτό θα συμβαίνει στο γραφείο κάθε ψυχιάτρου. Όπως επισημαίνει ο Άντριου Λότερ, M.D., καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, «αυτή τη στιγμή διεξάγονται ριζοσπαστικές έρευνες για την κατάθλιψη, τα αποτελέσματα των οποίων θα μας δώσουν φάρμακα που ούτε μπορούμε να φανταστούμε πόσο πρωτοποριακά θα είναι».

■ Κάθε καρκίνος με τη δική του θεραπεία

Οι ερευνητές ογκολόγοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι για την ανάπτυξη ενός καρκίνου είναι το ίδιο σημαντικοί οι γενετικοί παράγοντες και οι περιβαλλοντικοί. Επίσης, σε δύο ασθενείς με την ίδια κακοήθεια, οι κυτταρικές μεταλλάξεις που την προκάλεσαν μπορεί να είναι διαφορετικές. «Είμαστε στο σημείο που αλλάζουμε ριζικά τις θεραπείες για τον καρκίνο» λέει ο Ραζέλ Κουρζόκ, M.D., επικεφαλής του Τμήματος Έρευνας για τη θεραπεία του καρκίνου στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στο Χιούστον.
«Ήδη», επισημαίνει, «η διαφορετική θεραπεία ανάλογα με τις κυτταρικές μεταλλάξεις ακόμη και στο ίδιο είδος καρκίνου εφαρμόζεται σε διάφορα ερευνητικά κέντρα του κόσμου, ενώ δε θα περάσουν πολλά χρόνια που θα γίνεται το ίδιο σε όλα τα νοσοκομεία. Οι ογκολόγοι θα μπορούν να πάρουν το ειδικό αποτύπωμα του καρκίνου που θα έχει ο ασθενής και να επιλέγουν την εξατομικευμένη θεραπεία του». Αυτό είναι που θα καταστήσει κάθε είδος καρκίνου ιάσιμο.

shape.gr