Η σπηλιά λειτουργεί

πηγή: http://www.nea-acropoli-ioannina.gr/diafora/h-sphlia-leitourgei.html

Αναδημοσίευση άρθρου από Νέα Ακρόπολη

Η σπηλιά λειτουργεί

Της Delia Steinberg Guzman, Πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Νέα Ακρόπολη, Σταυρός των Παρισίων του Πανεπιστημίου της Σορβόνης σε Επιστήμες, Τέχνες και Γράμματα.

ΝΑΙ, λειτουργεί, και όλοι είμαστε σε θέση να διαπιστώσουμε καθημερινά τα όλο και πιο ποικίλα, άθλια και βλαβερά σκηνικά της Σπηλιάς. Αναφερόμαστε, όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, στη σπηλιά του Πλατωνικού μύθου, σε αυτόν τον κόσμο από σκιές και ψέματα μεταμφιεσμένα με πραγματικότητες, εικόνα με την οποία ο κλασικός φιλόσοφος περιγράφει, όχι μόνο την εποχή του, αλλά και πολλές άλλες στιγμές της Ιστορίας. Και ανάμεσα σε αυτές, την τωρινή στιγμή.

Εκτός από τις συνηθισμένες πολιτικές ομιλίες που καταφέρνουν να μας δείξουν αντικρουόμενες όψεις ενός ίδιου γεγονότος, η επιστήμη, που είναι σήμερα πρωτοπόρος της αντικειμενικής έρευνας, έχει πέσει στα δίχτυα μιας απλουστευμένης παρουσίασης για λιγότερο καταρτισμένους αναγνώστες, και κάτω από την προστασία ευγενικών λέξεων, χειραγωγεί και αυτή τα γεγονότα με κρυφή σκοπιμότητα.

Τον Αύγουστο, είχα την ευκαιρία να διαβάσω ένα τμήμα της «ψυχαγωγικής Επιστήμης» σε κάποιο περιοδικό μεγάλης κυκλοφορίας. Κάθε μέρα, με λίγα λόγια, παρουσίαζε κάποιο θέμα κοινού ενδιαφέροντος, με εύκολα και συμπαθητικά συμπεράσματα... Αλλά... αληθινά; Είναι αλήθεια ότι πάντα μπορούμε να μάθουμε κάτι περισσότερο, αλλά το κάνουμε κάτω από τον παραμορφωτικό φακό μιας συμφεροντολογικής επικοινωνίας.

Μου έκανε εξαιρετική εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο υποβιβάζουν το επίπεδο των μεγάλων προσωπικοτήτων, ώστε να έχουμε όλο και λιγότερα μεγάλα παραδείγματα στα οποία να μπορούμε να αναφερθούμε. Είναι σαν να έχει αναλάβει η επιστήμη να μας δείξει ότι όλοι είμαστε ίδιοι, αλλά μεταφέροντας τα μέτρα και τα σταθμά πολύ χαμηλά, στα χυδαία και τα επιπόλαια. Η μεγαλοφυΐα δεν υπάρχει. Είναι ένα λάθος της Φύσης. Ακριβώς έτσι ονομάζεται το άρθρο που θέλω να σχολιάσω: «λάθη προς τα πάνω».

Ο συγγραφέας περιγράφει δύο πολύ γνωστές περιπτώσεις εξαιρετικών ανθρώπων: ενός μουσικού, του Μότσαρτ, και ενός φιλοσόφου, του Καντ. Αναφέρεται σε μελέτες που προσπαθούν να αποδείξουν ότι τόσο ο ένας όσο και ο άλλος ήταν άρρωστοι, και αυτό που εμείς θεωρούμε μεγαλοφυΐα δεν είναι παρά το αποτέλεσμα γενετικών λαθών.

Στην περίπτωση του Μότσαρτ, γίνεται λόγος για το «σύνδρομο του Ουίλλιαμς», που δημιουργεί προβλήματα αρτηριακής κυκλοφορίας, κάποια διανοητική καθυστέρηση, χαμηλή προσοχή και μεγάλο άγχος. Αντίθετα, δημιουργεί πολύ κοινωνικούς ανθρώπους, με καλή ακουστική μνήμη και μεγάλο ταλέντο για τη μουσική. Αυτό το σύνδρομο δημιουργείται σε ένα χρωμόσωμα που επηρεάζει 16 γονίδια, δηλ. ένα γενετικό λάθος, το οποίο, αν το δει κανείς από την προοπτική άπειρων όπως εμείς ανθρώπων, μετατρέπεται σε ένα «λάθος προς τα πάνω». Δεν υπάρχει μεγαλοφυΐα, υπάρχει λάθος στη Φύση. Ένας εξαιρετικός άνθρωπος είναι ένα λάθος της Φύσης.

Η περίπτωση του Καντ είναι παρόμοια. Αναλύοντας τα γραπτά του, μας λένε ότι όλα τους είχαν μεγάλη σαφήνεια ιδεών και εκθέτονταν πολύ σωστά, μέχρι που έφτασε στα 47 του χρόνια. Από τότε και μετά ο Καντ οδήγησε τη φιλοσοφική του έρευνα προς το έδαφος του Λόγου. Γεννήθηκαν τα πιο μεγαλειώδη έργα του, στα οποία θεμελιώνει την ανθρώπινη γνώση σε εννοιολογικές δομές ανεξάρτητες από τις συγκινήσεις.

Συμπτωματικά, από τότε παραπονιέται για δυνατούς πονοκεφάλους και απώλεια όρασης στο αριστερό μάτι, στοιχεία που δίνουν την εντύπωση ότι είχε κάποιο εγκεφαλικό όγκο στον αριστερό μετωπιαίο λοβό, εκεί όπου βρίσκονται τα κέντρα που κάνουν δυνατή τη σχέση μεταξύ των συναισθημάτων και του ορθού λόγου.
Έτσι λοιπόν, η ικανότητα του Καντ να φτάσει στον Καθαρό Λόγο, να αποκολληθεί η σκέψη από τη συναισθηματική επιρροή, είναι άλλο ένα γενετικό λάθος στους εγκεφαλικούς νευρώνες. Πρέπει να είναι κανείς άρρωστος, λοιπόν, για διαχωρίσει το λόγο από το συναίσθημα και για να δώσει στο λόγο το ρόλο στήριξης των υπερβατικών ανθρώπινων γνώσεων!!!
Ο συγγραφέας του άρθρου δεν ισχυρίζεται τίποτα. Παρουσιάζει αυτές τις μελέτες και αφήνει τον αναγνώστη ελεύθερο να αναλύσει αυτές -και ίσως και άλλες- περιπτώσεις ως πιθανές. Καταλήγει λέγοντας: «Εν τέλει, τι είναι η εξέλιξη αν όχι μια υπομονετική συλλογή λαθών προς τα πάνω;».
Αυτή είναι, πιθανόν -για να αφήσουμε κάποιο χώρο στην αμφιβολία, όπως το απαιτεί η σημερινή μόδα- η κρυφή γλώσσα της μυθικής Σπηλιάς του Πλάτωνα. Τίποτα από όσα βλέπουμε δεν είναι πραγματικότητα. Παρατηρούμε μονάχα σκιές, οι οποίες, εξαιτίας μιας ειδικής διάθεσης της Σπηλιάς, φαίνονται πραγματικότητες στις αισθήσεις μας, και ίσως και στο λογισμό μας...
Αν συνεχίζουμε αυτόν το συλλογισμό, η εξέλιξη δεν είναι πια μια προοδευτική ανύψωση της ανθρώπινης κατάστασης, η οποία επιτρέπει να αναπτύξουμε και να γεννήσουμε τις εσωτερικές και τις πρακτικές μας αξίες. Η εξέλιξη είναι ένα λάθος της Φύσης. Τραβάει προς τα επάνω, επειδή παράγει εξαιρέσεις, αλλά όχι επειδή αποτελεί μια υπέρβαση. Το «φυσικό» είναι να είμαστε όπως είμαστε, σήμερα, αύριο και πάντα. Γιατί να αλλάξουμε, αφού έχουμε μια εξαιρετική γενετική μηχανή που μας αποκαλύπτει πώς πρέπει να είμαστε εμείς οι άνθρωποι;
Σε κάτι όμως είμαστε σύμφωνοι.
Αυτή η ασφυκτική μαζικοποίηση μέσα στην οποία είμαστε βυθισμένοι, πρέπει να έχει κάποιο «λάθος», μια πόρτα διαφυγής, για να μπορούμε να αναπνεύσουμε πιο καθαρούς ανέμους, πιο υψηλούς. Η Σπηλιά έχει μια πόρτα εξόδου, και ο άνθρωπος που είναι αρκετά έξυπνος για να τη βρει, θα βρει επίσης την πραγματικότητα, με ή χωρίς όγκους στον εγκέφαλο.

Και επίσης συμφωνούμε στο ότι η εξέλιξη είναι μια υπομονετική συλλογή... αλλά ανθρώπινων δυνατοτήτων, ανοιχτών σε μια όλο και πιο σωστή έκφραση, μια υπομονετική συλλογή αρετών, όσο και αν δεν αρέσει πολύ σήμερα η λέξη αρετή.

Η εξέλιξη πάντα πηγαίνει προς τα επάνω. Και σε αυτό είμαστε. Μέσα στη Σπηλιά, αλλά προσπαθώντας να βγούμε έξω.

Joomla SEF URLs by Artio